Grupa Operacyjna Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów i Ministerstwa Przemysłu na Prusy Wschodnie

Wojnowski, Edmund

Grupa Operacyjna Komitetu

Ekonomicznego Rady Ministrów i

Ministerstwa Przemysłu na Prusy

Wschodnie

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 552-557

M A T E R I A Ł Y

EDMUND W OJNOW SKÏ

G RU PA O PER A C Y JN A K O M ITETU EK O NO M ICZNEG O

RADY M IN ISTR Ó W I M IN ISTER STW A PR ZEM Y SŁU

NA PR U SY W SCHO DN IE

Przygotow anie niniejszego szkicu uzasadnione je s t co n ajm n iej dw om a w zględam i. Po p ierw sze g ru p a op eracy jn a sta n o w iła fo rm ę organizacyjną całego życia ekonom icznego okręgu m azurskiego poza rolnictw em ; po drugie, jej pełnom ocnicy byli często pierw szym i p rzedśtaw icielam i w ładz polskich, którzy d o tarli do poszczególnych pow iatów okręgu. G ru p y o p eracy jn e p o ­ w oływ ane były już w okresie lubelskim . W iększego znaczenia n a b ra ła ich działalność je d n a k po styczniow ej ofensyw ie A rm ii Radzieckiej w 1945 r., w w yniku k tó re j w yzw olone zostały n ajsiln iej uprzem ysłow ione teren y , wchodzące w skład p ań stw a polskiego przed 1 w rześn ia 1939 r. o raz Ziemie Z achodnie, m ające — zgodnie z m iędzynarodow ym i u sta le n ia m i — w ejść w g ranice p a ń stw a polskiego. Na tych o statnich działalność g ru p o p e ra c y j­ nych m iała szczególny ch a ra k te r. Z asadniczą tru d n o ść stanow ił b ra k p ra w ­ nego u reg u lo w an ia kw estii m ienia poniem ieckiego w iążący się z trw ający m jeszcze stanem w ojny z N iem cam i, b rak iem tr a k ta tu pokojow ego i o k reślo ­ nych przezeń „rozm iarów polskich n a b y tk ó w te ry to ria ln y c h oraz zasad od­ szkodow ania w ojennego”. W ystępow ały tak że i inne trudności, k tó re w ynikały ze stosunków gospodarczych, dem ograficznych i politycznych n a odzyska­ nych ziem iach. P om ijając podporządkow anie całej gospodarki tych ziem celom w ojennym p ań stw a hitlerow skiego, znaczna część zakładów przem y ­ słowych w czasie w alk uległa zniszczeniu. Duży stopień w yludnienia — szcze­ gólnie m iast ziem odzyskanych, pow iększył problem b ra k u siły roboczej. Z arów no w ięc sy tu a c ja p ra w n a Ziem Z achodnich ja k i rzeczyw isty stan gospodarczy w a ru n k o w ały fo rm y organizacyjne polskiego życia g o spodar­ czego. M inisterstw o P rzem ysłu za form ę ad m in istra c y jn ą n a jb a rd z ie j odpo­ w iad ającą tej sy tu a cji uznało g ru p y operacyjne. O k reślając ich z ad an ia na Z iem iach Zachodnich, o rien tacy jn a in stru k c ja o pracy g rup operacyjnych stw ierd zała: „Z adaniem G ru p O peracyjnych n a Ziem iach Z achodnich jest o rganizacja od p o d sta w polskiego przem ysłu i życia gospodarczego, celem ja k najszybszego jego u ru ch o m ien ia” h

P ow ierzenie ta k szerokich zadań grupom o peracyjnym uzasad n ian o zdo­ bytym już przez n ie dośw iadczeniem oraz ich w ew n ętrzn ą s tru k tu rą o rg an i­ zacyjną, k tó ra była o p a rta n a te ry to ria ln y m podziale kom petencji; g w a ra n ­ tow ało to pow iązanie działalności g ru p operacyjnych z jed n o stk a m i ad m in i­ stra c ji państw ow ej odpow iedniego szczebla. W ew nętrzna organizacja pracy

' A rchiw um A k t Nowych (dalej AAN) MAP, o rien tacy jn a in s tru k c ja o p r a ­ cy G ru p y O p eracyjnej (dalej GO) n a Ziem iach Zachodnich, (m ikrofilm w O- środku Badań N aukow ych im. W. K ętrzyńskiego w O lsztynie (dalej OBN).

g ru p operacyjnych o p ierała się na zasadach dyscypliny w ojskow ej, co p o d ­ nosiło skuteczność d ziałan ia-. P ra c a g ru p o p eracyjnych na Ziem iach Z a ­ chodnich m u siała uw zględniać specyficzne w a ru n k i p raw n e, ja k ie tu istn ia ­ ły. T ereny te znajdow ały się pod w ojskow ą a d m in istra c ją A rm ii R adziec­ kiej, k tó ra dysponow ała całym pozostałym m ieniem n ie m ie c k im 3. D opiero decyzje rządu ZSRR z m arca 1945 r., dotyczące organizacji polskiej ad m in i­ stra c ji państw ow ej na Ziem iach Z achodnich postaw iły n a p o rząd k u dziennym tak że problem przek azan ia przem ysłu, polskiej ad m in istracji. Z asady p rz e ­ kazyw ania przem ysłu na Ziem iach Z achodnich były odm ienne od tych, k tó re obow iązyw ały na ziem iach stary ch . „Tylko zdane obiekty są tra k to w a n e jako w łasność p a ń stw a polskiego, a w szystkie pozostałe sta n o w ią zdobycz w o­ je n n ą ” — stw ie rd zała w spom niana ju ż in stru k c ja o p racy g ru p o p eracyjnych na Ziem iach Z a c h o d n ic h 4. Isto tn y był tak że fak t, że g ru p y o p eracy jn e na Ziem iach Z achodnich p rzejm o w ały cały m a ją te k poniem iecki n a w łasność p a ń stw a polskiego. Nie ograniczały się tylko do zak ład ó w przem ysłow ych

sensu stricto, lecz przejm ow ały tak że zak ład y rzem ieślnicze, handlow e, m a ­

gazyny, sk ład y i t p s.

T ak w skrócie p rzed staw ia ły się n a Ziem iach Z achodnich ogólne zasady działalności g rup operacyjnych, na p o d sta w ie k tó ry ch rozpoczęła sw ą d zia­ łalność G ru p a O p eracy jn a n a P ru sy W schodnie. P rzygotow ania organizacyjne do jej w yjazdu na te re n okręgu m azurskiego rozpoczęto 10 m arca 1945 r. Pełnom ocnikiem G łów nym G ru p y O p eracy jn ej n a „P ru sy W schodnie” został inż. Ignacy M arzyński. P ierw szy te rm in w yjazdu G ru p y O peracy jn ej ustalono na 29 m arca 1945 r. Z ostał on jed n ak p rzesu n ięty n a 4 k w ietn ia 1945 r. W tym dniu w y jech ała pięćdziesięcioczteroosobow a ekipa, k tó ra rozpoczęła działalność w okręgu m a z u rsk im G. W cześniej już, z in icjaty w y M orskiej G ru p y O p eracyjnej obsadzono pow iaty re je n c ji kw idzyńskiej, k tó re n a stę p n ie podporządkow ano w schodniopruskiej G ru p ie O p eracy jn ej. W y jątek stanow ił E lbląg, k tó ry ze w zględów ogólnogospodarczych w łączono do M orskiej G ru p y O p e ra c y jn e j7.

W skład pierw szej ekipy, k tó ra w y ru szy ła z W arszaw y 4 k w ie tn ia 1945 r., obok dziesięcioosobowego sztabu, w chodziło 6 inżynierów , 17 techników , 6 techników , m echaników , 1 kreślarz, 1 d ru k a rz , 6 kierow ców , 9 „różnych” a. D alsze ekipy pracow ników G ru p y O p eracy jn ej p rzy b y w ały sukcesyw nie: 17 k w ie tn ia — 28 ludzi, 18 k w ietn ia — 17 ludzi i 25 k w ie tn ia — 40 ludzi. Ju ż w czasie podróży z W arszaw y do O lsztyna obsadzono pełnom ocnikam i G ru p y O p eracyjnej N idzicę, O lsztynek i D ą b ró w n o 9. Byli oni pierw szym i p rzed staw icielam i w ładz polskich n a ty m teren ie. W dniu 6 k w ie tn ia w ysłani zostali pełnom ocnicy do pow iatów : L id z b ark W arm iński, M orąg i O stróda oraz do O rnety. Do 15 k w ie tn ia 1945 r. pełnom ocnicy G ru p y O p eracy jn ej rozpoczęli działalność w 15 p ow iatach okręgu m a z u rsk ie g o 10, ta k ż e do б po­

3 Ibidem ; por. tak że J. G o ł ę b i o w s k i , P ierw sze lata w ła d zy ludow ej

w w o jew ó d ztw ie ślą sk o -d ą b ro w sk im , 1965, ss. 133 i n.

3 Ibidem . 4 Ibidem .

5 J. G o ł ę b i o w s k i , op. cit., s. 136.

6 AAN-GO, 292/IV/56, ra p o rt n r 1 z 7 k w ie tn ia 1945 r.

7 A A N -G O . pism o do k iero w n ik a GO M orskiej i P ełnom ocnika M in iste r­ stw a P rzem y słu ; por. r a p o rt M arzyńskiego z 30 m arca 1945 r. (M ikrofilm w OBN).

» A A N -G O 292/1V/56 ra p o rt n r 1. 9 Ibidem .

10 AAN-GO, in fo rm acja dla P ełnom ocnika Rządu z 15 k w ietn ia 1945 w (M ikrofilm w OBN).

zostałych w yjechali w tym dniu pełnom ocnicy G ru p y O peracyjnej. W O l­ sztynie — w sztabie G ru p y O p eracyjnej oraz do pracy na te re n ie m iasta i pow iatu O lsztyn pozostało 22 p ra c o w n ik ó w 11.

Tabl. 1. D aty obsadzenia poszczególnych pow iatów pełnom ocnikam i G rupy O peracyjnej 12.

S tan na 15 k w ietn ia 1945 r.

Nazw a pow iatu d a ta obsadź.

Nazwisko pełnom ocnika

Liczba pracow nik.

M albork 20 III 45 W iernicki 7 K w idzyn 26 III 45 S tein ik e 7 E lbląg 26 III 45 Pacorzyński 16 N idzica 5 IV 45 M ajdecki

2

O lsztynek 5 IV 45 Stanisław ski

2

D ąbrów no 5 IV 45 G roszkow ski

2

L id z b ark W arm. 7 IV 45 Czarnocki

2

M orąg 7 IV 45 M ichalski

2

O stróda 7 IV 45 Łożyński

2

G erdaw a 13 IV 45 B a n d u rsk i

2

Biskupiec 13 IV 45 M ścichowski

2

M rągowo 13 IV 45 G ołaszew ski

2

Szczytno 13 IV 45 Kozikow ski

2

K ętrzyn 13 IV 45 N aw rot

1

Olsztyn (m iasto i powiat) 5 IV 45 —

Pisz 15 IV 45 Sam law ski

2

Ełk 15 IV 45 b. d.

Olecko 15 IV 45 P aprocki

2

G ołdap 15 IV 45 Koss

2

W ęgorzewo 15 IV 45 W ódka

2

Giżycko 15 IV 45 Tietz

2

O bsadę pozostałych pow iatów zakończono 22 m aja 1945 r . rj. Z uw agi na rozm ieszczenie przem ysłu, G ru p a O p eracy jn a dokonała podziału okręgu m a ­ zurskiego n a 30 re jo n ó w 14. W edług sta n u z 1 sie rp n ia 1945 r. G ru p a O pe­ racy jn a dysponow ała 260 osobam i, z tego 139 osób stanow iących cztery grupy, było w ydelegow anych z W arszaw y, 30 osób przybyło in d y w id u aln ie z W arszaw y oraz 92 osoby p rzy jęto spośród re p a tria n tó w i osiedleńców , sk ie­ row anych przez p o śred n ictw a pracy, P ań stw o w y U rząd R ep atriacy jn y , zw iązki zaw o d o w e15. W ew nętrzna s tru k tu ra organizacyjna G ru p y O p eracyjnej 1 sie rp ­ n ia 1945 r. p rzed staw ia ła się n a stę p u ją c o: 16 1) sztab G ru p y O peracyjnej z siedzibą w O lsztynie, łącznie z k w a te rm istrz e m i in ten d en tem — 59 osób; 2) pełnom ocnicy pow iatow i i ich perso n el 75; 3) re fe ra ty : a — chem iczny 31, b — spożywczy 3, с — drzew ny 21, d — m etalow y 27, e — wodociągi 18, f — w a rsz ta ty 20, g — d ru k a rn ia 1 osoba.

D ziałalność G ru p y O peracyjnej stan o w iła fra g m e n t p rzejm o w an ia przez polską ad m in istra c ję części P ru s W schodnich p rzy p ad ającej Polsce. Nie od­

11 Ibidem . 12 Ibidem .

13 AAN-GO, sp raw ozdanie „o g ru p a c h ”. (M ikrofilm w OBN). 14 Ibidem .

15 Ibidem . 1G Ibidem .

było się to (o czym już w spom niano) jako a k t jednorazow y, lecz stanow iło proces: rad zieck a a d m in istra c ja w ojskow a stopniow o przek azy w ała sw e u p ra w n ie n ia polskiej ad m in istra c ji państw ow ej. P ro b lem y gospodarcze n a ­ leżały do n a jb a rd z ie j złożonych. D ecyzje rząd u radzieckiego m iały c h a ra k te r ram ow y; pociągało to za sobą konieczność dłuższego okresu na ich k o n k re ­ tyzację. O ile w sp raw ac h politycznych n ie było spornych problem ów , o tyle p roblem przek azan ia zakładów przem ysłow ych ro zstrzy g n ięty został w okręgu m azu rsk im dopiero w połow ie m aja 1945 r. Ten sta n rzeczy obiektyw nie o k reślił p ro fil działalności w schodniopruskiej G ru p y O peracyjnej. Można ro z­ różnić dw a w yraźne e ta p y w p ra c y tej grupy. W pierw szym e ta p ie zadania jej sprow adzały się do:

a — zapoznania się z teren em — sporządzenia jego c h a ra k te ry sty k i gospo­ darczej oraz zeb ran ia danych o obiektach przem ysłow ych i w aru n k ach ich uru ch o m ien ia;

b — w spółpracy z w ładzam i w ojskow ym i w dziedzinie u ru ch o m ien ia o b iek ­ tów, m ogących produkow ać dla p otrzeb w ojska;

с — m ożliw ie szybkiego u ru ch o m ien ia zakładów i u rządzeń użyteczności publicznej;

d — zabezpieczenia i ochrony tych obiektów , k tó re nie znajdow ały się w ew i­ d encji A rm ii R a d z ie c k ie jI7.

R ealizacja tych zadań odbyw ała się w w y jątk o w o tru d n y c h w aru n k ach . G ru p a O p eracy jn a zjaw iła się w O lsztynie w k ilk a dni po przybyciu P e łn o ­ m ocnika Rządu na O kręg M azurski, płka J. P ra w in a . Jego a p a ra t w ykonaw czy dopiero się tw orzył. T ylko w nielicznych p o w iatach byli już p rzed staw iciele polskiej a d m in is tra c ji1B. W te j sy tu a cji p racow nicy G ru p y O p eracyjnej n a ­ w iązali bezpośredni k o n ta k t z k o m en d an tam i w ojennym i. W pierw szym o k re ­ sie sp o ty k a li się oni n a ogół z p rzychylnym p rzyjęciem . K om endanci w ojenni w yznaczyli pełnom ocnikom G ru p y O p eracyjnej k w atery , z ap ro w ian to w ali ich oraz w y razili zgodę n a p ro w ad zen ie w yw iadu g o sp o d a rcz eg o 19. W sp raw ie p rz e k a z a n ia obiektów przem ysłow ych i innych — zajm ow ali stanow isko p o w ­ ściągliw e, tłum aczyli się b rak iem w yraźnych d y rek ty w . W m ia rę rozsze­ rzan ia się działalności G ru p y O p eracy jn ej dochodziło coraz częściej do za ­ o strzan ia w zajem nych stosunków m iędzy pełnom ocnikam i G ru p y O p eracy j­ nej a k o m en d an tu ram i w o je n n y m i20. Ich źródło tkw iło w b ra k u w yraźnych in stru k c ji dow ództw a 3 F ro n tu B iałoruskiego, o k reślający c h zak res w spół­ p ra c y 2l. Po in te rw e n c ji w dow ództw ie 3 F ro n tu sta n ten uległ zm ianie na lepsze. Przyspieszono opracow anie d y re k ty w w sp ra w ie p rzek azan ia w ła ­ dzom polskim obiektów przem ysłow ych. W dniu 15 m a ja 1945 r. jed n o stk i podległe dow ództw u 3 F ro n tu B iałoruskiego o trzy m ały rozkaz kom isyjnego p rzek azan ia w ładzom polskim tych obiektów , k tó ry ch n a szczeblach c e n ­ tra ln y c h nie uznano za „obiekty zdobyczne”.

S c h arak tery zo w an y tu ta j pierw szy okres działalności G ru p y O p eracyjnej m iał isto tn e znaczenie dla w ysiłków w dziedzinie re s ta u ra c ji życia gospo­ darczego okręgu m azurskiego. P racow nicy G ru p y O p eracyjnej p rz e p ro w a ­ dzili w stosunkow o k ró tk im czasie in w e n ta ry z a c ję obiektów przem ysłow ych, k tó ra dała podstaw ę do sporządzania o rien tacy jn y ch p lanów u ru ch o m ien ia

17 A A N -G O 292/IV/225, m em oriał z 23 k w ietn ia 1945 r. 18 A A N -G O 292/IV/56, r a p o rt n r 1 z 7 k w ie tn ia 1945 r.

19 Ibidem ; por. tak że ra p o rt pełnom ocnika z M orąga, D ąbrów na i Nidzicy. 20 AAN-GO, ra p o rt pełnom ocnika z O rnety, M rągow a, Ełku, W ęgorzewa (M ikr. w OBN).

21 AAN-GO, ra p o rt do dow ództw a 3 F ro n tu B iałoruskiego z 28 k w ietn ia 1945 r. (Mikr. w OBN).

przem ysłu, pozw oliła na ściągnięcie niezbędnej liczby fachowców. Dzięki obec­ ności w teren ie przedstaw icieli G ru p y O p eracy jn ej uchroniono przed d ew as­ tacją znaczną część su b stan cji gospodarczych. W iele uw agi w tym okresie pośw ięcili pracow nicy G ru p y O peracyjnej zabezpieczeniu i uruchom ieniu za ­ kładów użyteczności publicznej.

D rugi etap działalności G ru p y O peracyjnej w okręgu m azurskim rozpo­ czął się w m om encie w ejścia w życie rozkazu 3 F ro n tu B iałoruskiego z 15 m a ­ ja 1945 r., na mocy którego jed n o stk i podległe 3 F rontow i m iały p rzystąpić do natychm iastow ego p rzek azan ia obiektów przem ysłow ych w ładzom p o l­ skim*'2. Nieocenioną w a rto ś ć 'w p ra k ty c z n e j realizacji tego rozkazu posiadały p ra c e przygotow aw cze, zrealizow ane przez G rupę O peracyjną w pierw szym o kresie jej działalności. Polskie w ładze ad m in istra c y jn e mogły dzięki nim uzgodnić z w ładzam i radzieckim i kw estie sporne, p o w stające w tra k c ie p rze­ k azy w an ia obiektów oraz uzyskać rezygnację w ładz radzieckich z dem on­ tażu szeregu obiektów , zakw alifikow anych do k ateg o rii „zdobycznych”, a po­ siadających duże znaczenie dla rek o n stru k c ji życia gospodarczego okręgu m az u rsk ie g o 23. P rzejm o w an ie zakładów przem ysłow ych odbyw ało się sukce­ syw nie; do 2 lipca 1945 r. p rz y ję to: 24

81 zakładów b ran ży spożywczej, 25 zakładów branży chem icznej, 36 zakładów branży drzew nej, 25 zakładów bran ży m etalow ej,. 15 zakładów b rán žy budow lanej, 22 zakłady użyteczności publicznej, 18 zakładów bez określonej branży. .

P rz e ję te zakłady, w zależności od ich sta n u technicznego, sta ran o się jak najszybciej urucham iać. Ju ż w, początku czerw ca G ru p a O p eracy jn a za­ tru d n ia ła 400 pracow ników , w tym 115 in ż y n ie ró w 25.

Mimo dużego sto p n ia zniszczeń w p rzem yśle okręgu m azurskiego proces u ru ch am ian ia p rzejęty ch zakładów postępow ał bardzo szybko naprzód. W przem yśle drzew nym — n ajb ard ziej rozw iniętym w okręgu m azurskim , d ew astacja i zniszczenia d otknęły pow ażny p rocent zakładów . Z 270 zakładów p rzejęty ch przez G rupę O peracyjną ty lk o 74 n a d aw a ły się do uruchom ienia. W nich to już, w edług stá n u n a dzień 1 sie rp n ia 1945 r., sta n z a tru d n ien ia w ynosił 800 pracow ników ; z tego 75 było inżynieram i, tech n ik am i i m a js tr a ­ mi 2S. Jeszcze w iększem u zniszczeniu uległ przem ysł m etalow y, k tó ry m iał raczej c h a ra k te r usługow y. Z 768 zakładów ocalało zaledw ie 168, a z 2473 o b rab iare k pozostało zaledw ie 244 i to przestarzały ch ty p ó w 27.

D ośw iadczenia, zdobyte przez G rupę O peracyjną w czasie przejm ow ania przem ysłu i jego uruchom ienia, w ykazały .celowość u trz y m a n ia ogniw G ru p y O p eracyjnej w okręgu m azu rsk im dłużej, aniżeli w innych regionach Ziem Zachodnich. W piśm ie z 5 czerw ca 1945 r., skierow anym do Pełnom ocnika R ządu n a O kręg M azurski m in iste r pr.zemysłii u zasad n ia celowość u trz y ­ m ania G ru p y O peracyjnej w tym . okręgu m ożliw ością przyciągnięcia do

22 AAN-GO, pism o M in isterstw a P rzem ysłu z 15 m a ja 1945 r. (Mikr. w OBN).

23 AAN-GO, pism o do dow ództw a 3 F ro n tu B iałoruskiego z 29 m aja 1945 r. oraz pism o z 2 lipca 1945 r. do N aczelnika W ojskow ej M isji ZSRR, gen. Szatiłow a, (M ikr. w OBN). ' ·

24 AAN-GO, in stru k c ja (M ikr. w zbiorach OBN). 25 AAN-GO, pism o GO do KERM z 6 czerw ca 1945 r.

26 AAN-GO, 226, m em oriał re fe ra tu drzew nego z 27 czerw ca 1945 r. oraz ra p o rt z 3 sie rp n ia 1945 r.

w spółpracy inżynierów i fachow ców , p rzygotow ania k a d ry dla w ydziałów przem ysłow ych, działających w składzie ogniw a d m in istra c ji o g ó ln e j28. Do­ tychczasow y pełnom ocnik głów ny inż. I. M arzyński, zgodnie z zaleceniem tego pism a, już jako d elegat M in isterstw a Przem ysłu, m iał przejąć o rg an iza­ cją W ydziału P rzem ysłow ego U rzędu P ełnom ocnika R ządu i kierow ać ró w ­ nocześnie pracą G ru p y O p e ra c y jn e j20. Od sie rp n ia 1945 r. G ru p a O peracyjna ulegała stopniow ej likw idacji. K a d ra specjalistów , k tó ra sk u p iła się wokół niej, przechodziła do organów ad m in istra c ji ogólnej i przem ysłow ej, p r z e ­ k azu jąc sw e agendy zjednoczeniom branżow ym , k tó re obejm ow ały zasięgiem zak ład y na teren ie okręgu m azurskiego. W skom plikow anych w a ru n k a c h politycznych i gospodarczych okręgu m azurskiego G ru p a O p eracy jn a w y­ pełniła doniosłe zadanie: zorganizow ała podw aliny polskiego życia gospo­ darczego. T rudno zobrazow ać jej działalność p rzy pom ocy efektow nych ze­ staw ień i liczb. Region, w którym działała, był ubogi w przem ysł, jego zaniedbanie pod tym względem było niem al przysłow iow e. Tym w iększą w arto ść dla polskiej gospodarki — w m om encie jej sta rtu na tych te r e ­ nach — posiadało zabezpieczenie i ja k najszybsze u ru chom ienie tego, co było. P o siad ając sp ręży stą o rganizację w ew n ętrzn ą G ru p a O p eracy jn a zadanie to w ykonała sp raw n ie. Udało się jej ściągnąć na teren okręgu m azurskiego, stosunkow o m ało a tra k c y jn y pod względem przem ysłow ym , pokaźną liczbę fachow ców , g w aran tu jący ch w łaściw e w y k o rzy stan ie ocalałych su b stan cji przem ysłow ych. P rz ek azu jąc w końcow ym e tap ie sw ojej działalności w łasną k a d rę ad m in istra c ji przem ysłow ej i ogólnej — G ru p a O p eracy jn a w niosła także swój w kład w proces organizow ania polskiej ad m in istra c ji w okręgu m azurskim .

28 A AN-GO, pism o M in isterstw a P rzem ysłu z δ czerw ca 1945 r. oraz WAPO/1I/91-29/365.

29 Ibidem .

EDMUND W OJNOW SKI

O PERATION G RO UP OF THE CA BIN ET’S ECONOM IC COMMITTEE AND OF THE M INISTRY OF TRADE FOR EA ST PRU SSIA

S u m m ary

A fter th e e stab lish em en t of th e Polish C om m ittee of N ational L ib e ratio n (Lublin C om m ittee) operation com m ittees w e re a v ery im p o rta n t form of econom ic as w ell as p o litical life. T h eir action becam e especially im p o rta n t a fte r th e Soviet offensive of 1945 w hen Polish public a d m in istra tio n had ta k e n over th e te rrito rie s th a t re tu rn e d to P oland a fte r m any cen tu ries of bondage.

The op eratio n g roup of th e C a b in e t’s Econom ic C o m m ittee and of th e M i­ n istry of T rad e for E ast P ru s sia w as called up in M arch 1945. In A pril th e firs t team s of th is group a rriv e d in W arm ia and M asuria. In m any d istric ts th e m em bers of those team s w ere th e firs t re p re se n ta tiv e s of Polish a u th o rities.

The ta sk of th e E ast P ru ssian op eratio n group w as to m ak e an in v en to ry of th e existing factories, p lan ts etc., to p ro te c t them ag ain st f u rth e r d e stru c ­ tion and to reopen g ra d u a lly those w orkshops w hich w ere m ost im p o rta n t fo r th e w elfare of th e population. T he action of th is o p eratio n group was of g reat conseqence for th e re sto ra tio n of peace fu l life in W arm ia and M a­ su ria. It had no t only p rev en ted p lu n d erin g of in d u stria l p la n ts w h ile W arm ia and M asuria w ere still n e a r th e fro n t line, b u t also had d raw n technicians to th is no t v ery a ttra c tiv e region and had provided w ork for th e inflow ing P olish population.