Analiza uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości w powiecie sądeckim jako punkt wyjścia do formułowania strategii rozwoju gospodarczego

Pełen tekst

(1)Paweł Białynicki-Birula Katedra ooopodarkl' Admlnl.tr.'11 PubU",nel. Analiza uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości w powiecie sądeckim jako punkt wyjścia do formułowania strategii rozwoju gospodarczego· 1. Wprowadzenie W niniejszym artykule przedstawiono fragmenty prac prowadzonych w ramach Programu Rozwoju Gospodarczego Sądecczyzny, którego zasadniczym celem było sformułowanie strategii rozwoju gospodarczego regionu. W trakcie przygotowywania programu za podstawowe dla rozwoju gospodarczego uznano następujące dziedziny: rozwój przedsiębiorczości, turystyki oraz obszarów wiejskich. Powołane zostały odpowiednie trzy grupy robocze, których zadaniem było przygotowanie cząstkowych strategii rozwoju. Autor uczestnic zył w przygotowaniu strategii rozwoju przedsiębiorczości. Pełniąc rolę sekretarza grupy, przygotował ocenę warunków rozwoju przedsiębiorczości regionu, która po jej przyjęciu stała się materiałem wyjściowym do przeprowadzenia analizy SWOT.. 'Przedsiębiorc;wść należy rozumieć jako. proces zakładania, prowadzenia i zarzqdzania przedJej pojęcie obejmuje wszelką działalność odnoszącą się do funkcjonowania przedsiębiorstwa. w szczególności prywatnego. Podstawowym celem rozwoju prz.edsiębiorczości jest zawodowa aktywizacja ludności wraz z uzyskiwaniem przez nią wyższych dochodów oraz przyczynianie s ię zarazem do wzrostu gospodarczego dancgo regionu. Prlcdsiębiorczość przejawia się w działalności przedsiębio rców, czyłi osób (według P. Druckera), które cechuje poszukiwanie. siębiorstwem.. zmian, odpowiednie reagowanie na nie i ich odpowiednie wykorzystywanie, Kierunki rozwoju przedsiębi orczości regionu zjednej strony powinny być skorelowane z kierunkami rozwoju w skali całego kraju, z drugiej powinny uwzględni ać specyfikę danego regionu. Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości wymaga aktywnej współpracy organów snmorzqdu terytorinlnego, Rdminislracji I~ll}dowej oraz organizacji otoczenia przedsiębiorczości..

(2) I. Paweł Białynicki-Biruła. Niniejszy artykuł zastal poświęcony zagadnieniom przygotowania analizy SWOT dla gntpy "przedsiębiorczość". Składa się ona z kilku części. W pierwszej pokrótce zarysowano kompetencje i zadania samorządu powiatowego, wynikające z obowiązujących uregulowań prawnych i stanowiące teoretyczną podstawę przygotowania strategii rozwoju gospodarczego. Następnie przedstawiono ocenę istniejących obecnie uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości na Sądecczyźnie, poddając analizie uwarunkowania przyrodnicze, geograficzne, spoleczno-gospodarcze, a także dokonano ogólnej charakterystyki instytucji wspierających przedsiębiorczość. Następnie zbadano możliwości wykorzystania potencjału ludzkiego. W końcowej części artykułu przedstawiono ostateczną wersję analizy mocnych i słabych stron rozwoju przedsiębiorczości na Sądec czyźnie, będącą efektem pracy grupy "przedsiębiorczość" i w zasadniczym zakresie wynikającą z dokonanej wcześniej diagnozy.. 2. tworzenie warunków rozwoJu gospodarczego powiatu Jako zadanie samorzqdu powiatowego Immanentną cechą samorządu terytorialnego jest konieczność istnienia niezależności organów samorządowych od organów państwowych. Przepisy prawne regulujące działalność samorządu terytorialnego powinny zapewnić jego organom możliwość swobodnego dokonywania wyborów w zakresie rodzaju zadań i sposobów ich realizacji. Łączy się z tym swoboda decydowania o wydatkach związanych z realizacją ustalonych zadań, której jedynym ograniczeniem powinny być dochody znajdujące się w dyspozycji organów samorzą dowych. Brak tych cech "pozwala wątpić w istnienie samorządu terytorialnego w danym państwie"'. Z punktu widzenia oceny prawno-finansowej podstawowe znaczenie odgrywają następujące kwestie: - uprawnienia ekonomiczne i finansowe do rozwoju lokalnej przedsiębiorczości,. - zakres i rodzaj podatków lokalnych, - sposób tworzenia dochodów wyrównawczych (subwencji, dotacji). Samodzielność organów lokalnych w zakresie decydowania o zadaniach została potwierdzona poprzez przyznanie im uprawnień do samodzielnego planowania wszelkich zadań i wydatków lokalnych, zarówno w przekroju przedmiotowym, jak i wielkościowym. Powiat samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie uchwalonego budżetu. Jego organy mogą podejmować uchwały w sprawach majątkowych dotyczących: zasad nabycia, zbycia i obcią żania nieruchomości, emitowania obligacji, zaciągania pożyczek i kredytów, zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji, tworzenia i przystępowania do l E. Denek, J. Wierzbicki, Podstawy i problemy racjonalizacji systemu cko1!omicmo-Jinallsowego samorządu terytorialnego w Polsce [w:] Ekollomicz1lo-finansowe uwarunkowania samorząd" lokalnego, Zeszyty Naukowe AE w Poznaniu, Poznań 1992, seria l, z. 203..

(3) Analiza IIwanmkowali rozwoju przedsiębiorczości. ... I. związków, stowarzyszeń, fundacji i spółdziełni oraz tworzenia spółek. Samodzielność przejawia się również w powoływaniu organów powiatu oraz możli wości stanowienia tzw. przepisów powiatowych, obowiązujących na terenie danego powiatu (zakres działalności władz powiatowych prezentuje tabela 1). Zasadniczym zadaniem samorządu powiatowego powinno być określenie strategii rozwoju powiatu oraz prowadzenie polityki sprzyjającej realizacji obranej strategii. Tworząc strategię, samorząd winien mieć na uwadze nastę pujące cele: - pobudzenie aktywności gospodarczej, - zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności regionu, - zachowanie i racjonalne wykorzystanie wartości środowiska kulturowego. i przyrodniczego , - tworzenie i utrzymanie ladu przestrzennego, - stwarzanie warunków do podnoszenia standardu życia mieszkańców. Prowadzenie polityki rozwoju powiatu oznacza podejmowanie działań w najważniejszych sferach: gospodarczej, społecznej, kulturowej, ekologicznej itd. Zadania,jakie się w nich mieszczą, mają dość zróżnicowany charakter, ponieważ polegają zarówno na działaniach koncepcyjnych, jak i organizacyjnych. Jako przykłady zadałl stojących przed samorządami powiatowymi należałoby wymienić: tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, zwłaszcza w dziedzinach uznanych za najważniejsze dla powiatu, promocję walorów i możliwości rozwojowych powiatu , m.in . pod kątem atrakcyjności inwestycyjnej dla kapitalu krajowego i zagranicznego, mobiłizację i zespolenie środ ków finansowych dla realizacji określonych zadań, czy utrzymanie i rozbudowę infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu regionalnym. W sferze ekonomicznych uwarunkowań działalności na poziomie lokalnym istotne miejsce zajmuje stan infrastruktury technicznej, który jest podstawowym czynnikiem warunkującym przyciągnięcie kapitału zewnętrznego. Rozbudowę infrastruktury należy rozpatrywać jako czynnik przyspieszenia rozwoju gospodarCZego oraz kształtowania prawidIowych struktur przestrzennych. Jednostki samorządu terytorialnego występują w tym wypadku w roli dysponenta kapitału bądź uczestnika inwestycji wspólnych z kapitałem prywatnym. Wśród głów nych zadań samorządu powiatowego nie może też zabraknąć tych, które odnoszą się do tożsamości wspólnoty samorządowej. Jak uczą doświadczenia państw najbardziej rozwiniętych, podstawowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego ma sfera społeczna, a więc mieszkaJ\cy i zdolność osiągania konsensusu spolecznego, umożłiwiającego zrównoważony rozwój. Istotne wydaje się zwrócenie uwagi na ograniczenia, które mogą utrudniać działalność samorządów lokalnych. W polskim systemie społeczno-gospodar czym nie ma tradycji rzeczywistego planowania zarówno w skali lokalnej, jak i regionalnej. Warto podkreślić, że wladze lokalne nie dysponują dużym zakresem instrumentów ekonomicznych, które umożliwiałyby stymulowanie rozwoju gospodarczego. Nie są stosowane takie formy oddziaływania, jak: gwa-.

(4) I. Paweł. BiafYllicki-Birula. rancje pożyczek prywatnym podmiotom, udział w kosztach renowacji nieczynnych obiektów przemysłowych, możliwość udzielenia pomocy przedsię biorstwom mającym trudności finansowe'. Ponadto kapitał zagraniczny często traktowany jest w kategoriach wyprzedaży mienia, a nie w kategoriach stricte ekonomicznych jako instrument pobudzania rozwoju gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy. Tworzenie warunków rozwoju gospodarczego powiatu powinno się opierać na następujących podstawach: - budowaniu strategii rozwoju powiatu - samorząd musi odegrać podstawową rolę w tworzeniu głównych zadalI regionu, a następnie w skutecznym wdrażaniu w życie wyznaczonej strategii, - działalności promocyjnej na rzecz przyciągnięcia kapitału zagranicznego; lokalizacja nowych inwestycji gospodarczych - zwłaszcza zagranicznych wymaga marketingu, promocji i tworzenia odpowiedniego klimatu inwestycyjnego, lobbingu wśród mediów, polityków, władz centrałnych, - współorganizowaniu przedsięwzięć o charakterze infrastrukturalnym (m.in. udział w budowie terenów wystawowych, dróg), - inspirowaniu przedsięwzięć gospodarczych o decydującym znaczeniu dla lokalnego rozwoju (udział w tworzeniu giełd rolno-spożywczych, dużych obszarów handlu hurtowego), - współorganizowaniu instytucji wspomagających przedsiębiorczość; efektywne gromadzenie oraz ułatwianie przepływu informacji gospodarczej umoż liwiającej szybką i optymalną alokację czynników stymulujących rozwój gospodarczy powiatu (m.in. tworzenie baz danych, centrów informacji gospodarczej, punktów doradztwa), pomoc informacyjno-szkoleniowa. Powyższe rozważania posłużyły przygotowaniu diagnozy uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości na Sądecczyźnie, która z kolei stała się podstawą przeprowadzenia analizy typu SWOT. .. 3. Uwarunkowania rozwolu w powiecie sqdecklm. przedsiębiorczości. Uwarunkowania przyrodnicze. Sądecczyzna odznacza się wybitnie górskim w skali kraju charakterem środowiska, o unikalnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Cechy te umożliwiają rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego o zasięgu ponadregionalnym. Rygory ochronne wynikające z wysokiej wartości środowiska geograficznego ograniczają w pewnym stopniu działalność gospodarczą. Dlatego też przy planowaniu rozwoju gospodarczego powiatu sądeckiego nieodzowne staje się położenie 2 J. Gogolewska, Ekollomiczne oddziaływanie samorząddw terytorialnych [w:] Promowanie rol.wojlllokalnego i regionalnego, praca zbiorowa pod red. B. Winiarskiego i L. Patrzałka, Fun· dacja Rozwoju Demokrncji Lokalnej, Wars~awa 1996..

(5) Analiza "warunkowali rozwoj" przedsiębiorczości .... I. nacisku na rozwój ekologiczny, chroniący walory stanowiące atuty tego terenu. Aby chronić unikalne środowisko, w Programie Rozwoju Gospodarczego należy uwzględnić działania mające na celu prowadzenie odpowiedniej gospodarki odpadami, ochrony wód (właściwa gospodarka wodno-ściekowa), ochrony powietrza atmosferycznego oraz ochrony przyrody. Stan środowiska przyrodniczego i atrakcyjność turystyczna regionu stawiają Sądecczyznę na wysokim miejscu w kraju z punktu widzenia potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej, a położenie przygraniczne stwarza nie wykorzystane dotąd ogromne możliwości, wynikające ze współpracy międzynarodowej. Sądecczyzna odznacza się niską jakością rolniczej przestrzeni produkcyjnej, aż 73% terenów rolnych określa się jako trudne do zagospodarowania. Istniejące w regionie zasoby surowców lokalnych sprzyjają rozwojowi produkcji i przetwórstwa. Uwarunkowania geograficzno-komunikacyjne. Do czynnikÓW geograficznych warunkujących rozwój przedsiębiorczości w powiecie sądeckim należy zaliczyć peryferyjne położenie tego obszaru w stosunku do głównych centrów życia społeczno-gospodarczego kraju. Jednak położenie geograficzne Sądec czyzny między Beskidami a Pogórzem Karpackim i Nowego Sącza na przecięciu szlaków komunikacyjnych północ-południe (szlak węgierski) oraz wschód-zachód (droga karpacka) stwarza szansę stania się ważnym punktem komunikacyjno-tranzytowym. Na Sądecczyźnie bierze początek połączenie drogowe do Nowego Targu (przez Stary Sącz, Krościenko), obsługujące mię dzynarodowy ruch tranzytowy w kierunku przejścia granicznego ze Słowacją w Mniszku, stanowiącego połączenie z resztą kraju. Region przecinają l'ównież ważne drogi krajowe, stanowiące podstawowy układ komunikacyjny, który obsługuje ponad 30% ruchu tranzytowego (ciężki i turystyczny): - droga krajowa miejska nr 98 (Wadowice - Nowy Sącz - Przemyśl), - droga krajowa miejska nr 99 (Brzesko - Nowy Sącz - Krynica), - droga krajowa miejska nr 969 (Nowy Sącz - Nowy Targ). Podstawowym węzłem komunikacyjnym powiatu sądeckiego jest miasto Nowy Sącz. Jednakże rozwój jego sieci komunikacyjnej napotkał bariery geograficzne (związane z położeniem w widłach rzek) oraz finansowe, które uniemożliwiały kompleksową modernizację dróg. Nieznacznie poprawiła sytuację częściowa przebudowa odcinków ulic wlotowych oraz oddanie w 1994 1'. mostu 70D-Iecia. Konieczne jest jednak przyspieszenie działań modernizacyjno-inwestycyjnych, w tym głównie w ramach sieci dr6g krajowych i regionalnych. Poważny problem Nowego Sącza stanowi duże natężenie i dezorganizacja ruchu samochodowego spowodowane brakiem obwodnicy oraz złym stanem technicznym dróg i ulic miasta (7D% wymaga wymiany i remontu nawierzchni). Warto podkreślić, że realizacja infrastruktury technicznej pociąga za sobą wysokie koszty wynikające z warunków górskich. Główne kierunki rozwoju sieci komunikacyjnej w Nowym Sączu na podstawie perspektywicznego planu inwestycyjno-modernizacyjnego na lata.

(6) I. Pawel Bialynicki-Birula. 1993-2005 zakładają3: modernizację dróg, terenowo-prawne i organizacyjne przygotowanie dokumentacji do rozpoczęcia budowy trasy wschód-zachód, nową przeprawę mostową przez rzekę Dunajec, modernizację węzłów drogowych w całym ciągu dróg krajowych i wojewódzkich miejskich, zmianę w organizacji ruchu w centrum, sukcesywną wymianę i wzmocnienie nawierzchni (jezdni i chodników) na calym ciągu dróg krajowych i wojewódzkich miejskich oraz modernizację sieci miejskich dróg wojewódzkich'. Powyższe plany byly i są sukcesywnie realizowane, w miarę otrzymywanych środków budżetowych. Obecnie wobec narastających potrzeb gospodarczo-komunikacyjnych proponuje się przyjęcie dwuetapowego planu modernizacyjnego (na lata 1998-2000 oraz 2001-2005). Realizacja zadań ujętych w planach zagwarantuje poprawę płynności i bezpieczeństwa ruchu kołowego w obrębie Nowego Sącza, pod warunkiem równoczesnych dzialań w zakresie remontów bieżących 5 • Uwamnkowania spoleczno-gospodarcze. W strukturach spoleczno-gospodarczych powiatu sądeckiego zaznacza się przewaga rolnictwa, wskaźnik urbanizacji wynosi 45%, podczas gdy średnia dla kraju ksztaltuje się na poziomie 62%. W powiecie dominuje indywidualna gospodarka rolna o bardzo dużym rozdrobnieniu gospodarstw. Konsekwencją są wyższe koszty produkcji rolnej w stosunku do terenów nizinnych i niska towarowość produkcji. Do najbardziej charakterystycznych cech przebiegu procesów demograficznych, wyróżniających istotnie przyszły powiat na tle innych regionów kraju,jest stosunkowo duża prężność demograficzna. Jest ona rezultatem wysokiego przyrostu naturalnego na poziomie 7 osób na l tys. mieszkańców, przy czym jest on ponaddwukrotnie wyższy na wsi (9,2 osoby na l tys. mieszkańców) niż w mieście (4,3 osoby na I tys. mieszkańców). Przyrost naturalny jest ponadpięcio krotnie wyższy niż średnia dla kraju. Powiat sądecki charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia ludności w stosunku do innych regionów kraju. Region zajmuje jedno z ostatnich miejsc w kraju, biorąc pod uwagę wartość majątku trwałego brutto przypadającego na jednego mieszkańca (16 razy mniej niż średnia krajowa). Przeciętna placa w województwie jest niższa od średniej krajowej o 30,2%, co pociąga za sobą niski poziom życia mieszkańców, szczególnie na terenach wiejskich. Struktura własności odznacza się małym udziałem własności komunalnej. W gospodarce dominuje sektor prywatny, szczególnie w rolnictwie.. 'Plan zastal oprncowany przez Wojewódzką Dyrekcję Inwestycji i Dróg Miejskich w Nowym w 1991 r. 4 Dotyczy ulic, zob. Perspektywiczny plan inwestycyjno-modernizacyjny 1993-2005 . .s Por. Ocena podstawowego układu komullikacyjnego miasta Nowego Sącza. Wojewódzka Dyrekcja Inwestycji i Dróg Miejskich w Nowym Sączu, Nowy Sącz 1998. Sączu.

(7) I. Analiza uwarunkowali rozwoju przedsiębiorczości .... 4. Ogólna charakterystyka. przedsiębiorczości. sqdeckleJ. W celu oceny dynamiki rozwoju przedsiębiorczości wykorzystano dane o liczbie działających podmiotów gospodarczych umieszczonych w rejestrze REGON. Zestawienia zbiorcze znajdują się w tabeli l. Na terenie powiatu w 1998 r. zarejestrowanych było 15 tys. podmiotów gospodarczych", z czego ponad 30% to podmioty działające w sektorze handlu i napraw. Kolejne miejsca zajmują: budownictwo (2099), działalność produkcyjna (1957) oraz transport i składowanie (1475). W analizowanym okresie czterech lat ogólna liczba działających podmiotów praktycznie pozostaje na tym samym poziomie, natomiast w poszczególnych sektorach odnotowano istotne zmiany. Największy spadek liczby podmiotów nastąpił w działalności produkcyjnej. Obecnie tych podmiotów jest o jedną czwartą mniej niż w 19941'. Ponadto nieznaczny spadek wystąpił w sektorze hoteli i restauracji. Największą dynamiką wzrostu odznaczały się kolejno: pozostała działalność usługowa (22,2%), transport i składowanie (14,9%) oraz budownictwo (11 ,5%). Stosunkowo niewielki wzrost liczby podmiotów nastąpił w sektorze handlu i napraw. Tabela l. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sekcji 1994. Wyszczególnienie Ogółem. Dzialalność. produkcyjna. Budownictwo Handel i naprawy Hotele i restauracje Transport i składowanie Pozostała działalność usługowa. razem 14858 2618 l 883 4933 687 1284 747. 1996. 1994 r. 100%. razem. 100 100 100 100 100 100 100. 15221 2246 1922 5395 671 1473 876. ~. 1998". 1994 r. 100%. razem. 102.0 85,8 102,7 109,4 97,7 114,7 117,3. 15016 1957 2099 5087 656 1475 913. ~. 1994 r. 100%. ~. 101,0 74,7 111,5 103,1 95,5 114,9 122,2. , dane z lutego 1998 r. Żródło:. opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Limanowej.. Na Sądecczyźnie dominuje sektor prywatny; podmiotów w nim działających jest niemal 3D-krotnie więcej niż podmiotów publicznych. W analizowanym okresie liczba podmiotów działających w sektorze prywatnym i publicznym w zasadzie nie uległa zmianie, natomiast nastąpił gwałtowny wzrost liczby spółek prawa handlowego (27%) i spółek cywilnych (19%) - tabela 2. Wyniki te mogą świadczyć o pozytywnych zmianach jakościowych zachodzących w gospodarce, w której coraz większa liczba podmiotów działa opierając się na zasadach rynkowych. Szczególnie interesujący wydaje się duży wzrost liczby 6. Dane nie obejmują rolników indywidualnych..

(8) I. Paweł. Bialynicki-Bintla. spółek prawa handlowego, który prawdopodobnie wynika z nałożenia się wpły wów dwócb procesów: przekształceń przedsiębiorstw państwowych i komunalnych oraz kumulacji kapitału po stronie prywatnych przedsiębiorców.. Tabela 2. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sektorów i form prawnych 1994. Wyszczególnienie Ogólem Sektor publiczny Sektor prywatny Spólki handlowe Spólki cywilne Źródło:. razem 14858 446 14412 333 I 124. 1996. 1998. 1994 r. 100%. razem. = 100%. 100 100 100 100 100. 15221 456 14765 378 1271. 102,0 102,2 102,4 113,5 113,1. ~. 1994r.. 1994 r.. razem. = 100%. 15016 463 14553 423 I 338. 101,0 103,8 101,0 127,0 119,4. opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Limanowej,. Kolejnych informacji na temat struktury podmiotów gospodarczych powiatu dostarcza tabela 3. Najwięcej jest małych jednostek zatrudniających do pięciu pracowników (91 %), z reguły są to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Większe podmioty, zatrudniające powyżej pięciu pracowników, stanowią jedynie 9% ogółu. Druga co do liczebności grupa to jednostki zatrudniające 6-20 pracowników (6%). W celu lepszego zobrazowania struktury organizacyjnej i prawnej podmiotów gospodarczych posłużono się wykresami (rys. 1 i 2). W przedziale podmiotów zatrudniających poniżej pięciu pracowników 90% stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, następne w kolejności są spółki cywilne. W zasadzie na tych dwóch rodzajach podmiotów wyczerpuje się liczba najmniejszych podmiotów gospodarczych. W kolejnych przedziałach systematycznie spada liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na rzecz przedsiębiorstw państwowych i komunalnych oraz spółek prawa handlowego. Wśród największych pracodawców (powyżej 100 zatrudnionych) liczną grupę stanowią przedsiębiorstwa państwowe i komunalne (54) oraz spółki prawa handlowego (28). W śród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą brakuje podmiotów dużych, zatrudniających powyżej 100 pracowników. Występują one jedynie w grupie podmiotów państwowych i komunalnych. Biorąc pod uwagę formę prawną, 80% spółek handlowych oraz 97% spółek cywilnych zatrudnia poniżej 20 osób. Kolejnym przedmiotem rozważań będzie analiza liczby pracujących w gospodarce narodowej według branż, obrazująca główne sfery aktywności gospodarczej występujące na Sądecczyźnie. Na terenie przyszłego powiatu we.

(9) Analila. "war"nkowań. I. rozwoj" przedsiębiorczości.... wszystkich branżach pracuje ponad 52 tys. osób', z których 80% znajduje zatrudnienie w miastach. Największą liczbą zatrudnionych odznacza się sfera produkcji , w której pracuje ok. 13 tys. osób (25% ogółu) . Następne w kolejnośc i są ochrona zdrowia CI 5%), edukacja (12%) i handel (J 1%) - tabela 4. Tabela 3. Liczba zairudnionych w powiecie sądeckim Liczba zatrudnionych Wyszczególnienie. 251. razem. 0-5. 6-20. 21-100. 101-250. 67 1065 230. 174 239 101. 170. 33 2 15. 21 O 13. 465 I 338 423. 11849 13211 91%. 357 87 1 6%. 37 303 2%. 2 52. O 34 0,2%. 12245 14471 100%. i. powyżej. Przed siębiorstwa pań s twowe. i komunalne Spólki cywilne Spółki handlowe prow adzące działal ność gospodarczą. 32. 64. Osoby fizyczne Ogólem. 0,4%. Źródło: opracowanie własne na podstawie drmych U rzędu Statystycznego. w Limanowej .. Osoby fizyczne. Spólki handlowe. Spólki cywilne P rzeds iębiorstwa państwowe. ~~~~!i]. -------::::::-. i komunalne. Liczba osób:. %. EJ 0-5 lEI 6-20 11121-100 • 101-250 .251 i powyżcj. Rys. l. Formy prawne podmiotów gospodarczych wedlu g liczby zatrudnionych Żródło:. 7. opracowanie wła sne.. Dane nie obejmują rol nictwa indywidualnego..

(10) I. Paweł BiałYllicki-Birula. Tabela 4, Liczba osób pracujących w gospodarce narodowej w 1996 r. RolWy- nictwo, DzialalHandel szcze- łowieność Budowi nugólnie- ctwo, produk- nictwo prawy leśninie cyjn.. sekcji. Trans- Adminiport,. stracja publiczn, wanie i obroi łącz- na narodowa ność. składa-. ctwo. Sektor publiczny Sektor prywatny Ogólem. według. Ochrona. Edukacja. zdrowia. Razem opieka socjalna. 355. 4802. 608. 445. 4571. 2920. 6190. 6977. 31324. 300 655. 8 136 12938. 2688 3296. 5424 5869. 391 4962. 8 2928. 276 6466. 716 7693. 21247 52571. 244 411. 10 659 2279. 2742 554. 5068 801. 4092 870. 2550 378. 3628 2838. 6899 794. 42314 10 257. -mia-. sto -w ie ś. Zr6dlo: opracowanie własne na podstawie Roczn ika Statystycznego Ziemi Sądeckiej,. 14 --, ~. ~. ~. '"§!<,. 12. 10 8. '2. 1 ~. 6. 4. {:l ,;I. -'. 2 o ~. ,Ij. .5. e. ~. ł. p,. o ~ u. '~. o. '" ~. .o. łi. j. to:. 8.. g ~. ~. ~. 'K. '[;j'. :~. 'll. ~. ~. il. ,l'!. ;,;. e. 1l i'l ~. g. !!II sektor prywatny CI sektor publiczny. Rys, 2, Liczba osób pracujących w gospodarce narodowej Zr6dlo: opracowanie własne.. według. sekcji.

(11) Analiza. uwarunkowań. rozwoju przedsiębiorczości .... I. Sektor publiczny reprezentuje przede wszystkim ochrona zdrowia, edukacja, produkcja, transport i administracja. Sektor prywatny to rolnictwo indywidualne (nie ujęte w powyższych zestawieniach), produkcja, handel i budownictwo. W tych dwóch ostatnich dziedzinach wyraźnie zaznacza się dominacja sektora prywatnego (handel 92%, budownictwo 82%). Instytucje wspierające przedsiębiorczość. W celu wspierania regionalnej przedsiębiorczości, a w szczególności stymulowania i wspomagania wszelkich inicjatyw na rzecz rozwoju gospodarczego, ważną rolę pełnią instytucje sfery otoczenia biznesu. Należą do niej agencje rozwoju regionalnego, banki, inkubatory przedsiębiorczości, izby kupieckie, stowarzyszenia przedsiębiorców, fundacje inicjatyw społeczno-ekonomicznych. Ważnym elementem są firmy konsultingowe oferujące usługi z zakresu prawa, marketingu i księgowości. Działalność tego typu uczestników życia społecznego wywiera wpływ na lokalizację i zachowania podmiotów gospodarczych, bardzo często jest warunkiem przyciągnięcia inwestorów zagranicznych oraz prawidłowego wykorzystania istniejącego potencjału gospodarczego. W tworzeniu dogodnych warunków do działalności gospodarczej istotna rola przypada podmiotom prawa publicznego: samorządom lokalnym i administracji rządowej. Rola ich polega na wspieraniu lokalnych przedsięwzięć, udostępnianiu informacji gospodarczych, a przede wszystkim na tworzeniu infrastruktury technicznej oraz prawnej w celu sprawnego funkcjonowania wszystkich podmiotów. Banki. Dzięki danym z rejestru REGON można wnioskować o rozwoju tego sektora usług (tabela 5). Wyraźnie zaznacza się dychotomiczny podział na banki zlokalizowane w Nowym Sączu i banki zlokalizowane w pozostałych gminach. W stolicy powiatu sądeckiego funkcjonuje 9 oddziałów banków komercyjnych i państwowych oraz jeden bank spółdzielczy. W pozostałych gminach w zasadzie funkcjonują banki spółdzielcze - wyjątek stanowi Krynica. Zbliżone wyniki uzyskamy stosując kryterium daty powstania banków. Przed 1990 r. powstały wszystkie banki spółdzielcze, zlokalizowane w więk szości poza stolicą powiatu, natomiast w Nowym Sączu w latach 90. przede wszystkim powstały oddziały banków komercyjnych. Analizując daty powstania oddziałów banków innych niż spółdzielcze, których jest 10, należy stwierdzić, że najwięcej powstało ich w latach: 1991 (3),1994 (3), 1996 (2). Podmioty gospodarcze obsługujące przedsiębiorczość. Posługując się rejestrem REGON, zlokalizowano 13 podmiotów gospodarczych oferujących usługi konsultingowe, doradcze, projektowe, biurowe, z czego siedem działa w Nowym Sączu. Spośród obecnie działających podmiotów w tym sektorze, siedem (54%) powstało w latach 1996 i 1997, spośród powstałych na początku lat 90. działają jedynie dwa. Uzyskane wyniki mogą świadczyć o dwóch procesach: albo o krótkim żywocie podmiotów tego typu, albo też o wyraźnym zwiększeniu aktywności podmiotów gospodarczych należących do sfery otoczenia biznesu w ostatnich latach..

(12) I. Paweł BiałY1licki-Birula. Tabela 5. Rodzaje banków na terenie powiatu sądeckiego Nazwa banku PKO BP oddział w Nowym Sączu Pierwszy Komercyjny Bank SA w Lublinie oddział w Nowym SijCZU BPH SA oddział w Nowym Sączu NBP oddział w Nowym Sączu Kredyt Bank PEl SA oddzial w Nowym Sączu Bank Ślą ski SA oddział w Nowym Sączu BGŻ SA oddzial w Nowym Sączu BS w Nowym Sączu Malopolski Bank Regionalny SA oddzial w Nowym Sączu BWR SA oddzial w Nowym Sączu BS w Krynicy PKO BP oddzial w Krynicy BS w Muszynie BS w Piwnicznej BS IV Starym Sączu BS w Gródku n. Dunajcem BS w Korzennej BS w Nawojowej oddział w Łnbowej BS w Ł.ącku BS w Łososinic Dolnej BS w Nawojowej BS w Podcgrodziu. Rok powstania 199ł. ł994. 1992 1991 1993 1996 1994 1975 1996 1994 1975 1991 1975 1975 1975 1975 1975 1981 1975 1975 1975 1975. Żródlo: opracowanie własne nn podstawie informacji z rejestru REGON.. Administracja publiczna. Jak wspomniano, ważne zadanie administracji publicznej, z punktu widzenia stwarzania odpowiednich warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, polega m.in. na prowadzeniu działalności mającej na celu utrzymanie i rozwój infrastruktury technicznej. Tabela 6 prezentuje zmiany, jakie zaszły w latach 1994-1996 w wybranych elementach infrastruktury. Wysokim przyrostem odznacza się wskaźnik telefonizacji mierzony liczbą abonentów na 1 tys. mieszkańców. Dla gmin tworzących przyszły powiat wynosi on 114 i jest wyższy od wskaźnika z 1994 r. o ponad 75%. W ostatnich dwóch latach odnotowano także znaczny wzrost długości sieci wodociągowej (o 9%). Jednocześnie nastąpił spadek liczby placówek pocztowych (o 21 %). W tabeli 7 ujęto wydatki budżetów gmin za lata 1994-1996 z wyszczególnieniem nakładów inwestycyjnych. W badanym okresie wydatki budżetów gmin nominalnie z roku na rok wzrastały, także po uwzględnieniu wskaźnika inflacji. Podobna tendencja zachodziła w przypadku wydatków gmin na inwestycje, przy czym wskaźnik wydatków na inwestycje w wydatkach ogółem ulegał wahaniom, w 1994 r. wynosił 33%, w 1995 r. 37%, a w 1996 r. 27%. Jednakże przy założeniu wskaźnika inflacji za lata 1994 i 1995 na poziomie 50% można stwierdzić, że zdolności inwestycyjne gmin wzrosły zaledwie o kilka punktów procentowych (ok. 8%)..

(13) Analiza. uwarunkowań. I. rozwoju przedsiębiorczości .... Tabela 6. Infras truktura telekomunikacyjna i techniczna 1994. Wyszczególnienie. 1994 r.. razem. 1996. 1995. = 100%. razem. 1994 r. = 100%. razem. 1994 r. = 100%. Abonenci telefoniczni nn l tys. mieszkańców. 64,97. 100. 75,06. 115,5. tl4,2. 176. 2,29. 100. -. 2,29 417,8. O. -. -. 1,8 454,9. -. Plncówki pocztowe i uslug telekomunikacyjnych na 10 tys . mieszkańców Wodociągi (dlugość. Źródło:. sieci w km). 79. opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Województwa Nowosą. deckiego 1995, 1996, 1997.. Tabela 7. Wydatki. budżetów. gmin na inwestycje 1994. Wyszczególnienie Wydatki zl). budżetów. 69834 22904. 1994 r.. razem. = 100%. 1994 r.. razem. = tOO%. 100 100. l to 675 40494. 158. 177. 184813 49907. 265 218. inwestycji w wydatkach. gmin (w %) Źródło:. 1994 r.. = 100%. t996. gmin (w tys.. Inwestycje (w tys. zl) Udział. razem. 1995. 33. 37. 27. opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Województwa Nowosą. deckiego 1995, 1996, 1997. Analizując działalność podmiotów publicznych w stwarzaniu warunków do rozwoju przedsiębiorczości, należy lakże uwzględnić wpływ Rejonowego Urzędu Pracy w Nowym Sączu, który koncentrując swoją aktywność m.in . na wałce z bezrobociem przyczynia się pośrednio do rozwoju przedsiębiorczości. Jedną z form przeciwdziałania bezrobociu i jednocześnie wspierania przedsię biorczości są pożyczki udzielane bezrobotnym na podjęcie działalności gospodarczej oraz pożyczki na utworzenie dodatkowych miejsc pracy. W latach 1993-1997 udzielono ogółem 307 pożyczek, z czego 302 bezrobotnych podjęło działalność gospodarczą na własny rachunek. Pozytywnie należy ocenić fakt, że z roku na rok wzrasta liczba pożyczkobiorców utrzymujących się z prowadzonej działałności gospodarczej przez okres dłuższy niż 2 lata" . Inne podmioty sfery otoczenia przedsiębiorczo,iei. Na terenie powiatu sądeckiego działają następujące podmioty należące do sfery otoczenia przedsiębiorczości: Kongregacja Kupiecka Wojewódzkie Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług, Izba Rzemieślnicza, Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości II. Dane Rejonowego Urzędu Pracy..

(14) I. Pawel BialYllicki-Binlia. w Nowym Sączu, Sądeckie Centrum Promocji i Rozwoju. Bez odrębnych badań nie można określić stopnia ich aktywności i zasięgu działania. Niewątpliwie ważnym atutem powiatu jest istnienie na jego terenie Wyższej Szkoły Zawodowej, Wyższej Szkoły Biznesu oraz Niepublicznej Wyższej Szkoły Hotelarstwa i Biznesu.. 5. RozwóJ I wykorzystanie. potencJału. ludzkiego. Ogólna charakterystyka zasobów ludzkich Sądecczyzny. Powiat sądecki zamieszkuje ok. 270 tys. mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi średnio 168 osób na 1 km 2 . Struktura ludności według płci nie wykazuje deformacji: kobiety stanowią 50,61 % populacji, przy czym wskaźnik feminizacji jest korzystniejszy dla miasta niż dla wsi. W mieście na 100 mężczyzn przypada 108 kobiet, natomiast dla wsi wskaźnik ten wynosi 98. Tabela 8. Ludność Sądecczyzny w 1996 r. Ludność. Wyszcze~. g61nienie Og61em. Miasto Wieś. razem. kobiety. 269404 121643 147761. t36350 63241 73109. Kobiety na 100. procent. liczba ludno~. ogółu. śei na I km'. mężczyzn. 50,61 52,00 49,50. 168 630 104. 102 108 98. Przyrost. naturalny na l tys. mieszkańców. 7,0 4,3 9,2. Zr6dlo: opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego Ziemi Sądeckiej.. Z punktu widzenia celu niniejszego opracowania, jakim jest analiza kapitału ludzkiego, istotne wydaje się omówienie struktury wiekowej ludności z uwzględnieniem trzech segmentów, takich jak: ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Odpowiednie dane zostały zestawione w tabeli 9, a następnie wykorzystane do graficznej interpretacji struktury wiekowej (rys. 3). Analiza rys. 3 prowadzi do wniosku, że struktura procentowa według wieku zarówno dla wsi, jak i dla miasta jest prawie identyczna. W obydwu przypadkach ludność w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym stanowi przeważającą większość społeczeństwa (ok. 90%),jedynie 12% to osoby w wieku poprodukcyjnym. We wszystkich gminach powiatu utrzymuje się tendencja wzrostu liczby ludności w wieku produkcyjnym. Mło dzież z okresu wyżu demograficznego jest obecnie w wieku, w którym zaczyna podejmować pracę na rynkach lokalnych. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 33% ogółu mieszkańców regionu, podczas gdy odpowiedni wskaźnik dla Polski wynosi 27,5%. Wykształcenie ludIlości i szkolnictwo. Sądecczyzna charakteryzuje się niskim poziomem wykształcenia ludności w stosunku do innych regionów.

(15) Analiza. uwarunkowań. I. rozwoju przedsiębiorczości.... kraju. Wyższe wykształcenie posiada 5,1 % ludności, średnie 23,5%, zasadnicze zawodowe 26,6%, podstawowe 38,9%9. Ponad połowa ludności zamieszkującej tereny wiejskie posiada zaledwie wykształcenie podstawowe, a ok. 7% nie ma wykształcenia w ogóle JO • Tabela 9. Ludność w wieku produkcyjnym' i nieprodukcyjnym w 1996 r. Wyszcze~. gólnienie Ogółem. Miasto Wieś. dukcyjna na 100. Razem przedprodukcyjny 269404 88002 121 643 37072 147761 50930. 'wiek produkcyjny: Źródło:. Ludność niepro~. Wiek. mężczy:źni. 33% 30% 34%. produkcyjny 149326 70145 79 181. 55% 58% 54%. poprodukcyjny 32076 14426 17650. osób w wieku produkcyjnym 80,4 73,4 86,6. 12% 12% 12%. 18-64lata, kobiety 18-591at. opracowanie własne na podstawie Rocznika .statystycznego Ziemi Sądeckiej,. Wieś. Miasto. Ogólem. %. l!iI wiek poprodukcyjny iIll wiek produkcyjny • wiek przedprodukcyjny. Rys. 3. Struktura ludności Źródło:. według. wieku. opracowanie własne.. Tabela 10 przedstawia strukturę kształcenia młodzieży w wieku 15-19 lat w latach 1994-1997. W badanym okresie liczba młodzieży w tym przedziale 9 Według. Rocznika Statystycznego Ziemi. Sądeckiej,. Sącz 1998. ludności przewi-. Anek, za 1996 ,'., Nowy. 10 Dane o stl1lkturze wykształcenia ludności pochodzą z 1988 r" kolejny spis dywany jest na 2001 r..

(16) I. Paweł BiałYllicki-Birula. wieku praktycznie pozostała bez zmian (ponad 24 tys.). Odsetek młodzieży kształcącej się w liceach ogólnokształcących nieznacznie wzrósł z 19,4% do 20,7%. W tym samym czasie odsetek młodzieży uczącej się w szkołach zasadniczych zawodowych spadł z 27 ,3% do 23,7%. Utrzymująca się tendencja w wyborze wykształcenia jest korzystna. Świadczy ona, że coraz większa liczba osób podejmuje naukę w szkołach średnich. Powyższy wniosek w małym stopniu dotyczy liceów ogółnokształcących, z których największy odsetek absołwentów kontynuuje zwykłe naukę w szkołach wyższych. Wydaje się, że bez radykalnych zmian w wyborze kierunków kształcenia nie ma szans w dłuższym okresie na przełamanie niekorzystnej struktury wykształcenia ludności, a w konsekwencji na podniesienie konkurencyjności powiatu. Tabela 10. Struktura. kształcenia młodzieży. Liczba młodzieży Ludność. w wieku. 1994/1995. ł5-19. lat w latach 1994-1997. 1995/1996. 1996/1997. razem. %. razem. %. fazem. %. 24028. 100,0. 24325. 100,0. 24608. 100,0. 4652. 19,4. 4823. 19,8. 5081. 20,7. 6557. 27,3. 5985. 24,6. 5830. 23,7. 8723. 36,3. 8856. 36,4. 9059. 36,8. w wieku 15-191.t. w tym: Młodzież. w liceach ogólno-. ksztaleąeyeh. Młodzież. w szkołach zasadni-. czych zawodowych Młodzież. w szkołach średnich. i policealnych. Źródło: opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Województwa Nowosą. deckiego 1995, 1996, 1997.. W ostatnich latach szkolnictwo ponadpodstawowe podlegało zmianom Ograniczono kształcenie w wąskich specjałnościach w tradycyjnych zawodach mechanicznych, takich jak: śłusarz, stolarz, monter itp. na korzyść kształcenia w zakresie obsługi ruchu turystycznego, ochrony środowi ska, specjalności ekonomicznych. Wprowadzono ponadto nowoczesne kierunki kształcenia: elektronikę, znajomość aparatury kontrolno-pomiarowej, technologię żywienia i agrobiznes oraz przystąpiono do utworzenia liceum technicznego. Powyższe, niewątpliwie korzystne zmiany, jakie objęły szkolnictwo ponadpodstawowe, nie nadążają jednak w pelni za potrzebami lokalnych rynków pracy. Świadczy o tym rełatywnie wysoki udział bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów szkół ponadpodstawowych. W przeprowadzonych badaniach ankietowych tl wskazywano na brak specjalistów głównie z zakresu. jakościowym.. 11 Badania przeprowadzone zostały przez Główny Instytut Górnictwa W ramach programu badawczego "Regionalny program polityki ekorozwoju województwa nowosqdeckiego na lata. 1995-2005", Katowice 1997..

(17) I. Analiza uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości.... zarządzania i marketingu, obsługi komputerowej ekonomiczno-prawnej więc absolwentów szkół wyższych). Na Sądecczyźnie funkcjonuje Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu. Powstała ona w 1991 l'. i początkowo funkcjonowała jako college pomaturałny. W ł992 r. szkoła uzyskała status niepal\stwowej szkoły wyższej. Ponadto w Nowym Sączu w 1997 r. rozpoczęła kształcenie Niepubliczna Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Biznesu, a w 1998 r. utworzono Wyższą Szkołę Zawodową. Należy oczekiwać, że działalność wymienionych szkół umożliwi kontynuację nauki absolwentom szkół średnich, przyczyniając się do wzbogacenia. (a. oferty miejscowego rynku pracy. Analiza struktury bezrobotnych. Podstawowym zagrożeniem dla lokalnego tynku pracy jest bezrobocie, które w 1993 r. kształtowało się na poziomie 17%, a w kolejnych latach systematycznie spadało, osiągając 12,3% w 1997 r. Mimo znaczącej poprawy, stopa bezrobocia w powiecie sądeckim, podobnie jak w latach ubiegłych, kształtuje się powyżej średniej krajowej. Wśród bezrobotnych odnotowuje się znaczny odsetek kobiet, zwłaszcza w rejonie dużych miast. Wskaźnik bezrobotnych kobiet w minionym okresie wzrósł z 51,4% do 61,3%. Tabela J J . Stopy bezrobocia dla powiatu sądeckiego i kraju w latach 1994-\997 Wyszczególnienie. 1994. Bezrobotni ogółem Odselek absolwentów Odselek kobiet. Stopn bezrobocia dla powiatu Stopn bezrobocia dla kraju Źródło:. sądeckiego. 22456 9,4 51.1 17,0 16.0. 1996. 1997. 18909 6.1 57,6 15,7 13,2. 15888 8,6 61,3 12,3 10,5. opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Województwa Nawasą·. deekiego 1995, 1996, 1997.. W badanym okresie struktura bezrobotnych według wieku nie uległa zmianie. Największą grupę bezrobotnych stanowi młodzież w wieku 18-24 łat. Obecnie odsetek bezrobotnych dła tego przedziału wiekowego spadł z 44% w 1994 r. do 40% w 1997 r. Istolną grupę pozostającą bez pracy stanowią absołwenci szkół ponadpodstawowych (8,6%) . Do kierunków kształcenia charakteryzujących się najwyższym odsetkiem bezrobotnych absolwentów należą: odzieżowe, medyczne, handlowe, gastronomiczne, rolnicze, spożywcze, a także specjalności bardzo wąskie (przetwórstwo skóry, włókiennictwo)l2. Wśród bezrobotnych dominują osoby z wykształceniem zasadniczym zawoclowym (48%). Wskaźnik ten pozostaje na tym samym poziomie od 1994 r. Zasadniczo poziom bezrobocia jest wyższy na wsi niż w mieście - 39% ogółu bezrobotnych mieszka w miastach (rys. 4). 12. Dane Rejonowego. Urzędu. Pracy w Nowym. Sączu..

(18) I. Paweł Białynicki-Birula. ,..,. 12. ~. o ~. '5,., 8o. 1 .o ~. 10 8 6 4. ~. i\u :.:l. 2 O. E. ~. 'o óS) o. ł. u. ~ ~. 'O ~. fil. Ri'.g u ol ~~ Q.N N. '= ,.,. '~ u .. oi3 ""'El. ~. ~. bezrobotni 001 miasto li! wieś. Rys, 4, Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w mieście i na wsi w 1998 r. Żródło:. opracowanie własne.. Podsumowując należy stwierdzić, iż bezrobocie w powiecie sądeckim odznacza się następującymi cechami: - dominacją kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych, - wysokim udziałem osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym w ogólnej liczbie bezrobotnych, - wysokim udziałem osób młodych z grupy wiekowej 18-24 lat (w tym absolwentów) w ogólnej liczbie bezrobotnych.. 6. Zestawienie elementów analizy SWOI rozwolu przedsiębiorczości na Sqdecczyinle W celu wyznaczenia kierunków rozwoju przedsiębiorczości wykorzystana zostanie metoda analizy strategicznej typu SWOT (Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Jest to analiza kompleksowa określająca mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia. Polega ona na zidentyfikowaniu czterech wymienionych grup czynników i określeniu ich wpływu na rozwój badanego obiektu. W omawianej analizie wyróżnia się trzy etapy: określenie i ana-.

(19) Analiza. uwarunkowań. I. rozwoju przedsiębiorczości.... lizę szans i zagrożel\, określenie i analizę mocnych i słabych stron, określenie strategii rozwoju".. zewnętrzne. szanse. zagrożenia. wewnętrzne. mocne strony. słabe. pozytywne. negntywne. Rys. 5. Klasyfikacja czynników. uwzględnianych. strony. w analizie SWOT. Żr6dło: opracowanie własne,. Zderzenie ze sobą szans i zagrożeń z mocnymi i slabymi stronami pozwala na określenie strategii i kierunków rozwoju przedsiębiorczości w regionie. Analiza SWOT określa możliwości wyborów strategicznych w kategoriach maksymalizowania szans płynących z otoczenia i mocnych stron oraz minimalizowania zagrożeń występujących w otoczeniu i słabych stron regionu. Poniżej przedstawiono wyniki analizy SWOT dla przedsiębiorczości na Sądecczyżnie. Ostateczny kształt zawdzięcza ona rzeczowej dyskusji osób uczestniczących w pracach nad Programem Rozwoju Gospodarczego Sądec czyzny, która się wywiązała po przedstawieniu oceny uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości w regionie. A oto wyniki przeprowadzonej analizy: - mocne strony: znaczna liczba małych i średnich przedsiębiorstw w sytuacji szybkiego wzrostu działalności usługowej, korzystna struktura demograficzna, wysoki wskaźnik ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, dogodne uwarunkowania przyrodniczo-geograficzne, atrakcyjne tereny turystyczne i uzdrowiskowe, znaczna aktywność społeczna mieszkańców, duża liczba organizacji pozarządowych, wiele instytucji bankowych, szybki rozwój tełekomunikacji; - słabe strony: niewiełki napływ kapitału. krajowego i zagranicznego, zły stan infrastruktury komunikacyjnej, niższy od średniego w kraju poziom skolaryzacji, niekorzystna struktura kształcenia, wysokie bezrobocie wśród mło dzieży (w tym absolwentów) i kobiet, ukryte bezrobocie na wsi, niewystarczająca działalność instytucji wspierających przedsiębiorczość; - szanse: położenie przygraniczne, atrakcyjność turystyczna, wzrost zainteresowania turystyką wynikający z utrzymującego się wzrostu zamożności spoleczeństwa, niższe niż przeciętne w kraju koszty pracy; 13 Ogólne wytyczne analizy SWOT są proste, choć jednocześnie trudne do realizacji: unikać zagroieJ\, wykorzystywać szanse, Wzmacniać słabe strony, opierać się na mocnych stronach..

(20) I. Pawel Bialynicki-Birula. - zagrożenia: brak środków na modemizację i budowę przejść granicznych, relatywny wzrost kosztów kształcenia młodzieży w dużych ośrodkach akademickich, przyciąganie wykształconej kadry przez silniejsze ośrodki przemysłowe.. Literatura Denek E., Wierzbicki J., Podstawy i problemy racjol/alizacji systemu ekol/omiczl/o-finansowego samorządu te1ytorżalnego tv Polsce [w:] Ekonomiczno-finansowe uwarunkowania samorządu lokalnego, Zeszyly Naukowe AE w Poznaniu, Poznań 1992, seria l,. z.203. Gogolewska J., Ekonomiczne oddziaływanie samorządów terytorialnych [w:] Promowanie rozwoju lokalIlego i regionalllego, pod red. B. Winiarskiego i L. Palrzalka, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa 1996.. Ocella podstawowego ukfadu komunikacyjnego miasta Nowego Dyrekcja Inweslycji i Dróg Miejskich w Nowym. Sączu,. Nowy. Sącza,. Sącz. Wojewódzka. 1998.. An Analysls of Ihe Condltions Determlnlng the Developmenl of Entrepreneurshlp In the Nowy Sącz Powiat as a Point of Deparlure for Formulallng an Economlc Developmenl Slralegy In this article, the author presents excerpts from studies conducted within the framework of the Nowy Sącz economic development programme, the basic nim of which was to rormulate a strategy of economic development for the region. During the preparation or this programme, the development of entrepreneurship was recognized as a key factor in stimulating lhe region's economy. The present study focuses on the problems of preparing a SWOT .n"lysis for lhe entel'prise grolIp. It is composed af several parts. In the fil'st part, lhe aulhol' bl'iefly outlines lhe prerogatives and lasks af powiats, resulting from the legal regulations in force and representing the theoretical basis for the preparation of an. economic development strategy. Then, the author offers a diagnosis of current factors governing lhe development of enlrepreneurship in lhe Nowy. Sącz. region, taking into. nccollnl natural, geographical, and socio·economic factors as wen as providing a generał description of institutiolls supporting entrepreneurship. Next, he considers the possibilities for exploiling hunmn capital. In lhe lasl part of lhe arlicle, lhe author sums up lhe slrong. and weak points of entreprcneurship development in the Nowy Sącz region, basing this on the work or the enterprise group and on his own previous analysis..

(21)