Napływ kapitału w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych a rozwój polskiego eksportu

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr 837. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2010. Wojciech Zysk Katedra Handlu Zagranicznego. Napływ kapitału w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych a rozwój polskiego eksportu 1. Wprowadzenie Jedną z istotniejszych kwestii dla krajów zainteresowanych poprawą konkurencyjności swoich gospodarek, szczególnie w dobie globalizacji działalności, jest przyciąganie strumieni bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Zarówno rozwinięte kraje świata, jak i te, które uznaje się za słabo rozwinięte i rozwijające się, starają się pozyskać kapitał w formie BIZ. Traktuje się taką formę inwestowania nie tylko jako źródło środków finansowych, ale też jako narzędzie do uzupełniania luk związanych z potrzebami technologicznymi kraju goszczącego (materialnych i niematerialnych)1, profesjonalną wiedzą menedżerską i know-how. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne przyczyniają się do poprawy wskaźników wzrostu gospodarczego, redukują bezrobocie i mają wpływ na rozwój czynnika ludzkiego, poprawiają wydajność pracy i mają wpływ na wymianę handlową (na dwa kierunki handlu: eksport i import). 2. Kapitał zagraniczny w Polsce Zmiany systemowe po 1989 r., otwarcie gospodarki i liberalizacja handlu sprzyjały decyzjom inwestorów zagranicznych o lokowaniu kapitału w Polsce. Por. C. Pilarska, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne a transfer technologii [w]: Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce, red. W. Karaszewski, Wydawnictwo UMK, Toruń 2003, s. 290. 1.

(2) 104. Wojciech Zysk. Ponadto przebieg polskich procesów transformacji zaowocował systematycznym spadkiem ryzyka inwestycyjnego i wzrostem atrakcyjności inwestycyjnej naszego kraju. Wolumen i struktura tych inwestycji w istotny sposób oddziałują na polską gospodarkę i na jej strukturę ekonomiczną przez wpływ na zmiany w handlu zagranicznym. Udział kapitału zagranicznego w rozwoju gospodarki narodowej Polski odnotowuje się od 30. lat. O bardziej odczuwalnych efektach napływu kapitału – zwłaszcza w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych – można mówić począwszy od połowy lat 90. XX w. Wchodzenie kapitału zagranicznego do gospodarki polskiej dokonywało się w kilku etapach2: – etap wstępnego otwierania gospodarki: lata 1976–19853, – etap umiarkowanego otwierania gospodarki: lata 1986–19894, – etap otwierania się gospodarki w warunkach transformacji ustrojowej5. W połowie lat 90. Polska stała się liderem wśród krajów Europy Środkowej i Wschodniej pod względem wielkości napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Analizując skumulowaną wartość napływu BIZ (stan na 31 grudnia 2006 r.) można zauważyć, że nasz kraj pozyskał 103,6 mld dolarów, Węgry – 81,8 mld dolarów, Czechy – 77,5 mld dolarów, Rumunia – 37,3 mld dolarów, Słowacja – 25,5 mld dolarów, Bułgaria – 20,9 mld dolarów6. Kluczowym czynnikiem sprzyjającym pozyskaniu inwestorów zagranicznych przez Polskę był proces transformacji ustrojowej prowadzący w kierunku gospodarki rynkowej, dzięki któremu powstały sprzyjające dla inwestorów zagranicznych warunki prawne, ekonomiczne i infrastrukturalne. Uzyskanie członkostwa w WTO (1995 r.) i OECD (1996 r.) stworzyło gwarancję wprowadzenia w Polsce procedur i przepisów stosowanych wobec inwestorów zagranicznych w wysoko rozwiniętych krajach. Na 2 Por. J. Misala, Zaangażowanie kapitału zagranicznego w gospodarkę polską w okresie 1976–1995 [w:] Kapitał zagraniczny w prywatyzacji, red. M. Jarosz, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1996, s. 13.. 3 Podstawę prawną stanowiło Rozporządzenie Rady Ministrów z 14 maja 1976 r. w sprawie wydawania zagranicznym osobom prawnym i fizycznym zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej. Zasadniczo dawało ono możliwość prowadzenia działalności w zakresie drobnej wytwórczości dodatkowo tylko inwestorom zagranicznym polskiego pochodzenia.. 4 Podstawę prawną uchwalono 23 kwietnia 1986 r. (Ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym, Dz.U. nr 17 poz. 88). Były to rewolucyjne zmiany w przepisach prawa, dały możliwość tworzenia spółek joint ventures w zakresie przekraczającym drobną wytwórczość; kapitał zagraniczny nie mógł przekraczać 49%.. Formalnie za początek transformacji ustrojowej w zakresie napływu kapitału można uznać 5 czerwca 1991 r., kiedy Sejm przyjął ustawę o spółkach zagranicznych. Por. Dz.U. 1997 nr 26 poz. 143 (tekst jednolity). 5. Wartości napływu BIZ według: World Investments Prospects to 2011. Foreign Direct Invest�� ment and the Challenge of Political Risk, The Economist Intelligence Unit 2007. 6.

(3) Napływ kapitału…. 105. podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski miało również wpływ wzmocnienie stabilności geopolitycznej kraju przez przystąpienie do NATO (1999 r.) i rozpoczęcie negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej (1998 r.). Wdrażanie acquis communautaire przyczyniło się do powstania odpowiednich warunków działania dla firm zagranicznych w Polsce, poprawy klimatu inwestycyjnego oraz wzrostu napływu kapitału do gospodarki polskiej. Trzy lata po przyjęciu naszego kraju w struktury Wspólnot Europejskich można stwierdzić, że fakt ten miał istotne znaczenie dla przyciągania BIZ do Polski7. Na rys. 1 zaprezentowano napływ bezpośrednich inwestycji od 1990 r. do 2006 r. 16000. 14 700. 14000 12000. 7891. 8000. 5196 5677. 6000 4000 2000 0. 10 601. 9574. 10000. 89. 291. 1491 924 1400. 9600 7146. 6060 6420. 7860. 2510. 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006. Rys. 1. Wielkość strumienia bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce w latach 1990–2006 (w mln dolarów) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PAIIZ i NBP.. Analiza rys. 1 pozwala wyróżnić 5 etapów napływu BIZ: 1) lata 1990–1995 – niska wartość rocznych napływów, 2) lata 1996–1997 – ok. 5 mld dolarów rocznie, 3) lata 1998–2000 – największa w historii wartość inwestycji (rekordowym rokiem okazał się 2000 r. – ponad 10,6 mld dolarów), 4) lata 2001–2003 – znaczący spadek napływu BIZ (z istotną różnicą między 2000 a 2001 r.), 5) lata 2004–2006 – rosnąca wartość rocznych napływów BIZ (rekordowa w historii wartość napływu BIZ w 2006 r. – 14,7 mld dolarów)8. Na skutek likwidacji granic celnych w Unii Europejskiej inwestor trafia bezpośrednio – z pominięciem zewnętrznej wspólnotowej granicy celnej – na rynek 27 krajów tworzących jednolity rynek europejski. 7. Według wstępnych danych NBP w 2007 r. wartość napływu BIZ do Polski jest podobna do tej zanotowanej w 2006 r. Szacuje się, że będzie to 13,4 mld dolarów. 8.

(4) Wojciech Zysk. 106. Na wzrost wartości BIZ mają z pewnością wpływ – oprócz obecności Polski w UE – sytuacja makroekonomiczna i związane z nią dobre prognozy dotyczące wzrostu gospodarczego. 3. Atrakcyjność inwestycyjna Polski Najatrakcyjniejszym pod względem inwestycyjnym regionem świata jest Europa Zachodnia. Jej głównym i coraz bardziej liczącym się konkurentem są kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Na rys. 2 przedstawiono najatrakcyjniejsze inwestycyjnie regiony świata w 2006 r. Cykliczne badanie przeprowadziła firma Ernst&Young. Zbadano ponad 800 osób – przedstawicieli międzynarodowych inwestorów; 53% respondentów pochodziło z Europy, 35% z Ameryki Północnej, 11% z Azji.. 68. 41. 30. 18. 20. Indie. Chiny. USA/Kanada. Europa Środkowa i Wschodnia. 0. Europa Zachodnia. 10. 15. 12. 8. 8. 5. 1 Oceania. 40. Afryka. %. 48. Środkowy Wschód. 52. 50. Japonia. 60. Ameryka Łacińska. 70. Inne regiony Azji. 80. Rys. 2. Najatrakcyjniejsze inwestycyjnie regiony świata w 2006 r. Uwaga: można było wskazać 3 regiony.. Źródło: Atrakcyjność inwestycyjna Europy, Ernst & Young, 2006, maszynopis, s. 3.. W badaniu Ernst&Young z 2006 r. wśród 10 krajów najatrakcyjniejszych inwestycyjnie Polska zajmuje 5 miejsce (zob. rys. 3)..

(5) Napływ kapitału… 45 40. 41. 107. 41. 35. 15. 10. 11. 8. 8. 7. 6 Hiszpania. 15. Francja. 18. Japonia. 18. 20. Czechy. 30. % 25. Wielka Brytania. Polska. Indie. Niemcy. Chiny. 0. USA. 5. Rys. 3. Dziesięć krajów najatrakcyjniejszych inwestycyjnie w 2006 r. Uwaga: można było wskazać 3 kraje.. Źródło: Atrakcyjność inwestycyjna Europy, s. 2.. 4. Udział korporacji transnarodowych w polskim eksporcie po 2004 roku Pojęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych jest nierozerwalnie związane z pojęciem korporacji transnarodowej (KTN, przedsiębiorstwo międzynarodowe, przedsiębiorstwo transnarodowe). Istotą działania takiego podmiotu jest inwestowanie za granicą9. Większość światowych bezpośrednich inwestycji przypada właśnie na te podmioty10. Wielkie korporacje transnarodowe to przedsiębiorstwa korzystające z zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz innych form transferu czynników wytwórczych. Korporacje takie prowadzą i nadzorują działalność gospodarczą na terenie co najmniej dwóch krajów. Działalność ta jest kontrolowana przez korporacyjne centrum, zlokalizowane w określonym kraju, prowadzona zaś przez tworzone. 9 Por. J. Witkowska, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Europie Środkowowschodniej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 12.. 10 Szerzej zob. W. Zysk, Wybrane konkluzje IX Światowego Raportu Inwestycyjnego UNCTAD „World Investment Report 1999” [w:] Handel zagraniczny. Metody, problemy, tendencje, Materiały konferencyjne, red. K. Budzowski, S. Wydymus, AE w Krakowie, Kraków 1999, s. 30–40; World Investment Reports 2000–2007, www.unctad.org..

(6) Wojciech Zysk. 108. i stopniowo rozwijane filie przedsiębiorstwa macierzystego w innych krajach11. W procesie powstawania wielkich korporacji transnarodowych istotne znaczenie mają dwa czynniki: lokalizacja działalności filii zagranicznych i internalizacja działalności w ramach całej korporacji. Od 14 lat tygodnik „Polityka” publikuje listę 500 największych polskich przedsiębiorstw, dodatkowo ogłaszana jest lista 100 największych eksporterów. Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych publikuje natomiast listy największych inwestorów, którzy lokują w Polsce kapitał w formie BIZ. W dalszej części artykułu przedstawiono analizę obejmującą lata 2004–2006, polegającą na wyborze z listy 100 największych eksporterów tych firm, które są również na liście największych inwestorów w Polsce. Następnie zbadano udział tych firm w polskim eksporcie. W tabeli 1 zestawiono dane na temat największych polskich eksporterów z udziałem zagranicznym w 2004 r. Tabela 1. Najwięksi polscy eksporterzy z udziałem zagranicznym w 2004 r. Miejsce na Lp. „Liście 500” 2004 r. 1 3 2. 8. 3. 9. 4. 17. 5. 24. 6. 31. 7. 38. 8. 42. 9. 47. Firma Telekomunikacja Polska SA, Warszawa Polskie Huty Stali SA, Katowice (Huta Sędzimira, Florian, Cedler, Katowice) Fiat Auto Poland SA, Bielsko-Biała Volkswagen Motor Polska Sp. z o.o., Polkowice Thomson Multimedia Polska Sp. z o.o., Piaseczno Volkswagen Poznań Sp. z o.o., Poznań Kronospan w Polsce (Kronospan Holdings Ltd) Isuzu Motors Polska Sp. z o.o., Tychy GK Budimex, Warszawa (m.in. Budimex, Budimex Poznań, Mostostal Kraków, Dromex). Przychody Inwestor z eksportu zagraniczny (w tys. zł) 437955 France Telecom. Branża telekomunikacja. 2794196. LNM Holdings N.V.. hutnictwo. 4476169. Fiat. motoryzacja. 4063991. Volkswagen AG. motoryzacja. 2963277. Thomson Tubes and Displays SA Volkswagen AG. przemysł elektroniczny motoryzacja. Kronospan Holdings Ltd. Ispol-IMG Holdings B.V. Ferrovial. przemysł drzewny. 2903618 1003823 2906292 385552. motoryzacja budownictwo. Por. J. Misala, Współczesne teorie wymiany międzynarodowej i zagranicznej polityki ekonomicznej, SGH, Warszawa 2001, s. 209–210. 11.

(7) Napływ kapitału…. 109. cd. tabeli 1 Miejsce na Lp. „Liście 500” Firma 2004 r. 10 50 GK DELPHI Polska, Jeleśnia (Delphi Automotive Systems Poland Kraków, Delphi Polska Automotive Systems Tychy, Delphi Krosno) 11 58 International Paper Kwidzyn SA, Kwidzyn 12. 63. 13. 81. 14. 82. 15. 84. 16. 85. 17. 88. 18. 91. 19. 92. 20. 97. 21. 100. 22. 102. 23. 105. 24. 108. 25. 114. Philips Consumer Electronics Industries Poland Sp. z o.o., Kwidzyn TRW Safety Systems Poland Sp. z o.o., Częstochowa System Gazociągów Tranzytowych EuRoPol Gaz SA, Warszawa Stomil-Olsztyn SA, Olsztyn. Przychody z eksportu (w tys. zł) 1693934. Inwestor zagraniczny. Branża. Delphi Automotive Systems. motoryzacja. 948706. IPC. 1667991. Royal Philips Electronics N.V.. przemysł celulozowo-papierniczy przemysł elektroniczny. 244945. TRW Auto Holdings Inc. OAO Gazprom. 1445327. motoryzacja energetyka. 1239209 Campagnie Finan- przemysł gumowy ciere Michelin Philips Lighting Poland SA, Piła 1367041 Royal Philips przemysł Electronics N.V. elektroniczny Fiat-GM Powertrain Polska 470143 Fiat motoryzacja Sp. z o.o., Bielsko-Biała Zakłady Chemiczne Police SA, 775114 Messer Griesheim przemysł Police GmbH chemiczny TRW Polska Sp. z o.o., 1291926 TRW Auto motoryzacja Częstochowa Holdings Inc. Kronopol Sp. z o.o., Żary 714679 Krono-Holding przemysł drzewny AG Avon Operations Polska 1025747 Avon International przemysł Sp. z o.o., Garwolin Operations Inc. kosmetyczny GlaxoSmithKline 194835 Glaxo SmithKline przemysł Pharmaceuticals SA, Poznań farmaceutyczny Firma Oponiarska Dębica SA, 910381 Goodyear przemysł gumowy Dębica Luxembourg SA Frantschach Świecie SA, Świecie 979378 Frantschach przemysł celulozowo-papierniczy Grupa Alstom, Elbląg (Alstom 435601 Alstom Holdings przemysł elekKonstal, Power) troniczny, metalurgiczny.

(8) Wojciech Zysk. 110. cd. tabeli 1 Miejsce na Lp. „Liście 500” Firma 2004 r. 26 123 Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA, Kędzierzyn-Koźle 27 124 Volvo Polska Sp. z o.o., Warszawa 28 129 Philips Polska Sp. z o.o., Warszawa 29 132 BSH Sprzęt Gospodarstwa Domowego Sp. z o.o., Warszawa 30 146 Faurecia Fotele Samochodowe Sp. z o.o., Grójec 31 158 GK CAN-PACK SA, Kraków (Can-Pack SA, Pol-Am-Pack SA) 32 161 Daewoo Electronics Manufacturing Poland Sp. z o.o., Pruszków 33 176 Grupa MM International, Olsztyn (Mazurskie Meble, Mazur Comfort) 34 186 Wrigley Poland Sp. z o.o., Poznań 35 188 Daewoo-FSO Motor SA, Warszawa 36 200 Lucent Technologies Poland Sp. z o.o. -Sp. jawna, Bydgoszcz 37. 204. 38. 227. 39. 229. 40. 237. 41. 251. 42. 262. Przychody Inwestor z eksportu zagraniczny (w tys. zł) 589311 Messer Griesheim GmbH 405612 Volvo AB 213724 769565 931340 392814. Royal Philips Electronics N.V. BSH Bosch und Siemens Hausgerate GmbH Faurecia Investments F & P Holding Company Inc.. Branża przemysł chemiczny motoryzacja handel przemysł elektroniczny (AGD) motoryzacja przetwórstwo metali. 768853. Daewoo. 746744. SFM �� Beteiligungen. przemysł elektroniczny przemysł meblarski. 433787. Wm. Wrigley Jr. Company Daewoo. przemysł spożywczy motoryzacja. 500630 296439. Philips DAP Industries Poland 698606 Sp. z o.o., Białystok Ferrero Polska Sp. z o.o., 328823 Warszawa Merloni Indesit Polska Sp. z o.o., 284760 Łódź Faurecia Wałbrzych Sp. z o.o., 637211 Wałbrzych Arctic Paper Kostrzyn SA, 374112 Kostrzyn n. Odrą Huta Lucchini Warszawa 231485 Sp. z o.o., Warszawa. Lucent Techtelekomunikacja nologies Network Systems Netherlands BV Royal Philips przemysł Electronics N.V. elektroniczny Ferrero Group przemysł spożywczy Indesit Company przemysł elektroniczny (AGD) Faurecia motoryzacja Investments Arctic Paper AB przemysł papierniczy Luccini S.p.A hutnictwo.

(9) Napływ kapitału…. 111. cd. tabeli 1 Miejsce na Przychody Inwestor Lp. „Liście 500” Firma z eksportu Branża zagraniczny 2004 r. (w tys. zł) 43 263 Pfleiderer Grajewo SA, Grajewo 227003 Pfleiderer AG przemysł drzewny 44 268 Man Star Trucks & Busses 365240 MAN Nutzmotoryzacja Sp. z o.o., Starachowice fahrzeuge AG 497034 Ronal motoryzacja 45 277 Ronal Polska Sp z o.o., Wałbrzych 46 286 LG Electronics Sp. z o.o., 468124 LG Electronics przemysł Mława Inc. elektroniczny 47 290 Volkswagen Elektro-Systemy 410101 Volkswagen AG motoryzacja Sp. z o.o., Gorzów Wielkopolski 48 291 Grupa Kapitałowa Mahle 376250 Mahle motoryzacja w Polsce, Krotoszyn 49 359 Philips Lighting-Farel Mazury 241701 Royal Philips przemysł Sp. z o.o., Kętrzyn Electronics N.V. elektroniczny 50 399 VF Polska Sp. z o.o., Łódź 292664 Lee Bell Inc. handel, przemysł odzieżowy 51 418 Same Deutz-Fahr Polska 192548 Same Deutz Fahr motoryzacja, Sp. z o.o., Jacków Holding and handel Finance BV 52 420 Bridgestone Poland Sp. z o.o., 298787 Bridgestone motoryzacja Poznań Corporation 53 425 Teksid Aluminium Poland 275640 Teksid Aluminium przetwórstwo Sp. z o.o., Bielsko-Biała Luxembourg aluminium S.a.r.l. S.C.A. 54 442 Stahlschmidt & Maiworm 268803 Stahlschmidt & motoryzacja Sp. z o.o., Stalowa Wola Maiworm 55 468 ICT Poland Sp. z o.o., 273572 Industrie Cartarie przemysł Kostrzyn n. Odrą Tronchetti SpA papierniczy (ICT) 56 471 East West Spinning Sp. z o.o., 254744 Sud Wolle AG przemysł Łódź włókienniczy 57 494 Energomontaż-Północ SA, 252975 SICES Interbudownictwo Warszawa (6) national B.V. Suma 50638832. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zamieszczonych na studiach internetowych: www.paiz.gov.pl; www.polityka.pl.. Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli 1, suma przychodów z eksportu wymienionych 57 przedsiębiorstw wyniosła 50,6 mld zł. Wolumen polskiego eks-.

(10) Wojciech Zysk. 112. portu w 2004 r. wyniósł według danych GUS 269 mld zł12, co oznacza, że udział omawianych kilkudziesięciu firm z udziałem zagranicznym w polskim eksporcie wyniósł prawie 19%. Można ocenić ten udział jako bardzo wysoki. W tabeli 2 zestawiono dane na temat największych polskich eksporterów z udziałem zagranicznym w 2005 r. Tabela 2. Najwięksi polscy eksporterzy z udziałem zagranicznym w 2005 r. Miejsce na Przychody Inwestor Lp. „Liście 500” Firma z eksportu zagraniczny 2005 r. (w tys. zł) 1 9 Volkswagen Poznań Sp. z o.o., 8296586 Volkswagen AG Poznań 2 10 Fiat Auto Poland SA, 7365250 Fiat Bielsko-Biała 3 29 Volkswagen Motor Polska 3560636 Volkswagen AG Sp. z o.o., Polkowice 4 8 Mittal Steel Poland SA, 3302281 LNM Holdings Katowice N.V. 5 35 Fiat-GM Powertrain Polska 2839667 Fiat Sp. z o.o., Bielsko-Biała 6 43 LG Electronics Sp. z o.o., 2741201 LG Electronics Mława Inc. 7 48 Philips Lighting Poland SA, 2293038 Royal Philips Piła Electronics N.V. 8 49 DELPHI Poland SA, Kraków 2045850 Delphi Automotive Systems. Branża motoryzacja motoryzacja motoryzacja hutnictwo stali motoryzacja elektroniczna przemysł elektroniczny motoryzacja. 9. 70. TRW Safety Systems Poland Sp. z o.o., Częstochowa. 1708427. TRW Auto Holdings Inc.. motoryzacja. 10. 87. Grupa Valeo Skawina. 1516291. Valeo. motoryzacja. 11. 54. 12. 97. 13. 80. 14. 112. 12. Flextronics elektroniczna Flextronics International Poland International Sp. z o.o., Tczew Avon Operations Polska 1501444 Avon Internaprzemysł Sp. z o.o., Garwolin tional Operations kosmetyczny Inc. BSH Sprzęt Gospodarstwa 1432136 BSH Bosch und przemysł elekDomowego Sp. z o.o., Warszawa Siemens Haus- troniczny (AGD) gerate GmbH System Gazociągów Tran1381528 OAO Gazprom energetyka zytowych EuRoPol Gaz SA, Warszawa. www.stat.gov.pl..

(11) Napływ kapitału…. 113. cd. tabeli 2 Miejsce na Przychody Inwestor Lp. „Liście 500” Firma z eksportu Branża zagraniczny 2005 r. (w tys. zł) 15 150 Faurecia Wałbrzych Sp. z o.o., 1167124 Faurecia motoryzacja Wałbrzych Investments 16 121 Firma Oponiarska Dębica SA, 1042513 Goodyear przemysł gumowy Dębica Luxembourg SA 17 131 Mondi Packaging Paper 962003 Framondi NV papiernicza Świecie SA 18 91 Kronopol Sp. z o.o., Żary 900974 Krono-Holding przemysł drzewny AG 19 117 Thomson Multimedia Polska 891463 Thomson Tubes przemysł Sp. z o.o., Piaseczno and Displays SA elektroniczny 20 152 Whirlpool Polska Sp. z o.o. 865095 Whirlpool AGD – Warsaw Polar SA – Wrocław Europe Srl 21. 73. International Paper Kwidzyn SA, Kwidzyn. 822502. IPC. 22. 123. 817748. Volvo AB. 23. 191. 788908. 24. 93. 25. 140. MAN Nutzfahrzeuge AG Messer Griesheim GmbH Ferrero Group. 26. 214. 27 28. 212 122. 29. 244. 30. 196. 31. 139. 32. 243. 33. 128. Volvo Polska Sp. z o.o., Warszawa Man Star Truck & Busses Sp. z o.o. Zakłady Chemiczne Police SA, Police Ferrero Polska Sp. z o.o., Warszawa Philips DAP Industries Poland Sp. z o.o., Białystok Sitech Sp. z o.o. Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA, Kędzierzyn-Koźle Ronal Polska Sp. z o.o., Wałbrzych Daewoo Electronics Manufacturing Poland Sp. z o.o., Pruszków GK CAN-PACK SA, Kraków (Can-Pack SA, Pol-Am-Pack SA) Mahle Polska Sp. z o.o., Krotoszyn Master Foods Polska Sp. z o.o., Sochaczew. 740764 726449 721540. Royal Philips Electronics N.V. Volkswagen AG. 720567 708973 Messer Griesheim GmbH 702254 Ronal. przemysł celulozowo-papierniczy motoryzacja motoryzacja przemysł chemiczny przemysł spożywczy przemysł elektroniczny motoryzacja przemysł chemiczny motoryzacja. 656870. Daewoo. 636486. F & P Holding Company Inc.. przemysł elektroniczny przetwórstwo metali. 561347. Mahle. motoryzacja. 554826. Mars Inc.. spożywcza.

(12) Wojciech Zysk. 114. cd. tabeli 2 Miejsce na Lp. „Liście 500” 2005 r. 34 156. Firma Indesit Company Polska Sp. z o.o., Łódź. Przychody Inwestor z eksportu zagraniczny (w tys. zł) 541795 Indesit Company. Branża przemysł elektroniczny (AGD). 35. 279. Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o., Gorzów Wielkopolski. 514640. Volkswagen AG. 36. 77. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA, Poznań. 497750. Glaxo SmithKline. przemysł farmaceutyczny. 37. 47. 479692. Ferrovial. budownictwo. 38. 201. GK Budimex, Warszawa (m.in. Budimex, Budimex Poznań, Mostostal Kraków, Dromex) ABB Sp. z o.o., Warszawa. 477773. ABB Ltd.. elektrotechniczna. 39. 166. 473256. Alstom Holdings. maszynowa. 40. 53. Alstom Power Sp. z o.o., Warszawa Unilever Polska SA. 461822. Marga B.V.. chemiczna. 41. 271. 439685. Arctic Paper AB. 42 43. 262 367. Arctic Paper Kostrzyn SA, Kostrzyn n. Odrą CNH Polska Sp. z o.o., Płock SEWS Polska Sp. z o.o., Leszno. 422832 388620. 44. 217. Arcelor Huta Warszawa SA. 388141. CNH Global Sumitomo Electric Wiring System Europe Ltd. Arcelor. przemysł papierniczy maszynowa motoryzacja. 45. 371. 382580. 46. 353. Stahlschmidt & Maiworm Sp. z o.o., Stalowa Wola NSK Iskra SA, Kielce. 47. 436. 366989. 48. 111. Autoliv Polska Sp. z o.o. – Oława, Jelcz Sokołów SA. 49. 360. 337584. 50. 229. Visteon Poland SA – Praszka, Polmot ZEM – Duszniki PCC Rokita SA. 51. 372. Leoni Kabel Polska Sp. z o.o.. 328312. 52. 171. Pfleiderer Grajewo SA, Grajewo. 315367. 368678. 355607. 335821. motoryzacja. hutnictwo stali. Stahlschmidt & motoryzacja Maiworm NSK Europe elektrotechniczna Limited Autoliv AB motoryzacja Saturn Nordic spożywcza Holding AB Visteon Automotoryzacja motive Systems Petro Carbo chemiczna Chem AG (PCC) Leonische elektrotechniczna Drahtwerke AG Pfleiderer AG przemysł drzewny.

(13) Napływ kapitału…. 115. cd. tabeli 2 Miejsce na Lp. „Liście 500” 2005 r. 53 304 54. 485. 55. 426. 56. 177. 57. 161. 58. 455. 59. 232. Przychody Inwestor z eksportu Branża zagraniczny (w tys. zł) GKN Driveline Polska 307916 GKN Industries motoryzacja Sp. z o.o., Oleśnica Limited SKF Poznań SA – Poznań 307058 Aktiebolaget metalowa SKF Toyota Motor Manufacturing 306658 Toyota motoryzacja Poland Sp. z o.o., Wałbrzych Basell Orlen Polyolefins 299001 Basell Europe petrochemiczna Sp. z o.o. Płock Holdings NV Danone Polska Sp. z o.o. 278896 BSN Gervais spożywcza Danone Esselte Polska Sp. z o.o., 275 Esselte AB artykuły biurowe Kozienice Pilkington Polska Sp. z o.o. 271418 Pilkington hutnictwo szkła International Holdings B.V. Suma 64620907 Firma. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zamieszczonych na stronach internetowych: www.paiz.gov.pl; www.polityka.pl.. Jak wynika z analizy danych zaprezentowanych w tabeli 2, suma przychodów z eksportu wymienionych 59 przedsiębiorstw wyniosła 64,6 mld zł. Wolumen polskiego eksportu w 2005 r. wyniósł według danych GUS 288,7 mld zł, co oznacza, że udział omawianych kilkudziesięciu firm z udziałem zagranicznym w polskim eksporcie wyniósł prawie 22%. Można ponownie ocenić ten udział jako bardzo wysoki, większy niż w 2004 r. W tabeli 3 zestawiono dane na temat największych polskich eksporterów z udziałem zagranicznym w 2006 r. Tabela 3. Najwięksi polscy eksporterzy z udziałem zagranicznym w 2006 r. Miejsce na Przychody Inwestor Lp. „Liście 500” Firma z eksportu zagraniczny 2006 r. (w tys. zł) 1 13 Volkswagen Poznań Sp. z o.o., 8179236 Volkswagen AG Poznań 2 11 Fiat Auto Poland SA, 7984023 Fiat Bielsko-Biała 5633278 LG Electronics 3 20 LG Electronics Sp. z o.o., Mława Inc.. Branża motoryzacja motoryzacja elektroniczna.

(14) Wojciech Zysk. 116. cd. tabeli 3 Miejsce na Lp. „Liście 500” 2006 r. 4 31. Firma. Przychody Inwestor z eksportu zagraniczny (w tys. zł) 3483094 Volkswagen AG. Volkswagen Motor Polska Sp. z o.o., Polkowice Fiat-GM Powertrain Polska 3476471 Sp. z o.o., Bielsko-Biała Mittal Steel Poland SA, 3368932 Katowice Philips Lighting Poland SA, Piła 2722823. 5. 30. 6. 9. 7. 50. 8. 46. 9. 60. BSH Sprzęt Gospodarstwa 2061694 Domowego Sp. z o.o., Warszawa. 10. 82. 11. 72. 12. 78. 13 14. 77 116. 15. 56. Toyota Motor Manufacturing Poland Sp. z o.o., Wałbrzych TRW Safety Systems Poland Sp. z o.o., Częstochowa Swedwood Poland SA, Szczecin Grupa Valeo Skawina Faurecia Wałbrzych Sp. z o.o., Wałbrzych Philips Lighting Poland SA. 16. 113. 17. 112. 18. 137. 19. 169. 20. 121. 21. 174. 22. 66. Delphi Poland SA, Kraków. 2648041. 1932491 1919489. Fiat. Ferrero Polska Sp. z o.o., Warszawa System Gazociągów Tranzytowych EuRoPol Gaz SA, Warszawa Avon Operations Polska Sp. z o.o., Garwolin. 1303490 1239812. OAO Gazprom. 1213654. Toyota Motor Industries Poland Sp. z o.o., Jelcz-Laskowice Firma Oponiarska Dębica SA, Dębica Daewoo Electronics Manufacturing Poland Sp. z o.o., Pruszków GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA, Poznań. 1169416. Avon International Operations Inc. Toyota. 1684660 1505988 1399383. 1138849. motoryzacja motoryzacja. LNM Holdings hutnictwo stali N.V. Royal Philips przemysł Electronics N.V. elektroniczny Delphi Automotoryzacja motive Systems BSH Bosch und przemysł elekSiemens Haus- troniczny (AGD) gerate GmbH Toyota motoryzacja TRW Auto Holdings Inc. Swedwood Holding BV Valeo Faurecia Investments Royal Philips Electronics N.V. Ferrero Group. 1903402. Branża. motoryzacja drzewna motoryzacja motoryzacja przemysł elektroniczny przemysł spożywczy energetyka przemysł kosmetyczny motoryzacja. Goodyear przemysł gumowy Luxembourg SA 1113952 Daewoo przemysł elektroniczny 1083365 Glaxo SmithKline przemysł farmaceutyczny.

(15) Napływ kapitału…. 117. cd. tabeli 3 Miejsce na Lp. „Liście 500” 2006 r. 23 128. Firma Mondi Packaging Paper Świecie SA Volvo Polska Sp. z o.o., Warszawa Kronopol Sp. z o.o., Żary. Przychody z eksportu (w tys. zł) 1080470. Inwestor zagraniczny. Branża. Framondi NV. papiernicza. 975146. Volvo AB. motoryzacja. 24. 103. 25. 94. 26. 88. International Paper Kwidzyn SA, Kwidzyn. 926856. 27 28 29. 68 156 130. 920000 914929 822652. 30. 217. 31. 172. 32. 143. 33 34. 228 129. 35. 104. 36. 210. 37. 241. 38. 221. 39 40. 154 270. Grupa Animex FSO SA Warszawa GK CAN-PACK SA, Kraków (Can-Pack SA, Pol-Am-Pack SA) Ronal Polska Sp z o.o., Wałbrzych Man Star Truck & Busses Sp. z o.o. Indesit Company Polska Sp. z o.o., Łódź Sitech Sp. z o.o. Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA, Kędzierzyn-Koźle Zakłady Chemiczne Police SA, Police Thomson Displays Polska Sp. z o.o., Piaseczno Mahle Polska Sp. z o.o., Krotoszyn Faurecia Fotele Samochodowe Sp. z o.o., Grójec ABB Sp. z o.o., Warszawa Leoni Kabel Polska Sp. z o.o.. 41. 304. 42 43. 53 207. 972180. Krono-Holding przemysł drzewny AG IPC przemysł celulozowo-papierniczy Smithfield Foods spożywcza AvtoZAZ motoryzacja F & P Holding przetwórstwo Company Inc. metali. 803198. Ronal. motoryzacja. 756280. MAN Nutzfahrzeuge AG Indesit Company. motoryzacja. 728635 717579 711619. Volkswagen AG Messer Griesheim GmbH 655400 Messer Griesheim GmbH 646167 Thomson Tubes and Displays S.A. 644824 Mahle 633893 616354 503555. GKN Driveline Polska Sp. z o.o., 501163 Oleśnica GK Budimex SA, Warszawa 499902 Arcelor Huta Warszawa SA 492278. przemysł elektroniczny (AGD) motoryzacja przemysł chemiczny przemysł chemiczny przemysł elektroniczny motoryzacja. Faurecia motoryzacja Investments ABB Ltd. elektrotechniczna Leonische elektrotechniczna Drahtwerke AG GKN Industries motoryzacja Limited Ferrovial budownictwo Arcelor hutnictwo stali.

(16) 118. Wojciech Zysk. cd. tabeli 3 Miejsce na Przychody Inwestor Lp. „Liście 500” Firma z eksportu Branża zagraniczny 2006 r. (w tys. zł) 44 335 Hutchinson Poland Sp. z o.o., 486556 Hutchinson SA przemysł gumowy Żywiec 45 189 Alstom Power Sp. z o.o., 485789 Alstom Holdings przemysł elekWarszawa troniczny, metalurgiczny 46 2 GK Telekomunikacja Polska 465600 France Telecom telekomunikacja SA, Warszawa 47 275 Arctic Paper Kostrzyn SA, 460672 Arctic Paper AB przemysł Kostrzyn n. Odrą papierniczy 48 277 Wytwórnia Sprzętu Komunika- 446492 United �� Technololotnicza cyjnego PZL Rzeszów SA gies Holding SA 49 354 SEWS Polska Sp. z o.o., 442377 Sumitomo Elecmotoryzacja Leszno tric Wiring System Europe Ltd. 50 250 CNH Polska Sp. z o.o., Płock 440362 CNH Global maszynowa hutnictwo szkła 51 195 Pilkington Polska Sp. z o.o. 437300 Pilkington International Holdings B.V. 52 118 Sokołów SA 413984 Saturn Nordic spożywcza Holding AB 53 127 Przedsiębiorstwo Spedycyjne 393887 Spedition Trade transport Trade Trans Sp. z o.o. Trans Holding – Warsaw GmbH 54 402 Autoliv Polska Sp. z o.o., Oława 379970 Autoliv AB motoryzacja 55 350 Stahlschmidt & Maiworm 378641 Stahlschmidt & motoryzacja Sp. z o.o., Stalowa Wola Maiworm 56 414 NSK Bearings Polska SA, 364646 NSK Europe elektrotechniczna Kielce Limited 57 213 GK PCC Rokita SA 345378 Petro Carbo chemiczna Chem AG (PCC) 58 188 Grupa Kęty SA 344385 Credit Suisse przetwórstwo Private Equity metali 59 184 Grupa L’Oreal Polska 316383 L’Oreal SA kosmetyczna 60 489 SKF Poznań SA, Poznań 309125 Aktiebolaget SKF metalowa 61 161 Danone Polska Sp. z o.o. 308190 BSN Gervais spożywcza Danone Suma 80908360. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zamieszczonych na stronach internetowych: www.paiz.gov.pl; www.polityka.pl..

(17) Napływ kapitału…. 119. Z analizy danych zaprezentowanych w tabeli 3 wynika, że suma przychodów z eksportu wymienionych 61 przedsiębiorstw wyniosła 80,9 mld zł. Wolumen polskiego eksportu w 2005 r. wyniósł według danych GUS 342,3 mld zł, co oznacza, że udział omawianych kilkudziesięciu firm z udziałem zagranicznym w polskim eksporcie wyniósł prawie 24%. Można ocenić ten udział jako bardzo wysoki, większy niż w 2004 i 2005 r. Podsumowując, można wnioskować, że wraz z dynamicznie rosnącym wolumenem polskiego eksportu w latach 2004–2006 (269 mld zł w 2004 r., 288,7 mld zł w 2005 r. i 342,3 mld zł w 2006 r.) rośnie udział przedsiębiorstw z zainwestowanym kapitałem w formie BIZ w wartości sprzedaży za granicę (odpowiednio: 19%, 22% i 24%) i to w warunkach umacniania się złotego w relacji zarówno do dolara amerykańskiego, jak i euro. Literatura Atrakcyjność inwestycyjna Europy, Ernst & Young, 2006, maszynopis. Misala J., Współczesne teorie wymiany międzynarodowej i zagranicznej polityki ekonomicznej, SGH, Warszawa 2001. Misala J., Zaangażowanie kapitału zagranicznego w gospodarkę polską w okresie 1976– 1995 [w:] Kapitał zagraniczny w prywatyzacji, red. M. Jarosz, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1996. Pilarska C., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne a transfer technologii [w:] Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce, red. W. Karaszewski, Wydawnictwo UMK, Toruń 2003. Witkowska J., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Europie Środkowowschodniej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. Zysk W., Wybrane konkluzje IX Światowego Raportu Inwestycyjnego UNCTAD „World Investment Report 1999” [w:] Handel zagraniczny. Metody, problemy, tendencje, Materiały konferencyjne, red. K. Budzowski, S. Wydymus, AE w Krakowie, Kraków 1999. World Investments Prospects to 2011. Foreign Direct Investment and the Challenge of Political Risk, The Economist Intelligence Unit 2007. The Inflow of Capital in the Form of Direct Foreign Investment and the Growth of Polish Export The article presents an analysis for the years 2004–2006 of the share of foreign sales by firms with foreign capital (investments in the form of FDI) from the list of the 100 largest exporters in the Polish export sector. Despite the strengthening of the Polish currency, the share of foreign sales has systematically grown along with Polish export volume since the country joined the EU..

(18)