Barbara Zawadzka-Antosik,Maria
Szporko,Ludomir Łoźny
Czekanów, gm. Jabłonna Lacka, woj.
siedleckie. Stanowisko I - "Tureckie
Mogiły". Stanowisko III - osada
Informator Archeologiczny : badania 15, 165-167
1 6 5
CEDYNIA Muzeum Narodowe
w oj. s z c z e c iń s k ie w S z c z e c in ie Stanowisko 2 a
Padania p row ad ził m gr Antoni P o r z e z iń sk i. F in an sow ało Muzeum Narodowe w S z c z e c in ie , P iąty s e zon badań. C m entarzysk o s z k ie le to w e /2 p o ł.X - XI w. /; osad a w c ze sn o śr e d n io w ie c z n a /X /X I-X II w . / o ra z osad a łu życk a z o k resu h a lsz ta c k ie g o .
P r a c a m i b adaw czym i objęto głów n ie p ółn ocn o-zach odn ią i p ółn ocn o- w sch od n ią c z ę ś ć stan ow isk a - za jętą p rze z cm en ta rz y sk o sz k ie le to w e , S zero k o p ła sz czy z nowymi w ykopam i objęto p o w ierzch n ię 900 m 2 o m ią ż s z o ś c i n aw arstw ień kulturow ych od 20 do 190 cm poniżej pow ierzch ni w s p ó łc z e s n e j. Ł ą czn ie odkryto i w yeksplorow ano 37 grobów szk ieleto w y ch , w tym za led w ie 11 grobów z w yp osa żen iem - 2 n a czyn ia, żela zn y grot S trzały łuku, 8 noży żelazn ych oraz 2 okucia brązow e pochewki noża. W c z ę ś c i p ółn ocn o-w sch od n iej stan ow isk a natrafiono na 4 d a ls z e obiekty łu ż y c k ie z o k resu h a lsz ta c k ie g o , p otw ierdzające istn ie n ie w 1ym m ie jsc u osady lu d n o ści kultury łu ży ck iej.
W a sp e k c ie p rze strz en n y m w yjaśniono z a s ię g cm en tarzysk a w kierunku zachodnim , p ółn ocn o-zach odn im i p ółn ocn o-w sch od n im . Na podstaw ie do ty c h cza so w y ch wyników badań s tw ie r d z ić n a le ży , iż w ła ściw a o ś cm en ta r z y sk a p rzeb iega na lin ii północny zachód - południowy w schód.
W p ołudniow o-zachodniej i cen traln ej c z ę ś c i stan ow iska kontynuo wano na p ow ierzch n i 125 m p ra ce b adaw cze nad u sta len ie m kierunku i z a s ię g ie m "rowu", d z ie lą c e g o o b sza r stan ow isk a na dwie c z ę ś c i . O dkry to 1 wy eksplorow ano 20 m d łu g o ści odcinek rowu w raz z p o z o sta ło śc ia m i k on stru k cji kam iennej posadow ionej na jego dnie, W w ypełnisku rowu w y stą p iła niew ielk a ilo ś ć fr a g m en ta ry c zn ie zachow anego m a teria łu c e r a m ic z nego, który o d n ieść n a leży do o k resu h a lsz ta ck ieg o i o k resu w c zesn eg o śre d n io w ie c z a . W cen traln ej i p ołudniow o-w schodniej c z ę ś c i stan ow iska p ra ce badaw cze kontynuowane b ęd ą w roku p rzy sz ły m .
CZEKANÓW, gm . Jabłonna Lacka P aństw ow e M uzeum w oj. s ie d le c k ie A r ch eo lo g ic zn e Stanow isko I - "T ureckie M ogiły" w W a rszaw ie Stanowisko III - osad a
Badania p row ad ziła m gr B arb ara Z aw adzka-A ntosik p rzy w s p ó łp r a c y m gr M arii Szporko i mgr. L udom ira
Ł ożnego, F in an sow ało PMA w W a rsza w ie. Jed en asty sez o n badań. Stanow isko I - cm en ta rzy sk o s z k ie le to we /X II-X III w, f , stan ow isko ΠΙ - osada z X -p o c z , XI w ieku.
166
P rzebadano 363 m p ow ierzch n i I w yeksplorow ano: 27 pochówków sz k ie le to w y c h z XXX-XII1 wieku, 1 grób cia ło p aln y , jam ow y kultury t r z c i- n leck tej lub łu życk iej; 3 jam y 1 fragm ent czw artej z X -początków XI w ie ku, 2 jam y w sp ó łc z e s n e cm entarzysku; 15 za c ie m n ień o n ieok reślon ym ch a ra k te rze . Wydobyto 88 p rzedm iotów z b rą zu , cyny, że la z a , 120 pa ciorków szk la n ych , sp o r ą ilo ś ć ułam ków naczyń , k o ści z w ie r z ę c e .
Stanowisko I - “T u reck ie M ogiły". C m entarzysk o z XII-XIH w . Wykopy b adaw cze założon o na te r e n ie oranym , pozbawionym obu dowy k am ien nej, w zachodniej i p ółn ocn o-zach od n iej p a rtii cm en tarzysk a. Wy eksplorow ano 27 pochôw kàv szk ieleto w y ch w 25 grobach: 13 d z ie c ię cy ch , 8 m ęsk ich l 6 k ob iecych . T ylko dwa grob y /1 1 9 l 1 2 5 / rep rezen tu ją typ I - płytkich, w sz y s tk ie p o z o sta łe typ II - z zag łęb ion ą jam ą grobową. S zk ielety w ystąp iły na g łę b o k o śc i od 30 do 140 cm od pow ierzch ni.
Jam y grobow e na ogół d ob rze c z y te ln e o k szta łtach prostokątnych, w z g lę d n ie owalnych m iały w ym iary: od 110‘do 180 cm d łu g o ści i 60 do 180 cm s z e r o k o ś c i. M n iejsze jam y w ystępow ały w grobach d z ie c ię c y c h .
O rientacja zm a rły ch , z w yjątkiem jedn ego, zachodnia z od ch ylen iam i na południe. P o zy cja w w ię k s z o ś c i przypadków w yprostow ana z ręk am i z ło żonym i w zdłuż tu ło w ia , w zględ n ie na ło n ie. T rzy k rotn ie stw ierd zo n o r ę c e zg ię te w łok ciach l zło żo n e na p ie r s ia c h , co je s t n o w o ścią na te r e n ie c z e - kanow skiego cm en ta rz y sk a . Stan zachow ania k o śc i różn y. D o sy ć sła b o z a chowały s i ę n ie k tó re s z k ie le ty d z ie c ię c e i kilku osobników d o ro sły ch . W 7 grobach k o śc i zachow ały s ię zn a k o m icie, nie brakuje ani jednej k o stec zk i. -
Inwentarze grobow e stw ie rd zo n o w 13 grob ach . Z n alezion o 46 kabłączków sk ro n lo v ^ ch z eyny, 6 kabłączków z brązu, z których jeden z o s ta ł użyty jako p ie r śc io n e k , inny jako b ran so letk a , 2 guzki i 2 sp r z ą c z k i z brązu, 4 kóika od p asów , 1 sz y d ło że la z n e , 3 p ie r ś c io n k i, k rzyżyk , 2 za w ie sz k i, b ra n so le ta , p acio r wykonany w te ch n ice gran u lacji i filigran u - b rąz, 2 n oże że la z n e , 119 paciorków szk lan ych , k ó łeczk o z brązu, kawałki sk óry z czó łek i z p asów . N ajb ogatsze w y p osażen ie stw ierd zon o w g ro b ie k ob ie cym nr 133, b ogate in w en tarze w ystąp iły ró w n ież w grobach: 121, 1 2 8 ,1 3 0 , 131, 1 4 2 ,1 4 3 .
W inw en tarzach grobow ych w y stąp iło kilka przedm iotów n ie odnotowanych do te j pory na cm en tarzysk u : kabłączki z cyny b ez u szek , p ła sk ie, s z e r o k ie kółka od pasów , kabłączki z podgiętym u szk iem , typ k rzyżyka i z a w ie s z e k z brązu .
N ajciek aw szym od k ryciem om aw ianego sezo n u s ą pochówki m ę sk ie nr; 1 2 0 ,1 2 2 ,1 2 3 ,1 2 4 . Zarówno grób kaleki nr 120, jak te ż grób potrójny /1 2 2 ,1 2 3 , 1 2 4 / z a lic z a s i ę do odkryć unikatowych, n ie m ających an alogii na te r e n ie P o lsk i. Grób 120 - osobnika z połam anym i nogam i - ante m o r tem - zasłu g u je na dodatkową uwagę z powodu złam an ej post m ortem lew ej ręki z dłonią złożo n ą na p ie r sia c h .
Grób potrójny, jed n oczasow y b ę d z ie w ym agał sz c z e g ó ło w e j a n a lizy 1 kon s u lta c ji. W długiej i d o ść sz e r o k ie j ja m ie grobow ej złożon o bardzo cia sn o tr zec h m ę ż c z y z n , prawdopodobnie b r a c i, o czym zd ają s i ę św ia d czy ć b ar dzo s z c z e g ó ln e i ch a ra k te ry sty cz n e szw y cz a sz k o w e . Jam a grobow a w k s z ta łc ie trapezu m a w y r a in e p rz e c ie m n ie n la po b rzeg a ch . S zczególn y sp osó b zło że n ia zm arłych /u k ład stóp , sk r ę c e n ie c z a sz e k l k ręg o słu p a /
167
su g eru je, ie z o s ta li oni "na s i ł ę ” w c iś n ię c i w p r z e str z e ń , za m k n iętą prawdopodobnie drew nianym sza lo w a n iem . Na c z a s z c e s z k ie le tu 123 stw ierd zon o w yraźn e p r z e c ię c ie p o ty licy o str y m n a rzę d z ie m .
Dwie jam y 79 i 80 /z w ła s z c z a 80 zbadana we fr a g m e n c ie /, an alo g ic z n ie do odkrytych w la ta ch ubiegłych, s ą trudne do in te r p r e ta c ji. 15 za c ie m n ień z uwagi na ch arak ter w yp ełn isk a i brak m a teria łu n a leży uznać za przypadkow e.
Luźno zn alezio n o tr o ch ę koâcl z p oniszczon y ch p r z e z ork ę szk ieletó w z płytkich grobów , ułam ki ceraim iki, fragm en t grotu w łó czn i, 7 gw oździ od tru m ien , 2 n oże że la z n e , p a cio rek szk la r^ , 2 k ab łączk i sk ron io w e, kółko
ż e la z n e .
Stanow isko Ш - O sada otw arta z ob iek ta m i z X*początku XI w ieku. Zbadane tr z y jam y i fragm en t czw artej n ie p rzy n io sły tak lic z n e g o i ciek aw ego m ateria łu jak jam y u b ieg ło r o czn e. Z n alezion o tylko fragm ent o se łk i w ja m ie 3. C eram ik a i k o ś c i z w ie r z ę c e w ystą p iły w m n iejsz ej i l o ś c i, N atom iàst m a te r ia ł c e ra m icz n y , p o d w zględ em form naczyń i orn a
m entyki, je s t podobnie in te r e su ją c y . Jam y 3 i 4 tó r e s z tk i budynków na ziem nych z p a len isk a m i, jam a 6 - trudna do in terp re ta cji.
Sezon w ykopaliskow y 1981 zam yka s i ę lic z b ą 145 grobów i 80 jam dla stan ow isk a 1 oraz 10 jam dla stan ow isk a UL
Przew id uje s ię kontynuowanie p rac w ykopaliskow ych.
CZERCHÓW, g m . Ozorków Muzeum A rch eo lo g iczn e woj. łódzkie i E tn ograficzn e w Łodzi Stanowisko 1
Badania p row ad ziła dr Aldona C h m ielow sk a. F in a n so w a ł WKZ w Ł odzi. Siódm y se z o n badań. G ro d zi sko w c zesn o śred n io w iecz n e .
Badania na g ro d zisk o kontynuowano po roczn ej p r z e r w ie . Wykop o ro zm ia ra ch 5 x 10 m w ytyczono w zdłuż m a g is tr a li E -W , na zew n ątrz wału głów nego, w c z ę ś c i z n iszcz o n e j p rze z ork ę.
Na g łę b o k o śc i ok. 1 m od p o w ierzch n i pola odkryto przekładkow ą k onstru kcję drew nianą w ału, sp o czyw ają cą w b agnistej z ie m i, na podkła d zie kam iennym . L eg a ry ułożone w zd łu ż b iegu wału, od str o n y z e w n ę tr z nej za b ez p iec zo n e b yły, przed rozsu w an iem , pionowo w bitym i drew niany m i kołam i.
Spom iędzy k onstru kcji drew nianych i z w arstw za leg ają cych nad n im i wydobyto : 7 rom boidalnych grotów s tr z a ł z tr zp ie n ie m , 5 grotów z za d zio ra m i i tu lejk ą, topór żelazny typu V w g A. N ad olsk iego, drobne fragm enty grotów s t r z a ł, n oże żelazn e oraz ceram ik a r ę c z n ie lep io n a , słab o obtaczana i s iln ie obtaczana.
