Dietrich Wildung,Lech Krzyżaniak
Minshat Abu Omar.
Północnowschodnia Delta
Informator Archeologiczny : badania 14, 281-282
281
re lie fó w na ścianach te j s a li. P o zw o liło to na odczytanie zupełnie nieznanych i do tej pory nie odczytanych fragm entów tekstów, które zidentyfikowano jako należące do 2 ,8 ,9 ,1 0 1 11 bramy z K s ię g i Bram .
Wykonano także dokumentację rysunkową w sk a li 1;10 i w skali 1:20 wszystkich w e jś ć o ra z pozostałych trzech sal, za salą sark ofa gową grobowca.
Wykonano szczegółow e opisy stanu zachowania dekoracji i tekstów w S ali Sarkofagowej« w trzech salach poza nią i w czterech bocznych pokojach, znajdujących s ię w czterech narożnikach Sali Sarkofagowej.
F o to gra f m is ji wykonał około 100 u jęć fotograficzn ych detali a r chitektonicznych, archeologicznych i ikonograficznych w całym gro bowcu.
MINSHAT AB U OMAR Państwowe Z b iory Sztuki Pólnocnowschodnia Delta E gipskiej w Monachium
we współpracy z Polsk ą Stacją A rc h e o lo g ii Śródziem nom orskiej UW w K a irz e i Muzeum A rch eologiczn ym w Poznaniu
Badania prowadził p r o f.d r D ietrich Wildung z P Z S zE w Monachium, tokiem prac t e r e nowych kierow ał d oc.d r h ab .Lech K rzy ż a niak z M A P . Finansowały P Z S zE w Mona chium. T r z e c i sezon badań. Nekropole: z okresu pre dyna styczne go . i g re c k o -rz y m skiego o raz osada z okresu g re c k o -rzy m skiego.
W pracach m iędzynarodowej ekspedycji w zięło udział- 3 u czestn i ków z P olsk i, Kontynuowano eksplorację obu nekropoli odkrytych w to ku dwu p ierw szych kampanii o ra z zainicjowano badania osady z okresu grecko-rzym skiego - za m ierza ją c d otrzeć do hipotetycznej głęb iej z a le
gającej warstwy kulturowej z okresu p redy na styczne go. W szystkie obiekty położone są w łańcuchu piaszczystych pagórków żw irow ych ,w y noszących s ię ponad te ra s ę uprawną.
Na nekropoli ze schyłku okresu pre dynastyczne go odkryto dal szych 42 grobów. Pochówki ludzkie charakteryzowały s ię w yposaże niem i innymi cecham i obrządku pogrzebow ego obserwowanym i już' w toku p ierw szych dwu kampanii, p rze w a ża ły groby występujące w w yraźnej koncentracji, na skraju piaszczystego pagórka, z których w iększość była ubogo wyposażona i płytko wkopana. N a jczęś cie j za w iera ły one zw łoki młodych osobników ułożone na prawym boku, w po z y c ji z nogami podkurczonymi i zorientowane głowam i na północ lub północny-wschód. Funkcję przystawek w tych grobach pełniły c e ra m iczne naczynia "kuchenne" i sznury paciorków z karneolu, używane
282
jako naszyjniki. W te j grupie grobów znajdują s ię także pochówki nowo rodków grzebanych w dużych naczyniach* Druga, mniej liczna grupa g ro bów zaw ierała zw łoki osobników dorosłych p łci obojga, grzebanych w głę bokich, dużych wykopach, których ściany, podłogę i dach umacniano, jak s ię wydaje, plecionką obmazywaną syltem nilowym /technika "w ic k e r w ork 11/, m atam i lub m oże belkowaniem. P rz y zwłokach ustawiano bogate wyposażenie grobowe, składające s ię z naczyń ceram icznych "stołow ych ", naczyń kamiennych, miedzianych naczyń, n arzędzi 1 broni, b iżu terię oso bistą /karneol, am etyst/, komplety kosm etyczne /paleta + naczyńko + ły żeczka/. W jednym z tych grobów znaleziono unikatowy model łod zi pa- pterusowej /rzecznej/ wykonany z alabastru, należący do a rc y d zie ł sztu ki predynastycznej.
Na nekropoli z czasów grecko-rzym skich, położonej na tym samym stanowisku co pochówki predy nas tyczne /i dlatego eksplorowanej/, odkry to 163 groby. Regułą było tutaj układanie zwłok na wznak, z głową sk ie rowaną na zachód. Odkryto tr z e c i grobowiec zbudowany z suszonej cegły, będący pochówkiem zbiorow ym , a inny, odkryty je s z c z e w toku drugiej kampanii, wy eksplorowano znajdując w nim 27 osobników, p rzy czym n ie które zw łoki były mumifikowane: na niektórych czaszkach zachowały s ię twarzowe m aski pośm iertne z gipsu. M aski ta k ie odkryto także w Innych pochówkach, pojedynczych. Noworodki i niem owlęta grzebano w am forach. W północnej c z ę ś c i łańcucha plaszczytstych pagórków / T e ll es Sabaa Banat/, gdzie spodziewano s ię n atrafić na warstw ę osadniczą z okresu predynastycznego, w je go górnych partiach natrafiono na osadę z okresu gre c k o -rzym s k ie go , prawdopodobnie związaną funkcjonalnie ze w sp ółczes
nym je j, sąsiednim cm en tarzyskiem . W osadzie zbadano budowle m ie s z kalne z suszonej cegły, a chronologię obiektu w yznaczyły m .in , znaleziska monet.
P o d k re ś lić trzeba, że po zakończeniu tegoroczn ej kampanii odbył s ię podział zabytków, w wyniku którego Muzeum A rch eolo giczn e w P o z naniu uzyskało do swych zbiorów /Dział Kultur Antycznych/ dużą 1 cenną k olek cję zabytków o ch ron ologii predynastycznej.
I R A K
W YSPA B ID Ż A N Polska Stacja A rc h e o lo g ii śródziem n om orskiej UW D yrekcja Generalna Starożytności Iraku
Badaniami kierow ał d oc.d r hab. Michał G aw li kowski. P ra c e były finansowane p rze z D yrek cję Generalną S tarożytności Iraku o ra z S tację AS UW . Drugi sezon badań. Osadnictwo od okresu asyryjsk iego X IH w . przed n .e . do X - X I w , n . e . Wyspa Bidżan znajduje s ię na E u fracie w o d legło ści około 100 km od granicy s y ry js k ie j. Badania m ają charakter ratunkowy i związane są
