dr in¿. Zbigniew CZACZYK
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Instytut In¿ynierii Biosystemów e-mail: czaczykz@up.poznan.pl
Streszczenie
Przedstawiono wymagania stawiane rozpylaczom do zastosowañ polowych w zakresie kontroli ryzyka znoszenia cieczy u¿ytkowej wg normy PN-EN 12761-2, skomentowano obowi¹zuj¹ce przepisy, zasygnalizowano potrzeby i mo¿liwoœci udoskonalenia charakterystyk rozpylaczy niezbêdnych do prawid³owego u¿ytkowania opryskiwaczy polowych.
: kontrola ryzyka znoszenia cieczy, rozpylacz do upraw polowych, opryskiwacz polowy, PN-EN 12761-2 S³owa kluczowe
CHARAKTERYSTYKA ROZPYLACZY
REFERENCYJNYCH DO POTRZEB
NORMY PN-EN 12761-2
Wprowadzenie
Kontrola znoszenia cieczy u¿ytkowej, jak i redukcja jej strat s¹ nieodzownym elementem integrowanych technologii pro-dukcji roœlinnej [7, 12, 29]. Dotychczas jedyna regulacja w za-kresie kontroli potencja³u znoszenia, w wyniku przed³u-¿aj¹cych siê prac nad norm¹ ISO-CEN, znajduje siê w punkcie 4.3.2 normy PN-EN 12761-2 [23]. Zapis jest stosunkowo ogólny (nie uwzglêdnia np. dopuszczalnej tolerancji wydatku cieczy) i z zastrze¿eniem tymczasowoœci do uprawomocnienia siê nowych regulacji. Dotychczas jedyn¹ regulacj¹ klasyfiku-j¹c¹ jakoœæ rozpylenia jest amerykañska norma ANSI/ASAE S572.1 [1, 3, 6]. Tworzenie regulacji w tym zakresie napotyka na trudnoœci, które wynikaj¹ g³ównie ze stopnia z³o¿onoœci materii, któr¹ maj¹ u¿ytecznie dla praktyki uregulowaæ, gdy¿ dotychczasowe regulacje uniemo¿liwiaj¹ w³aœciw¹ interpre-tacjê wyników [13, 22] i pozyskiwanie informacji niezbêdnych operatorom [2]. Opracowania i zalecenia dla operatorów opry-skiwaczy, bez dostêpu do kompletnych i wiarygodnych Ÿróde³, sprowadzane s¹ do ogólnikowych okreœleñ: „stosuj w³aœci-we/odpowiednie rozpylacze”. W wyniku m.in. braku wiary-godnych Ÿróde³, pojawiaj¹ siê opracowania firmowane przez pañstwowe instytucje [13, 18] o w¹tpliwej rzetelnoœci, a tak¿e opinie instytucji (IOR - PIB) bez obiektywnego oparcia w lite-raturze [20]. Zagadnienia redukcji znoszenia cieczy i klasyfi-kacji rozpylaczy oraz opryskiwaczy [5, 8, 11, 12, 16, 17, 21, 22, 24, 26, 29, 31] ju¿ od wielu lat s¹ przedmiotem badañ, jednak brak jest transferu ich wyników do praktyki przez instytucje odpowiedzialne za bezpieczeñstwo ¿ywnoœci i œrodowiska [2, 4]. Stwarza to ogromne ryzyko dla œrodowiska, gdy¿ jak donosi GUS [9], w Polsce u¿ytkowanych jest ok. 496 tys. opry-skiwaczy polowych, czyli posiada je co czwarte gospodarstwo prowadz¹ce dzia³alnoœæ rolnicz¹. Istnieje pilne zapotrze-bowanie na wprowadzenie krajowych systemów parametry-zacji i klasyfikacji g³ównie opryskiwaczy, pod wzglêdem po-tencja³u ryzyka znoszenia oraz generowania strat, czyli tak¿e efektywnoœci stosowania œrodków ochrony roœlin (œ.o.r.). Dotkliwy brak regu³ stwierdza siê szczególnie w procedurze klasyfikacji jakoœci rozpylenia do potrzeb etykiet œ.o.r. [2].
Norma [23] okreœla, ¿e wartoœæ œrednicy charakterystycz-nej D (µm), dla rozpylaczy stosowanych w opryskiwaczach polowych, nie powinna byæ mniejsza ni¿ wartoœæ tej œrednicy dla rozpylacza o k¹cie rozpylenia 110°, i wydatku 720 ml·min przy ciœnieniu 250 kPa (2,5 bar). Z uwagi na brak w Polsce norm, które stawia³yby odpowiednie wymagania najwa¿niej-szym czêœciom opryskiwaczy (maszyn do dystrybucji trucizn do œrodowiska), ich parametry pozostaj¹ poza urzêdow¹ kontrol¹ [6]. Nie jest to jedyne niedopatrzenie wymagañ
sta-v0, 1
-1
wianych opryskiwaczom i jedynym mankamentem Krajowego planu dzia³ania [19]. Jak wykazuj¹ równie¿ inne opracowania m.in. [32], rozpylacze wskazywane na referencyjne, nawet uznanych firm, wykazuj¹ zró¿nicowane charakterystyki [3, 6]. W wyniku takiej sytuacji podjêto siê próby rozpoznania jakoœci pracy rozpylaczy dostêpnych na polskim rynku, pod wzglêdem przydatnoœci do okreœlania wymagañ normy PN-EN 12761-2 [23].
Do badañ przyjêto po 10 sztuk rozpylaczy, pozyskanych z rynku czêœci zamiennych, oznaczeniem odpowiadaj¹cych zapisom normy [23]. Jako referencyjnego u¿yto
udostêpnio-nego przez firmê . certyfikowanego
rozpylacza TeeJet 11002SS. Oceniano rozpylacze p³asko-strumieniowe niee¿ektorowe o oznaczeniu 02 [15], tj. o wy-datku 720 ml·min i k¹tach rozpylenia 110 i 120°, sprawdzaj¹c ich symetriê. Dodatkowo w tej samej serii zbadano kilka typów rozpylaczy o tym samym wydatku 02 [15]: TT oraz o k¹tach strumieni 80 i 90°. Rozpylacze o wê¿szym k¹cie rozpylenia (ni¿ 110°) charakteryzuj¹ siê korzystniejszym rozpyleniem [3, 6, 12] z punktu widzenia ryzyka znoszenia i z powodzeniem
mog¹ s³u¿yæ do redukcji DRP ( ) (%).
Zgodnie z wymaganiami normy [23] co do wydatku rozpy-laczy: q = 720 ml·min przy ciœnieniu 250 kPa, dla tego ciœnie-nia pomiary wydatków wykonano dla 10 sztuk ka¿dego typu. Do badañ u¿yto ciœnieniomierza o podwy¿szonej dok³adnoœci: klasa 06, z podzia³k¹ 0,01 MPa i zakresem do 1,6 MPa. Dla ka¿dego badanego egzemplarza pomiar wydatku dokonywano trzykrotnie za pomoc¹ legalizowanego cylindra miarowego i stopera, przez 60 s okreœlaj¹c œrednie q (ml·min ) [14]. Do dalszych badañ wybrano po jednym egzemplarzu charakte-ryzuj¹cym siê wydatkiem najbardziej zbli¿onym do wartoœci œredniej uzyskanej dla danego typu. Nastêpnie rozpylacze przyjête do analiz poddano badaniom jakoœci rozpylenia metod¹ dyfrakcji œwiat³a laserowego za pomoc¹ urz¹dzenia Sympatec HELOS Vario, w Laboratorium Regionalnego
Instytutu USDA ( ,
College Station), w Teksasie (USA). Urz¹dzenie analizuje zawartoœæ cz¹stek w 31 klasach wielkoœci, w zakresie od 0,5 do 3500 µm. W³aœciwe wykonanie pomiarów urz¹dzeniami dzia³aj¹cymi na zasadzie dyfrakcji œwiat³a laserowego, wymaga rozpylania badanej strugi cieczy w strumieniu powietrza o prêdkoœci ok. 7 m·s zgodnym z kierunkiem wytwarzania strumienia, co uzyskano na wylocie tunelu aerodynamicznego [3]. Rozpylacze rolnicze s¹ charaktery-zowane ró¿nymi mikroparametrami, do których nale¿¹ tzw. Materia³y i metodyka
Spraying Systems Co
Drift Reduction Potential
Areawide Pest Management Research Unit ® -1 -1 -1 ® -1 r r
œrednice charakterystyczne, nale¿y do nich tak¿e D (µm) zastosowana w normie PN-EN 12761-2 [23]. D jest teore-tyczn¹ wartoœci¹ okreœlaj¹c¹ œrednicê, wzglêdem której 10% rozpylonej objêtoœci cieczy stanowi¹ krople od niej mniejsze. D (µm) okreœlana tak¿e jako mediana objêtoœciowa
(VMD) (µm) wyra¿a wartoœæ wzglêdem której po³owê rozpylonej objêtoœci cieczy stanowi¹ krople od niej mniejsze a druga po³owa to krople od niej wiêksze. Natomiast D (µm) to wartoœæ œrednicy, od której 90% objêtoœci stanowi¹ krople od niej mniejsze. Ze œrednic charakterystycznych wylicza siê wskaŸnik RS ( ) RS = (D D ) · D (niemianowany), okreœlaj¹cy jednorodnoœæ rozpylenia.
Bardzo wa¿nym w zakresie parametryzacji podatnoœci na znoszenie jest wskaŸnik V (% ), oznaczany tak¿e V . Oznacza on odsetek z rozpylonej objêtoœci, jaki stanowi¹ krople o œrednicy mniejszej ni¿ 100 µm. Ta frakcja jest uznawana za najbardziej podatn¹ na znoszenie, st¹d jej wartoœæ s³u¿y do uproszczonej oceny potencja³u redukcji znoszenia DRP i jest okreœlana wzglêdem rozpylaczy referencyjnych np. [11, 21, 24, 26, 31, 32]. W interpretacji takich wskaŸników dla potrzeb doradztwa w ochronie upraw polowych nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e najefektywniejsz¹ frakcj¹ s¹ krople w zakresie œrednic od 50 do 150 µm, jednak ich stosowanie jest dopuszczalne w optymalnych warunkach, czyli przy prêdkoœci wiatru 0,5 do 2 m·s , wilgotnoœci wzglêdnej >50%, temperaturze otoczenia 10 do 20°C i ró¿nicy temperatur otoczenia i cieczy u¿ytkowej do 5°C [2, 17]. Warto zatem znaæ szczegó³owe informacje o rozpylaczach i posiadaæ sprawny, wydajny sprzêt, w celu podniesienia efektywnoœci aplikacji œ.o.r., dziêki mo¿liwoœci wyczekania na korzystne warunki i wykonania ochrony w krótkim czasie. Niezbêdne s¹ jednak szczegó³owe informacje o rozpylaczach, szczególnie zalecane do wykonania ochrony w niekorzystnych warunkach œrodowiskowych.
Wyniki wydatków cieczy u¿ytkowej uzyskane przy ciœnieniu 250 kPa dla egzemplarzy reprezentuj¹cych poszczególne typy badanych rozpylaczy, zawiera tabela 1. Wartoœci najbli¿sze wymaganym [15] wykaza³y rozpylacze
firm: . : XR TeeJet 11002VS ( = 0,1%)
i : Albuz AXI ISO 11002 ( = 0,2% od wymagañ normy [23] 720 ml·min ). Z tego wyp³ywa sugestia przyjêcia ww. typów do oceny limitu frakcji podatnej na znoszenie wg normy PN-EN 12761-2 [23]. Nale¿y jednak podkreœliæ koniecznoœæ w³¹czania rozpylacza referencyjnego ka¿do-razowo do badañ okreœlaj¹cych ten krytyczny parametr (D ), gdy¿ u¿ywanie wartoœci uzyskanych z innych badañ jest niew³aœciwe [2, 3, 18], prowadz¹c niekiedy do manipulacji i tym samym do naruszenia Ustawy [28].
Kolejny etap badañ dotyczy³ wskaŸników jakoœci rozpylenia. Uzyskane wyniki zawarto w tab. 2. Powy¿sze wy-niki potwierdzaj¹ zbli¿one parametry pracy dwóch typów roz-pylaczy wskazanych wstêpnie za przydatne do realizacji za³o-¿eñ rozpatrywanej normy, na podstawie wydatku q (l·min ) parametru wymaganego t¹ norm¹ [23]. Wyniki pozosta³ych rozpylaczy o wydatku 02 (wg ISO [15]), przedstawiaj¹ ró¿nymi parametrami (tab. 2, rys. 1), zró¿nicowanie jakoœci rozpylenia. Potwierdza to dobitnie, potrzebê wprowadzenia systemu parametryzacji rozpylaczy niezbêdnej operatorom opryskiwaczy i doradcom [2], w ich trudnej i odpowiedzialnej pracy, w zmiennych warunkach œrodowiskowych, szczególnie w niesprzyjaj¹cych [8, 12]. v0, 1 v0, 1 v0, 5 v0, 9 v0,9 v0,1 v0,5 <100 obj. 100 v0, 1 r Volume Median Diameter Relative Span Spraying Systems Co CoorsTek -1 -1 ® -1 -1 ø ø ø
Wyniki i ich omówienie
Ä Ä q q r r
Tab. 1. Zestawienie charakterystyk wydatków testowanych rozpylaczy (wydatek, odchylenie wyniku od normy w ml·min i %), reprezentuj¹cych poszczególne typy
Table 1. The specification of the output characteristics of tested spray nozzles (flow rate, the deviation in ml·min and %), representing each type
Tab. 2. Wartoœci œrednic charakterystycznych i jakoœci rozrzutu wielkoœci (jednorodnoœci) kropli (RS)
Table 2. Values of characteristic diameters and relative span (RS)
-1
-1
Analizie poddano tak¿e kolejny parametr klasyfikuj¹cy jakoœæ rozpylenia w zakresie frakcji podatnej na znoszenie i odparowanie V (% ). Wyniki dla zestawu rozpylaczy przy-jêtych do badañ ilustruje rys. 1. Liczne badania charakterystyk rozpylaczy prowadzone s¹ dla ró¿nych typów i rodzajów ich budowy, przy równym ciœnieniu (np. 300 kPa). W wiêkszoœci przypadków stosowanie przy takim ciœnieniu rozpylaczy stan-dardowych, wynika z potrzeby ujêcia w metodyce, wariantu wynikaj¹cego z norm [1, 14, 15, 16, 23]. Czêsto w takich okoli-cznoœciach, wyniki dla rozpylaczy innych ni¿ standardowe s¹ korzystniejsze. Nale¿y zwróciæ uwagê na to, ¿e dla rozpylaczy standardowych (p³askostrumieniowych), ciœnienie 300 kPa (3 bar), jest górn¹ granic¹ ich bezpiecznego u¿ytkowania [3] (bez nadmiernego i zbêdnego ryzyka znoszenia). Dla porówny-wanych z nimi przy tym ciœnieniu rozpylaczy e¿ektorowych,
<100 obj. Typ/Type TeeJet 11002SS [23] LU 12002 Lechler Lechler 11002 TeeJet 11002VP XR TeeJet 11002VP XR TeeJet 11002VS Albuz AXI ISO 11002 RSMM 11002 UNITIP LP ISO 11002 F110/0-8/3 110SF02 Hardi ISO LD 02 110 AZMM 11002 Turbo TeeJet 11002 Turbo TwinJet 11002 Albuz AXI ISO 8002 XR TeeJet 8002VS AD 90-02C Lechler q (ml·min ) r -1 726,5 712,4 739,6 730,9 692,9 720,9 721,7 752,0 738,1 732,8 699,9 708,8 732,8 709,2 708,5 730,8 702,0 Äqr (ml·min )-1 6,5 -7,6 19,6 10,9 -27,1 0,9 1,7 32,0 18,1 12,8 -20,1 -11,3 12,8 -10,8 -11,5 10,8 -18,0 Äq (%) r 0,9 -1,1 2,7 1,5 -3,8 0,1 0,2 4,4 2,5 1,8 -2,8 -0,9 1,8 -1,5 -1,6 1,5 -2,5 Typ/Type TeeJet 11002SS [23] LU 12002 Lechler XR TeeJet 11002VP XR TeeJet 11002VS Albuz AXI ISO11002 Lechler 11002 RSMM 11002 F110/0-8/3 110SF02 UNITIP LP ISO 11002 Hardi ISO LD 02 110 AZMM 11002 Turbo TeeJet 11002 Turbo TwinJet 11002 Albuz AXI ISO 8002 XR TeeJet 8002VS TeeJet 8002E AD90-02C Lechler D (µm) v0,1 D (µm) VMD v0,5 D (µm) v0,9 RS 92,1 79,4 77,1 86,3 81,4 74,9 77,4 82,5 76,5 130,1 79,2 149,3 153,4 100,1 88,5 116,7 157,7 198,3 177,6 175,1 193,9 190,5 174,0 179,6 191,3 186,6 280,8 189,1 305,0 302,7 211,5 209,8 245,6 320,3 343,7 311,1 301,8 330,7 333,6 300,5 325,6 328,8 329,9 459,5 335,4 466,2 470,3 347,2 353,0 389,5 465,2 1,27 1,31 1,28 1,26 1,32 1,30 1,38 1,29 1,36 1,17 1,35 1,04 1,05 1,17 1,26 1,11 0,96
ciœnienie 300 kPa jest ciœnieniem ze œrodka zakresu, lub skraj-nym dolskraj-nym ciœnieniem roboczym. Zatem pamiêtaæ nale¿y, ¿e porównywanie charakterystyk dla równego ciœnienia jest nie-obiektywne i niew³aœciwe [8]. Wyniki uzyskane dla rozpylaczy standardowych o wê¿szym k¹cie <110° (tab. 2, rys. 1), potwierdzaj¹ ich walory w redukcji znoszenia. Na rys. 1 wykazano znaczne ró¿nice wartoœci parametru V (µm), co potwierdza potrzebê indywidualnej szczegó³owej parametry-zacji rozpylaczy. Znane s¹ ju¿ rozwi¹zania udanego kojarzenia rozpylaczy (ich parametrów pracy) z preparatami i chronion¹ roœlin¹ np. „potato nozzle” efekt wspó³pracy firm
i .
Rozpylacze standardowe przy niskich ciœnieniach tak¿e osi¹gaj¹ znaczn¹ redukcjê frakcji podatnej na znoszenie [3, 5]. Zatem u¿ywanie wyników przy równym ciœnieniu, do krytycznej oceny jakoœci pracy rozpylaczy standardowych jest nieuprawnione i tendencyjne (na niekorzyœæ). Jak wykazali np. Guler i in. [8], porównywanie rozpylaczy ró¿nej konstrukcji przy równym ciœnieniu w interpretacji dla u¿ytkownika (opera-tora, doradcy, instruk(opera-tora, diagnosty SKO) nie jest zasadne, gdy¿ jakoœæ rozpylenia i podatnoœæ na znoszenie zale¿y od powierzchni przekroju otworu wylotowego, a nie od efektu zasysania powietrza. Równie¿ w³aœciwoœci fizyczne cieczy u¿ytkowej wp³ywaj¹ na jakoœæ rozpylenia [11, 17], co potwier-dzaj¹c badaniami, nale¿y wykorzystaæ podczas doboru para-metrów pracy opryskiwacza [2], ograniczaj¹c znoszenie i straty cieczy u¿ytkowej.
Wskazane jest w Polsce wdro¿enie obowi¹zku podawania w materia³ach informacyjnych (i instrukcjach obs³ugi opryskiwaczy) parametrów pracy rozpylaczy, wymaga-nych obowi¹zuj¹c¹ norm¹ PN-EN 12761-2 [23], czyli okreœlenia kiedy (typ rozpylacza i ciœnienie robocze) œre-dnica D (µm) dla oferowanych rozpylaczy ma wartoœæ równ¹ lub wiêksz¹ (od okreœlanej w jednej serii badañ z roz-pylaczem referencyjnym), proponowanych do u¿ytko-wania w opryskiwaczach polowych. Dotyczy to wszystkich rozpylaczy i powinno byæ respektowane szczególnie dla rozpylaczy o oznaczeniach 02 [15]. Interpretacja ww. normy, w zasadzie wyklucza z u¿ytkowania w opryski-waczach polowych, jakoœci rozpylenia z wartoœci¹ œrednicy D (µm) mniejsz¹ od wymaganej, czego nie uwzglêdniaj¹ ¿adne krajowe zalecenia [18], ani inne polskie regulacje i opracowania [2]. <100 v0, 1 v0, 1 Syngenta Hypro
Rys. 1. Wartoœci objêtoœci frakcji cieczy (% ) rozpylonej na krople o œrednicy mniejszej ni¿ 100 µm (V )
Fig. 1. Values of volumetric fraction (% ) of droplets smaller than 100 µm (V ). source: own study
obj. <100 vol. 100 ø ø Podsumowanie · £ · · · · · · · ·
Wskazane jest doprowadzenie do doprecyzowania ustaleñ m.in. normy PN-EN 12761-2 [23], o przypadki szczególne np. traktowanie rozpylaczy rotacyjnych [10].
Przy braku tolerancji wydatku w normie PN-EN 12761-2 [23], rozpylacze XR TeeJet 11002VS i Albuz AXI ISO 11002, jako typy u¿ytkowane w praktyce rolniczej, mo¿na uznaæ za najbardziej wskazane do weryfikacji jakoœci pracy rozpylaczy proponowanych do opryskiwaczy polowych w myœl tej normy.
Jak wynika z analizy frakcji V (< 100 µm) najbardziej podatnej na znoszenie i odparowanie, nawet dla obu wybranych rozpylaczy, proponowanych jako referencyjne: XR TeeJet 11002VS i Albuz AXI ISO 11002, ró¿nica objêtoœci tej frakcji jest znaczna i wynosi ok. 2% (rys. 1). Sk³ania to do sformu³owania potrzeby utworzenia bardziej dok³adnej metody weryfikacji charakterystyk pracy rozpylaczy rolniczych.
Korzystne by³oby utworzenie w Polsce oœrodka certy-fikuj¹cego, prowadz¹cego niezale¿ne badania jakoœci rozpylaczy i opryskiwaczy oraz ich przydatnoœci, co dotychczas ma miejsce sporadycznie (targi i wystawy maszyn rolniczych). Brak pe³nego zakresu informacji niezbêdnych operatorowi, powinien byæ czynnikiem eliminuj¹cym sprzêt z u¿ytkowania go do aplikacji œ.o.r. [7]. W rankingach targowych tak¿e komplet informacji i zaleceñ powinien byæ nieodzowny, a niestety znane s¹ przypadki nagradzania rozpylaczy bez pe³nych informacji technicznych (np. Polagra Premiery 2010). Brak wa¿nych informacji o jakoœci rozpylenia ignorowany jest niestety czêsto w badaniach naukowych i publikacjach, nawet w re-cenzowanych czasopismach.
Z analizy zró¿nicowania parametrów uzyskanych dla przebadanej grupy rozpylaczy o zbli¿onym wydatku 02, potwierdza siê koniecznoœæ udostêpnienia operatorom opryskiwaczy, wyczerpuj¹cych i zweryfikowanych charakterystyk jakoœci rozpylenia, dla rozpylaczy dopu-szczonych do stosowania w integrowanej ochronie roœlin [2]. Dotychczas brak jakiejkolwiek uznanej weryfikacji oraz wymagañ wiedzy - dla materia³ów i doradców w za-kresie doboru parametrów pracy opryskiwaczy [29]. Z analizy sytuacji wynika, ¿e bardziej u¿yteczne praktycznie by³oby podawanie w: etykietach œ.o.r. zakresów zalecanych œrednic charakterystycznych: D , D , D i innych wskaŸników np.: V , V , DRP, i ade-kwatnie w charakterystykach pracy opryskiwaczy i rozpy-laczy, ni¿ jak dotychczas klas rozpylenia (trudnoœci z pre-cyzj¹ ich okreœlania). Ryzyko dla œrodowiska wynika m.in. z klasy toksycznoœci œ.o.r., jego przeznaczenia (najgroŸ-niejsze s¹ herbicydy) i wra¿liwoœci otoczenia miejsca aplikacji, co tak¿e powinny uwzglêdniaæ informatory o w³aœciwym stosowaniu rozpylaczy [2].
Rozporz¹dzenie [25], Ustawa [29], Krajowy plan dzia³ania [19] oraz np. [13, 18], przy zwiêkszeniu limit si³y wiatru do 4 m/s, nie uwzglêdniaj¹ zró¿nicowania technik aplikacji œ.o.r. Brak systemu parametryzacji redukcji poziomu strat i znoszenia cieczy u¿ytkowej. Recenzowane informacje powinny byæ obowi¹zkowo zawarte [7] w instrukcjach obs³ugi opryskiwaczy, programach ochrony roœlin, opracowaniach szkoleniowych i o integrowanych techno-logiach uprawy roœlin, czego od dawna brak [2]. Wymaga to pilnie wnikliwych badañ, gdy¿ dotychczasowe informacje o sprzêcie [18], by³y opracowywane dla zakresu prêdkoœci wiatru do 3 m·s .
Analiza wyników badanych rozpylaczy TT oraz o wê¿-szych k¹tach rozpylenia (<110°), wraz z ju¿ znanymi
<100 obj. v0, 1 v0, 5 v0, 9 <100 >350 ø -1
argumentami [3, 6, 12], upowa¿nia do promowania ich w praktyce jako wariantu redukuj¹cego znoszenie.
Bibliografia
[1] ANSI/ASAE S572.1: Spray Nozzle Classification by Droplet Spectra. ASABE Standards 2009, 4 s.
[2] Czaczyk Z.: Jakoœæ rozpylenia cieczy jako element doradczy decyduj¹cy o efektywnoœci i bezpieczeñstwie ochrony roœlin. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego 1. 2013: 30-44.
[3] Czaczyk Z.: Charakterystyka u¿ytkowa wybranych rozpylaczy p³askostrumieniowych do ochrony upraw polowych. J. Res. Appl. Agric. Engng, 2012, 57(2): 31-40.
[4] Czaczyk Z., A. Hewitt, C. Hoffmann, B. Fritz, T. Szulc: Potential for efficiency increase of crop protection by use of optimized spraying fractions. 12 Workshop Spray Application Techniques in Fruit Growing - SuproFruit 2013, ISBN 978-84-9048-077-9, IVIA - Valencia, Spain, 26–28.06: 116-118.
[5] Czaczyk Z., S. Kleisinger: Drift potential of boom-mounted antidrift nozzles measured in a wind tunnel. 10 IUPAC International Congress on the Chemistry of Crop Protection, Basel, 2002 August 4-9 . Book of abstracts Vol. 1, p. 415 & poster No. 4d.07.
[6] Czaczyk Z., T. Szulc: Charakterystyka u¿ytkowa i produ-kcyjna wybranych rozpylaczy p³askostrumieniowych. J. Res. Appl. Agric. Engng, 2012, 57(2): 52-59.
[7] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE, 2009: 16 s.
[8] Guler H., H. Zhu, H.E. Ozkan, R.C. Derksen, Y. Yu, C.R. Krause: Spray characteristics and drift reduction potential with air induction and conventional flat-fan nozzles. Trans. ASABE 2007, 50(3): 745-754.
[9] GUS: Charakterystyka gospodarstw rolnych. Warszawa 2012. ISBN 978-83-7027-505-1: 467 s. (www.stat.gov.pl).
[10] Grzeszczyk K.: Krople rozbite na dysku. Agrotechnika, ISSN 1732-2634, 2013, 8: 78-79.
[11] Hewitt A.J.: Spray optimization through application and liquid physical property variables-I. Environmentalist, 28, 2008: 25-30. [12] Hewitt A.J.: The importance of Nozzle Selection and Droplet Size Control in Spray Application. Proc. of the North Amer. Conf. on Pest. Spray Drift Management, March 29 - April 1, 1998, Portland, Maine: 75-85. dostêp 30 wrzeœnia 2013 r.:
[13] Ho³ownicki R.: Zasady wykonywania zabiegów ochrony roœlin, z uwzglêdnieniem zastosowania ró¿nych rozwi¹zañ zapobiegaj¹cych znoszeniu cieczy roboczej. Ekspertyza dla MRiRW, Skierniewice, 2009: 23 s. (dostêp 20.08.13) http:// b i p . m i n r o l . g o v . p l / D e s k t o p n n o u n c e m e n t / V i e w A n n o u n c e m e n t . a s p x ? M o d u l e I D = 1 5 6 4 & Ta b O r g I D = 1 6 8 3 & L a n g I d = 0 & A n n o u -ncementId=14517&ModulePositionId=2199
[14] ISO 5682-1-2: Equipment for crop protection - Spraying equip-ment, International Organization for Standardization 1997: 31 s. [15] ISO 10625: Equipment for crop protection. Sprayer nozzles.
Colour coding for identification, International Organization for Standardization 2005: 12 s.
[16] JKI (Julius Kühn Institut) 2013, dostêp 21 maja 2013. h th th th M o d u l e s / A http://pmo.umext.maine.edu/drift/drift_proceedings.pdf ttp://www.jki.bund.de/fileadmin/dam_uploads/_AT/ger%C3 %A4telisten/anerkannte_Duesen/Tabelle%20der%20JKI%20a nerkannten%20Pflanzenschutzduesen.pdf
[17] Miller P.C.H., C.R. Tuck: Factors Influencing the Performance of Spray Delivery Systems: A Review of Recent Develop-ments. J ASTM Int., June, 2005, 2(6), Pap. ID JAI12900: 13 s.
[18] Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW): (dostêp 20 sierpnia 2013): http://www.min-rol.gov.pl/pol/Informacje- branzowe/Produkcja-roslinna/Ochrona-roslin/Integrowana-ochrona-roslin/Poradniki-Dobra-praktyka-ochrony-roslin. [19] MRiRW: Krajowy plan dzia³ania, dostêp 20 sierpnia 2013 r.
http://www.minrol.gov.pl/pol/Informacje-branzowe/Produkc ja-roslinna/Ochrona-roslin/Krajowy-plan-dzialania-na-lata-2013-2017
[20]
[21] Parkin C.S., Gilbert A.J., Southcombe E.S.E., Marshall C.J.: British Crop Protection Council scheme for the classification of pesticide application equipment by hazard. Crop Prot. 1994, 13(4): 281-285.
[22] PIMR: Wyniki badañ rozpylaczy dla sprzêtu polowego i sado-wniczego, 2004: 49 s.
[23] PN-EN 12761-1-2: Maszyny rolnicze i leœne - Opryskiwacze i maszyny do nawo¿enia p³ynnymi nawozami mineralnymi -Ochrona œrodowiska: 1. Postanowienia ogólne, 9 s., 2. Opry-skiwacze polowe, 2003: 19 s.
[24] Richardson G.M.: Assessing spray-drift potential and two ‘reference’ nozzles. Aspects of Applied Biology 84, Int. Advances in Pesticide Appl., ISSN 0265-1491, 2008: 17-24. [25] Rozporz¹dzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5
marca 2013 r. w sprawie wymagañ technicznych opry-skiwaczy, Dz. U. z 2013 r., poz. 415, 2013: 5 s.
[26] Southcombe E.S.E., Miller P.C.H., Ganzelmeier H., van de Zande J.C., Miralles A., Hewitt A.J.: The international (BCPC) spray classification system including a drift potential factor. Proceedings of the BCPC Crop Protection Conference-Weeds, 1997: 371-380.
[27] Triloff P.: Verlustreduzierter Pflanzenschutz im Baumobstbau -Abdriftminimierung und Effizienzsteigerung durch baumformabhängige Dosierung und optimierte Luftführung. Univ. Hohenheim, ISBN 978-3-86186-563-6, Ed. Ulrich E. Grauer, Stuttgart, 2011: 351 s.
[28] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: Dz. U. 2003, nr 153, poz. 1503, tekst ujednolicony, 2009: 11 s.
[29] Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o œrodkach ochrony roœlin: Dz. U. poz. 455, 2013: 53 s.
[30] Walklate P.J., P.C.H. Miller, A.J. Gilbert Drift classification of boom sprayers based on single nozzle measurements in a wind tunnel. Aspects of Applied Biology 57, Pesticide Application, ISSN 0265-1491, 2000: 49-56.
[31] Zande J.C. van de, H.J. Holterman, M. Wenneker 2008: Nozzle Classification for Drift Reduction in Orchard Spraying: Identification of Drift Reduction Class Threshold Nozzles”. Agricultural Engineering International: the CIGR Ejournal. Manuscript ALNARP 08 0013. Vol. X. May. 12 s. dostêp 25 wrzeœnia 2013 r.: http://www.cigrjournal.org/index.php/ Ejounral/article/viewFile/1256/1113.
[32] Zande J.C. van de, H.A.J. Porskamp, H.J. Holterman: Influence of reference nozzle choice on spray drift classification. Aspects of Applied Biology 66, International Advances in Pesticide Application, ISSN 0265-1491, 2002: 49-56.
MRiRW: Uwagi – konsultacje spo³eczne, dost: 20.08.13 http: / / b i p . m i n r o l . g o v . p l / D e s k t o p M o d u l e s / A n n o u n - cement/ViewAnnouncement.aspx?ModuleID=1666&TabOrgI D = 1 4 1 5 & L a n g cement/ViewAnnouncement.aspx?ModuleID=1666&TabOrgI d = 0 & A n n o u n c e m e n t cement/ViewAnnouncement.aspx?ModuleID=1666&TabOrgI d = 1 5 0 2 1 & M o -dulePositionId=2378
THE CHARACTERISTICS OF REFERENCE SPRAY NOZZLES FOR THE PURPOSES
OF PN-EN 12761-2 STANDARD
Summary
This research presents updated requirements for agricultural nozzles and comments the updated requirements regarding control of drift reduction recommended in PN-EN 12761-2 standard, also indicates the needs and possibilities for improvement of the characteristics necessary for professional using of field sprayers.
: risk control for spray drift, nozzle for field crops, field sprayer, PN-EN 12761-2 standard Key words
