Aóem m yKpamcKoi nommuKu. ffoeuduuK, pod red. M. ToMeHKO,
K h ib
2001, ss. 328.
A lfabet (abeTKa) ukraińskiej polityki. Informator
(^
o b h^
h h k)
- wydany w 2001roku je st ju ż czw artą tego rodzaju publikacją zapoczątkowaną w 1997 roku. C o roczny inform ator podaje szczegółowe dane n a tem at instytucji w ładzy państw o wej oraz samorządu terytorialnego na terytorium Ukrainy, partii politycznych, organizacji społecznych, a także w ażniejszych organizacji międzynarodowych. K siążka zawiera ponadto inform acje statystyczne na tem at sytuacji społecz no-ekonomicznej oraz stanu oświaty, nauki i kultury na Ukrainie.
Pierw szy rozdział Inform atora je st zebraniem najważniejszych informacji o Ukrainie: wielkości państwa, głównych rzek, jezior, gór itp. Kilka tabel w sposób przejrzysty przedstaw ia ludność i gęstość zaludnienia w g podziału adm inistracyj nego, z w yszczególnieniem terenów w iejskich, aglomeracji m iejskich wraz z pro centowym podziałem na grupy wiekowe.
Rozdział Organy władzy państw ow ej na Ukrainie opisuje m.in. parlam ent ukraiński - Radę N ajw yższą U krainy (nie tylko regulacje prawne, lecz i ilość w niesionych projektów ustaw, z wyraźnym zaznaczeniem - i dalszych ich losów - propozycji prezydenta), rząd, w ładzę sądowniczą i prokuraturę. W ukraińskim systemie politycznym znaczącą rolę odgrywa prezydent, stąd też Inform ator przy tacza krótką historię tego organu na Ukrainie, zm iany w statusie prezydenta - kładąc oczywiście nacisk na jego w spółczesne kompetencje. Om ówione są także w ybory prezydenckie w latach 1991, 1994 i 1999. N iedosyt budzić m oże jedynie schematyczne potraktowanie tych w ydarzeń - nazw iska kandydatów, ilość otrzy m anych głosów - bez zagłębienia się w kw estie „jakości” ow ych w yborów (do stępu kandydatów do środków masowej informacji, łam ania przepisów ordynacji wyborczej itd.). W tym rozdziale na uw agę zasługują jeszcze dw a fragmenty: traktujący o Radzie Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony U krainy (organu k o ordynującego politykę bezpieczeństw a państwa) oraz kilkustronnicow a tabela nt. procedury zw racania się do Sądu Konstytucyjnego Ukrainy. Opis instytucji opar ty je st przede wszystkim na regulacjach konstytucyjnych, które są jednak rzetel nie rozszerzone o inne akty praw ne - ustawy, rozporządzenia itp. Dzięki temu czytelnik m oże lepiej zrozumieć w zajem ne pow iązania ukraińskich organów władzy.
Połow a kolejnej części Inform atora - Polityka regionalna i sam orząd teryto
rialny - pośw ięcona je st Autonomicznej Republice Krym u (przytoczone są ob
szerne fragmenty konstytucji: ukraińskiej i krymskiej) i historii zm ian statusu prawnego tego terytorium po 1991 roku. Dalej om ówiona została struktura przed stawicielstwa terytorialnego i samorządowego, i funkcje samorządu terytorialnego.
N ieco zam ieszania wywołuje rozdział czwarty, który - w edle autorów - p re zentować m a system polityczny oraz społeczeństwo obywatelskie na Ukrainie. System polityczny najczęściej definiowany je st jako układ norm atywnych i fak tycznych zależności, jakie funkcjonują w obszarze w ładzy politycznej. Całościo
we, systemowe ujęcie życia politycznego obejmuje takie kwestie, ja k sposób uzyskiw ania władzy, organizację i faktyczny przebieg rywalizacji politycznej, strukturę władz państwa, dystrybucję władzy pomiędzy ośrodki decyzyjne i pozio m y systemu, sposób podejm ow ania w iążących decyzji o podziale dóbr i cięża rów oraz egzekwowania odpowiedzialności politycznej1. Tymczasem w rozdziale przedstawiono tylko system partyjny, w arunki przeprow adzania referendum, kom petencje organów zajm ujących się przestrzeganiem praw człow ieka oraz w y liczono organizacje społeczne. Owszem, inne elem enty składające się na system polityczny poruszone zostały i w innych rozdziałach, jednakże takie zatytułowa nie tej części w ydaje się być nieco na wyrost.
Stosunki społeczno-ekonomiczne na U krainie są tem atem kolejnego roz działu. Znalazły się tutaj inform acje na tem at konstruowania budżetu, polityki fi nansowej, przeprowadzonej do tej pory prywatyzacji przedsiębiorstw. Kwestie społeczne zawężono do problem u bezrobocia.
N ajobszerniejszy je st rozdział szósty - Stosunki międzynarodowe - ponad sto stron. N iestety czytelnik znów m oże czuć się „oszukany” niezbyt trafną nazwą. Stosunki m iędzynarodowe obejm ująrelacje nie tylko m iędzy narodami, lecz rów nież m iędzy innymi uczestnikam i - zarówno tymi, którzy są podmiotami prawa międzynarodowego, ja k i tymi, którzy tej podm iotowości nie m ają2. Rozdział - nie licząc fragmentów o priorytetach polityki zagranicznej Ukrainy, rozw oju w spółpracy z Paktem Północnoatlantyckim, działalności w Radzie Europy oraz polityki regionalnej - je st jednak tylko encyklopedycznym opisem kilku organi zacji m iędzynarodowych i państw w eń wchodzących.
Ostatni rozdział poświęcony je st zagadnieniom oświaty, nauki i kultury. W ię kszą uw agę zw rócono na politykę U krainy mającej na celu um ocnienie sięjęzyka - j a k o oficjalnego i szerzej stosowanego - ukraińskiego. Inform ator zakończony je st spisem ponad siedem dziesięciu wykorzystanych w pracy tablic.
A lfabet ukraińskiej polityki. Inform ator - mimo kilku zasygnalizowanych
błędów - j e s t ciekaw ą form ą połączenia inform acji statystycznych z wnioskam i, ja k ie m ożna w yciągnąć po studiach obowiązujących na U krainie aktów praw nych. K siążka je st w ięc cennym zbiorem wiadom ości dla osób interesujących się Ukrainą.
Łukasz Donaj
Poznań
1 Zob. szerzej: A. Antoszewski, System polityczny jako kategoria analizy polito
logicznej, w: Studia z teorii polityki, tom 1, pod red. A. W. Jabłońskiego, L. Sobkowia-
ka, Wrocław 1996, s. 59-74.
2 Zob. hasło „stosunki międzynarodowe” w: Leksykon współczesnych międzyna
rodowych stosunków politycznych, pod red. Cz. Mojsiewicza, Wrocław 2000,
