Zdjęcie geochemiczne ekshalacji CO2 jako metoda poszukiwań wód mineralnych na przykładzie Szczawnicy

ny interesów p a ń s t w a i z a w o d u geologa. A b s o l w e n c i W y d z i a ł u Geologii posiadają r ó ż n e uprawnienia g e o l o -giczne, a m i a n o w i c i e w zakresie:

1) hydrogeologii 25,3% 2) geologii inżynierskiej 20,1%

3) geologii złożowej 15,4%

4) geofizyki 3,4% 5) inne uprawnienia (górnicze b u d o w l a n e ) 0,6%

Należy jednak podkreślić, że b e z w z g l ę d u na k i e runek u k o ń c z o n y c h s t u d i ó w znaczna większość a b s o l -w e n t ó -w starszych r o c z n i k ó -w odczu-wała, z-właszcza na początku s w o j e j p r a c y z a w o d o w e j , niedosyt w z a kresie p r z y g o t o w a n i a do p r o j e k t o w a n i a badań g e o f i -zycznych i g e o l o g i c z n e j interpretacji ich w y n i k ó w , stosowania m e t o d m a t e m a t y c z n y c h w badaniach g e o logicznych (szczególnie statystyki i p r a w d o p o d o b i e ń -stwa) o r a z p r o j e k t o w a n i a i w y k o n a w s t w a różnych t y p ó w w i e r c e ń i w y r o b i s k górniczych. Należy tu zauważyć, że p l a n y s t u d i ó w i p r o g r a m y p r z e d m i o t ó w nie są na W y d z i a l e G e o l o g i i niezmienne — p r z e c i w -nie doskonali się j e d o s t o s o w u j ą c coraz bardziej do aktualnych potrzeb, m i m o często ograniczonych m o ż -liwości w y d z i a ł u .

W zakresie nauczania g e o f i z y k i nastąpił w y r a ź n y postęp p o o b j ę c i u k i e r o w n i c t w a K a t e d r y Geofizyki G e o l o g i c z n e j p r z e z p r o f , dr inż. Stanisława P a w ł o w skiego, a p o j e g o ustąpieniu p o p o w o ł a n i u na k u r a tora tej katedry doc. d r inż. Z y g m u n t a Glazera. R ó w -nież w p r o w a d z o n e w ostatnich latach o b o w i ą z k o w e dla specjalności geologia inżynierska i dostępne dla wszystkich innych s p e c j a l n o ś c i zajęcia z zastosowań statystyki m a t e m a t y c z n e j i r a c h u n k u p r a w d o p o d o bieństwa uzupełniają l u k ę w n o w o c z e s n y m w y k s z t a ł -ceniu geologa. P o w o ł a n i e n o w y c h w y k ł a d o w c ó w z w i e r t n i c t w a i z g ó r n i c t w a stanowi dalszy krok do lepszego p r z y g o t o w a n i a a b s o l w e n t ó w W y d z i a ł u G e o -logii do zawodu. P r o b l e m a t y k a doskonalenia planów, p r o g r a m ó w oraz m e t o d y k i i sposobu nauczania jest p r z e d m i o t e m stałych dyskusji na wydziale, a uwagi a b s o l w e n t ó w dostarczają c e n n e g o materiału d o w o -d o w e g o uczestnikom t y c h p e r m a n e n t n y c h -dyskusji.

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że w i ę k -szość a b s o l w e n t ó w u t r z y m u j e m n i e j l u b bardziej ścisły kontakt ze s w o j ą macierzystą uczelnią oraz, że z a c h o w u j ą c twórczą p o s t a w ę , czują oni potrzebę doszkalania p o d y p l o m o w e g o , u w z g l ę d n i a j ą c e g o postęp nauki i techniki, k t ó r y zaszedł p o ukończeniu przez nich studiów. W doszkalaniu t y m szczególnie wśród a b s o l w e n t ó w nieco starszych r o c z n i k ó w w y b i j a się potrzeba poznania n a j n o w s z y c h osiągnięć w zakresie m e t o d y k i badań geologicznych w szerokim tego słowa znaczeniu, a szczególnie geofizyki, geochemii, h y d r o -geologii, geologii inżynierskiej, kartowania geologicz-nego, a także m a t e m a t y k i , e k o n o m i k i i organizacji badań geologicznych oraz w i e r t n i c t w a . W t y m też kierunku rozwijają się z o r g a n i z o w a n e na Wydziale U W studia p o d y p l o m o w e .

W s p ó l n e lata spędzone na akademickiej ławie, wspólnota zainteresowań o g ó l n y c h i z a w o d o w y c h , chęć w y m i a n y w z a j e m n y c h d o ś w i a d c z e ń i szerszej nad nimi dyskusji p o w o d u j ą w s u m i e życzenie w i ę k szości a b s o l w e n t ó w geologii Uniwersytetu W a r s z a w -skiego (64%) do u t r z y m y w a n i a m i ę d z y sobą ściślejszych, niż p r z y p a d k o w e spotkania, z w i ą z k ó w w e w e n tualnym stowarzyszeniu a b s o l w e n t ó w geologii U n i -wersytetu Warszawskiego.

W zakończeniu należy stwierdzić, że w oparciu 0 solidne p r z y g o t o w a n i e p r z y r o d n i c z e z elementami w i e d z y technicznej, a b s o l w e n c i geologii Uniwersytetu Warszawskiego wypełniali i w y p e ł n i a j ą ofiarnie p r z y -p a d a j ą c e na nich o b o w i ą z k i , w y n i k a j ą c e z zadań, jakie polskiej geologii w zakresie optymalnego w y -korzystania całego ś r o d o w i s k a geologicznego Polski 1 jego b o g a c t w naturalnych p o s t a w i ł a nauka i g o s p o darka n a r o d o w a . A b s o l w e n c i ci nie zawiedli p o k ł a -danych w nich nadziei, p r z y c z y n i a j ą c się swoją rze-telną pracą d o tworzenia p o d s t a w do r o z w o j u Polski L u d o w e j . W miarę wzrostu doświadczenia z a w o d o w e g o o b e c n y c h a b s o l w e n t ó w i przyrostu n o w y c h , wkład polskiej geologii w b u d o w ę lepszego jutra będzie się oczywiście potęgował.

M E T O D Y P R A C Y

K R Z Y S Z T O F B I R K E N M A J E R , A N T O N I G A W E Ł , T A D E U S Z S Z U R A

Polska Akademia Nauik, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Naftowy

ZDJĘCIE GEOCHEMICZNE EKSHALACJI DWUTLENKU WĘGLA

JAKO METODA POSZUKIWAŃ WÓD MINERALNYCH

NA PRZYKŁADZIE SZCZAWNICY

UKD Dla ustalenia w a r u n k ó w h y d r o g e o l o g i c z n y c h w y stępowania i p e r s p e k t y w p o s z u k i w a w c z y c h w ó d m i neralnych regionu S z c z a w n i c y , K. B i r k e n m a j e r p r z e -p r o w a d z a od 1955 r. (z i n i c j a t y w y inż. I. Potockiego, g ł ó w n e g o g e o l o g a Ministerstwa Z d r o w i a i Op. Społ.) systematyczne badania (1, 2, 7), k t ó r y c h pierwszy etap o b j ą ł s z c z e g ó ł o w e z d j ę c i e w skali 1:5000, uzupełnione s z y b i k a m i i p ł y t k i m i w i e r c e n i a m i w s ą siedztwie źródeł (częściowo na p o d s t a w i e w c z e ś n i e j szych p r o j e k t ó w p r o f . J. Gołąba). Dla ustalenia p r z e -b i e g u intruzji a n d e z y t o w y c h ( w m i e j s c a c h zakrytych przez osady c z w a r t o r z ę d o w e ) z a p r o j e k t o w a n o b a d a -nia g e o f i z y c z n e , z k t ó r y c h w y k o n a n o zdjęcie rnagne-t o m e rnagne-t r y c z n e i p r o f i l o w a n i e e l e k rnagne-t r o o p o r o w e (5, 6) oraz p o m i a r y p r o f i l o w e r a d i o a k t y w n o ś c i powietrza g l e -b o w e g o licznikiem G - M (mgr K. i J. Hu-biccy).

550.8:528.94:550.4:550.848 [СОг] :551.491.55:553.71(438.312—202 Szczawnica) Z kolei przystąpiono do b a d a ń g e o c h e m i c z n y c h (4) które w pierwszej fazie (1955—1956) o b j ę ł y wskaźnik o w e analizy c h e m i c z n e wskaźnikilwskaźnikudziesięciu studni i n a -turalnych w y p ł y w ó w w o d y (3). Większość tych w ó d okazała się w o d a m i słodkimi, g d y ż zawierały poniżej 1 g składników stałych w 11 w o d y i nie w y k a z y w a ł y w y m a g a n e j w n o r m a c h ilości s k ł a d n i k ó w f a r m a k o -dynamicznie c z y n n y c h ; 12 p u n k t ó w o b s e r w a c y j n y c h w y k a z a ł o p o d w y ż s z o n e zawartości J—, d w a zaś — p o d -wyższenie zawartości HC03—. W y k o n a n e badania nie b y ł y w y s t a r c z a j ą c e dla sporządzenia m a p y g e o c h e -micznej Szczawnicy.

Jak w y n i k a z d o t y c h c z a s o w y c h doświadczeń g ł ó w -n y m i -n d y k a t o r e m dla źródeł w o d y m i -n e r a l -n e j (szczaw alkalicznosłonych) w Szczawnicy jest obecność d w u -tlenku w ę g l a z a r ó w n o w stanie w o l n y m , j a k też w

Ryc. 1. Wycinek mapy geochemicznej stężeń C02

w powietrzu glebowym na terenie Parku Dolnego w Szczawnicy

1 - punkty pomiarowe z podanym stężeniem COi w pro-centach objętościowych, 2 — płytkie otwory badawcze, 3— płytki otwór badawczy (FD-4) z nawierconą szczawą, 4 — izarytmy stężeń COz w procentach objętościowych w po-wietrzu glebowym, 5 — hydroizohipsy (Wg J. Radwana)

zwierciadła wody gruntowej w m npm.

postaci jonu HCO3—. Ekshalacje C 02 dają się w y -kryć i mierzyć w powietrzu glebowym pobranym w płytkich sondach, a wartości stężenia C 02 w p r o -centach objętościowych są podstawą do skonstruowania mapy geochemicznej ekshalacji CO2, w y j ś c i o -w e j dla dalszych poszuki-wań -wód mineralnych. Mając to na uwadze, w projekcie prac geochemicznych na terenie Szczawnicy, opracowanym w 1962 r. (K. Bir-kenmajer), wytypowano następujące najważniejsze obszary badań: Park Dolny, Potok Skotnicki, Potok Sopotnicki, Plac Dietla.

Obszar Parku Dolnego był specjalnie predestynowany do rozpoczęcia poszukiwań nowych wód m i -neralnych zarówno ze względu na warunki geologicz-ne, jak i dogodne warunki topograficzne i sytuację w uzdrowisku (luźna zabudowa). W tym rejonie ujęte są dwie szczawy (źródła „Szymon" i „Wanda"), w studniach gospodarczych zostały stwierdzone ślady mineralizacji, zaś z punktu widzenia rozpoznania geologicznego podłoża — był to jedyny obszar w Szczawnicy, gdzie (przed wojną) wykonano dwa nieco głębsze otwory wiertnicze (40,2 m i 106,50 m).

Fig. 1. Part of geochemical map of C02 concentrations

in soil air within the Lower Park area at Szczawnica 1 — measuring points with СОг concentration in volume percentage, 2 — shallow test pits, 3 — shallow test pit (PD-4) with carbonated acidulous mineral water, 4 — isa-ritlum of CO« concentrations In volume percentages in soil air, 5 — hydrolsohypses (according to J. Radwan) of ground

water taible in m above sea level.

Projekt badań geochemicznych dla Parku Dolnego i jego najbliższego otoczenia przewidywał wykonanie regularnej siatki pomiarów ekshalacji C02, z sonda-żami co 25 m. W praktycznym wykonaniu, nie wszyst-kie punkty węzłowe siatki pomiarowej mogły być pomierzone, jak również w niektórych przypadkach zachodziła konieczność ich przesunięcia z powodu istniejących obiektów (budynki, droga asfaltowa, grupy drzew itp.).

ZDJĘCIE GEOCHEMICZNE

W 1963 г., z kredytów głównego geologa Min. Zdrowia i Op. Społ., został wykonany pierwszy etap zdjęcia geochemicznego Szczawnicy, na terenie Parku Dolnego i jego najbliższego otoczenia (T. Szura przy współpracy dr G. Pytasza oraz pracowników K a -tedry Mineralogii i Petrografii UJ pod kierunkiem A. Gawła). Pobrane w sondach glebowych (o głęb. 1—2 m) powietrze poddawano analizie chemicznej, stosując metodę miareczkowego oznaczania C02. W

tym celu posłużono się adsorbcją C 02 powietrza gle-bowego w mianowanym roztworze Ba(OH)2 i odmia-reczkowaniem nadmiaru Ba(OH)2 w o b e c błękitu bro-motymolowego jako wskaźnika. Dokładność oznaczeń wahała się w granicach 0,02—0,05°/o obj. Analizy p o -szczególnych próbek w y k o n y w a n o przy całkowitym wyeliminowaniu sugerowania się, czy to planem s y -tuacyjnym sond, czy też znajomością uprzednio uzy-skanych oznaczeń na próbkach sąsiednich. Dlatego też zarówno wynik analiz, jak i ich rozmieszczenie na planie sytuacyjnym, zostały uznane za pewne i miarodajne dla rozważań geochemicznych.

Wyniki analiz naniesiono na plan s y t u a c y j n o w y -sokościowy w skali 1:500 i na ich podstawie zostały skonstruowane linie izarytmiczne (ryc. 1) w nastę-pujących granicach procentów objętościowych C 02: 0—1; 1—1,5; 1,5—2; 2—2,5; 2,5—3; 3—3,5; 3,5—4; 4—4,5; 4,5—5. 5—5,5. Najczęściej powtarzające się wartości do l°/o C 02 przyjęto jako tło geochemiczne badanego obszaru, odpowiadające przeciętnemu nasyceniu p o d glebia i gleby dwutlenkiem węgla, uznanym za p c -wulkaniczne ekshalacje związane z trzeciorzędowymi intruzjami andezytów (1, 2, 3). Wartości wyższe od 1% CÓ2 zostały objęte izarytmami o charakterze stycz-nym przebiegu, dzięki którym można było wyciągnąć wstępne wnioski o genezie i umiejscowieniu eksha-lacji.

WSTĘPNA INTERPRETACJA WYNIKÓW ZDJĘCIA GEOCHEMICZNEGO

Jak wynika ze zdjęcia geochemicznego ekshalacje C 02 skupiają się w d w ó c h krzyżujących się nawza-jem systemach pól wydłużonych i równoległych- do siebie, wyraźnie odbijających od tła geochemicznego. Jeden z tych systemów jest reprezentowany przez zwarte pasy (ryc. 1) o kierunku WSW-ENE, zbliżo-nym do kierunku dyslokacji równoleżnikowych na mapie geologicznej Szczawnicy (1, 2, 3). W obrębie tych pasów, a zwłaszcza w pasie północnym obser-w u j e się zdobser-wojenie m a k s i m ó obser-w zaobser-wartości C 02 w gle-bie i podglebiu. Drugi system pól zakreślonych izarytmami układa się na planie sytuacyjnym w w y d ł u ż o -ne plamy mniej lub bardziej porozrywa-ne, miejsca-mi jednak bardzo wyraźne, wzdłuż linii o kierunku SE-NW.

W e wstępnej interpretacji w y n i k ó w zdjęcia geo-chemicznego p r z y j m o w a n o , że obraz uzyskany na mapie izarytm anomalii gazowych C 02 może o d p o -wiadać przecięciu się siatki dyslokacji oraz szczelin podłużnych i poprzecznych w stosunku do górotworu pienińskiego pasa skałkowego. Przebieg stref zwięk-szonych p o j a w ó w C 02 m o ż e zatem pozostawać w za-leżności od elementów tektonicznych podłoża, nato-miast większe miąższości u t w o r ó w p o k r y w y czwarto-rzędowej, jak też lokalne stosunki hydrogeologiczne mogą w p ł y w a ć jedynie na kształt izarytm. Odgrywać tu może rolę ekranujące działanie w o d y gruntowej na ekshalacje ze szczelin, znajdujących się pod p o -krywą żwirów czwartorzędowych.

W obrazie geochemicznym przedstawionym na ryc. 1 zwracają uwagę wysokie wartości izarytm w sąsiedztwie pijalni źródła „ W a n d a " (do której woda mineralna doprowadzana jest rurociągiem o długości ok. 90 m z ujęcia źródlanego, znajdującego się na N od pijalni), gdzie maksimum C 02 na krótkim odcinku przekracza czterokrotnie tło geochemiczne. Anomalia ta nie leży na przecięciu się walnych linii uskoko-wych. W e wstępnej interpretacji geochemicznej (A. G a w e ł i T. Szura) rozpatrywano wobec tego dwie możliwości wytłumaczenia pochodzenia tej anomalii: jako efekt obecności wgłębnej intruzji andezytowej. dającej wzmożoną produkcję C 02 lub też jako efekt infiltracji w obręb żwirów tarasowych zmineralizo-w a n y c h zmineralizo-w ó d uchodzących z rurociągu pijalni. Ta druga ewentualność w y d a w a ł a się mniej prawdopo-dobna.

WNIOSKI POSZUKIWAWCZE I ICH REALIZACJA

Powyższe dane stały się podstawą do opracowa-nia w 1965 r. programiu płytkich wierceń badawczych w Parku Dolnym (K. Birkenmajer). Wiercenia te, w liczbie ośmiu, usytuowano na dwóch liniach po-szukiwawczych wzajemnie prostopadłych, których punkt przecięcia leżał na S od centrum najwyraź-niejszej anomalii gazowej C 02 obszaru Parku Dolnego (ryc. 1). Wiercenia miały dać odpowiedź na p y -tanie, z jakimi strukturami geologicznymi związane są wspomniane anomalie gazowe, jak również przez bliższe rozpoznanie miąższości nadkładu czwartorzę-dowego i charakteru litologiczno-stratygraficznego utworów podłoża dostarczyć danych do prawidłowej lokalizacji głębokiego otworu badawczego.

Zaplanowane otwory badawcze zostały odwierco-ne w 1966 r. z kredytów Ministerstwa Zdrowia przez Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne z Krakowa. Wody o mineralizacji przekraczającej normę dla w o d y pit-nej stwierdzono w szeregu otworów, z których jeden (PD-4), o głębokości około 20 m, uzyskał efekt eksploa-tacyjny w postaci 0,74% szczawy wodorowęglanowo--chlorkowo-sódowo-jodikowej o wydajności około 25 l/min (przy depresji 12 m). Woda ta zawiera 7,37 g/l składników stałych i 1342 m g / l wolnego C 02 (analiza Laboratorium Balneochemicznego i Mikrobiologicznego „Obsługi Technicznej Uzdrowisk"). Odwiert ten, który przekazano uzdrowisku, w 1967 r. poddano długo-trwałym obserwacjom (insp. S. Damsé z „Obsługi Technicznej Uzdrowisk") w celu ustalenia i zatwier-dzenia zasobów eksploatacyjnych.

Wszystkie wykonane płytkie otwory badawcze po przebiciu utworów czwartorzędowych (o miąższości 6—17 m) weszły w skały podłoża, wśród których rozpoznano górnokredowe warstwy pstre ((łupki) i w a r -stwy jarmuckie (piaskowce i łupki) oraz paleogeńskie warstwy szczawnickie (piaskowce i łupki). W obszarze objętym wierceniami nie stwierdzono w podłożu obec-ności andezytu, natomiast interpretacja w y n i k ó w geo-logicznych pozwoliła na uściślenie granic nasunięć poszczególnych łusek tektonicznych. W y p ł y w wody mineralnej z otworu PD-4, z piaskowców warstw jarmuckich, następuje w bliskim sąsiedztwie głów-nej dyslokacji (1, 2, 3) oddzielającej strefę południo-wą, zbudowaną ze skał osadowych górnokredowych (z intruzją andezytu położoną dalej ku S, od strefy północnej, zbudowanej ze skał osadowych paleogeń-skich (z intruzjami andezytu położonymi dalej ku N). Można stąd wnosić, że ta właśnie strefa dyslokacji jest przede wszystkim odpowiedzialna za występo-wanie anomalii gazowej CÓ2, stwierdzonej badanianr geochemicznymi (ryc. 2).

Jak wynika z badań hydrogeologicznych (mgr inż. J. Radwan, Przeds. Hydrogeolog w Krakowie) na te-renie objętym pracami wiertniczymi występują dwa poziomy wodne: w utworach czwartorzędowych i w utworach podłoża (kreda, paleogen), między którymi brak jest ciągłej warstwy izolującej. Woda z u t w o -rów czwartorzędowych i podłoża stabilizowała się na podobnych głębokościach, różniących się od siebie przeważnie o kilkanaście centymetrów. Zwierciadło w o d y było w większości swobodne.

Z układu hydroizohips (ryc. 1), których kształt stanowi z grubsza replikę niewielkiego garbu pod-łoża wynika, że spływ w ó d o d b y w a się w kierunku S (SSE) i SW. Ten właśnie czynnik, jak też pokrywa glin tarasowych (ryc. 2), w y k l i n o w u j ą c y c h się ku S, w y w o ł u j e przesunięcie ku S i deformację (w kie-runku SW i SE) najsilniejszej anomali gazowej C 02 Parku Dolnego.

Przykład powyższy wskazuje na ścisłą korelację, jaka może zachodzić między kształtem i gradientem powierzchni zwierciadła w ó d gruntowych w utworach tarasowych, a kształtem oraz położeniem przestrzen-nym anomalii gazowych C02, przy ekranującym dzia-łaniu nieciągłej pokrywy gliniastej na wodonośnych żwirach. Rozpoznanie przyczyn deformacji i prze-mieszczenia anomalii gazowej może dać zatem cenne

Ryc. 2. Uproszczony przekrój geologiczny przez płyt-kie otwory badawcze w Parku Dolnym w Szczawnicy. Wykres ponad przekrojem odnosi się do stężeń СОг

w procentach objętościowych w pouHetrzu glebowym 1 — gliny zwietrzelinowe i soliflukcyjne, 2 — żwiry tarasu plqjstocenskiego, 3 — podłoże paleogeńskie, 4 — podłoże górnokredowe, 5 — przypuszczalny przebieg głównej dyslo-kacji roiędzy utworami górnolkredowymi i paleogeńskimi, 6 — zwierciadło wód gruntowych, 7 — strefa dopływu wody mineralnej i ekshalacji СОг, zasilających otwór PiD-4 i

wo-donośną warstwę żwirów tarasu plejstoceńskiego.

Fig. 2. Simplified geological cross section through the shallow test pits in the Lower Park area at Szczawnica. The diagram above the cross section concerns the C 02 concentrations in volume

percen-tage in soil air

1 — weathered and solifluction tills, 2 — gravels of Pleisto-cene terrace, 3 — Palaeogene substratum, 4 — Upper Ju-rassic substratum, 5 — supposed direction of main dislo-cation between the Upper Jurassic and Palaeogene forma-tions, 6 — ground water taible, 7 — zone of mineral water inflow and of СОг exhalations feeding the bore hole PD-4 and the water-bearing bed of Pleistocene terrace gravels.

wskazówki dla prawidłowej lokalizacji wierceń w poszukiwaniu w o d y mineralnej wydzielającej wolny dwutlenek węgla.

Jako wskazówkę metodyczną przy wykonywaniu zdjęcia geochemicznego ekshalacji C02 na obszarach żwirowych pokryw akumulacyjnych, posiadających nieciągły, cienki nadkład glin, należy podnieść k o -nieczność wykonywania, w miarę możności, sond nieco głębszych (w danym przypadku ponad 2 m) dla wyeliminowania wpływu ekranu gliniastego na kształt i lokalizację anomalii.

WNIOSKI KOŃCOWE

Przedstawione wyżej badania wykonane na tere-nie Szczawnicy pozwalają na wysunięcie następują-cych wniosków.

1. Metoda zdjęcia geochemicznego ekshalacji C 02 jest w pełni przydatna dla poszukiwań nowych wód

mineralnych typu szczaw alkaliczno-słonych. Pozwala ona na umiejscowienie ekshalacji nawet w przypad-ku małych ilości dwutlenprzypad-ku węgla i grubej pokrywy akumulacyjnej żwirów i glin;

2. Przy interpretacji zdjęcia geochemicznego eks-halacji C 02 należy brać pod uwagę deformacje w kształcie i położeniu przestrzennym anomalii gazo-wych, wynikające z kierunku i gradientu spływu w ó d gruntowych (związanego z nachyleniem podłoża) oraz ekranującego działania glin, iłów itp. warstw nie-przepuszczalnych.

L I T E R A T U R A

1. В i r к e n m a j e r K. — Występowanie wód m i n e -ralnych na tle budowy geologicznej Szczawnicy. Prz. geol. 1956, nr 11.

2. B irk e n m a

j

e r K. -

Dajki andezytowe gory

Bryjarki w Szczawnicy. Prz. ,geol.

1957,

nr

2. 3.

B irk e n m a

j

e r K. -

Z

historii odkryc w6d

mineralnych Szczawnicy i Krosdenka. Prz. geol.

1963,

nr 7.

4. Jar 0 c k a A. -

Zr6dla rnineralne Szczawnicy.

Rocz. Polo Tow. Geol.,

35 (3). 1965.

5.

M

a 1 0 sz e w ski S. -

Andezyty okolic

Szczaw-SUMMARY

A geochemical method of measuring CO

2

content

in soil air was applied at Szczawnica, Carpathians,

to prolij)eot acidulous m'inernl wa'ters. This method

proved to be effective even in the case of a very

low CO

2

content in the soil. The au:thors discuss the

factors which may influence the location and shapes

of CO

2

anomalies, as shown by geochemical map:

the direction and gradient of ground water flow in

permeable terra'ce

grave~,

and the screen effect of

impermeable terrnce clays agairust carbon dioxyde

exhalations.

nicy na tle hadan magnetycznych. Prz. geol.

1957.

or

9.

6. M

a

1

0 s z e w ski S. -

Badania magnetyczne

wy-st~powania

andezyt6w. w okolicach Szczawnicy.

P.race geol. (Kom. Nauk Geo!. PAN, Oddz. w

Kra-kowie),

10. 1962.

7. Pot 0 c k i

I. -

Technika zdrojowa w Szczawnicy.

Rocz. Pol. Tow. Geol.,

35 (3)1 1965.

PE310ME

,n;JIH nlQWCKOIB yrJIeKJ1iCJIbIX MHHepaJIbHbIX BO,ll; B

OropecTHOCTH IIl;aBHHQbI B Kaprra'l1ax 6blJl IlIPHMeHell

MeTo~ OIIpe~eJIeHl1R

yrJIeK:HCJIOTbI B nO"'lBeHHlOM

B03-~xe.

3TOT MeTO]l ,lllaJI

rrOJIO~TeJIbHbIe

pesYJIbTaTbI

,lIa:lKe B YCJIOBHRX He3HaQHTeJIbHblX K:OHqeIlTpaQHH CO

2

B B03,ll;yxe nOQB. A'BroPbI 05CY:lK,l\aIOT 3HaQeIIHe

4>aK-TOPOB, 05YCJI'aBJI'HlBalOIu;HX rrpOcrp'a'HCTBeHHoe

pacrrpe-,l\eJIeHHe

~

q,OPMY aHOM'aJIHH CO

2,

H3OOpa:lKeHbIX Ha

rOOXH'M);{qeCKOH lK'apTe. K TaKH'M 4>aKTOpa'M OTHOCHTCH

ImrrpaBJIeHHe

~ rp~eHT

CTOKa rro,n;3eMHbIX BO,ll B

BO-,lIorrpOIl'HQaeMbIX

rpaBMeBbIX

OTJI01Ke:HMSIX

Teppac

M

9cpcpeKT 9K!paHHpOBaHHH BbI,ll;eJIeHHH CO

2

HenpOHH-QaeMbIMJ~ r~HaMM

B Teppacax.