Stanisław Krajewski
Mówienie o Jezusie : (głos uczestnika
sympozjum "Jezus - Pan i Brat")
Collectanea Theologica 63/2, 89-91
1993
S T A N IS Ł A W K R A J E W S K I, W A R S Z A W A
MÓWIENIE O JEZUSIE
(Głos uczestnika sympozjum „Jezus — Pan i Brat”)
W d ia lo g u te o lo g ic z n y m o d b y w a ją c y m się w P o ls c e p o ja w iły się o s ta tn io g łosy, ż e te m a te m d ia lo g u n a le ż y u c z y n ić o so b ę Je z u s a . N a s y m p o z ju m n a A T K k s. d r W a ld e m a r C h ro s to w s k i w z n a k o m ic ie s k o n s tru o w a n y m w y s tą p ie n iu w z y w a ł, a b y n ie ty lk o c h rz e ś c ija n ie , a le i Ż y d z i p r z e s ta li — j a k t o o k re ś lił — p rz e m ilc z a ć ży d o w sk o ść Je z u s a . M a to, w e d łu g n ie g o , p rz y n ie ś ć k o rz y ś c i c h rz e ś c ija n o m , k tó r z y le p ie j z r o z u m ie ją Je z u s a , a w ię c i w ła s n ą w ia r ę , o ra z Ż y d o m , k tó r z y te ż le p ie j z ro z u m ie ją w ła s n ą w ia rę .
U w a ż a m , ż e p o g lą d o d o b ro c z y n n y c h s k u tk a c h s k u p ie n ia się n a o s o b ie J e z u s a w d ia lo g u c h rz e ś c ija ń s k o -ż y d o w s k im je s t m y ln y . N ie b e z p ie c z e ń s tw a p r z e w a ż a ją n a d k o rz y ś c ia m i. M ó w ie n ie o J e z u s ie w p u b lic z n y m , p o w a ż n y m d ia lo g u b u d z i m ó j o p ó r. I to w c a le n ie d la te g o , iż b y m m a ło n a t e n te m a t w ie d z ia ł lu b te ż s to s o w a ł się do ja k ie g o ś ta b u . N ie. M a m d ość s p r e c y z o w a n e p o g lą d y n a J e z u s a z N a z a re tu . M a m o p o ry , a b y o n ic h m ó w ić z p r a w d z iw ie w ie rz ą c y m i c h r z e ś c ija n a m i, n ie d la te g o , iż b y m ź le m y ś la ł o J e z u s ie . W p r z e c iw ie ń s tw ie d o w ie lu Ż y d ó w n ie m a m n e g a ty w n e g o o d ru c h u a n i g d y w s p o m in a s ię o J e z u s ie , a n i g d y m o w a o K o śc ie le . O d c z u w a m d la n ic h , d la J e z u s a , d la K o śc io ła , d la w ie rz ą c y c h c h rz e ś c ija n , w ie le s y m p a tii i p r z e d e w s z y s tk im sz a c u n e k . I w ła ś n ie d la te g o , w ła ś n ie ze w z g lę d u n a sz a c u n e k , n ie ś m ie m s ię zg o d zić z p o g lą d e m , iż m ó w ie n ie o J e z u s ie n a s p o łą c z y , a n a w e t w z m o c n i n a s w sw o je j w ie rz e i w z a je m n y m s z a c u n k u .
R zecz w ty m , że m a m y , m u s im y m ieć, z u p e łn ie in n e p o d e jś c ie do o so b y J e z u s a . J a w y o b ra ż a m so b ie p o s ta ć h is to ry c z n ą , o k tó r e j m o ż n a d y s k u to w a ć . W ie rz ą c y p r a w d z iw ie c h r z e ś c ija n in to — j a k r o z u m ie m — w y z n a w c a J e z u s a , k tó r y w id z i w N im M e s ja s z a i, co w ię c e j, B o g a w lu d z k ie j p o s ta c i. J a n i e w a h a m się p rz e d o c e n ia n ie m w ia ry g o d n o ś c i te k s tó w , z k tó r y c h w sz y sc y c z e rp ie m y w ie d z ę o J e z u s ie , w y z n a w c a n a to m ia s t w id z i te k s t św ię ty , sło w o B oże. R o z m o w a p rz y t a k o d m ie n n y c h p o d e jś c ia c h g ro z i ja k im ś ż e n u ją c y m n ie p o r o z u m ie n ie m . D o ty czy to m o je j ro z m o w y z c h r z e ś c ija n in e m g o rą c y m , w y z n a w c ą , k tó r e g o p rz e c iw s ta w ia m c z ę stsz e m u ro d z a jo w i c h rz e ś c ija n le tn ic h , u z n a ją c y c h w a r to ś c i s w o je j tr a d y c ji r e lig ijn e j, a le n ie p rz y w ią z u ją c y c h szcze g ó ln e j w a g i d o n a d n a tu r a ln e g o s ta tu s u J e z u s a . A le — z a o p o n u je k to ś — m o ż e i w y z n a w c a m ó g łb y n a c h w ilę z a w ie s ić s w o ją w ia r ę i o b ie k ty w n ie w r a z z e m n ą s p o g lą d a ć n a o so b ę J e z u s a i t e k s t E w a n g e lii? M o że s p o k o jn ie i z w z a je m n y m s z a c u n k ie m m o g lib y ś m y j e d n a k ro z m a w ia ć o ty m , j a k k a ż d y z n a s w id z i p o s ta ć J e z u s a c z ło w ie k a , czy w ła ś n ie J e z u s a -Ż y d a . N ie w y k lu c z a m tego. W ie m je d n a k , ż e g ro ź b a , k tó r ą o p is u ję , n ie z n ik a . T o je s t t a k ja k b y p ó jś ć z k im ś do s z p ita la , a b y p r z y jr z e ć się o p e ra c ji. G d y c h ir u r g z a c z y n a k ro ić p a c je n ta , m ó j to w a rz y s z o r i e n tu j e się, że p a c je n te m je s t je g o o jciec. O d te j c h w ili j a w id z ę o p e ra c ję , a o n w id z i o jc a . C zy m o g ę z n im ro z m a w ia ć o k s z ta łc ie ś c ię g ie n , o c z e rw ie n i k r w i? S z a c u n e k n a to n ie p o z w a la .
O so b a J e z u s a to n a jtr u d n ie js z y , n a jb a r d z ie j z d ra d z ie c k i p u n k t d ia lo g u m ię d z y re lig ijn e g o . N a jle p ie j z o s ta w ić go n a k o n ie c . N ic d z iw n e g o , ż e u n ik a się go n a s y m p o z ja c h , cz e m u t a k d z iw ił się k s. C h ro sto w s k i. W id z ę je d n a k m o ż liw o ść d w o ja k ie g o r o d z a ju p r ó b p o d ję c ia te g o n a jd e lik a tn ie js z e g o te m a tu . P o p ie rw s z e , m o ż n a p ró b o w a ć p o d e jm o w a ć go n ie p u b lic z n ie , a le w m a ły m ,
p r y w a tn y m g ro n ie osób p o łą c z o n y c h w ię z ią w z a je m n e g o z a u fa n ia . P o d ru g ie , m o ż n a p o d ją ć , n a w e t w g ro n ie n ie z n a jo m y c h , p o sz c z e g ó ln e e le m e n ty n a u c z a n ia J e z u s a , o d d z ie la ją c je o d je g o osoby. O d d z ie la ją c , n a ile to j e s t m o ż liw e , n a u c z a n ie o d oso b y , u z y s k u je się p ła s z c z y z n ę d o o b ie k ty w n y c h ro z w a ż a ń .
T a d r u g a p ro p o z y c ja n ie u s u w a je d n a k p r o b le m u do k o ń c a . J e s t co p r a w d a tr a f n y , m o im z d a n ie m , p o g lą d , że o ile o so b a J e z u s a d z ie li Ż y d ó w i c h rz e ś c ija n , to je g o n a u c z a n ie — n ie k o n ie c z n ie ; z w y k le p rz e c ie ż łącz y , a n ie d z ie li, a n a w e t w te d y , g d y je s t to w ą tp liw e , o d p o w ie d n ia i n t e r p r e ta c ja m o ż e b y ć p o m o c n a . J e d n a k ż e n a w e t g d y b y się w y silić , b y h a rm o n iz o w a ć to n a u c z a n ie i k a ż d y je g o s k ła d n ik z p rz e w a ż a ją c y m n a u c z a n ie m ż y d o w sk im , to n a w e t w te d y p o z o s ta n ie coś, co d z ie li n a s ra d y k a ln ie . J e s t to s to s u n e k d o a u to r y ta ty w n o ś c i n a u c z a n ia Je z u s a . T u zgody b y ć n i e m o że. J a c h ę tn ie b ę d ę w id z ia ł w te k s ta c h e w a n g e lic z n y c h ź ró d ła in s p ir a c ji, a le n ie w s k a z a n ia z z a ło ż e n ia z o b o w ią z u ją c e .
D o te g o o b ra z u c h c ę d o d a ć , ż e ja , o w szem , u w a ż a m te n t e m a t za c ie k a w y . J a dość lu b ię r o z m a w ia ć o J e z u s ie ! C h c ą c je d n a k s p r o s ta ć w y m a g a n iu s z a c u n k u d la d ru g ie j s tro n y je s te m czy m o że s a m się p o s ta w iłe m w tr u d n e j s y tu a c ji. P r z y z n a ję , iż lo g ik a p o w y ż sz e g o w y w o d u p ro w a d z i d o p a ra d o k s u . O d rz u c a ją c r o z m a w ia n ie o J e z u s ie z J e g o w y z n a w c a m i, n ie m a m o p o ró w , a b y ro z m a w ia ć o N im z in n y m i! L u d z ie , d la k tó r y c h J e z u s m n ie j z n aczy , o so b y p o d c h o d z ą c e d o ń p o d o b n ie d o m n ie , w re s z c ie in n i Ż y d z i — to b a rd z ie j w ła ś c iw i ro z m ó w c y n iż ci, k tó r y m b y n a ro z m o w ie sz c z e g ó ln ie z ale żało .
A le czy Ż y d z i w o g ó le r o z m a w ia ją o J e z u s ie ? D a w n ie j to b y ło ta b u , b o m ó w ie n ie in a c z e j n iż z p o z y c ji w y z n a w c y b y ło w ś w ie c ie c h r z e ś c ija ń s k im n ie b e z p ie c z n e . G ro ź b a n a w r a c a n ia , s ta le o b e c n a , ch o ć n ie g ro z i te r a z b e z p o ś r e d n ie w y m u s z a n ie p r z y ję c ia c h rz e ś c ija ń s tw a , b y ła te ż p o w o d e m o d d z ie la n ia d z ie c i o d w ie d z y o J e z u s ie w tr a d y c y jn y c h ś r o d o w is k a c h ż y d o w s k ic h . J e d n a k w o b e c n y m o tw a r t y m św ie c ie to się w p e w n e j m ie rz e z m ie n iło , w P o ls c e w sz y sc y b e z w y ją tk u s t y k a ją się c zęsto z m ó w ie n ie m o Je z u s ie , a w I z r a e lu z a in te re s o w a n ie J e z u s e m , o c z y w iśc ie h is to ry c z n y m J e z u s e m , je s t r a c z e j n o rm a ln e .
W b re w te z ie z e w s p o m n ia n e g o r e f e r a t u k s. C h ro s to w s k ie g o u w a ż a m , iż Ż y d z i n ig d y n ie n e g u ją te g o , że J e z u s b y ł Ż y d em . O c z y w iśc ie j e s t o n c z ło n k ie m ż y d o w sk ie g o n a ro d u . P y ta n i e ty lk o , czy je s t on c z ę śc ią ż y d o w sk ie j tr a d y c ji. T u le ż y is to ta s p r a w y . B e z p o ś re d n ia o d p o w ie d ź b rz m i o czy w iście, ż e n ie . W s p o m n ia n e w y ż e j o s ła b ie n ie w ś r ó d Ż y d ó w ta b u d o ty c z ą c e g o m ó w ie n ia o J e z u s ie p ro w a d z i do u z n a n ia J e z u s a z a część ż y d o w sk ie j h is to r ii. R e w in d y k a c ja d la h is to r i i n ie o z n a c z a je d n a k r e w in d y k a c ji d la tr a d y c ji. Z g a d z a m się co p r a w d a z te z ą , że ju d a iz m p rz e z ty le w ie k ó w r o z w ija ł s ię w sty c z n o śc i z c h rz e ś c ija ń s tw e m , a ta k ż e z is la m e m , że u le g ł w p ły w o m , o k tó r y c h z a m a ło się m ó w i. P o n a d to c h rz e ś c ija ń s tw o n ie s ie w ś w ia t p r z e s ła n ie o p r a w d z iw y m B ogu, S tw ó rc y i P a n u n ie b a i z ie m i, p rz e z co m a is to tn e z n a c z e n ie d la ż y d o w sk ie g o św ia to p o g lą d u . Z a sa d n ic z o je d n a k tr a d y c ja ż y d o w s k a n ie p o tr z e b u je J e z u s a , i n ig d y go n ie p o tr z e b o w a ła , ju ż c h o ć b y d la te g o , że m a d o s ta te c z n ie b o g a te ź ró d ła w e w n ą tr z sw eg o g łó w n e g o n u r tu .
I l u s t r a c j ą k ło p o tó w p o ja w ia ją c y c h się, g d y z a c z y n a s ię re w in d y k o w a ć J e z u s a d la tr a d y c ji ż y d o w sk ie j, je s t p rz e d s ta w io n a n a sy m p o z ju m p r ó b a r a b i n a B y ro n a S h e rw in a , ż e J e z u s a m o ż n a tr a k to w a ć w r a m a c h te o lo g ii ż y d o w s k ie j ja k o M e s ja sz a s y n a J ó z e f a , M esjasza, k tó r e m u s ię n ie u d a ło (co e le g a n c k o tłu m a c z o n e b y ło ja k o : M e s ja sz , k tó r y n ie d o p e łn ił sw o je g o z a d a n ia ) . O tó ż t a k o n c e p c ja je s t lo g ic z n ie m o ż liw a , a le n ie m a p o p r o s tu u z a s a d n ie n ia w tr a d y c ji. J e s t u k ło n e m w o b e c c h rz e ś c ija n . I o b a w ia m się, że n ic z y m w ię c e j, b o n ie o d w o ły w a ła się do ja k ic h k o lw ie k d o k o n a ń J e z u s a . J e s t s p e k u la c j ą e le g a n c k ą i w p e w ie n sp o só b a tr a k c y jn ą ,, a le o ty le n ie w ła ś c iw ą , że p o d s y c a ta k ie o c z e k iw a n ia c h rz e ś c ija n , k tó r e n ie m o g ą b y ć z a sp o k o jo n e . A to p ro w a d z ić m o ż e ty lk o d o f r u s tr a c ji .
N a m ie js c u w y d a je m i się p e w n e p o ró w n a n ie . M a r c in L u te r b y ł n i e w ą tp li w i e c z ło n k ie m K o śc io ła , c z ło w ie k ie m w y b itn y m , g o d n y m u w a g i. N a le ż y d o h is to r i i K o śc io ła . N ie je s t je d n a k c z ę śc ią tr a d y c ji k a to lic k ie j. Z a p o c z ą tk o w a ł coś n o w e g o i w a ż n e g o , a p o n a d to p o ś r e d n io K o śc ió ł k a to lic k i w ie le m u z a w d z ię c z a . K a to lic y m o g ą go sz a n o w a ć . E w e n tu a ln ie m o ż e z o sta ć c o f n ię ta je g o e k s k o m u n ik a . S p y ta m j e d n a k : czy m o ż e o n z o sta ć ś w ię ty m te g o K o śc io ła , c h o ć b y — n ie u d a n y m ś w ię ty m ?
