Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, język polski
Temat: Za pan brat z częściami mowy
Treści kształcenia:
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Świadomość językowa. Uczeń:
10) stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników (w tym imiesłowów), przymiotników, liczebników i zaimków; stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych (zgody i rządu).
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Zna odmienne części mowy, rozróżnia je,
● Określa ich formę gramatyczną,
● Stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych,
● Wie, na czym polega zasada fair play.
Nabywane umiejętności:
● Stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych,
● Stosuje poprawne formy odmiennych części mowy,
● Współpracuje i komunikuje się w grupie,
● Kreatywnie rozwiązuje problemy,
● Potrafi zaprezentować wyniki swojej pracy.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Inicjatywność i przedsiębiorczość.
Środki dydaktyczne:
● Kartki do losowania z nazwami części mowy,
● Materiały piśmienniczo-papiernicze, które mogą się przydać podczas tworzenia gier i zabaw gramatycznych, kostki do gry, pionki itp.,
● Zasób multimedialny: film „Tarapaty”,
● Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna.
Metody nauczania:
● Podająca: wyjaśnienie,
● Aktywizujące: gra, zabawa,
1
● Praktyczna: ćwiczenia,
● Eksponująca: film.
Formy pracy:
● Zbiorowa,
● Grupowa zróżnicowana,
● Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów. Zapoznaje ich z tematem oraz celem zajęć. Prosi o krótkie przypomnienie definicji części mowy, których będzie dotyczyć lekcja, a także o wyjaśnienie, co to są związki składniowe zgody i rządu. W razie potrzeby uzupełnia i koryguje wypowiedzi uczniów.
Etap realizacji
Klasa zostaje podzielona na pięć grup. Każda wybiera swojego lidera, który losuje nazwę części mowy. Zespół, zadając pytania liderowi, np.: „Czy odmieniasz się przez przypadki?”,
„Czy jesteś odmienną częścią mowy?”, odgaduje, jaką część mowy będą reprezentować.
Lider może odpowiadać tylko „tak” lub „nie”.
Następnie zespoły przygotowują informację o „swojej” części mowy i podają ją na forum klasy w interesujący sposób (np. wywiad z częścią mowy, CV, życiorys, autoprezentacja) – wszyscy uczestnicy zajęć oceniają kolejne wystąpienia i wybierają najciekawsze przedstawienie zagadnienia (uczniowie zwycięskiej grupy powinni zostać nagrodzeni, np.
plusami).
Kolejnym zadaniem dla grup jest stworzenie gry lub zabawy gramatycznej związanej z reprezentowaną częścią mowy: uczniowie ustalają zasady i sposób punktacji. Mogą np.
przygotować prostą grę planszową (ruch pionków odbywa się zgodnie z liczbą wyrzuconą kostką do gry – na każdym polu trzeba odpowiedzieć na pytanie związane z częścią mowy, rozwiązać zadanie itp., by móc przejść dalej, inaczej traci się kolejkę), quiz/test wielokrotnego wyboru, zabawę ruchową (np. na podaną przez lidera grupy prawidłową odmianę części mowy trzeba usiąść na podłodze, na błędną – podskoczyć) i inne.
Nauczyciel powinien pomagać w ustalaniu zasad i czuwać nad przebiegiem prac.
Grupy testują gotowe gry, eliminują ewentualne błędy i niejasności. Następnie liderzy przechodzą do kolejnego zespołu (zgodnie ze wskazówkami zegara przesuwają się o jedną grupę) i proponują zabawę wymyśloną przez swoją drużynę.
Etap końcowy
W etapie końcowym zajęć nauczyciel informuje uczniów, że za chwilę obejrzą film (zasób multimedialny). Prosi, by zanotowali, jaką sytuację przedstawia, kto rozmawia, na jaki temat, jakie pojawiają się błędy i do czego doprowadzają.
Po emisji uczniowie prezentują swoje notatki; zapisują przykłady błędów na tablicy i poprawiają je z pomocą polonisty. Dochodzą do wniosku, że stosowanie niepoprawnych form odmiany części mowy prowadzi do wielu nieporozumień.
2
Zapis pracy domowej:
Wymyśl grę albo zabawę gramatyczną do części mowy, której nie było na lekcji.
Dodatkowo:
Jest to lekcja powtórzeniowa dotycząca części mowy: rzeczownika, czasownika, przymiotnika, liczebnika, zaimka – warto przeprowadzić ją np. przed testem sprawdzającym stopień przyswojenia przez uczniów tych wiadomości.
3
