Polityka Wschodnia

Nr 4 (11)/2010

PrzemysÏaw Sieradzan

ȗ

WedÏug wielu obserwatorów, polskie postrzeganie wschodnich s¦siadów Polski jest nadal zdeterminowane przez pryzmat patrzenia historycz-nego, w którym waĂniejsze od przy-szÏoäci wzajemnych stosunków jest rozpatrywanie symbolicznych spo-rów historycznych (KatyÑ, ludobój-stwo na WoÏyniu, Ponary, a ze strony s¦siadów: JeÑcy z wojny polsko-bol-szewickiej, czy akcja „WisÏa”). Czy ist-nieje moĂliwoä© doprowadzenia do sytuacji, w której polskiej polityki wschodniej nie b¸d¦ determinowa© spory historyczne?

F

ƒ–ǡ Ç ’‘Ž•ƒ ’‘Ž‹–›ƒ ™•…Š‘†‹ƒ Œ‡•– —™ƒ”—‘™ƒƒ ’”œ‡†‡ ™•œ›•–Ǧ ‹’”œ‡œŠ‹•–‘”‹¸ȋ‹ǡ™ƒ”–‘†‘†ƒ©ǡ‹‡ –›Ž‡ˆƒ–›Š‹•–‘”›…œ‡ǡ…‘”ƒ…œ‡Œ’ƒ‹¸©ǡ ™›‘„”ƒĀ‹¸ ‹ ˆƒ–ƒœŒ¸ œ„‹‘”‘™¦Ȍ •–ƒ‘Ǧ ™‹ •™‡‰‘ ”‘†œƒŒ— —”‹‘œ—Ǥ ‹‡ ‹•–‹‡Ǧ Œ‡Ɛƒ‹•–ƒ…Œƒœ‡™¸–”œƒǡ–×”ƒ‘Ǧ ‰Ïƒ„›Ƿ†‘’”‘™ƒ†œ‹©dz†‘–‡‰‘ǡ„›’‘Ž•ƒ ’‘Ž‹–›ƒ ™•…Š‘†‹ƒ ‹‡ „›Ïƒ Œ—Ă †‡–‡”Ǧ ‹‘™ƒƒ ’”œ‡œ …œ›‹‹ ‹””ƒ…Œ‘ƒŽ‡Ǥ ‘—•‹„›©䙋ƒ†‘ƒ”‡‘”‹‡–ƒ…Œƒ’‘ŽǦ •‹…Š‡Ž‹–’‘Ž‹–›…œ›…Šǡ‘’‹‹‘–™×”…œ›…Š ȗ_{ Dr PrzemysÏaw Sieradzan Œ‡•– ™‹…‡Ǧ} ’”‡œ‡•‡—”‘’‡Œ•‹‡‰‘‡–”—ƒŽ‹œ‡‘’‘Ǧ Ž‹–›…œ›…ŠǤ ‹ ƒ—‘™›…ŠǤ ‘™‹ƒ •‹¸ ‘ƒ †‘‘ƒ© ™䙋ƒ†‘‘ä…‹–›…Šǡ–×”œ›”‡—Œ¦’‘ŽǦ •¦’‘Ž‹–›¸™•…Š‘†‹¦Ǥ

Czy nadal o Polsce moĂemy mówi© jako „pomoäcie mi¸dzy Wschodem a Zachodem”? Czy sytuacja, nie wy-gl¦da tak, Ăe wspóÏpraca mi¸dzy Uni¦ Europejsk¦ a Rosj¦ rozwija si¸ bez na-szego udziaÏu? ‘Ž•ƒ ‘Ç „›© ’‘‘•–‡ ‹¸†œ› •…Š‘†‡ƒƒ…Š‘†‡ǡŒ‡äŽ‹œ”‡œ›‰—Œ‡ œ”‘Ž‹‡•’‘‡–ƒƒ‡”›ƒÑ•‹…Š‹–‡”‡Ǧ •×™™”‡‰‹‘‹‡Ǥ›–—ƒ…Œƒǡ™–×”‡Œ‹‡ —”‘’‡Œ•ƒ ™•’×ϒ”ƒ…—Œ‡ œ ‘•Œ¦ „‡œ —†œ‹ƒÏ— ‘Ž•‹ Œ‡•– ”‡œ—Ž–ƒ–‡ ’‘•–ƒ™› ’‘Ž•‹…Š‡Ž‹–’‘Ž‹–›…œ›…Šǡ–×”‡™’”œ‡Ǧ •œÏ‘ä…‹…œ¸•–‘’”ׄ‘™ƒÏ›–¸™•’×ϒ”ƒ…¸ •ƒ„‘–‘™ƒ©Ǥ‡‘”‹‡–ƒ…Œƒ’‘Ž•‹‡Œ’‘Ž‹–›Ǧ ‹ œƒ‰”ƒ‹…œ‡Œ ‹ œ‹ƒƒ Œ‡Œ …Šƒ”ƒ–‡”— œ‘ˆ”‘–ƒ…›Œ‡‰‘ƒƒ•–ƒ™‹‘›’”œ›Ǧ ŒƒĀ‹‡™‘„‡…‘•Œ‹ǡ—‘ĂŽ‹™‹Ïƒ„›‘Ž•…‡ —œ›•ƒ‹‡ ‘”œ›•–‡‰‘ †Žƒ ™•œ›•–‹…Š •–”‘•–ƒ–—•—Ƿ’‘‘•–‘™‡‰‘dzǤ

Jak naleĂy oceni©, po roku dziaÏania, program „Partnerstwa wschodniego”? Czy zostaÏo ono naleĂycie zrozumiane przez innych czÏonków UE (poza oczy-wiäcie Szwecj¦)? Ƿƒ”–‡”•–™‘™•…Š‘†‹‡dzŒ‡•–ƒƒ…Š”‘‹Ǧ œ‡Ȃ†œ‹‡†œ‹…–™‡Œƒ‰‹‡ŽŽ‘Ñ•‹‡Œ™‹Ǧ œŒ‹ ‡”œ‡‰‘‹‡†”‘›…‹ƒǤ ƒ–ǡÇ ‡†‡”ƒ…Œƒ ‘•›Œ•ƒ‹‡œ‘•–ƒÏƒ‹‘„Œ¸–ƒ䙋ƒ†…œ› ‘ƒ–›”‘•›Œ•‹‘•–”œ—–‡Œ‹‹…Œƒ–›™›Ǥ”Ǧ …Š‹–‡…‹Ƿ’ƒ”–‡”•–™ƒdz‹‡”›Ž‹•‹¸œ–›ǡ Ç Œ‡‰‘ …‡Ž‡ Œ‡•– ™›…‹¦‰‹¸…‹‡ ’ƒÑ•–™ ’‘•–”ƒ†œ‹‡…‹…Šœ‘”„‹–›™’Ï›™×™”‘•›ŒǦ •‹…Š‹™Ï¦…œ‡‹‡‹…Š™•–”‡ˆ¸™’Ï›™×™ ƒ…Š‘†—Ǥ ƒÑ•–™ƒ —”‘’› ƒ…Š‘†‹‡Œǡ –×”‡ ’‘•–”œ‡‰ƒŒ¦ ‘•Œ¸ Œƒ‘ ’ƒ”–‡”ƒǡ ƒ‹‡™”‘‰ƒǡœ‡œ”‘œ—‹ƒÏ›…Š™œ‰Ž¸†×™

49

Odpowiedģ na ankietą dotyczûcû polskiej polityki wschodniej Przemysãaw Sieradzan

‘†‘•œ¦•‹¸†‘…ƒÏ‡Œ‹‹…Œƒ–›™›œ‡•…‡’Ǧ –›…›œ‡Ǥ

Czy wybór Wiktora Janukowycza nie postawiÏ polskiej dyplomacji w doä© dziwnej sytuacji, przecieĂ przez ostat-nie lata jednoznaczostat-nie popieraliämy ärodowiska (od dÏuĂszego czasu we-wn¸trznie podzielone) „PomaraÑczo-wej rewolucji”, a zwyci¸ĂyÏ Janukowycz nie ciesz¦cy si¸ sympati¦ w Polsce?

ƒǡ ™›„×” ‹–‘”ƒ ƒ—‘™›…œƒ œ†‡Ǧ …›†‘™ƒ‹‡ ’‘•–ƒ™‹Ï ’‘Ž•¦ †›’Ž‘ƒ…Œ¸ ™ ‹‡œ”¸…œ‡Œ •›–—ƒ…Œ‹Ǥ ƒ ƒ†œ‹‡Œ¸ǡ Ç ’‘Ž‹–›…› ™›…‹¦‰¸Ž‹ ™‹‘•‹ œ „ϸ†Ǧ ‡Œ’‘Ž‹–›‹ǡŒƒ‹„›Ïƒ‹‰‡”‡…Œƒ™™‡Ǧ ™¸–”œ‡•’”ƒ™›•—™‡”‡‡‰‘’ƒÑ•–™ƒǡ ™›”ƒĂƒŒ¦…ƒ •‹¸ ™‡ ™•’‹‡”ƒ‹— Œ‡†‡‰‘ œ‘—”—Œ¦…›…Š‘„‘œ×™‘•œ–‡‹‡Ǧ ‰‘Ǥ‘”ƒ…Š—’‘Ž‹–›‹‘„‘œ—Ƿ’‘ƒ”ƒÑǦ …œ‘™›…Šdzœ™›…‹¸Ă›Ï‘„ל‹–‘”ƒ ƒ—Ǧ ‘™›…œƒǡ™–×”‡‰‘œ™ƒŽ…œƒ‹‡‘•‘„‹ä…‹‡ œƒƒ‰ƒĂ‘™ƒŽ‹ •‹¸ ’”‘‹‡–‹ ’‘Ž‹–›…› ’‘Ž•…›Ǥ‘Ž‹–›…›ƒ”–‹‹‡‰‹‘×™‹‡„¸†¦ —ˆƒ©–›ǡ–×”œ›ƒ–›™‹‡™•’‹‡”ƒŽ‹‹…Š ’‘Ž‹–›…œ›…Š ’”œ‡…‹™‹×™Ǥ †›„› ’‘ŽǦ •…› ’‘Ž‹–›…› ’‘œ‘•–ƒŽ‹ ‡—–”ƒŽ‹ ™‘„‡… •’‘”—’‘Ž‹–›…œ‡‰‘ƒ”ƒ‹‹‡ǡ‘‰Ž‹„› •œ—ƒ©’‘”‘œ—‹‡‹ƒœ‘„›†™‘ƒœ™ƒǦ 䐋‘›‹‘„‘œƒ‹Ǥ

Jak powinna wygl¦da© polska polityka zagraniczna wzgl¸dem reĂymu A. Ou-kaszenki, czy wspieranie wewn¸trz-nie podzielonych siÏ demokratycznych w tym kraju, nie doprowadzi (zakÏa-daj¦c, Ăe uda im si¸ w jakiä sposób zdoby© wÏadz¸), do sytuacji, w której powtórzy si¸ scenariusz sprzed roku 1994, gdy system polityczny na BiaÏo-rusi byÏ maÏo stabilny, co w przyszÏo-äci moĂe uÏatwi© penetracj¸ gospo-darki biaÏoruskiej przez oligarchów

rosyjskich i podporz¦dkowania i tak zaleĂnej w duĂym stopniu gospodarki biaÏoruskiej od Rosji? ƒœƒ”‡ƒ‰‘™ƒÏƒ„›’‘Ž•ƒ‘’‹‹ƒ’—„Ž‹…œǦ ƒǡ‰†›„›Ž‡•ƒ†”O—ƒ•œ‡‘œƒƒ‰ƒǦ љƒÏ•‹¸™‡™•’‹‡”ƒ‹‡Œƒ‹‡‰‘‘Ž™‹‡ ”—…Š—’‘Ž‹–›…œ‡‰‘™‘Ž•…‡ǫ‘Ž•ƒŒ‡•– ƒ†œ™›…œƒŒ ™›…œ—Ž‘ƒ ƒ ’”ׄ› ‹‰‡Ǧ ”‡…Œ‹ ™ Œ‡Œ ™‡™¸–”œ‡ •’”ƒ™› †‘‘Ǧ ›™ƒ‡’”œ‡œ‹‡’‘†‹‘–›Ǥ›Ï‘„›†‘Ǧ „”œ‡ǡ‰†›„›’‘Ž•…›’‘Ž‹–›…›’‘•–¸’‘™ƒŽ‹ ‘•‡™‡–‹‡‹•œƒ‘™ƒŽ‹•—™‡”‡‘ä© ‹›…Š’ƒÑ•–™ǡƒ™‡–™×™…œƒ•ǡ‰†›’‘Ǧ •‹ƒ†ƒŒ¦‘‡•›•–‡’‘Ž‹–›…œ›‹•’‘χ…œǦ ‘Ǧ‡‘‘‹…œ› ”×Л ‘† ’‘Ž•‹‡‰‘Ǥ Ž‡•ƒ†” O—ƒ•œ‡‘ Œ‡•– ‰Ï‘™¦ ’ƒÑǦ •–™ƒ „‹ƒÏ‘”—•‹‡‰‘ǡ Œ‡‰‘ ™Ïƒ†œƒ ™›†ƒǦ Œ‡ •‹¸ ‹‡œƒ‰”‘Ă‘ƒǡ ‹ –‘ ™Ïƒä‹‡ œ ‹ ‹ œ Œ‡‰‘ ƒ†‹‹•–”ƒ…Œ¦ ’‘™‹‹ ”‘œƒǦ ™‹ƒ© ’‘Ž•…› ’‘Ž‹–›…›Ǥ ‡•– †—Ă‘ ’”ƒ™†› ™ •–™‹‡”†œ‡‹—ǡ Ç —’ƒ†‡ Ž‡•ƒ†”ƒ O—ƒ•œ‡‹ ‘œƒ…œƒÏ„› ’”ƒ™†‘’‘†‘„Ǧ ‹‡ ’‘†œ‹ƒÏ „‹ƒÏ‘”—•‹‡‰‘ –‘”–— ‹¸†œ› ”‘•›Œ•‹‡ ‹ œƒ…Š‘†‹‡ ”¸‰‹ ™‹‡Ž‹‡Œ ϐ‹Ǧ ƒ•Œ‡”›Ǥ „‡…› ’”‡œ›†‡– ‹ƒÏ‘”—•‹ —‹‡Œ¸–‹‡„ƒŽƒ•—Œ‡‹¸†œ›•…Š‘†‡ ‹ ƒ…Š‘†‡ǡ œƒ…Š‘™—Œ¦… ‹‡œƒŽ‡Ă‘ä© ™‹‡•’”œ›ŒƒŒ¦…›‘–‘…œ‡‹—‹¸†œ›ƒǦ ”‘†‘™›Ǥ‹‡™›†ƒŒ‡•‹¸ǡ„›Œ‡‰‘”œ¦†› ™ Œƒ‹‘Ž™‹‡ •’‘•×„ œƒ‰”ƒĂƒÏ› ‹–‡”‡Ǧ •‘ ‘Ž•‹Ǥ ’ƒ†‡ ”œ¦†×™ O—ƒ•œ‡Ǧ ‹ •–™‘”œ› œƒ ’‘Ž•¦ ™•…Š‘†‹¦ ‰”ƒ‹Ǧ …¦•–”‡ˆ¸‹‡•–ƒ„‹Ž‘ä…‹‹…Šƒ‘•—ǡ…‘„‡œ ™¦–’‹‡‹ƒ‹‡„›Ï‘„›‘”œ›•–‡†Žƒ‘ŽǦ •‹‹‘Žƒ×™Ǥ

Po 1989 roku w myäli politycznej, czy teĂ praktyce politycznej cz¸sto odwo-Ïywano si¸ do dziedzictwa II Rzeczy-pospolitej. Wówczas bardzo pr¸Ănie rozwijaj¦cym si¸ nurtem byÏ prome-teizm. Czy obecnie osoby odpowie-dzialne za kreowanie polskiej

poli-50

Historia i Polityka Nr 4 (11)/2010 Ankiety

tyki zagranicznej powinny si¸ga© do dorobku chociaĂ WÏodzimierza B¦cz-kowskiego czy teĂ Instytutu Wschod-niego? ‘™”×– †‘ ‹¸†œ›™‘Œ‡›…Š ‘…‡’Ǧ …Œ‹ ’”‘‡–‡‹œ—ǡ ’‘†‘„‹‡ Œƒ †‘ •ƒǦ ƒ…›Œ›…Š ‘…‡’…Œ‹ ’‘Ž‹–›‹ œƒ‰”ƒ‹…œǦ ‡Œǡ„›Ï„›•œ‘†Ž‹™›†Žƒ„‡œ’‹‡…œ‡Ñ•–™ƒ ™ ”‡‰‹‘‹‡Ǥ ‘Ž‹–›ƒ Ƿ’”‘‡–‡Œ•ƒdz ƒ •…Š‘†œ‹‡ ’‘™‹ƒ œ‘•–ƒ© œƒ•–¦’‹‘ƒ ’”œ‡œ „—†‘™ƒ‹‡ ’ƒ”–‡”•‹…Š ”‡Žƒ…Œ‡ œ‡™•…Š‘†‹‹•¦•‹ƒ†ƒ‹‘Ž•‹Ȃ‘•Œ¦ǡ ”ƒ‹¦ǡ‹ƒÏ‘”—•‹¦Ǥœ™ǤǷ’”‘‡–‡‹œ—dz œ œƒÏ‘ǐ‹ƒ œƒÏƒ†ƒ ‹‡”×™‘”œ¸†‘ä© ”‡Žƒ…Œ‹ Ȃ ™”‘‰‘ä© ™‘„‡… ‘•Œ‹ ‹ ’”œ‡†Ǧ ‹‘–‘™‡ –”ƒ–‘™ƒ‹‡ ”ƒ‹› ‹ ‹ƒÏ‘Ǧ ”—•‹ǡ ‹‡—•–ƒ‹‡ ’‘—…œƒ›…Š ‘ Ƿ†‘„”‘Ǧ †œ‹‡Œ•–™ƒ…Šdz ™›‹ƒŒ¦…›…Š œ ’‘Ž•‹‡Œ †”‘‰‹ ”‘œ™‘Œ—Ǥ ƒĂ†› ƒ”׆ ’‘™‹‹‡ •ƒ ™›„”ƒ© ‘†’‘™‹ƒ†ƒŒ¦…› — ‘†‡Ž ’‘Ž‹–›…œ› ‹ •’‘χ…œ›Ǥ ‘ ™‡™¸–”œƒ •’”ƒ™ƒƒĂ†‡‰‘’ƒÑ•–™ƒǤŽƒ‘Ž•‹‘Ǧ ”œ›•–‡•¦†‘„”‡”‡Žƒ…Œ‡œ’ƒÑ•–™ƒ‹•¦Ǧ •‹‡†‹‹ǡ‹‡œƒŽ‡Ă‹‡‘†‘†‡Ž—”‘œ™‘Ǧ Œ—ǡ–×”›™›„”ƒÏ›Ǥ

Poza tradycjami II RP, mamy równieĂ koncepcje Jerzego Giedroycia i äro-dowiska zgromadzonego wokóÏ pa-ryskiej „Kultury” (cho©by Juliusz Mie-roszewski), czy polska dyplomacja

czerpie z dorobku intelektualnego tego ärodowiska? ‹‡•–‡–›ǡ ’‘Ž•ƒ †›’Ž‘ƒ…Œƒ …œ‡”’‹‡ œ‘™‡Œ–”ƒ†›…Œ‹‹‡œ™›Ž‡‘„ϐ‹…‹‡ǡ™”¸…œ ™ ƒ†‹ƒ”œ‡ǡ ™ ™›‹— …œ‡‰‘ ی‡ ™䙋‡…‹‡—Ï—†›ǡϐ‹…Œ‹‹‹–×™Ǥ‘…‡’…Œƒ ‡”œ‡‰‘‹‡†”‘›…‹ƒ’‘™‹ƒŒƒƒŒ•œ›„Ǧ …‹‡Œ–”ƒϐ‹©–ƒǡ‰†œ‹‡Œ‡•–Œ‡Œ‹‡Œ•…‡Ȃ†‘ ’‘†”¸…œ‹×™Š‹•–‘”‹‹›äŽ‹’‘Ž‹–›…œ‡ŒǤ

Czy „polska misja na wschodzie” w dzisiejszej sytuacji geopolitycznej to tylko frazes? Czy Polska faktycznie powinna wróci© do „piastowskiej kon-cepcji polskiej polityki zagranicznej”?

œ™ǤǷ’‘Ž•ƒ‹•Œƒƒ™•…Š‘†œ‹‡dz–‘ǡ‹‡Ǧ •–‡–›ǡ ‹‡ –›Ž‡ ˆ”ƒœ‡•ǡ …‘ ƒ”›ƒ–—”ƒŽƒ ‹‰”‘–‡•‘™ƒ”œ‡…œ›™‹•–‘ä©ǤǷ‹¸†œ›‘Ǧ ”œ‡dz‹‰†›‹‡’‘™•–ƒ‹‡œ—™ƒ‰‹ƒ”‘œǦ „‹‡Ă‘ä© ‹–‡”‡•×™ ‹ •–”ƒ–‡‰‹‹ ’ƒÑ•–™ǡ –×”‡ ‹ƒÏ›„› ™…Š‘†œ‹© ™ •Ïƒ† –‡‰‘ „Ž‘—Ǥ ‡äŽ‹ –ƒ‹ „Ž‘ ’‘™•–ƒÏ„›ǡ „›Ï„› ™›Ï¦…œ‹‡ „‡œ™‘Ž› ƒ”œ¸†œ‹‡ –ƒǦ ×™Œ‡†‘…œ‘›…ŠǤƒ”–‡”•‹‡”‡Žƒ…Œ‡ ‹”×™‘”œ¸†ƒ™•’×ϒ”ƒ…ƒ’‘™‹›œƒǦ Œ¦© ‹‡Œ•…‡ •œ‘†Ž‹™›…Š Œƒ‰‹‡ŽŽ‘Ñ•‹…Š ”œ‘‡ǡ ”—•‘ˆ‘„‹…œ›…Š ”‘Œ‡Ñǡ Ƿ”œ‡Ǧ ™‹‡‹ƒ †‡‘”ƒ…Œ‹dz ‹ ‹‡—•–ƒ›…Š ’‘Ǧ σŒƒ‡ Ȃ ’‘—…œƒ‹ƒ ”œ‡‘›…Š ǷÏ‘†Ǧ •œ›…Š„”ƒ…‹dz‘–›ǡŒƒ’‘™‹‹Û©Ǥ