Sesja naukowa "Opera w Polsce w
XVII i pierwszej połowie XVIII
wieku".
Biuletyn Polonistyczny 13/37, 5-9
SESJA NAUKOWA „OPERA W POLSCE
W XVII I PIERWSZEJ POŁOWIE XVIII WIEKU”
W d n ia c h 2 4-26 l i s t o p a d a 1969 r . w S a l i O krągłeg o S to łu P a ł a c u S t a s z i c a w W arszawie t o c z y ł y s i ę oh rad y S e s j i Naukow ej, z o rg a n iz o w a n e j p r z e z I n s t y t u t Badań L i t e r a c k i c h , a p o św ię c o n e j zag ad n ie n io m związanym z h i s t o r i ą o p e ry w o k r e s ie s ta r o p o ls k im . Po w rocław skim s p o tk a n iu te a tr a ln y m w r . 1967 b y ła to d ru g a im p r e z a naukowa o sz ersz y m z a s ię g u o rg a n iz a c y jn y m ,a b e z p o ś r e d n io s łu ż ą c a opracow yw anej w D z ia le S ta ro p o ls k im I n s t y t u t u m onogra f i i d z ie jó w s t a r o p o l s k i e g o d ram a tu i t e a t r u .
Z a ło ż e n ia m i roboczym i S e s j i b y ły : 1 / Podsumowanie s ta n u w ied zy o m a t e r i a ł a c h do z a g a d n ie n ia d z ie jó w dawnej o p e ry , w ięc
zarówno u k a z a n ie nowych dokumentów /z w ła s z c z a ty c z ą c y c h o p ery w ła d y s ła w o w s k ie j/, ja k z o rie n to w a n ie s i ę w m o ż liw o śc ia c h e k s - c e r p c j i o b f i t y c h ź r ó d e ł do h i s t o r i i o p e ry s a s k i e j . 2 / In n e waż ne p y t a n i e - t o p ro b le m a ty k a d o ty c z ą c a i n t e r p r e t a c j i l i b r e t t , oprawy p l a s t y c z n e j i r e k o n s t r u k c j i k o m pozy cji muzycznych o p e ry w ła d y s ła w o w s k ie j. 3 / P o staw io n o w r e s z c ie p roblem o k r e ś l e n i a m ie js c a o p e ry XVII i X V III w. w ż y c iu a rty s ty c z n y m i p o l i t y
cznym owych czasów , a w ięc p y ta n o o ź r ó d ł a ,o b azę a r t y s t y c z n ą , na k t ó r e j o p e ra p o w sta w a ła , j a k ró w n ież o o d d z ia ły w a n ie o p e ry , w r e s z c ie o k o n ty n u a c je t a k i c h form ż y c ia t e a t r a l n e g o , z w ła sz
cza po ro z w ią z a n iu o p ery w ła d y s ła w o w s k ie j.
S e s ja z g ro m a d z iła h isto ry k ó w l i t e r a t u r y , h isto ry k ó w s z t u k i , te a tro lo g ó w i muzykologów z P o l s k i i N iem iec. P r z e b ie g j e j b y ł n a s tę p u ją c y .
D nia 2Ц- XI p r o f , d r Wł. T o m k i e w i c z, Warszawa /"O pe r a w łądysław ow ska w p o w ią z a n iu ze z ja w isk a m i k u l t u r y a r t y s t y c z n e j w P o l s c e " / - a k c e n tu ją c t e z ę , że o p e ra b y ła w o k r e s ie
6
-b a ro k u , w którym "dyssym ulow ał k a ż d y " , s z tu k ą w io d ą c ą , p r z e d s t a w i ł s z e r o k ie t ł o z n a jo m o śc i w P o ls c e m uzyki, l i t e r a t u r y i s z tu k p la s ty c z n y c h o ra z i c h w ysoki poziom w p ie r w s z e j p o ło w ie XVII w ieku. P o w stan ie o p e ry można u zn ać za n a t u r a l n ą k o n s e k w e n c ję w ie lu d łu g o tr w a ły c h p ro cesó w .
Dr K. T a r g o s z , Kraków / " O s i ą g n ię c ia a rty sty c z n e t e a t r u d w o rsk ieg o czasów w ła d y sła w o w sk ic h " / zaproponow ała s z e r e g u ś c i ś l e ń i u z u p e łn ie ń do s w o je j p u b l i k a c j i o tym t e a t r z e . P o ło ż y ła n a c is k na m ia ry , k t ó r e wolno do te g o t e a t r u p r z y k ł a d a ć , zarówno w edług k w a lif ik a to r ó w a r t y s ty c z n y c h , ja k i w p o ró w n an iu z innym i t e a t r a m i operowymi w E u r o p ie . P rz y p o m n ia ła r a z j e s z c z e , że o p e ra W ładysław a IV j e s t pierw szym stałym t e a tre m operowym w E u ro p ie na p ó łn oc od A lp , w yprzedzającym ope r ę p a ry s k ą i w ie d e ń sk ą .
Mgr A. S z w e y k o w s k a , Kraków /"Form a d ra m a ty c z na l i b r e t t V i r g i l l i o P u c c i t e l l e g o i je g o p ro p o z y c je i d e o l o g i c z n e 11/ - p r z e d s t a w ił a a n a l i z ę l i b r e t t w o d n i e s i e n iu do wypo w ie d z i te o r e ty c z n y c h i o p e r w ło s k ic h , w y k azała i n t e r e s u j ą c e
z a le ż n o ś c i m iędzy t r e ś c i ą ideow ą l i b r e t t a oprawą s c e n i c z n ą , p r z e p ro w a d z iła w re s z c ie i n t e r p r e t a c j ę nowej w e r s j i " p l a t o - nizm u d w o rsk ie g o " , z w ła sz c z a w pojm ow aniu s e n s u " a m o r" i " b e1- l e z z a " .
P r o f . d r Wł. C z a p l i ń s k i , Wrocław / " P a r ę uwag o o p e rz e czasów W ładysław a IV " / - p r z e d s t a w ił s z e r e g u z u p e ł n ie ń do dotych czasow y ch k o n s t a t a c j i i o p i n i i o t e j o p e r z e ,t a k w r e f e r a c i e , ja k i w y pow iedziach d y s k u s y jn y c h d o k ła d n ie j wyz n a c z a ją c j e j m ie js c e w ż y c iu p o lity c z n y m i dworskim e p o k i.
Doc. d r Z .M .S z w e y k o w s k i , Kraków /"M arco S c a c - c h ie g o > B reve d i s c o r s o s o p ra l a m usica m oderna< . " / - u w a g i o d y s k u s ja c h m uzycznych prow adzonych p r z e z nadwornego kompozy t o r a W ładysław a IV u c z y n ił punktem w y jś c ia do i n t e r p r e t a c j i prob lem u w e r s j i m uzycznej o p e r.
Dr N. M i k s - E u d k o w s k a , Warszawa /"D okum enta c j a w y s tr o ju scen y w ła d y s ła w o w s k ie j" / - p re z e n to w a ła swoje b a d a n ia nad rysunkam i G .B .G is le n ie g o , a r c h i t e k t a dw oru, zw iąza nymi z d e k o ra c ja m i na u r o c z y s t o ś c i d w o rsk ie i praw dopodobnie z te a tr e m operowym /ra m a s c e n ic z n a , d e k o ra c ja p a ła c o w a , p l a fo n s a l i t e a t r a l n e j / .
Doc. d r J . L e w a ń s k i , Warszawa /"św iad k o w ie i św ia d ectw a sukcesów op ery w ła d y s ła w o w s k ie j”/ - p r z e d s t a w ił n ie d o s t a t e c z n i e d o tą d w y k o rz y sta n e ź r ó d ł a , w sk a z a ł na m o żliw o śc i oowych k o n s t a t a c j i w zb io rach , w ło s k ic h , z w ła sz c z a d o ty c z ą c y c h k a p e l i k r ó l e w s k i e j , ż y c ia dworu o ra z d z i a ł a l n o ś c i Y .P u c c ite l l e g o .
Doc. d r W. R o s z k o w s k a , Wrocław / " T e a t r operowy S o b ie s k ic h /1 6 9 1 -1 7 2 6 /. Między W arszawą, Rzymem a W rocławiem”/ - zajm ow ała s i ę z a g a d n ie n ia m i p ó ź n ie js z y c h d z ie jó w k u l t u r y m uzycznej i o p ery w P o ls c s o ra z z P o ls k ą z w ią z a n e j,a ta k ż e u - d z ia łe m s ły n n y c h kompozytorów i d e k o ra to ró w w ty c h im p re z a c h .
D r M. P e r z , Warszawa / " M a te r ia ł y do d z ie jó w muzyki i o p e ry na dw orze S ta n is ła w a R zew uskiego” / - p r z e d s t a w ił . nowe m a t e r i a ł y in fo rm u ją c e o s p o ra d y c z n y c h im p re za c h operowych i o budow ie te a tr ó w na z ie m ia c h p o łu d n io w o -w sch o d n ich R zeczypos p o l i t e j w l a t a c h ok. 1726-1 7 3 2.
P r o f . d r H. W o 1 f f , L ip sk /" T y p o lo g ia muzyczna o p e ry w ł o s k ie j w l a t a c h 1600-1750" / - zo b razow ał p rzem iany s t y l i s
ty c z n e i z a ło ż e n ia k o n c e p c ji m uzycznej o p e r w zajmującym nas o k r e s i e , w sk a z u ją c na m ożliw ość a n a lo g ic z n y c h ro z w ią z a ń s t y lowych w o p e ra c h gryw anych w W arszaw ie. R e f e r a t b y ł i l u s t r o wany dźw ięk iem .
W d n iu 26 XI d r W. R e i с h , D rezno /"Dawna o p e ra d r e z deń ska na t l e ż y c ia a r ty s ty c z n e g o i m uzy czneg o"/ - omówił w ie l o r a k i e form y p a r a t e a t r a l n e , w ięc p o chody, w id o w isk a, f e s t y n y , o g n ie s z tu c z n e , k a n t a t y , k t ó r e s ta n o w iły z a p le c z e d la w ła ś c iw e j d z i a ł a l n o ś c i o p e ro w e j.
D oc. d r A. C h o t k o w s k i , Warszawa /" R e p e r tu a r mu zyczny O pery S a s k ie j w W a rsz a w ie "/ - s c h a ra k te ry z o w a ł cechy s ty lo w e o p e r grywan y ch u n a s o r a z in term ezzó w m uzycznych.
Dr K.H* V i e r t e l , L ip sk /" Z n a c z e n ie J . A. H assego w śród w spółczesnych**/ - p r z e d s t a w ił p rz e d e w szy stkim problem w y ra ż a n ia a fe k tó w w o p erze s a s k i e j , w sk azu jąc na i n t e r e s u j ą c e
ź r ó d ł a i s u g e s t i e t e o r e ty c z n e w tym z a k r e s i e .
Dr G .R u d lo ff H i l l e « Drezno /"Budow le i w y s tró j t e a tró w D rezna w XVII i w X V III w ie k u " / - ro z w in ę ła s z e r o k i ob r a z budynków, s a l , u rz ą d z e ń s c e n ic z n y c h op ery s a s k i e j i s c h a r a k te ry z o w a ła c a ło ś ć te g o r e p e r t u a r u operow ego, k tó re g o ty lk o c z ę ś ć d o c i e r a ł a do Warszawy.
U c z e s tn ic y S e s j i z o s t a l i z a p ro s z e n i p r z e z W arszawską S ce nę K am eralną na s p e k ta k l o p e ry G .F .T elem anna "P im p in o n e"» k tó r ą w ystaw iono s p e c j a l n i e z t e j o k a z ji w T e a tr z e S t a r e j Poma r a ń c z a m i w Łazienkach*
I n s t y t u t Badań L i t e r a c k i c h w esp ó ł z B i b l i o t e k ą Narodową w W arszawie i p rz y w s p ó łu d z ia le S ä c h s is c h e L a n d e s b ib lio th e k w D re ź n ie , k t ó r ą r e p r e z e n to w a ł i o f i c j a l n i e , ! m e r y to ry c z n ie / u - d z i a ł w opraco w an iu s c e n a r iu s z a i t r a n s p o r t o b ie k tó w / d r W. R e ic h , z o rg a n iz o w a ł w d n ia c h 26 XI - 6 X I I w s a l a c h B i b l i o t e k i Narodowej wystawę n t . "Opera w P o ls c e w XVTI i XVTII w ie - k u " . Wystawa m ia ła na c e l u p r e z e n ta c j ę m a te ria łó w b e z p o ś re d n io zw iązanych z r e f e ra ta m i, p rz e d sta w ia n y m i na S e s j i . Zgroma dzono na n i e j po r a z p ie rw s z y m ożliw ie k o m p letn y m a t e r i a ł źródłow y do op ery w ła d y sła w o w sk ie j, l i c z n e s z ty c h y , p la n y i a r c h i w a li a ze zbiorów n ie m ie c k ic h . O b ie k ty eksponowane na wy s ta w ie z o s ta ł y p r z e z B i b l io t e k ę Narodową s fo to g ra fo w a n e bądź zm ikrofilm ow ane i p o z o s ta n ą ja k o n a r z ę d z ie d a ls z y c h p r a c .
P rz e d sta w io n o w ięc na w y staw ie o p ery w ło s k ie w ystaw iane d la k ró lew iczó w Wazów, doku m en tację do t e a t r u operowego war» S taw sk ieg o w p ie r w s z e j p o ło w ie XVII w* w raz z p ró b ą m a k ie ty , ró ż n e r e l a c j e o s p e k ta k la c h , w o so b n e j g a b lo c ie dokumenty zwią zane z V. P u c c i t e l l i m i je g o p o r t r e t , s z ty c h y g d a ń s k ie z r . 1646. L ic zn e s z ty c h y i d r u k i in form ow ały o w idow iskach p a r a t e a t r a l n y c h w D re ź n ie . Eksponowano w s z y s tk ie i s t n i e j ą c e l i b r e t t a o p e r p ie r w s z e j połowy X V III w, i r e p r o d u k c je w s z y s tk ic h sztychów p r z e d s ta w ia ją c y c h d e k o r a c je . Zgromadzono w s z y s tk ie i s t n i e j ą c e l i b r e t t a o p e r grywanych w " O p e ra ln i s a s k i e j " w War szaw ie* P rz e d sta w io n o t e ż sprow adzone z Archiwum D re z d e ń s k ie go i b i b l i o t e k k rajow y ch p la n y budynku i p la n y s y tu a c y jn e Cpe- r a l n i . Oprócz sztychów p r z e d s ta w ia ją c y c h d e k o ra c j e ,m .i n * s ł y n
nego d e k o ra to ra i a r c h i t e k t a G .G a lii B ib ie n a , pokazano p o r t r e t s ły n n e j t a n c e r k i D uparc. W osobrjych g a b lo ta c h wywożono p o l s k i e p rz e k ła d y o p e r w ystaw ianych w W arszaw ie, echa o p e ry s a s k i e j na sc en a c h s z k o ln y c h i l i b r e t t a g ran e ja k o d ram aty w k o le g ia c h , w re s z c ie l i b r e t t a o p e r grywanych w XVII i X V III w. poza Warszawą, a więc na L itw ie , w Gdańsku i E lb lą g u .
P rz ew id z ian a j e s t p u b lik a c ja w s z y s tk ic h p ra c w ygłoszonych na S e s j i , j a k rów nież szczegółow y k a ta l o g wystawy z m ożliw ie kompletnym ap aratem ilu s tr a c y jn y m .
Doc. d r J u l i a n Lew ański
-KONFERENCJA NAUKOWA
POŚWIĘCONA PROBLEMATYCE SOCJOLOGII LITERATURY
K o n f e re n c ja p ośw ięcona zag ad n ien io m s o c j o l o g i i l i t e r a t u r y z o s t a ł a zo rg an izo w an a w d n ia c h 12-14- s t y c z n i a 1970 r . z i n i c ja ty w y P raco w n i P o e ty k i H is to r y c z n e j I n s t y t u t u Badań L i t e r a c k i c h PAN. O prócz p o l s k i c h te o re ty k ó w l i t e r a t u r y w K onfe r e n c j i u d z i a ł w z i ę l i ró w n ież l i t e r a tu r o z n a w c y z B ra ty s ła w y - p r o f . F r a n t i š e k Miko, d o c . P e t e r L iba i d r A nton P o p o v ić ,o ra z
z P r a g i - d r L a d is la v G a v lik .
W c e n tru m uw agi r e f e re n tó w i d y sk u ta n tó w z n a la z ły s i ę p ro b le m y , k tó r y c h z n a c z e n ie i a k tu a ln o ś ć poznaw cza d la współ c z e s n e j n a u k i o l i t e r a t u r z e j e s t d o s tr z e g a n a , d o c e n ia n a i d y s k u to w a n a . A n a liz y , s o c jo lo g ic z n e z ja w is k l i t e r a c k i c h , a w s z c z e g ó l n o ś c i k o n k re tn y c h te k s tó w l i t e r a c k i c h , z a c z y n a ją być p o j mowane b a rd z o r o z l e g l e i o b ejm u ją c o ra z c z ę ś c i e j z a g a d n ie n ia z p o g r a n ic z a n a u k i o l i t e r a t u r z e i n a u k i o k u l t u r z e , t e o r i i ko m u n ik a c ji język o w ej i l i t e r a c k i e j , t e o r i i k o m u n ik a c ji masowej, s e m i o lo g i i i in n y ch d y s c y p li n . Można mniemać na p o d sta w ie wy g ło s z o n y c h te k s tó w , i ż o rg a n iz a to ro m K o n f e r e n c ji n ie b y ła ob ca świadomo ć p o g ra n ic z n e g o , p rz e k ro jo w e g o c h a r a k te r u b ad a ń w d z i e d z i n i e so c .io lo g rii l i t e r a t u r y . P o tw ie rd z a to ró ż n o ro d n o ś ć i w ie lo a s p e k to w o ś ć o d c z y ta n y c h i p rze d y sk u to w a n y c h p r a c . Na k o n f e r e n c j i w y ło n iła s i ę m ożliw ość p o ł ą c z e n ia w ie lu m etod i w ie lu punktów w id z e n ia w b a d a n iu jed n eg o p r z e d m io tu : l i t e r a
t u r y , k t ó r e j wpływu na ż y c ie s p o łe c z e ń s tw n ie je s te ś m y w s t a n ie p r z e c e n i ć .
Ogółem na K o n f e r e n c ji w ygłoszono d w an aście r e f e r a tó w x : 1 . J a n u sz S ła w iń s k i - S o c jo lo g ia l i t e r a t u r y i p o e ty k a
/W a rsza w a/ ‘ h i s t o r y c z n a
2 . Roman Zimand - Co mogłoby być przedm iotem s o -/W a rsza w a/ c j o l o g i i l i t e r a t u r y ?
3 . F r a n t i š e k Miko - M e ta jęz y k a n a l i z y t e k s t u l i t e -/ B r a t i s l a v a -/ r a c k ie g o
x T y tu ły r e f e r a t ó w podane s ą n ie w k o l e j n o ś c i i c h w y g ło sz e n i a , l e c z w p o rzą d k u problemowym.
