• Nie Znaleziono Wyników

Uber die Umlautalternation bei deutschen Substantiven

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Uber die Umlautalternation bei deutschen Substantiven"

Copied!
8
0
0

Pełen tekst

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA LINGUISTICA ' 9 , 1988______________________

A l f r e d T a r a n t o w i c z

ÜBER DIE UMLAUTALTERNATION BEI DEUTSCHEN SUBSTANTIVEN

D e r G e b r a u c h d e r V o k a l a l t e r n a t i o n e n i m ’D e u t s c h e n k a n n a l s S p i e g e l b i l d s p r a c h l i c h e r K o m p l e x i t ä t b e t r a c h t e t w e r d e n . D as S y ­ s t e m d e r v o k a l i s c h e n A l t e r n a t i o n e n i s t i n d e r d e u t s c h e n S p r a c h e n a c h d e n B e d ü r f n i s s e n e i n e s S p r a c h s y s t e m s a u s g e b a u t u n d s p e z i a ­ l i s i e r t w o r d e n . D e r g a n z e K o m p l e x d e r v o k a l i s c h e n A l t e m a t i o n e n im D e u t s c h e n , d . h . d e r U m l a u t - u n d A b l a u t a l t e m a t i o n e n w i e a u c h d e r b e k a n n t e e - i - W e c h s e l , i s t a u f d i e W e i s e d i s t r i b u - i e r t , d a s s d i e g e n a n n t e n A l t e r n a t i o n e n v e r s c h i e d e n e g r a m m a t i s c h e O p p o s i t i o n e n i n b e s t i m m t e n W o r t k l a s s e n s i g n a l i s i e r e n . D i e d e u t ­ s c h e S p r a c h e w e i s t e i n v o l l e n t w i c k e l t e s S y s t e m v o k a l i s c h e r Д1- - t e r n a t i o n e n s o w o h l a u f dem G e b i e t e d e s V e r b u m s a l s a u c h d e s N om ens a u f . D i e w i c h t i g e n V o k a l a l t e r n a t i o n e n , d i e d a s D e u t s c h e c h a r a k t e r i s i e r e n , u n d d i e f ü r d e n A u s b a u d e s V e r b a l - u n d N o m i- n a l s y s t e m s s i g n i f i k a n t z u s e i n s c h e i n e n , w e r d e n U m la u ta lte m a tio n e n g e n a n n t . D i e s y n c h r o n i s c n e B e t r a c h t u n g f ü h r t im D e u t s c h e n z u r D a r ­ s t e l l u n g d e r U m l a u t a l t e m a t i o n e n a l s m o r p h o n o l o g i s c h e E r s c h e i ­ n u n g b z w . a l s m o r p h o n o l o g i s c h e V o k a l a l t e r n a t i o n , d i e s i c h i n n e r ­ h a l b b e s t i m m t e r M o rp h e m e a b s p i e l t . E s h a n d e l t s i c h h i e r um d i e a l l o m o r p h i s c h e V a r i a b i l i t ä t d e r M o r p h e m e , d i e i n m o r p h o n o l o g i - s c h e n A l t e r n a t i o n e n zum A u s d r u c k k o m m t. E i n e m o r p h o n o l o g i s c h e A l t e r n a t i o n m o d i f i z i e r t d i e S t r u k t u r d e r M o rp h e m e u n d b e s t e h t d a r i n , d a s s e i n M o rp h em k o n t e x t b e d i n g t s e i n e L a u t g e s t a l t b z w . s e i n e n P h o n e m b e s t a n d v e r ä n d e r t . J e d e Ä l t e r n a t i o n b e z e i c h n e t e i n e g e w i s s e M o d i f i k a t i o n im p h o n e m i s c h e n M a t e r i a l u n d d a s , w a s mo­ d i f i z i e r t w i r d , d i e P h o n e m e a l s o k ö n n e n ä h n l i c h s e i n o d e r s i c h

(2)

Im f o l g e n d e n w o l l e n w i r v e r s u c h e n , d i e U m l a u t a l t e r n a t l o n e n b e i d e n d e u t s c h e n S u b s t a n t i v e n g e n a u e r z u e r f a s s e n u n d z u s y ­ s t e m a t i s i e r e n . H i e r m i t w i r d p r i m ä r d a s Z i e l v e r f o l g t , v e r s c h i e ­ d e n e G e s i c n t s p u n k t e f ü r e i n e b r e i t e r a n g e l e g t e U n t e r s u c h u n g a u f z u s t e l l e n , fis w ü r d e d e n Rahm en d i e s e s A r t i k e l s s p r e n g e n u n d a u c h u n s e r e r I n t e n t i o n n i c h t ' g e r e c h t w e r d e n , a l l e F r a g e s t e l l u n ­ g e n , d i e m i t d e n m o r p h o n o l o g i s c h e n U m l a u t a l t e r n a t l o n e n v e r k n ü p f t s i n d , u n t e r s u c h e n u n d d a r s t e l l e n z u w o l l e n . E s i n t e r e s s i e r t u n s h i e r v o r a l l e m , w e l c h e R o l l e d i e U m l a u t a l t e r n a t l o n e n s p i e l e n u n d w i e s i e b e i d e n N o m i n a r e a l i s i e r t w e r d e n . I n b e z u g a u f d i e S u b ­ s t a n t i v f l e x i o n . l ä s s t s i c h d i e U m l a u t a l t e r n a t i o n f o l g e n d e r m a s s e n d e f i n i e r e n : A le U m la u ta lte r n a tio n b e ze ic h n e n w ir e in e V o k a la l te m a ti o n d e r b e to n te n S i l b e d e r S u b s t a n t i v e , d ie z u r P lu r a lk e n n z e ic h n u n g a u s g e n u tz t w ir d ? . D i e , U m l a u t a l t e r n a t i o n s e r s c h e i n u n g e n s i n d s o m i t am. d i e K l a s ­ s e d e r S u b s t a n t i v e g a b u n d e n , d i e z u r W i e d e r g a b e d e r O p p o s i t i o n z w i s c h e n S i n g u l a r u n d P l u r a l a l t e r n i e r e n d e F o r i r e n d e s W u r z e l v o ­ k a l s b e n u t z e n . D a s E r g e b n i s d e r U m l a u t o p e r a t i o n l i e g t i n d e r B i l d u n g i r o r - p h o n o l o g i s c h e r A l t e r n a t i o n e n z w i s c h e n d e r u m g e l a u t e t e n u n d d e r u m l a u t l o s e n F o r m , w o b e i d i e B a s e n m i t / a , o , u , a u / n a ­ t ü r l i c h e A u s g a n g s f o r m e n b i l d e n , s o l a n g e n i c h t m o r p h o l o g i s c h e K r i ­ t e r i e n i n d i e B e d i n g u n g e n d e r A l t e r n a t i o n e i n g e h e n . W i r b e o b a c h t e n i n d e r N o m i n a l f l e x i o n e i n e V i e l z a h l v o n a l ­ t e r n i e r e n d e n F o r m e n m i t e i n e r u n m i t t e l b a r s i g n a l i s i e r e n d e n m o r ­ p h o l o g i s c h e n F u n k t i o n ( F u n k t i o n s u m l a u t e ) , e i n e p a ra d ig m a tie o h e A l - lo m o rp h ie , w a s e t w a f o l g e n d e B e i s p i e l e b e z e u g e n : V a te r - V ä ter, K o p f - K ö p fe, S tu r z - S t ü r z e , Raub - R aüberj

D a s s e l b e g i l t a u c h f ü r d i e g r o s s e Z a h l v o n a l t e r n i e r e n d e n M o r p h e m e n i m D e u t s c h e n m i t p a r a l l e r e r A l l o m o r p h i e , d i e d a s M o r - p n e m v a r i a b e l g e s t a l t e t u n d m o d i f i z i e r t , v g l . z . B . Rad - Rä- a e r , Bad - B äder. D e r U m l a u t a l t e r n i e r t h i e r m i t F o r m e n o h n e Um­ l a u t , u n d d i e V o k a l a l t e r n a t i o n e n f u n g i e r e n a l s l i n g u i s t i s c h r e ­ l e v a n t e E r s c h e i n u n g e n . D e r U m l a u t t r i t t b e i v i e l e n S u b s t a n t i v e n e i n , s o b a l d s i e im P l u r a l s t e h e n , a b e r e r i s t k e i n d e n N o m i n a l m o r p h e m e n g l e i c h w e r -V g l. W. R e t t i g , S p r a c h s y s t e m und S p ra c h n o rm i n d e r d e u ts c h e n S u b s t a n t i v f l e x i o n , Tübingen 19 72, S. 29.

(3)

4 t i g e s P l u r a l z e i c h e n . A l l e i n k a n n e r z u r B e z e i c h n u n g d e s P l u r a l s n u r i n d e n S u b s t a n t i v e n V o r k o m m e n , d i e a u f - e l , - e r u n d - e n i n M a s k u l i n u m u n d N e u t r u m a u s g e h e n , w i e Vogel - V ö g el; A c k e r - Ä c k e r ; H afen - H ä f e n . D i e s e h a b e n a b e r a u f g r u n d d e r /а/ - T i l ­ g u n g s r e g e l a u c h o h n e U m l a u t k e i n N u m e r u s m o r p h e m ( s o w e i t s i e dem e' - P l u r a l z u g e o r d n e t s i n d ) , z . B . H o b e l / P l . H obel. I n a l l e n a n d e r e n F ä l l e n b e g l e i t e t e r n u r d a s P l u r a l e n d u n g s m o r p h e m , d a s t r o t z U m l a u t g e s e t z t w e r d e n m u s s , w i e b e i A d m ira l - A d m ir ä le , Ka­ n a l - K a n ä le, K a rd in a l - K a r d in a le . D e r U m l a u t t r i t t i n V e r b i n d u n g m i t a n d e r e n P l u r a l a n z e i g e r n a u f u n d w i r k t d a h e r n u r s e k u n d ä r a l s P l u r a l z e i c h e n , a u c h w e n n e r b e i d e n S u b s t a n t i v e n a u f - e l , - e r , - e n d a s e i n z i g e i s t . N a c h W. F l e i s c h e r h a n d e l t e s s i c h b e i m U m l a u t i n D o rf - D ö r fe r e h e r um e i n e k o n k o m i t a n t e E r s c h e i n u n g ( U m l a u t a l s B e ­ g l e i t e r s c h e i n u n g d e r P l u r a l m o r p h e m s - e r ) a l s um M o p r h e m v a r i a n - t e n / ' d a r f / - / ' d o e r f / . Im F a l l e v o n V a te r - V ä te r , M u tte r - M u tte r d a g e g e n s t e h e n b e i d e n F o r m e n i n O p p o s i t i o n , d e r U m l a u t a l l e i n e r s c h e i n t h i e r a l s A u s d r u c k d e s P l u r a l s . I n d i e s e r A u f f a s s u n g n i m m t , w i e a u c h a u s d e n o b i g e n D a r ­ l e g u n g e n k l a r w i r d , d i e U m l a u t a l t e r n a t i o n a l s s p r a c h s p e z i f i s c h m i t e i n e m b e s t i m m t e n M o r p h e m v e r k n ü p f t e E i n h e i t d e r I n h a l t s e b e ­ n e o d e r a l s e i n z i g e s M i t t e l z u r K e n n z e i c h n u n g d e r P l u r a l f o r m e n e i n e w i c h t i g e S t e l l u n g e i n . W. R e t t i g 6 kom m t k o n s e q u e n t e r w e i s e z u dem S c h l u s s d a s s k e i n e p h o n o l o g i s c h e V e r t e i l u n g d e r U m l a u t e a n g e g e b e n w e r d e n k a n n , w i e u n t e r a n d e r e n d i e D u b l e t t e n i n n e r h a l b d e r H o c h s p r a c h e z e i ­ g e n , a l s o D ruck/ P l . Drucke u n d D rücke, N a c h la s s /P l . N a c h la ss é u n d N a c h lä s s e , Zw ieback / P l . Zw iebacke u n d Z w iebäcke.

I n o b e r d e u t s c h e n D i a l e k t e n i s t d i e T e n d e n z z u r K e n n z e i c h ­ n u n g d e s P l u r a l s d u r c h U m l a u t n o c h w e i t s t ä r k e r a u s g e p r ä g t a l s i n d e r H o c h s p r a c h e . S o g i b t e s z . B . r e g i o n a l Lager / P l , Läger

л

V g l . e b e n d a , S. 29 f f ; v g l . auch B. J , К о e к к о е к , On t h e S t a ­ t u s o f U mlaut' i n S t andard-G erm an, M orphology, "Jou rn al o f E n g l i s h and Ger­ man P h i l o l o g y " 1 9 6 5 , 2 4 , S . 6 0 3 - 6 0 9 .

5 V g l . W. F l e i s c h e r , W o r tb ild u n g d e r d e u ts c h e n G egenw artsspra­ che , L e i p z i g 1 9 6 9 , S. 4 1 ,

6 V g l . R e t t i g a . a . O . , S . 2 9 - 3 4 ; v g l . auch A. M. Z w i с к у J r . , Umlaut and Noun P lu r a l s i n German, " S tu d ia Grammatica" 1 9 6 7 , 6 , S . 3 5 - 3 4 ; W. U, W u r z e 1 , S tu d ie n z u r d e u ts c h e n L a u t s t r u k t u r, " S tudia Grammatica" 1 970, 8 , S. 1 0 5 - 1 6 9 .

(4)

n e b e n P l . L a g er, w a s a u c h h o c h s p r a c h l i c h a n n e r k a n n t w i r d , a b e r n u r d i a l e k t a l Wagen / Р 1 . Wägen n e b e n dehi h o c h s p r a c h l i c h e n Wagen.

I n a n d e r e n K a t e g o r i e n b e f i n d e t s i c h d i e U m l a u t a l t e r n a t i o n t e i l w e i s e i m P r o z e s s d e r O s z i l l a t i o n u n d i s t i m V e r s c h w i n d e n , v g l .* z . B. d i e K o m p a r a t i v e a l t - ä l t e r , k u r z - k ü r z e r , a b e r b la e s - b l a s s e r , dumm - dummer^. E i n e v o l l s t ä n d i g e B e s c h r e i b u n g d e s S y s t e m s k ö n n t e d e n Um­ l a u t m i t d r e i M ö g l i c h k e i t e n ( u m l a u t / k e i n U m l a u t b e i u m l a u t ­ f ä h i g e n V o k a l e n / k e i n U m l a u t b e i n i c h t - u m l a u t f ä h i g e s n V o k a l ) e i n b e z i e h e n . Z w a r s c h e i n e n i n d e n b e s p r o c h e n e n W o r t k l a s s e n ( S u b ­ s t a n t i v u n d A d j e k t i v ) U m l a u t a l t e r n a t i o n e n d a s N o r m a l e z u s e i n , a b e r s i e k ö n n e n a n s c h e i n e n d a u c h u n t e r b l e i b e n . N i c h t e i n t r e t e n v o n A l t e r n a t i o n e n b e i m a n c h e n P a r a d i g m e n k a n n b e d e u t e n , d a s s d i e A l t e r n a t i o n e n v e r e i n h e i t l i c h t w u r d e n u n d s o m i t e i n e p a r a ­ d i g m a t i s c h e A n g l e i c h u n g v o r l i e g t . D i e U m l a u t a l t e r n a t i o n e n s i n d g r u n d s ä t z l i c h n u r b e i s t a r k e n S u b s t a n t i v e n z u f i n d e n , b e i m s c h w a c h e n S u b s t a n t i v k ö n n e n k e i n e V o k a l a l t e r n a t i o n e n a u f t r e t e n . D i e W u r z e l v o k a l e d e r S u b s t a n t i v e k ö n n e n h i e r m i t b e s t i m m t e n V o k a l e n w e c h s e l n , d i e A l t e r n a t i o n s ­ b e r e i t s c h a f t i s t n u r b e i / а , о , u , a u / - V o k a l e n v o r h a n ­ d e n . D i e S i n g u l a r - P l u r a l - O p p o s i t i o n s r e l a t i o n w i r d s o m i t i n ­ n e r h a l b v i e l e r d e u t s c h e r M o r p h e m e d u r c h U m l a u t a l l o m o r p h e r e a l i ­ s i e r t . Z u r I l l u s t r a t i o n k ö n n e n z u e r s t d i e f o l g e n d e n B e i s p i e l e a n ­ g e f ü h r t w e r d e n : V g l. E . S t a n k i e w i c z , O p p o s it i o n and H ie r a r c h y i n M orpho- p h o n e m ic A l t e r n a t i o n s , £ i n : 3 To H onor Roman J a k o b s o n 3 , The H a g u e-P a ris 1967 , S. 1 904, v g l . auch G. A u g s t , U n te rsu c h u n g e n zum M o rp h e m in v e n ta r d e r d e u ts c h e n G e g e n w a r ts s p r a c h e , Tübingen 1975, S. 2 9 1 .

<

/

(5)

/ h a n / / h Ę n / / l a d e n / / l E d a n / [ h a n ] [ h£n] [ l adan] [ l Ę d a n ] D i e U m l a u t a l t e r n a t i o n f u n k t i o n i e r t h i e r i n V e r b i n d u n g m i t a n ­ d e r e n P l u r a l m a r k e r n u n d i s t a n d i e S i n g u l a r - P l u r a l - D i s t i n k ­ t i o n g e b u n d e n : Im S i n g u l a r b l e i b t d e r V o k a l u n u m g e l a u t e t , im P l u r a l e r s c h e i n t e r u m g e l a u t e t . D i e T a b e l l e 1 i s t w i e d e r e i n V e r s u c h e i n e r G r u p p i e r u n g d e r A l t e r n a t i o n s e r s c h e i n u n g e n b e i m S u b s t a n t i v , w o b e i d i e s e j e n a c h H e r v o r h e b u n g d e s e i n e n o d e r a n d e r e n E l e m e n t e s i n s e i n e r S t r u k ­ t u r u n t e r s c h i e d l i c h a u s f ä l l t ( U m l a u t - M o r p h e m / - e r / , Um­ l a u t - M o r p h e m / - e - / » U m l a u t ) . T a b e l l e 1 A l t e r n a n t e n / V i / - / v 2 / A l t e r n a t i o n e n S i n g u l a r - P l u r a l i 2 a ) / a / « / е / / ' a m t ■/ - / ' E m t e r / b ) / a / - / Ç / / ' b a t / - / ' b E d a r / I < 0 / 0 / - / ое / / ' d o r f / - / ' d o e r f a r / U m l a u t + < 0 / a / - / Ç / / ' g l a s / - / ' g l E z e r / M o r p h e m e ) / э / / о е / / ' g o t / - / ' g o e t a r / / - e r / f ) / u / - / У / / ' h u n / - / ’ h y n a r / g ) / а / - / е / / ' k a l p / - Г k E l b a r / h ) / U / - / Y / / ’ v U rm / - / ' v Y r m a r / a ) / а / - / е / / ' g a s t / - / ’ g E s t e / I I b ) / а / - / е / / ' h a n t / - / ' h E n d a / U m l a u t + c ) / u / - / У / / ' g r u s / - / ' g r y s e / M o r p h e m d ) / э / - / <* / / ' k o r p / - / ' k o e r b e / / - e / e ) / о / - / «i / / ' z o n / - / ' z ^ n a / f ) / и / - / Y / / ' n ü s ! - Г NYsa / g ) / и / - / Y / / ' f l U s / - / ' f l Y s a /

(6)

1 2 a ) / a / - / £ / / ' а к э г / - / ' t к э г / b ) / a / - / E / / ' g a r t e n / - / ' g E r t a n / I I I < 0 / a / - / e / / • f a t e r / - Г f Ç t a r / U m l a u t d ) / u / - /

y

/ / ' b r u d e r / - / ' b r y d e r / e ) / о / - /

«s

/ / ' f o g a l / - / ' f e S g a l /

О

/ U / - / Y / / ' m U t a r / - / ' m Y t a r / g ) / Э / - / o e / / ' t o x t a r / - / ' t o e x t a r / D i e Z u s a m m e n f a s s u n g d e r U m l a u t a l t e m a t i o n e n a u f dem G e b i e t e d e r S u b s t a n t i v f l e x i o n , w i e s i e i n d e r T a b e l l e 1 e r f o l g t i s t , l ä s s t d i e f u n k t i o n a l e n Z u s a m m e n h ä n g e e r k e n n e n , g i b t d i e v o l l e D i f f e r e n z i e r t h e i t w i e d e r u n d e r s p a r t d a r ü b e r h i n a u s d i e V e r t e i ­ l u n g d e r P a r a d i g m e n ü b e r m e h r e r e S c h e m a t a . D i e T a f e l i s t i n d r e i T e i l e g e g l i e d e r t . W i e d i e D a r s t e l l u n g d e u t l i c h m a c h t , u m f a s s t d e r e r s t e T e i l e i n e p r o p o r t i o n a l e S e r i e , d i e a u s U m l a u t a l t e r n a t i o n i n e n g e r V e r b i n d u n g m i t p l u r a l m o r p h e m / - e r / b e s t e h t , v g l . z . B. Mann B a n d G o t t M ä n n e r H o l z H ö l z e r B ä n d e r H u h n H ü h n e r G ö t t e r I r r t u m I r r t ü m e r D i e p r o p o r t i o n a l e S e r i e i m z w e i t e n T e i l i s t d u r c h V o k a l a l - t e r n a t i o n u n d P l u r a l m o r p h e m / - e / g e k e n n z e i c h n e t , z . B . Wand N u s s W ände N ü s s e Z a h n Z ä h n e F l o s s F l ö s s e Im d r i t t e n T e i l e n t h ä l t d i e T a b e l l e d i e I n f o r m a t i o n , d a s s d i e d e u t s c h e S p r a c h e d i e F o r m e n d e s P l u r a l s e i n i g e r S u b s t a n t i v e n u r m i t U m l a u t b i l d e n k a n n . H i e r l a s s e n s i c h d i e .

(7)

P a r a d i g m e n d e r e b e n s o p r o p o r t i o n a l e n S e r i e a l l e i n d u r c h d i e Um­ l a u t a l t e r n a t i o n e n c h a r a k t e r i s i e r e n , v g l . e t w a M u t t e r T o c h t e r G r a b e n M ü t t e r T ö c h t e r G r ä b e n V o g e l B r u d e r K l o s t e r V ö g e l B r ü d e r K l ö s t e r D a s Z u s a m m e n s p i e l v o n U m l a u t u n g u n d P l u r a l m o r p h e m e n z e i g t s i c h d e u t l i c h i n d e r F l e x i o n d e r S u b s t a n t i v e , d e r e n R e p r ä s e n t a n ­ t e n i m e r s t e n u n d z w e i t e n T e i l d e r T a b e l l e a n g e f ü h r t w o r d e n s i n d . D i e a u s d e r t a b e l l a r i s c h e n D a r s t e l l u n g e r s i c h t l i c h e e n g e V e r b i n d u n g v o n A l t e r n a t i o n u n d P l u r a l m o r p h e m i s t f ü r d i e i n d e r s t r u k t u r e l l e n L i n g u i s t i k v e r t r e t e n e K o n z e p t i o n d e r B e s c h r e i b u n g d e r U m l a u t e c h a r a k t e r i s t i s c h . A n d e r s v e r h ä l t ' e s s i c h i n d e n F ä l l e n , wo d e r U m l a u t a l s a l l e i n i g e s P l u r a l z e i c h e n am W o r t a u f t r i t t u n d s o ­ m i t d i e g r a m m a t i s c h e K a t e g o r i e d e s N u m e r u s d u r c h e i n e R e i h e v e r t e i l t e r A l t e r n a n t e n a u s d r ü c k t . D i e a u f d i e s e W e i s e k o n z e d i e r ­ t e n U m l a u t a l t e r n a t i o n e n s c h e i n e n d u r c h d i e G e s t a l t g e w i s s e r F o r ­ m e n i m D e u t s c h e n b e s t ä t i g t z u w e r d e n , b e i d e n e n d e r U m l a u t i n b e z u g a u f d i e O p p o s i t i o n S i n g u l a r : P l u r a l zum r e l e v a n t e n M e r k m a l g e w o r d e n i s t . B e i b e s t i m m t e n S u b s t a n t i v e n g i b t e s a l s o u m l a u t b e d i n g t e P a a r e , d i e n u r d u r c h d i e U m l a u t a l t e r n a - t i o n e r f m o d i f i z i e r t w e r d e n u n d d i e d e m n a a h n e u e s e m a n t i s c h e B e ­ d e u t u n g s s t r u k t u r e n a u f w e i s e n . A u s g e h e n d v o n d e r p r i m ä r k o m m u n i ­ k a t i v e n F u n k t i o n d e r U m l a u t e r s c h e i n u n g e n k ö n n e n w i r im H i n b l i c k a u f d i e R e l e v a n z d i e s e r F u n k t i o n e n f e s t s t e l l e n , d a s s d i e U m l a u t ­ a l t e r n a t i o n e n i n d i e s e n F ä l l e n a l s C h a r a k t e r i s i e r u n g s m i t t e l N u ­ m e r u s o p p o s i t i o n e n m a r k i e r e n . I n a l l e n a n d e r e n F ä l l e n h a n d e l t e s s i c h i m R a h m e n d e s N o m i n a l s y s t e m s b e i d e n U m l a u t a l t e r n a t i o n e n um d i e r e d u n d a n t e K e n n z e i c h n u n g d e s U n t e r s c h i e d e s z w i s c h e n S i n g u ­ l a r u n d P l u r a l , s o d a s s d i e s e A l t e r n a t i o n e n m e i s t a l s R e d u n d a n z ­ p h ä n o m e n i m D e u t s c h e n v e r b r e i t e t s i n d . A b s c h l i e s s e n d k a n n f e s t g e h a l t e n w e r d e n , d a s s d i e U n t e r s u ­ c h u n g d e r U m l a u t a l t e r n a t i o n г и г V e r e i n f a c h u n g d e s U m l a u t m o d e l l s

(8)

f ü h r e n k a n n , z u m a l h i e r d i e S u b s t i t u t i o n d e r F o r m e n o h n e U m l a u t d u r c h d i e F o r m e n m i t U m l a u t i n d e r P l u r a l b i l d u n g d e r d e u t s c h e n S u b s t a n t i v e n i c h t n u r d i e V e r ä n d e r u n g d e r S t r u k t u r d e r M o r p h e m e , s o n d e r n a u c h d e r I n h a l t s s e i t e b e w i r k t .

U n i w e r s y t e t Łódzki K a ted ra Języ k ozn aw st w a N i e m ie c k ie g o

i Stosowan ego

A l f r e d T a r a n to w ic z

0 ALTERNACJI PRZEGŁOSOWEJ W RZECZOWNIKACH NIEMIECKICH

• /

Przedmiotem a r t y k u ł u j e s t o p i s a l t e r n a c j i w o k a l i c z n y c h , w y s t ę p u j ą c y c h w j ę z y k u n ie m ie c k i m , o k r e ś l a n y c h ja k o wynik m e t a f o n i i ( U m l a u t ) i s ł u ż ą c y c h do t w o r z e n ia i s y g n a l i z o w a n i a l i c z b y mnogiej w i e l u n i e m i e c k i c h rzeczow n ik ów . Po­ n iew a ż a l t e r n a c j e t e od gryw ają dużą r o l ę we f l e k s j i j ę z y k a n i e m i e c k i e g o , ba­ d a n ie i c h j e s t w z u p e ł n o ś c i u z a s a d n i o n e d l a u s t a l e n i a pewnych p r a w i d ł o w o ś c i i c h u ż y c i a do celó w m o r f o l o g i c z n y c h .

Cytaty

Powiązane dokumenty

mimics ear­ lier, pseudo-canonical patterns known from Byzantine literature and whether it can be viewed as a ‘Bogomil work’, one should first analyse the text (alongside its

Picie alkoholu przez nastolatki, nawet w niewielkich ilościach nieszkodliwych dla dorosłych, może poważnie uszkodzić ich życie i procesy rozwojowe: • Zaburza zdolność do

Aby katecheta mógł stać się docenionym przez uczniów pedagogiem musi doskonalić własny warsztat pracy, potrafi ć zdobyć ich zainteresowanie i wywołać ciekawość,

Za słuszne i uzasadnione należy przyjąć twierdzenie autora o zmianie orientaq’i w polityce zakonnej po przeniesieniu siedziby wielkiego mistrza do Malborka; nie

W recenzji występuje nie tylko tego rodzaju niezrozumienie tekstu. Miej- scami Autorka dopuszcza się wręcz manipulacji. 7 Wstę- pu): „choć w tytule tomu użyto

The influence of chemical composition in both Class A and Class B type steels was studied by varying the carbon, marL- ganese, phosphorus, sulphur, silicon, and vanadium contents

Wśród korespondencji przechowywanej w archiwum Brongniarta znajduje się także list, wysłany 20 marca 1832, przez Ludwika Zcjsznera z Krakowa.. In- formacje w nim zawarte jak i

Studies on psychological functioning of victims of violence indicate that persons chronically experiencing physical and psychological violence are characterized by low self-esteem,