Kraków - Zwierzyniec, Kościół Salwatora

Teresa Radwańska

Kraków - Zwierzyniec, Kościół

Salwatora

Informator Archeologiczny : badania 22, 104-105

104

ta m z a d o k u m e n to w a ć n a w a rs tw ie n ia n a js ta rs z e g o w alu o b ro n n eg o . U zyskano d u ż ą ilość m a te ria łu zabytkow ego, p o chodzącego głów nie z k o m p le k su w a rstw n iw elac y jn y ch z a le g a ją ­ cy ch b e z p o śre d n io n a d tym że w alem . W ykop 2 / 8 8 pod s tu d n ię te le te c h n ic z n ą 1 e n e rg ety czn y u s y tu o w a n y byt p rzy pray m u rz e g otyckim , n a g ra n ic y b u d y n k ó w 7 1 8. S tw ierd zo n o lu n a w a rs tw ie n ia d w u w ałów o b ro n n y c h : n a js ta rs z e g o o raz X 1)1 -w iecznego. W at XIII- w ieczny byl w y raźn ie w k o p a n y w trz o n n a js ta rs z e g o w alu. W ty m o s ta ln lm , tu ż p rzy m u rz e g o ty ck im w y stąp i! m u r czy sto k a m ie n n y , łączo n y m ie sz a n in ą glin y z p lask iem , rów noległy do m u ru o b ro n n e g o (zachow ała się tylko jeg o z e w n ę trz n a kraw ędź). J e s t to naJprawdo(X )dobn!cJ o d c in e k fu n d a m e n tu p ó łn o cn o -z a c h o d n ie j ś c ia n y budow li w czesn o śred n io w ieczn ej, do której n a w ią z a ­ no później p rz e b ie g gotyckiego m u r u o b ronnego. W w ykopie 3 / 8 8 , pod s tu d n ię energetyczni], u s y tu o w a n ą n a d S m o czą J a m ą , p rzy w ykopie 1 / 8 8 z a d o k u m e n to w a n o w arstw y n a js ta rs z e g o w a łu o b ro n n e g o .

R ejo n VIII, n a d S m o c z ą J a m ą , rezerw at II [m gr S ta n is la w Kozieł). N adzorow ano o d g ru zo w a­ n ie m lęd z y m u rz a fortyfikacji kleszczow ych z k o ń c a XVIII w., p ro w ad zo n e przez ek ip ę "Mydro- kopu*. O d sło n ię to z n a c z n e p a rtie lica w ew nętrznego głów nego (zew nętrznego) m u r u o b ro n n e g o ze ś la d a m i z a m u ro w a n y c h s trz e ln ic d la b ro n i ręcznej I a rty le rii o ra z p o zb aw io n e ceglanej o k ła d z in y lico m u r u w ew n ętrzn eg o , pełniącego fu n k c ję o porow ą. U zyskano b ard zo d u ż ą Ilość ru c h o m y c h zab y tk ó w arch eo lo g iczn y ch (głównie ceram iki).

R ejo n X, m lęd zy m u rze, w ykop 18 i cią g k a n a liz a c y jn y (m gr A ndrzej K ukliński). W w ykopie 18 pod s tu d n ię k a n a liz a c ji zw eryfikow ano częściowo profile w yk o p u 2 z la l 5 0 -ly c h z w czes­ n o śred n io w ieczn y m w atem o b ro n n y m . N ato m iast przy k o ń c u c ią g u k an alizacy jn eg o , w p obliżu b a sz ty S zlach e ck iej n a tra fio n o n a w arstw y X III-wiecznego w ału o b ro n n eg o (p iaszczy sta glina Z d u ż ą Ilością k a m ie n i płytkow ych, m oże z kościoła "13" ?).

W w ykopie 1 5 /7 7 * 8 7 zesp ó ł k o n se rw a to ró w PKZ pod k ie ru n k ie m m g r Inż. a rc h . P iotra S tę p n ia przeprow adzi! k o n se rw a c ję m urów ro m ań sk iej ro tu n d y a zesp ó ł fo to g ram etró w KI’C p od k ie ru n k ie m m gr inż. В B atk o w y k o n ał d o k u m e n ta c ję a rc h e o lo g ic z n ą , p rzygotow ując b u d o w lę d o z a s y p a n ia .

R ejon XII, d zied z in iec B atorego, w ykop 1 /8 7 -8 8 ( J a n u s z F lrlet, d r Z bigniew P lanow skl). K o n ty n u o w an o p ra c e , w strz y m a n e w ubiegłym ro k u , w o b ręb ie śro d k o w ej części ro m a ń sk ie g o k o ś c i o ł a ś w . G e r c o n a . O d s ł o n i ę t o p o r a z p ie r w s z y o d c i n c k f u n d a m e n t u p o d p ó r m tęd zy n aw o w y ch (pom iędzy n a w ą g łó w n ą a południow ą), w y k o n an y z ła m a n e g o w ap ien ia , w części g ó rn ej z a ś - z ciosów p iask o w ca. O koło połow y XIII w ieku, po z b u rz e n iu tych p o d p ó r o ra z n ie z n a c z n y m o b n iż e n iu law y fu n d a m e n to w e j kościół o trzy m ał n ow ą p o s a d z k ę u ło ż o n ą n a w a rstw ie glin y 1 k am ien i łącz o n y ch s ła b ą zap ra w ą w a p ie n n o -p ia sk o w ą . Poziom le n zap ad ł się J e d n a k znaczn ie I po zb u d o w an iu W 2 połowie ХШ w ieku m u r u p o p rze czn ego , oddzielającego ro m a ń sk i tr a n s e p t od części naw ow ej, ta o sta tn ia o trzym a t i now ą p o sad zk ę z cegle] (może były na n ich Jeszcze płytki ?). T ak u k sz ta łto w a n a , dw uczłonow a b udow la fu nkcjonow ała zap ew n e aż do m o m e n tu w zniesienia gotyckiego p a ła c u kam iennego (W acław C zeski ?). N iejasna pozostaje fu n k cja części zachodniej o b iek tu w tym czasie. lîa d a n la będą k o n ty n u o w an e, m . In. w celu o d n alez ien ia d alszy ch śladów budow li przedrom ańsklcj, stw ierdzonej w ty m m iejscu w 1986 r.

R ejon XIV/XV pod K urzą S to p ą (m gr S ta n is ła w a Alfa w ieka). P race in s ta la c y jn e I p o rz ą d k o ­ w e. N adzorow ano rob o ty p rzy c ią g a c h te le te c h n ic z n y c h 1 o d w a d n ia ją c y c h o raz re k o n s tru k c ji a u s tria c k ie g o poziom u p rzy zew n ętrzn y m m u rze o b ro n n y m . W tra k c ie ty ch ro b ó t o d sło n ięto m. In. d u ż e fra g m e n ty w ew n ętrzn eg o lica m u r u o b ro n n eg o po ch o d ząceg o naj|x?w nlcj z XVI w ieku, p rz e b u d o w a n e g o około 1740 r. a ta k ż e b ru k a u s tria c k i z a c h o w a n y w d o b ry m s ta n ie n a o d c in k u pod K u rzą S to p ą .

R ejon XV, ogródki kró lew sk ie (m gr m gr S ta n is ła w a Alfa w ieka, S ta n is ła w Kozieł, J ó z e f N iżnik). N adzór p ra c In s ta la c y jn y c h (odw odnienie 1 k a n a liz a c ja ) o raz o d k ry w a n ia po zio m u a u s tria c k ie g o p rzy m u rz e o b ro n n y m . N adzorow ano w ykopy i s tu d z ie n k i d re n a ż u , u s y tu o w a n e ­ go w zd łu ż zew n ętrzn eg o m u r u o b ro n n eg o , n a d b u d o w a n e g o w połow ie XIX w iek u przez A u s tr ia ­ ków. W n ie k tó ry c h m ie js c a c h o d sło n ięto frag m en ty w ew nętrznego lica o raz o d sa d z k l s ta r s z y c h faz tego u m o c n ie n ia . Na o g ró d k u “w yższym " n ad zo ro w an o p rzeb u d o w ę o d c in k ó w k a n a liz a c ji, p ro w a d z o n ą n iem al w y łącznic w o b ręb ie k o m p lek su n o w o ź ^ n y c h w a rstw n asy p lsk o w y ch .

P o n a d to n ad z o ro w a n o w iele In n y ch p ra c In sta la c y jn y c h (k a n a liz a c ja , te le te c h n lk a . w odo­ ciąg, e n e rg e ty k a ) w ró ż n y c h re jo n a c h W zgórza W aw elskiego.

R o b o ty t e b ę d ą k o n ty n u o w a n e w 1 9 8 9 r .

[

K ra k ó w · Z w ie rz y n ie c . K o ś c ió ł S a lw a to r a

M uzeum A rcheologiczne w K rakow ie

B a d a n ia p ro w ad ziła m gr T eresa R a d w ań sk a, T rz y n a sty se z o n b a d a ń . W czesne średniow iecze, c z a sy now ożytne.

O d sło n ię to d a lsz e e le m e n ty m u ró w m a g istra ln y c h z ach o d n ieg o z a m k n ię c ia k o ścio ła p ier­ w otnego. S ą lo: fra g m e n t południow ego m u ru 1 n a ro ż n ik p o łu d n io w o -z a c h o d n i. N aro żn ik te n sta n o w i z a k o ń c z e n ie re s z te k m u r u u ja w n io n y c h w 1987 r. Od p o łudniow ego m u r u m a g istra

l-Inform ator A rcheologiczny 10 8 8

nogo o d ch o d zi k o le jn y m u r n a s tę p n ie z a ła m u ją c y się . Tw orzy on w re z u lta c ie dw a p o m ieszcze­ n ia w o b rę b ie m u ró w obw odow ych. W ym ienione relikty o d k ry te zo stały w p o s ta c i fu n d a m e n tu zach o w an eg o do w y so k o ści ok. 1,4 m o ra z negatyw u m u ru .

W arstw y k u ltu ro w e n a d I w okół reliktów s ą zn iszczone przez now ożytny c m e n ta rz . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

I Króle S ta re , gm . Kslężopol, woj. zam ojskie, s t. 1 · p a trz e p o k a b rą z u .

I

B a d a n ia prow adził d r M a re k D ullnlcz. F in a n s o w a ł WKZ w Płocku. D rugi se z o n b a d a ń . O sa d a w czesn o śred n io w ieczn a (V II1X1 - XII w.) o ra z ś la d y o sa d n ic tw a z o k re s u w pływ ów rzy m sk ich .

S ta n o w is k o położone Je s t d o k ła d n ie 2 2 6 0 m n a p o łu d n io w y w sch ó d od g ro d z isk a w P roboszcze w icach I w p ro ste j llnll 12 5 0 m n a zach ó d od drogi z P ło ck a przez B ronow o Kmiece do P roboszcze wic, n a w y d łu żo n y m o rie n to w a n y m W -E c y p lu u u jś c ia do W ierzbicy, s tru g i bez n a z w y p rzepływ ającej przez Bronow o Kmiece.

O s a d a z o s ta ła o d k ry ta p o d czas b a d a ń pow ierzchniow ych p rz e p ro w ad zo n y ch w 1961 r. p rz e z W. S zy m ań sk ieg o o raz zw eryfikow ana p o d czas b a d a ń ΛΖΡ w 1988 r. przez J . W ysockie­ go. W p a ź d z ie rn ik u 1987 r. a u to r sp ra w o z d a n ia p rzep ro w ad ził w s tę p n e b a d a n ia so n d ażo w e p o leg ające n a w y k o n a n iu k ilk u s e t w ierceń o ra z o tw a rc iu niew ielkich w ykopów , co pozwoliło zlokalizow ać tycznie 11 zn iszczo n y ch obiektów , z b a d a ć w ykopaliskow e trzy d a lsz e 1 o d k ry ć rozlegle z a c ie m n ie n ia w a rstw y k u ltu ro w ej. B a d a n ia 1988 r, zm ierzały do p rz e k o p a n ia z a c h o ­ w a n e j części w a rstw y k u ltu ro w ej. W arstw a barw y b r u n a tn e j m iała m a k s y m a ln ą m ią ż sz o ść ok. 4 0 cm , m in im a ln ą ok. 10 cm . zajm o w ała c a łą pow ierzchnię w yk o p u o p o w ierzch n i 5 3 m 2. P o p ro w ad zen ie d o d a tk o w y c h row ów so n d a ż o w y c h pozw oliło o k re ś lić p ra w d o p o d o b n ą p o ­ w ie rz c h n ię w a rstw y n a o k. 120 m 2.

Pod w a rs tw ą k u ltu ro w ą zn a jd o w a ła się o w aln a Ja m a o w y m ia ra c h 4 .5 n a 2 ,7 m l głębokości 0 ,5 6 m. W JeJ pl ęc Iowa rs Iwo w ym w y p e łn ls k u obficie w y stęp o w ały fra g m e n ty n aczy ń , p rz e p a lo ­ n e k a m lc g le l fra g m e n ty sp a lo n e g o d rew n a.

i K unice, woj. legnickie, s t. 1 · p a trz o k re s h alsztack i.

W ojew ódzki O ś ro d e k A rch eo lo g iczn e -K o n se rw a to rsk i w L esznie

H atlnnla p ro w ad ziła m gr B a rb a ra Iw an Icka-Pin kosz p rzy w sp ó łu d ziale M ich ała K ary z ZAW w P o zn an iu , F in a n s o w a ł WOA-K w Lesznie. P ier­ w szy sezo n b a d a ń . G rodzisko w czesn o śred n io w ieczn e, ś la d y o sa d n ic tw a k u ltu r y łużyckiej.

G ro d zisk o położone J e s t n a w sc h o d n im brzegu k a n a łu O bry, w odległości 2 ,2 k m n a p o łu d n ic od K o ścian a l ok. 4 0 0 m od w si K urzagóra Nowa. S k ła d a się o no z kilk u elem en tó w p ra w d o p o d o b n ie nie Jed n o czaso w y ch . W 1983 r. w p o łu d n io w o -w sch o d n iej części g ro d z isk a (sto żk o w ate w yniesienie) p rz ep ro w ad zo n o so n d a ż w eryfikacyjny (m gr Λ. Ł o siń sk a, ZAW Poz­ n a ń ], w w arstw ie i zn alezio n o b r a k te a t b ra n d e n b u r s k i z XIII w ieku. O b ecn ie p rz y p u sz c z a się, że n a o b sz a rz e g ro d z isk a lu b w pobliżu zn ajd o w ała się o s a d a lu b g ró d k u ltu r y łużyckiej, w fazach B-C w czesnego śre d n io w ie c z a Istn ia ło g ro d z isk o w klęsłe z podw ójnym w a łe m (?). w fazie F (lub E /F ) w zn iesio n o n a ty m m ie jsc u g ró d e k sto ż k o w a ty o to czo n y Jed n y m lu b dw o m a w ałam i 1 fosą. G ro d zisk o J e s t s iln ie zniw elow ane, w ały zach o w ały się do niew ielkiej w ysokości. W ykop so n d ażo w y o w y m ia ra c h 1 0 * 3 m (dw ie działk i p rzed zielo n e św ia d k ie m szer. 0 ,5 m) założono n a sk ło n ie w alu zew n ętrzn eg o , w z a c h o d n ie j części g ro d z isk a . W tra k c ie b a d a ń stw ierd zo n o , Iż J e s t to w al g lin ian o ziem n y w zm o cn io n y p raw d o p o d o b n ie p łaszczem k a m ie n ­ n y m (s k u p isk o w p a rtii szczytow ej w alu). B a d a n y o d c in e k w alu nie p o s ia d a ł w y raźn ej (typowej) k o n s tru k c ji d re w n ia n e j poza lu źn y m i fra g m e n ta m i d re w n a o ra z znalezionej w sp ą g u J ą d r a w alu szczątk o w ej k o n s tru k c ji (1.5 x 0 ,5 m) w p o sta c i c ie n k ic h , rów nolegle u ło żo n y ch d ra n ic p o p rz e c in a n y c h p o p rzeczn ie zalegającym i p alik am i. W m ie jsc u s ty k u w a łu z d o m n ie m a n ą fosą z e w n ę trz n ą , w w -wie III zaleg ającej poniżej w a rstw y w ałow ej o d k ry to w kopy (?) z Ja m a m i p o słu p o w y m l o ra z fra g m e n ty w b ity ch pionow o pall (śr. 5 - 10 cm ), w z m a c n ia ją c y c h z ap ew n e ze w n ę trz n e s to k i w a łu . W tra k c ie ek sp lo racji n a w a rstw ie ń u z y sk a n o c e ra m ik ę k u ltu r y łu ży c­ kiej, w czesn o - l p ó źn o śred n io w ieczn ej o raz liczne fra g m e n ty k o ści zw ierzęcych. Do zab y tk ó w w ydzielonych zaliczono: p rz ę śllk g lin ia n y dw ustożkow y, w iór k rzem ien n y , fra g m e n t figurki

K u rz a g ó ra N ow a, g m , K o ś c ia n , w o j. le s z c z y ń s k i e . a t. 1______________

P o lsk a A k ad em ia N a u k I n s ty tu t H i­ s t o r ii K u ltu r y M a te ria ln e j Z a k ła d E poki M etali w W arszaw ie_________