R E C E N Z J E -
R E V I E W
T u r y z m 2 0 0 3 , 1 3 /1Marin Bachvarov Katedra Geografii Miast i Turyzmu
Uniwersytetu Łódzkiego ul. Kopcińskiego 31
9 0 -1 4 2 Łódź baehvar@geo.uni.lodz.pl
TURISTSKIE RAJONY MIRA
[REGIONY TURYSTYCZNE ŚWIATA],
J . D. DMITREVSKIJ, 2 0 0 0 ,
SMOLEŃSK: WYD. UNIWERSYTETU
HUMANISTYCZNEGO, 2 2 3 ss .
TURISTSKIE RAJONY MIRA
[TOURIST REGIONS OF THE
WORLD], J . D. DMITREVSKIJ, 2 0 0 0 ,
SMOLENSK: UNIVERSITY OF THE
HUMANITIES, 2 2 3 pp.
K siążka J. D m itrew skiego pt. Regiony tu ry styczne świata ma ch arak ter podręcznika aka dem ickiego i je s t zalecana przez M inisterstw o Edukacji Federacji R osyjskiej studentom w yż szych oraz zaw odow ych szkół z kierunkam i tu rystycznym i, w których pod różnym i nazwami są w ykładane przedm ioty dotyczące geografii turyzm u i rekreacji.
O pracow anie składa się ze w stępu, dwóch części - w prow adzającej i regionalnej - oraz podsum ow ania i spisu literatury. Po każdej jed n o stce m etodycznej są zam ieszczone pyta
nia dla studentów .
Część pierw sza je s t zbyt obszerna ja k na wydaw nictw o o takim ch arakterze - obejm uje ponad 40% całości. O bejm uje n astępujące roz działy: 1. G eneza i rozw ój geografii oraz m iej sce geografii turyzm u; 2. W arunki fizyczno- geograficzne i ekologiczne rozw oju turystyki; 3. Czynnik ludnościow y i historyczno-kultu- rowy rozw oju turystyki; 4. T urystyka a roz m ieszczenie ludności i u rbanizacja; 5. Czynnik ekonom iczno-geograficzny rozw oju turystyki; 6. G ospodarka św iatow a, geografia polityczna a turystyka.
Część druga zaw iera rozdziały; 7. Skala i typy w spółczesnej turystyki; 8. Regiony tu rystyczne - hierarchia i typy; 9. Strefy (zony) i regiony turystyczne W NP; 10. Strefy i regio ny turystyczne Europy; 11. Strefy i regiony turystyczne A zji; 12. Strefy i regiony
tury-In c o n tr a s t to th e a p p r o a c h in m a n y c o u n tr ie s w ith a t r a d itio n o f g e o g ra p h ic a l to u r is m s tu d ie s , R u s s i a n r e s e a r c h e r s a re still in te r e s te d in g e o g ra p h ic a l re g io n a liz a tio n , in c lu d in g r e c r e a tio n a l- to u r is t re g io n a liz a tio n . T h e b o o k b y D m itre w sk i, p u b l is h e d in S m o le n s k in 2 0 0 0 , is re c o m m e n d e d b y th e R u s s i a n F e d e ra tio n E d u c a tio n M in is tiy to t o u r is m s t u d e n t s a t u n iv e r s itie s a n d f u r t h e r e d u c a t io n c o lleg es w h e re s u b je c ts r e la te d to th e g e o g ra p h y o f to u ris m a n d r e c r e a tio n a r e ta u g h t . T h e b o o k is th e re fo re a te x tb o o k in w h ic h e a c h c h a p te r is follow ed b y t e s t q u e s ti o n s fo r s tu d e n t s . T h e b o o k c o n s is t s o f tw o p a r t s - in tr o d u c to r y a n d r e g io n a l - follow ed b y a s u m m a r y a n d b ib lio g ra p h y . P a r t I is to o la rg e fo r a p u b lic a tio n of th is k in d c o v e rin g o v e r 4 0 % o f t h e w h o le b o o k . It c o n s is ts o f th e fo llo w ing c h a p te r s ; 1. T h e o rig in s a n d d e v e lo p m e n t o f g e o g ra p h y , a n d t h e p la c e o f th e g e o g ra p h y o f to u ris m ; 2. G e o g ra p h ic a l a n d eco lo g ica l c o n d itio n s for to u r is m d e v e lo p m e n t; 3. P o p u la tio n a n d h is to r ic a l- c u ltu r a l fa c to rs in to u ris m d e v e lo p m e n t; 4 . T o u r is m in re la tio n to p o p u la tio n d i s t r ib u t io n a n d u r b a n iz a tio n ; 5. T h e e c o n o m ic -g e o g ra p h ic a l fa c to r in to u r is m d e v e lo p m e n t; 6. T h e glo b al e c o n o m y , p o litic a l g e o g ra p h y a n d to u ris m . P a r t II c o n s is ts of: 7. T h e s c a le a n d ty p e s o f
styczne A fryki; 13. Strefy i regiony turystycz ne A ustralii i O ceanii; 14. Strefy i regiony tu rystyczne Am eryki P ółnocnej; 15. Strefy i re giony turystyczne Am eryki Południow ej.
Słabością tej pracy, podobnie ja k wielu an glojęzycznych, je s t całkow ity brak cytow ania obcych w ydaw nictw w tekście i w literaturze. Jest to tylko do pew nego stopnia zrozum iałe w odniesieniu do podręcznika, ale przecież stu denci na kierunkach turystycznych na ogół po słu gu ją się angielskim , a czasem i innymi ję z y kami europejskim i.
A utor wiele razy odnosi się w tekście do tu rystycznych system ów terytorialnych (regio nalnych), ale nie znalazłem definicji i wy jaśn ie n ia różnic m iędzy tym pojęciem a re gionem turystycznym , o rg an iz ac ją przestrzen ną i przestrzen ią turystyczną, częścią składo wą której je s t przecież region turystyczny, nowych m arketingow ych interpretacji regio nu jak o w yznacznika ruchu turystycznego. A utor pośw ięca sporo uwagi hierarchii regionu turystycznego, co w ydaje się być tem atem nie zbyt aktualnym , a na dodatek k ontrow ersyj nym.
Trudno poza tym zgodzić się, że obszary z potencjałem do rozw oju turystyki stanow ią regiony turystyczne (czyli obszary o odpow ied niej specjalizacji w m iędzyregionalnej w ym ia nie usług i dóbr).
W łaściw ie książka J. D m itrew skiego jest podręcznikiem z geografii turystyki zaw iera jącym podstaw y całej geografii, gdyż praw dopodobnie zakładano (i słusznie), że kul tura geograficzna uczęszczających do szkół turystycznych je st, m ówiąc eufem istycznie, niska.
A nalizy regionalne s ą zw ięzłe, ale treściw e (choć czasem pow ierzchow ne). P rzedstaw iają one w ielkie św iatow e regiony turystyczne i ich subregiony. A utor nie analizuje poszczegól nych krajów ani nie prezen tu je studiów przy padków, które są typow e dla tego rodzaju podręczników . To podejście ma sw o ją pozy tyw ną stronę, bow iem nie będąc zasugerow a nym odrębnościam i krajów , zw raca uwagę na w alory i ruchy turystyczne, które - ja k w ie my - są napędzane raczej atrak cy jn o ścią kra jobrazów (regionów geograficznych) niż w i zerunkiem krajów. Z drugiej strony autor nie przesadza z opisem w alorów , podaje tylko al gorytm ich oceny.
c o n te m p o ra r y to u r is m ; 8. T o u r is t re g io n s - h ie r a r c h y a n d ty p e s ; 9. T o u r is t z o n e s a n d re g io n s in CIS; 10. T o u r is t z o n e s a n d r e g io n s in E u ro p e ; 11. T o u r is t z o n e s a n d re g io n s in A sia; 12. T o u r is t z o n e s a n d re g io n s in A frica; 13. T o u r is t z o n e s a n d r e g io n s in A u s tr a lia a n d O c e a n ia ; 14. T o u ris t z o n e s a n d re g io n s in N o rth A m erica; 15. T o u r is t z o n e s a n d re g io n s in S o u th A m e ric a. A d r a w b a c k o f t h is R u s s ia n b o o k a s w ell a s o th e r s , a n d a ls o th o s e w ritte n by E n g lis h s p e a k in g a u t h o r s , is th e to ta l la c k o f q u o ta tio n fro m o t h e r p u b lic a tio n s b o th in t h e te x t a n d in th e b ib lio g ra p h y . It is p a r tly ju s tif ia b le in t h e c a s e o f a te x tb o o k , b u t t o u r is m s t u d e n t s g e n e ra lly u s e E n g lis h , a n d s o m e tim e s a ls o o th e r E u r o p e a n la n g u a g e s . T h e a u t h o r o fte n re fe rs to to u r is t te rrito ria l (regional) s y s te m s , b u t 1 d id n o t find a n y d e fin itio n s o r e x p la n a tio n s o f th e d iffe re n c e s b e tw e e n t h is te r m a n d a to u r i s t reg io n , s p a tia l o r g a n iz a tio n a n d t o u r is t s p a c e w h ic h a t o u r i s t re g io n is a n e le m e n t of, o r a n y m e n tio n o f th e n e w m a r k e tin g i n te r p r e ta t io n s o f a re g io n in to u ris m . T h e a u t h o r d e v o te s a lo t o f a tte n tio n to th e h ie r a r c h ie s o f t o u r i s t r e g io n s w h ic h s e e m s to b e a n o u t d a t e d a n d , w h a t is m o re , c o n tro v e rs ia l i s s u e . F u r th e r m o r e , it is h a r d to a g re e t h a t a r e a s s h o w in g p o te n tia l for to u ris m d e v e lo p m e n t b e c o m e to u r is t reg io n s (a re a s a p p ro p ria te ly sp e c ia liz e d in th e in te r reg io n a l e x c h a n g e o f s e rv ic e s a n d goods).
A s a m a t t e r o f fact, D m itre w s k i’s b o o k is te x tb o o k in c lu d in g t h e r u d im e n ts o f th e w h o le o f g e o g ra p h y , a s th e a u t h o r p ro b a b ly a s s u m e d (q u ite rig h tly ) t h a t th e g e o g r a p h ic a l k n o w le d g e o f th e s t u d e n t s is, to p u t it m ildly, in s u ffic ie n t.
R e g io n a l a n a ly s e s a r e b r ie f b u t s u b s t a n tia l (th o u g h s o m e tim e s su p e rfic ia l). T h e y p r e s e n t la rg e t o u r i s t r e g io n s o f th e w o rld a n d th e ir s u b - r e g io n s . T h e a u t h o r d o e s n o t a n a ly s e in d iv id u a l c o u n tr i e s o r p r e s e n t th e c a s e s tu d i e s ty p ic a l o f t h is s o r t o f te x tb o o k . T h is a p p r o a c h h a s its p o sitiv e sid e , b e c a u s e n o t b e in g d is tr a c te d b y th e d iffe re n c e s b e tw e e n c o u n tr ie s , t h e r e a d e r c a n p a y m o re a tt e n ti o n to t o u r i s t a s s e t s a n d flows, w h ic h , a s w e k n o w , a r e trig g e re d b y th e a ttr a c tiv e n e s s o f la n d s c a p e s (to u ris t regions)
Du ż ym m a n k a m e n t e m j e s t b ra k map, tabel i wyk r e s ów, a o b e c n o ś ć kilku w z or ów nie może za peł ni ć braku i l ustracji. Mo żl iwe , że aut or liczy na skrypt y do ć wi cz e ń z geografii t uryst ycznej ś wi at a (t aki e był y wy d a wa n e w Rosji).
Nie mogę o pr z e ć się wr a że ni u, że r e ce n z o wany p od rę cz n i k po d w i e l o m a wz gl ę d ami prz yp omi na z n a n ą ks ią ż kę z ko ń ca lat s ie d e md z i es ią tyc h a u t o r s t w a Z a c z i n i e w a i Fal- ko wi cz a ( not ab e ne t ł u m a c z o n ą na polski). O c z y w i ś ci e a n a l i z o w a n e s ą n o we d an e i w p r o w a dz o no n o w ą p r o b l e ma t y k ę , z g o d n ą z g ł ę bokimi p rz em i an a m i w t uryst yce, kt óre n a stąpiły w o s t at n i m ć w i e r ć w i e c z u X X w.
P o d s u mo w u j ą c , u w a ż a m ks i ążkę J. Dmi t - r ews ki ego za p o ż y t e c z n ą po z y cj ę z punku w i dz e ni a dyd akt yki , po d wa r u n k i em , że o m a wi ane z a g a d n i en i a b ę d ą i l u st ro wa n e mapami , st udi ami p r z y p a d k ó w i i nnymi nar zędziami. W a r t o ś c i ą książki j e s t też, że j a k b y r e ha b i l i tuje on a r egion i r e g io n al i z ac j ę w t uryst ycznej dydakt yce. Z a u r o c z e ni p o d e j ś c i e m p r o b l e m o wym, z a p o m i n a m y nieraz, że o d wi e c z n y m na r zę dz ie m ge o gr af a j e s t p od e j ś ci e regional ne. O c zywi śc i e, n i e k o n i e c zn i e u pr a wi an e w taki sposób, j a k au t o r tej dobr e j , ale nie całki em wyc zer p uj ącej t emat książki.
