Wojciech Brzeziński,Jerzy
Gąssowski
Tarczyny, gm. Lidzbark Welski.
Stanowisko 2
Informator Archeologiczny : badania 13, 194-195
1 9 4 u ż y tk o w e , s ł u ż ą c e ja k o m i e j s c e z g r o m a d z e ń w e w n ą trz o k rę g u ś w ię te g o d r u g ie g o s to p n ia , p o z a n a j ś c i ś l e j s z y m s a n k t u a r i u m / . R o z e z n a n ie c h a r a k t e r u t e j c z ę ś c i g ó r y to s p r a w a d a ls z y c h b a d a ń . W ie le u w a g i p o ś w ię c o n o r o z e z n a n iu d w ó ch p ie rw o tn y c h d r ó g w io d ą c y c h ku p r z e s t r z e n i o b ję te j w ie lk im w a łe m . U s ta lo n o , ż e p o z a g łó w n y m w e jś c ie m w s c h o d n im , b y ło d r u g ie od p o łu d n ia , d o b r z e d o d z i ś -zach o w an e. W e jś c ie w s c h o d n ie p o n iż e j p r z e r w y w w ale / b r a m y / r o z w id la s i ę , od s p e c ja ln ie u s y p a n e g o kopcayw t r z y d r o g i - w ą w o z y . K a ż d a z n ic h m a s w ó j s y s te m o z n a k o w a n ia w p o s ta c i n a s y p ó w k a m ie n n y c h . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . T A R C Z Y N Y , g m . L i d z b a r k We le k i C ie c h a n o w s k ie T o w a r z y s tw o S ta n o w is k o 2 N aukow e W o je w ó d z k i K o n s e r w a to r Z a b y tk ó w w C ie c h a n o w ie B a d a n ia p r o w a d z ili m g r W o jc ie c h B r z e z i ń s k i pod n a u k o w y m k ie r o w n ic tw e m d o c . d r* h a b . J e r z e g o G ą s s o w s k ie g o . F in a n s o w a ło C ie c h a n o w s k i e T o w a r z y s tw o N au k o w e i W KZ w C ie c h a n o w ie . C z w a r ty s e z o n b a d a ń . W c z e s n o ś r e d n io w ie c z n a o s a d a o tw a r ta / V i l -Х w, / o r a z o s a d a p r z y g ro d o w a / X I I -Χ Π Ι w. / . C e le m p r a c w r o k u 1979 b y ło o k r e ś l e n i e z a s ię g u o s a d y w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e j w k ie r u n k u p o łu d n io w o -z a c h ó d n im .
W o p a r c iu o now y p u n k t o r ie n ta c y jn y , p o ło ż o n y w o d le g ło ś c i 1 m od l i z i e r y l a s u , w k ie ru n k u p o łu d n io w o -z a c h o d n im , w y z n a c z o n o d w a w y ko p y o p o w ie r z c h n i 1 a r a k a ż d y . R o z c ią g a ły s i ę o n e w k ie r u n k u p ó łn o c n o - w s c h o d n im i p o łu d n io w o -z a c h o d n im . W /w a r y o t r z y m a ł y k o le jn e n u m e r y 8 i 9 . E k s p l o r a c j ę r o z p o c z ę to od w yk o p u n r 8 . N a je g o t e r e n i e z l o k a l i z o w an o d w ie ja m y /p r a w d o p o d o b n ie ja m y g o s p o d a r c z e / . G łę b o k a o r k a s p o w o d o w a ła , ż e w y ż e j p o ło ż o n e c z ę ś c i o b ie k tó w w r a z z c e r a m i k ą z o s t a ł y r o z - · w le c z o n e n a d u ż e j p r z e s t r z e n i w s p o s ó b u n ie m o ż liw ia ją c y ł ą c z e n i e ic h z k o n k r e tn y m i o b ie k ta m i. O b ie ja m y m ia ły n ie w ie lk ie r o z m i a r y / o k o ło 80 cm d łu g o ś c i i 50 cm s z e r o k o ś c i ; g łę b o k o ś ć o k o ło 40 c m / . W w a r s tw ie z i e m i o r n e j , w‘ o b r ę b ie te g o a r a z n a le z io n o g u z m o s ię ż n y , o z d o b ę w y s tę p u j ą c ą od X d o Χ Π w . C a le c w w y k o p ie n r 8 w y s tę p o w a ł ju ż n a g łę b o k o ś c i 3 0 -4 0 c m . S y tu a c ja s t r a t y g r a f i c z n a w o b r ę b ie n a s tę p n e g o a r a / n r 9 / b y ła n ie c o in n a . J a k ju ż w s p o m in a liś m y , w yk o p y r o z c i ą g a ł y s i ę w k ie ru n k u p o łu d n io w o - z a c h o d n im . Z n a jd o w a ło s i ę ta m p e w n e o b n iż e n ie g r u n tu . S p o w o d o w ało to , ż e n a t e r e n i e te g o a r a p o m ię d z y w a r s tw ą z ie m i o r n e j , a c a l c e m , w y tw o rz y ła s i ę w a r s tw a o g r u b o ś c i 10 d o 30 cm k o lo r u s z a r e g o , n a s k u te k s p ły w u i g r o m a d z e n ia s i ę ta m w o d y . Z a w ie r a ły o n e w s o b ie
195
lic z n e f r a g m e n ty c e r a m i k i p o c h o d z ą c e p ra w d o p o d o b n ie z c z ę ś c i ja m z n i s z c z o n y c h p r z e z o r k ę . N a t e r e n i e a r a n r 9 z lo k a liz o w a n o 5 o b ie k tó w , w ty m ja m y g o s p o d a r c z e i f r a g m e n ty o b ie k tu m ie s z k a ln e g o / p r a w d o p o d o b n ie /. W ja m ie n r 4 z n a le z io n o g r o t ż e la z n y z d w o m a z a d z i o r a m i . ‘W p o z o s ta ły c h ja m a c h z n a le z io n o lic z n e f r a g m e n ty c e r a m i k i , p o c h o d z ą c e j z a ró w n o z p i e r w s z e j , ja k i t r z e c i e j fa z y r o z w o ju o s a d y , t j , z p r z e d z i a ł u V II-X w ie k u i z p r z e d z i a ł u Χ ΙΙ-Χ Π Ι w ie k u . B a d a n ia s t w i e r d z i ł y , l e o s a d a o tw a r ta r o z c i ą g a ł a s i ę d a le j w k i e r u n k u p o łu d n io w o -z a c h o d n im , w s t r o n ę d r o g i K ie ł p i n y - T a r c z y n y . W s k a z a n e b y ło b y k o n ty n u o w a n ie b a d a ń w y k o p a lis k o w y c h w c e lu u c h w y c e n ia z a s ię g u o s a d y . TU L IG ŁOW Y, g m . R o k ie tn ic a U n iw e r s y te t J a g ie llo ń s k i w o j. p r z e m y s k i e w K ra k o w ie I n s ty tu t A rc h e o lo g ii B a d a n ia p r o w a d z iła d r h a b . M a r l a C & balska.F in a n s o w a ł W KZ w P r z e m y ś l u . P i ą t y s e z o n b a d a ń . W ie lk ie w ie lo c z ło n k o w e g r o d z is k o w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e / v n i - X I w . / . K o n ty n u o w an o b a d a n ia g ro d u w ła ś c iw e g o o p o w ie r z c h n i 0 , 5 h a. D u ż y s z e r o k o p r z e s t r z e n n y w y k o p p o z w o lił n a o d s ło n ię c ie n a w a r s tw ie ń c h a ty z ie m ia n k i w y k o p a n e j n a g łę b o k o ś c i 1 m w ż ó łto p o m a ra r tc z o w y c a le c i z a le g a ją c e j n ad n ią c h a ty n a z ie m n e j z p a le n is k ie m w y ło jo n y m k a m ie n ia m i. U k ła d s t r a t y g r a f i c z n y obu o b ie k tó w u m o ż liw ił r o z w a r s t w i e n i e o s a d n ic tw a n a f a z y s t a r s z ą - p r z e d g r o d o w ą i m ł o d s z ą - z w ią z a n ą z g r o d e m o to c z o n y m p o tr ó jn y m i w a ła m i.
F a z a s t a r s z a z w ią z a n a j e s t z z ie m ia n k a m i o d k r y ty m i w 1975 i 79 r . B y ły one w y k o p a n e w c a lc u n a 1 m , a o g n is k a w ja m i e z n a jd o w a ły s i ę w ś r o d k u p r z e s t r z e n i m i e s z k a l n e j . U ja w n io n o r ó ż n i c e w k o n s tr u k c ji obu b u dynków p o le g a ją c e n a is t n i e n i u o b udow y ś c i a n w z ie m ia n c e 1 /7 5 . J a m ę o b o k u 4 m o b u d o w an o na z r ą b , a o g n is k o w y k ła d z in ą z k a m ie n i. Z ie m ia n k a 2 /7 9 b y ła p r o s to k ą tn a , o w y m . 4, 5 n a 5, S m n ie p o s ia d a ła obudow y - d r e w n ia n e j, a p a le n is k o w p o s ta c i o w a ln e j ja m y z a jm o w a ło z n a c z n ą p r z e s t r z e ń . W e jś c ie d o o b ie k tó w z n a jd o w a ło s i ę od p o łu d n ia . Z a le g a ła w n ic h c e r a m i k a s ła b o o b ta c z a n a , g r u b o ś c ie n n a , w y k o n a n a z g lin y o d o m ie s z c e g r u b e g o , b ia łe g o * p ia s k o w e g o t ł u c z n ia . F a z a m ło d s z a z w ią z a n a j e s t z b u d y n k a m i n a z ie m n y m i, u s ta w io n y m i w lu ź n y c h r z ę d a c h . W 16 c h a ta c h o g n is k a w j a m i e z n a jd o w a ły s i ę w n a r o ż n ik u p o łu d n io w o -w s c h o d n im . T y lk o w t r z e c h c h a ta c h p a le n is k o b y ło w y ło ż o n e k a m ie n ia m i, W c h a c ie n r 14 p o s a d o w io n e j n ad z ie m ia n k ą 2 /7 9 w a r s tw a k a m ie n i s ta n o w iła w y k ła d z in ę p a le n is k a z a le g a ją c e g o n a ż ó łte j g lin ie n ad z a s y p a n ą z ie m ia n k ą . U ch w y co n o c a łk o w ic ie w y m ia r y te j
