Wojciech Szymański
Haćki, pow. Bielsk Podlaski.
Stanowisko 2
Informator Archeologiczny : badania 7, 176-177
HA &K I, po w . B ie ls k P o d la s k i K o n s e r w a to r Z ab y tk ó w A rc h e o lo g ic z n y c h S ta n o w isk o 2 w B ia ły m s to k u I n s ty tu t H i s t o r i i K u ltu ry M a te r ia ln e j P o ls k ie j A k a d e m ii N au k _ 176 -p ro w a d z ił d r h a b .W o jc ie c h S z y m a ń s k i. F in a n s o w a ł W K Z w B ia ły m s to k u . C z w a rty s e z o n b a d a ń z e s p o łu o s a d n ic z e g o w H a ć k a c h , p ie r w s z y - s ta n o w is k a 2 . O s a d y : l a t e ń s k a i w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n a . S ta n o w is k o 2 u lo k o w a n e j e s t n a n ie w ie lk im cy p io w a ty m g a r b ie w o d le g ło ś c i o k o ło 80 m n a północny z a c h ó d od s ta n o w ił k a 1 / g r o d z is k o /. B a d a n i a t e g o r o c z n e m ia ły n a celu» r o z p o z n a n ie je g o z a s ię g u i c h r o n o lo g ii. W ty m c e lu w y k o n an o k ilk a w ykopów s z e r o k o ś c i 2 - 5 m , o łą c z n ą ) p o w i e r z c h n i 370 m 2 z lo k a liz o w a n y c h n a p ł d .- w s c h . s to k u w z n ie s ie n ia . S tw ie rd z o n o z n a c z n ą k o n c e n tr a c ję ś la d ó w o s a d h ic tw a w śro d k o w y c h i d o ln y c h p a r t i a c h s to k u , w p a s i e o k o ło 30 - 100 m , tw o r z ą c y c h z w a r t ą w a r s tw ę k u ltu ro w ą m ią ż s z o ś c i m i e j s c a m i do 80 c m . W w a r s tw ie t e j , l u b po d n ią , z lo k a liz o w a n o 12 o b iek tó w o r ó ż n e j fu n k c ji i c h r o n o lo g ii. W g ó r n e j p a r t i i s to k u , tu ż po d d a r n in ą z a le g a ł c a l e c , a w n im ty lk o p o je d yń c z e r o z p r o s z o n e o b ie k ty / n r 1 , 2 / .
Z o g ó ln e j lic z b y 14 o b ie k tó w , w ię k s z o ś ć s ta n o w ią s t a r o ż y t n e w l ic z b i e 8; c h r o n o lo g ię 3 - c h m o ż n a o k r e ś l i ć w s tę p n ie n a V II - V III w . D w a p o c h o d z ą n ie w ą t p liw ie z X I-X H w . je d e n - tr u d n o j e s t z a s z e r e g o w a ć . O b ie k ty n a j s t a r s z e p o c h o d z ą n a jp e w n ie j z o k r e s u w c z e s n o - i ś ro d k o w o l a te ń s k ie g o , in n e z p ó ż n o la te ń s k ie g o .D o g ru p y t e j , p o z a j a m a m i o p la n ie w p r z y b l i ż e n iu k o lis ty m , ś r e d n ic y do o k o ło 2 ,6 m , g łę b o k o ś c i / z a c h o w a n e j/ - do 60 c m , k r y j ą c y m i u m ia r k o w a n e i l o ś c i f r a g m e n tó w n a c z y ń 1 k o ś c i z w ie r z ę c y c h , z a l i c z a j ą s i ę 4 s k u p is k a s i l n ie w y p a lo n ą ] p o le p y , n a jp e w n ie j r e s z t k i p a le n is k o t r u t a e j n a r a z i e do o k r e ś l e n i a fu n k c ji. N a jle p ie j z a c h o w a n e , w p r z y b liż e n iu o w a ln e , o w y m ia r a c h 68 z 74 c m , u fo r m o wa n e b y ły z a ró w n o z g r u z u p o le p o w e g o , j a k 1 d u ż y ch fra g m e n tó w p o lep o w eg o k le p is k a , m ie j s c a m i - n a o b r z e ż a c h - z w y c ią g n ię ty m ko g ó r z e z a lą ż k ie m ś c ia n k i. Z o b ie k tó w d a to w an y c h n a s t a r s z e fa z y w c z e s n e g o ś r e d n io w ie c z a w y r ó ż n ia s i ę p r z e d e w s z y s tk im p o z o s ta ło ś ć c h a ty c z ę ś c io w o z a g łę b io n e j w z ie m ię , m a ją c a f o r m ę o w a ln e j ja m y o w y m ia r a c h o k o ło 2 z 3 m . g łę b o k o ś c i do 60 c m . D o s ta r c z y ła o n a z n a c z n ą l ic z b ę fra g m e n tó w n a c z y ń c a łk o w ic ie r ę c z n e j ro b o ty i m n ie j s z ą g r u p ę - o b ta c z a n y c h n a k r a w ę d z i. N a X I - X II w . d a to w a ć m o ż n a p a le n is k o ś r e d n ic y o k o ło 2 ,5 m , w y ło ż o n e k i l k o m a w a r s tw a m i d u ż y ch k a m ie n i p o ln y c h , w z n a c z n e j c z ę ś c i r o z la s o w a n y c h pod w p ły w em o g n ia . R o z p r o s z o n e w okół ż u ż le ż e la z n e , r ó w n ie ż w f o r m ie n ie w ie lk ic h s o c z e w e k , ja k t e ż ż e la z n e d r o b ia z g i / m . i n . g w o ź d z ie / w s k a z u ją n a je g o z w ią z e k z p r o d u k c ją h u tn ic z o -k o w a ls k ą . O p r ó c z b a d a ń n a s ta n o w is k u 2 w yk o n an o ró w n ie ż s o n d a ż 2 z 40 m , n a o d le g ły m od n ie g o o k o ło 100 m n a p ó łn o c n y -z a c h ó d w z g ó rz u k e m o w y m , g d z ie po z d ję c iu m u ra w y s tw ie r d z o n o w y łą c z n ie c a l e c .
W ykop s o n d a ż o w y o w y m ia r a c h 2 x 15 m z lo k a liz o w a n o r ó w n ie ż n a p ó ta o c n o - z a c h o d n im s to k u g r o d z is k a / s ta n o w is k o 1 / p o tw ie r d z a ją c o b s e r w a c j e z l a t u b ie g ły c h o p r z e p r o w a d z o n y c h w te j p a r t i i o b ie k tu z n a c z n y c h p r a c a c h n iw e la c y jn y c h . W a rs tw y n a s y p o w e i s p ły w o w e , s t a r o ż y t n e i w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e o s ią g a ły tu m i e j s c a m i ł ą c z n ą m ią ż s z o ś ć p o n a d 3 m . 177 -IŁ Ż A P a ń s tw o w e M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e S ta n o w is k o I* П w W a r s z a w ie B a d a n ia p r o w a d z iła m g r O lg a I Л p i ń s k a . F in a n s o w a ło PM A w W a r s z a w i e , P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . G r o d z is k o i o s a d a , Ш f a z a o k r e s u w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o 1 o k r e s ś re d n io w ie c z n y » P r a c e p r o w a d z o n e b y ły n a 2 - c h s ta n o w is k a c h , S ta n o w is k o I - t o g r o d z is k o s to ż k o w a te z w a n e " T a t a r s k i K o p ie c " , s ta n o w is k o II o b e jm o w a ło t e r e n y o s a d y z o k r e s u w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o z n a jd u ją c e s i ę w o k ó ł g r o d z is k a . S ta n o w is k o I G r o d z is k o " T a t a r s k i K o p ie c " B a d a n ia n a g r o d z is k u s ta n o w iły k o n ty n u a c ję p r a c p r z e p r o w a d z a n y c h ju ż p o p r z e d n io p r z e z I n s t y t u t H i s t o r i i A r c h i te k tu r y S z tu k i i T e c h n ik i P o lite c h n ik i W r o c ł a w s k i e j , Z a ło ż o n o ró w s o n d a ż o w y o w y m , 2 , 5 z 9# 6 5 m s k ie r o w a n y o d k o ro n y w a łu ku w n ę tr z u g r o d u . B y ł o n u sy tu o w a n y w p o łu d n io w o - z a c h o d n ie j c z ę ś c i g ro d z is k a « • J u ż u p r z e d n ie b a d a n ia dowio<fty, ż e g r ó d w Iłż y p o w s ta ł n a t e r e n i e w c z e ś n i e j s z e g o o s a d n ic tw a , k tó r e g o s t a r s z a f a z a z w ią z a n a b y ła z w y to p e m ż e l a z a , W w yko« p le te g o r o c z n y m n a tr a f io n o r ó w n ie ż n a w a r s tw y c ie m n e j p r ó c h n ic y / IV a i IV b / z w ią z a n e z o s a d n ic tw e m p o p r z e d z a ją c y m b u d o w ę g r o d u . U z y s k a n y s t a m t ą d m a t e r i a ł p o c h o d z i z m - c i e j fa z y o k r e s u w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o . N a p o d s ta w ie z a ró w n o p o p rz e d a i c h , j a k i te g o r o c z n y c h b a d a ń w y d a je s i ę , ż e g r ó d te n u ż y tk o w a n y b y ł d o ś ć k r ó tk o , po c z y m u le g ł z n is z c z e n iu n a s k u te k s iln e g o p o ż a r u ,W e w n ę tr z u n ie w ie lk ie go m a jd a n u z n a jd o w a ła s i ę n a jp ra w d o p o d o b n ie j w ie ż a o c h a r a k t e r z e s t r a ż n i c z y m , o to c z o n a w a łe m o k o n s t r u k c ji d r e w n i a n o - z ie m n e j , Ś l a t y kon s t r u k c ji d re w n ia n y c h w a łu d o ś ć d o b r z e j e s z c z e c z y te ln e m im o c z ę ś c io w e g o z w ę g le n ia O d s ło n ię to w t e g o ro c z n y m w y k o p ie . P o z a c e r a m i k ą n a jc z ę ś c i e j w y s tę p u ją c ą k a te g o r ią z ab y tk ó w b yły g w o ź d z ie ż e la z n e p o k r y te c z e rw o n a w ą p a ty n ą o g n io w ą . D o c h o d z iły o n e do z n a c z n y c h r o z m ia r ó w i z w ią z a n e b y ły z k o n s tr u k c ja m i d r e w n ia n y m i. P o n a d to z n a le z io n o n o ż y k i ż e la z n e , b e łt o d k u s z y , p r z ę ś l i k z ró ż o w e g o łu p k u w o ły ń s k ie g o o r a z in n e p r z e d m io ty u ż y tk u c o d z ie n n e g o . S ta n o w is k o n S ta n o w is k o to z a ło ż o n o n a s to k u w z g ó r z a o p a d a ją c e g o w k ie r u n k u r z e c z k i I łż a n k i, w o d le g ło ś c i 18 m . n a w s c h ó d od w a łu g r o d u , P r a c e m ia ły c h a r a k t e r r o z p o z n a w c z y . W ykopy so n d a ż o w e o s z e r o k o ś c i 2 m i ł ą c z n e j d łu g o ś c i m o d s ło n iły ś la d y o s a d n ic tw a z m - c i e j fa z y o k r e s u w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o w p o s t a c i z n is z c z o n y c h j a m , a ta k ż e w c z ę ś c i w s c h o d n ie j w yk o p u k o n s tr u k c je d r e w n ia n e po
