Polish-ukrainian syntactic contrasts (on the example of complex sentences with subordinate attributive clauses with kiedy, gdy, gdzie, dokąd, skąd in polish and in translations into ukrainian)

Pełen tekst

(1)ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXII, zeszyt 7 – 2014. ¥/ *. º/-//¥ ¥ '¥ ¥'<'% */% / * KIEDY, GDY, GDZIE, DOKD, SKD ¥ '¥ º% º/ &. @}=| \v\¦_ [ v\¦ ^=\==¦ _}_= ^>\}v|{¦}@]}v¦ @vv] {¦}@]}v`` |v\\v``, ~| ¦^=]= v^{¦\¦|[\v¦ ^|[\ Ã [¦}v|^v¦ {@`^¦[v`>`, “[=|@`vv\ {@`vv`>|[\ {|`¦] ]>`q ^{@``v]¨ v\_==] {¦}@]}v| \^=`v| \=@`_=`[v|§ _v>¦§”1. }|^¦}vv]q ^`v=\>^`^_ {|^>|§ |[` ] x@_{\ @v x\}_¨=^] =¦>` @\xv=\@v| ([ {@\]q . @\^v|[|^>|x| 2, *. v^[`\3, . "|@\4, &. |@\v\ – [ {|@¦[v]vv¦ @|^¦^>| 5, \ =\>| <. [\@}¦>|[|§6), @=|, v\ }@_x|@]}v`q {|`¦]q – {¦^] |v\\v`q @v który, jaki, e. @|=, v\ v\_ }_>_, =`{ @v ]>@\ ¦ [`\x\¨ }=\v¦|x| |{@\[\vv] ¦ \v\¦_ |x]}_ v\ ^[|§ ^\v=`>|-^`v=\>^`v¦ _v>¦§. ¥v` \^{>=|, ]>` \^_x|[_¨ v\ _[\x_, ¨ {|^>|-_>@\§v^>¦. DR ¥/ – starszy wykadowca w Instytucie Filologii Wschodniosowiaskiej Uniwersytetu Jagielloskiego; e-mail: bosoksana@poczta.fm 1 ¥. . ` q | [ \ v , ) # !' +" # + , `§[ 1992, s. 335. 2 A. K r a s n o w o l s k i, Systematyczna skadnia jzyka polskiego, Warszawa 1897. 3 Z. K l e m e n s i e w i c z, Zarys skadni polskiej, Warszawa 1963. 4 S. S z o b e r, Gramatyka jzyka polskiego, Warszawa 1968. 5 M. B o b r a n, Skadnia polska i rosyjska zdania zoonego, Rzeszów 2000. 6 J. T w a r d z i k o w a, Zdania rozwijajce w polskim systemie opozycji hipotaktycznych, Wrocaw etc. 1975..

(2) 208. ¥/. ^`v=\>^`v¦ {\@\¦. \ ^|x|}v¦ \v¦ [ {|^>|_, \v¦ [ _>@\§v^>|_ ^`v=\>^`^¦ v\¨ >|{\@\=`[v`q }|^¦}v, ~| ¿@_v=_=^] v\ \=@¦\¦ ^>\}v|{¦}@]}v`q @v {¦}@]}v`` |v\\v`` [ ||q |[\q. v\¦ @|[¦}¦ ^{@|_¨| {|@¦[v]=` =`{ @v {|^>|§ |[` (¦ ^{|_v`` \^|\` kiedy, gdy, gdzie, dokd, skd) =\>`` ^\`` [ _>@\§v^>¦, [][` }| _[\x` {|^>¦ =>^=` ¦ §qv¦ _>@\§v^>¦ {@>\}`. <> \v\\¨ . . _\q|[^>`, “\ }|{||x| ^{|_v`q ^¦[ ( , , . – . 8.) }|@ {@}\¨=^] [¦}v|^v¦^=, =|=| [¦}v|^v` {@`^¦[v`> ~|}| |’¨_ ¦>| }|@¦[v¨ {|]^v[\v|_ ¦vv`>_ x||[v|x| @vv]” ¦ “[|v` |_= {@`¨}v_[\=` {¦}@]}v¦ |v\\v¦ =¦>` }| ¦vv`>¦[ ¦ {@|^=|@|[` v\vv]”7. ¦v`] ¦ @vv]` |x| =`{_ ¦ {¦}@]}v`` |v\\v`` [`][]¨=^] ` _ |@\q [’]>_ ¦ ^`^|[`q [¦}v|vv]q. <>~| ¦v¦ =`{` ^>\}v|{¦}@]}v`q @v {¦}@]}v`` |v\\v`` (|>@\ =¦, ~| ¦^=]= który, jaki, ) ¨ _v>¦|v\v|-^\v=`v`` >[¦[\v=\` }¦¨{@`>=v`>|[`q [|@|=¦[, =|=| §q |v\ =@\v^|@_[\=` _ @vv] }¦¨{@`>=v`>|[`` [|@|=\`, =| \v\¦|[\v¦ v\` ^`v=\>^`v¦ |}`v`¦ =\>|_ {@|^|[¦ v {¦}]x\=, |^>¦>` [|v` ¨ =¦>` [\@¦\v=\` (v\ @¦[v¦ [`@\vv]) \}’¨>=`[v`q @v. |\]> ¦ ^{|_v¦ ^|[\ ¨ ^`v|v¦¦v`` }| ^{|_v`q ^¦[ \=@`_=`[v|x| q\@\>=@_, |>@\ w którym ( ), do którego ( ") ¦ =. }. ([¦}v|^v` \vv`> który () {@` |_ \¨ |@_ v{@]|x| [¦}¦v>\), =| |}v {¦}@]}v`q |v\\v`q @v, [ ]>`q ^{|_v`` ^|[\` ¨ gdzie, dokd, skd, kiedy ( , , , ), v ^{¦[[¦}v|^`=^] }¦¨{@`>=v`>|[` [|@|=|, =|_ v | _=` =@\v^|@|[\v [ =\>_ ^=@_>=_@_. |v` v ¨ _v>¦|v\v|-^\v=`v`` >[¦[\v=\`, | {¦}@]}v¦ |v\\v¦ @vv] |x| =`{_ [`@\\= \=@`_=`[v|-|>\=`[v¦ \| \=@`_=`[v|-={|@\v¦ [¦}v|vv] (\v| [¦} ^\v=`>` ^{|_v|x| ^|[\). \{@`>\}: Zatrzymywali si nad New koo Paacu Zimowego i patrzyli na wysp, gdzie staa twierdza Petropawowska8; Nastrój przy pierwszej kolacji by podobny do tego wieczoru, kiedy Micha i Kathleen raptem zjawili si u mnie w Londynie9.. 7. # * # + # # : [ 2 ., \ @}. . . _\q|[^>|x|, `§[ 1951, =. II, c. 201. 8 J. J d r z e j e w i c z, Noce ukraiskie, albo rodowód geniusza, Warszawa 1970, s. 167. 9 M. K u n c e w i c z o w a, Tristan 1946, Warszawa 1988, s. 405..

(3) º/-//¥ ¥ . 209. ¥'<'¥ */¥ < * KIEDY, GDY. v\\v|-={|@\v¦ {¦}@]}v¦ @vv] \=@`_=`[v|-{@`¨}v_[\v`` [¦}v|vv]` {|[’]_=^] x||[v``, [ ]>`q |v\_[\v ^|[| ([`@\v ¦vv`>|) \¨ v\vv] \^_ (moment, rok, dzie, godzina, chwila =|~|). {|_v`` \^|\` [ v`q ¨ \vv`>|[` {@`^¦[v`> kiedy ¦ ^{|_v`> gdy. \{@`>\}: …I Micha prosi o wyznaczenie godziny, kiedy bdzie móg si stawiU u profesora na rozmow10 ; Ale tam by las, a las jest noc przeraajcy tylko do momentu, kiedy si we wejdzie 11; Ale póniej zdarzao si co takiego, co, co byo ich spraw – tych z barykad z Parya – i pojmowa wtedy, e przyjdzie chwila, kiedy odejd i nie obejrz si za nim12; By czas, kiedy czytano tylko mdre ksiki pomagajce znosiU ból oraz nieszczcie13; Tamtego dnia, gdy znieruchomiay na pomocie wpatrywa si w port, jeden z dawnych podszed do niego [Antoniego. – O.8.] niepostrzeenie i nagle rozemia si za jego plecami 14. @|=, v\{@`>\}, _ @vv¦ Jakby odnajdujc si w wielkim labiryncie mieszajcego si czasu, który upywa dla obydwu coraz szybciej15 =\>\ \¦v\ (` [`[\vv]) v\ kiedy \| gdy v|`[\, v\[¦= {|{@` =, ~| |@\v| ^\v=`>a |v\_[\v|x| ^|[\ |x| «[`\x\¨». {|_v ^|[| kiedy | ^_{@|[|}_[\=`^] ({¦}^`[\=`^]) \^=>| to, v\{@`>\}: Przypomnia sobie, e waciwie mówic, nie mia duszej rozmowy z Roysk od pamitnych dni odeskich, kiedy to pani Ewelina zakoczya pogawdk obietnic przysania „na pociech”16. @\{]¨=^], ~| {¦}@]}v¦ |v\\v¦ [¦}v|^v` kiedy {|[’]\v¦ ¦vv`>\` [ x||[v|_ @vv¦, ]>¦ v \= >^`v|x| v\vv] \^_, =\ \ {[v`q |^=\[`v (_ >|v=>^=¦) |x| v\_[\=. \{@`>\}: Cudowne to zjawisko, kiedy wród pluchy i zimna, wród dokuczliwej niepogody nagle rozerw si chmury i bysnie pomie soca, ogrzeje czowieka, doda mu otuchy i serce jego napeni radoci17; Dalej przypatrywa. 10. Tame, s. 308. T. K o n w i c k i, Kronika wypadków miosnych, Warszawa 1974, s. 123. 12 J.J. S z c z e p a s k i, Wyspa, Gdask 1996, s. 162. 13 Poezja polska 1939-1991: Antologia, Warszawa 1994, s. 172 14 S z c z e p a s k i, Wyspa, s. 43. 15 Zapiski z nocnych dyurów. Fragmenty w: http://www.dziennikarzewedrowni.org/ archiwum/archiwum/2006/listopad/60tabl.htm 16 J. I w a s z k i e w i c z, Sawa i chwaa, t. I-III, Warszawa 1998, t. II, s. 47. 17 J d r z e j e w i c z, Noce ukraiskie, albo rodowód geniusza, s. 519. 11.

(4) 210. ¥/. si jej [Oksanie. – O. .], jak je i znowu myla o tym pierwszym ich w Modenie spotkaniu, kiedy po ukraisku zawoaa do wyprzedzajcego j ma18. {|_v ^|[| kiedy ¦ ^{|_v`> gdy |_= \¦v[\=`^] ^`v|v¦¦v` |_ który, \ =¦>` [ =|_ @\¦, >|` |v\_[\v ^|[| \¨ >^`v v\vv] \^_. \>| [\@=| []=` }| _[\x` =, ~| }] _v`>vvv] {|[=|@_ {@`vv`>\ }|@ _| [`>|@`^=\=` ^`v|v¦¦v` ^{|_v` \^¦ (v\{@`>\}, |} od chwili, od której „v `=\¨=^]”, >@\~ (¦ {@\[`v¦!) ^{@`\=`=^] ]> od chwili, kiedy). \{@`>\}: W dniu, w którym przyjeda kurier z Nouméa, mona go byo zastaU na podwórzu domu Leblonda, nim jeszcze ten zacz urzdowanie19. |_ @vv¦ }] _v`>vvv] }_[\vv] {@`vv`>\ {@` |v\_[\v|_ ¦vv`>|[¦ ¦ ^{|_v|_ ^|[¦ >@\~ _| {|_}_[\=` @vv] =\>` `v|: W dniu, kiedy przyjeda kurier [...] ¥ v\x||[v¦` \@x_v=|, v\ v\_ }_>_, ¨ =, ~| [¦}=¦v|> \^_ [ {¦}@]}v`q |v\\v`q @vv]q \v\¦|[\v|§ {¦}x@_{` ¨ [`@\v¦` \ _|[` [`[\vv] ^{|_v|x| ^|[\ kiedy \| ^{|_v`>\ gd, \ v ^`v|v¦¦v|x| |_ który [ v{@]|_ [¦}¦v>_ {@`vv`>|, ]>, v\{@`>\}, _ @vv]q Tego dnia, w którym zosta wacicielem Komorowa, Janusz spotka na ulicy Edgara, jak szed do Oli20; Szalestwo jego [filozofa. – O.8.] polegao na tym, e przesta wierzyU w sw doktryn i miewa chwile, w których zdawao mu si, e troch jednak jest 21. [\\¨|, ~| =_= (v\[¦= {|{@` =, ~| ¦vv`>, }| ]>|x| [¦}v|^`=^] ^{|_v ^|[|, [`=` {@`vv`>\) }|¦v¦ _| [`>|@`^=\=` kiedy \| gd \¦^= w który. ¦}@]}v¦ |v\\v|-={|@\v¦, ~| ¨ {¦}x@_{| {@`^_^=\v=`[v||v\\v`q \=@`_=`[v|-[`}¦v`` [¦}v|vv]`, \= =\>_ ^q_: [>\¦[v` \vv`> {@` |v\_[\v|_ ^|[¦ [ x||[v|_ @vv¦ + ^{|_v` \^¦ – kiedy \| gdy. \{@`>\}: Trener pikarzy Podbeskidzia Bielsko-Biaa Czesaw Michniewicz przyzna, e by krótki moment, kiedy zacz wtpiU w utrzymanie druyny w ekstraklasie 22; By taki krótki moment, kiedy o kandydowanie na prezydenta odzi z porki Platformy Obywatelskiej. 18. W. O d o j e w s k i, Oksana, Warszawa 1999, s. 233. S z c z e p a s k i, Wyspa, s. 194. 20 I w a s z k i e w i c z, Sawa i chwaa, t. I, s. 294. 21 S. L e m, Niezwyciony, Warszawa 1965, s. 303–304. 22 http://www.sportowefakty.pl/pilka-nozna/362221/byl-moment-zwatpienia-rozmowa-zczeslawem-michniewiczem-trenerem-podbeskidzia-bi 19.

(5) º/-//¥ ¥ . 211. brana bya nie tylko Hanna Zdanowska, ale i wojewoda Jolanta Chemiska23; Przypominamy sobie wszyscy ten dzie, gdy Genek pojawi si u nas24. _>@\§v^>`q {@>\}\q |_ =`{_ |v\\v`q @v, ~| ¦^=]= kiedy, gdy, [¦}{|[¦}\= =\>¦ >|v^=@_>¦§: Pamita czasy, kiedy na „dzikich polach” harcoway kozackie konie, a ludzie ukrainni umieli si zbrojnie dopominaU o swoje prawa i walczyU z ciemiycielami25 – [ ’ * , " #'9 '+ , # ' /#9. # ( 9 # /# *

(6) ' 26; Z powodu dawnych jego [Edgara. – O.8.] znajomoci, sigajcych jeszcze czasów dziecistwa, gdy w Rzymie zjawi si w towarzystwie mamy i papy […], posiada pewne przywileje w “Grand Hôtel de Russie”27 – 3 , _ " _ * , # % 9 #9: , […], 7" # #. # “# - + %9”28. }v\> |`[| ¨ \¦v\ \vv`>|[`q {@`^¦[v`>¦[ v =¦>` [¦}v|^v`` \vv`>\`, \ ^{|_v`>\`, |>@\ kiedy v\ jak. \{@`>\}: Soca nie widziaem, od chwili, kiedy wszedem w mg, ale w jego kierunku fosforyzowaa czerwono29 – 1' / * ( , \ , #, /, * # 930. \>` {@>\} v ¨ {|`@v`, =|=| [ \v\¦|[\v`q =>^=\q \ v =@\{]¨=^]. ¥v\ @¦, ~| [`[\vv] =_= |¿@_v=|[_¨=^] =`, ~| {¦}@]}v\ \^=`v\ ¦^=`= _>\¦[v` \vv`>->|@]= , \ [¦}^_=v|^=¦ ]>|x| ^\é “v `=\|^] ”, =|}¦ \\v| _| _ @|¦ ^{|_v|x| \^|_ [`>|@`^=\=` .. 23 http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/573213,po-nie-daje-zginac-ludziom-zekipykropiwnickiego,id,t.html 24 A. K u n i e w i c z, Znaki zodiaku, Warszawa 1997, s. 77. 25 J d r z e j e w i c z, Noce ukraiskie, albo rodowód geniusza, s. 21. 26 ¹. ¹ v } ¨ [ ` , # + *, / % " : % , {@. {|. . ¥[\v`^v>\, [¦[ 1997, c. 22. 27 I w a s z k i e w i c z, Sawa i chwaa, t. II, s. 221. 28 <. ¥ [ \ > [ ` , + : % : =. I-III, {@. {|. . &}_~v>|, `§[ 1966, = . II, c. 154. 29 L e m,. Solaris, Warszawa 1961, s. 77. 30 . , 1#. 7 : % , {@. {|. '. . v}@_q|[\, `§[ 1987, c. 70..

(7) 212. ¥/. ¥'<'¥ */¥ < * GDZIE, DOKD, SKD. ¦}@]}v¦ |v\\v|-|>\=`[v¦, ~| v\\= }| {@|§ x@_{`, {|]^v= v x||[v|x| @vv], ~| \¨ v\vv] ¦^]. {|_v`` ^|[\` [ `q @vv]q [`^=_{\= gdzie, dokd, skd. \{@`>\}: Górowo Iaweckie: dom, gdzie nocowa Napoleon 31; To nie przeludniony orodek wypoczynkowy, gdzie trudno znaleU chwile ciszy i odrobin prywatnoci32; […] Potem jest Chmiel’ová i zaraz Zborom, skd mona wydostaU si pojazdem do Smilna, a potem zjechaU do Nižnej Polanki […]33; Joe McNally, fotograf National Geographic, wyszed na najwyszy budynek wiata, skd wykona zdjcie, które zapiera dech w piersiach34; Po kilku latach w Zagrzebskiej Szkole Sztuk Piknych Londyn, dokd dosta si z Triestu o ebranym chlebie, wydawa mu si czasami fortec do zdobycia35. \=|¦^= }] {¦}@]}v`q |v\\v|-|>\=`[v`q }@_x|§ x@_{` q\@\>=@v` ¨ =, ~| [ x||[v¦ \^=`v¦ {@` |v\_[\v|_ ^|[¦ v\][v` _>\¦[v` \vv`> (_ _v>¦§ ^{|_v`q ^¦[ – \vv`>|[¦ {@`^¦[v`>` gdzie, dokd, skd). \{@`>\}: I to nie jest tylko kwestia Krakowa, to jest kwestia wszystkich tych zjazdów, gdzie chodzi o to, eby si zaapaU, a nie eby rozmawiaU i co zmieniU36; Na granicy miasta weszli w cie i w pojedynki przeszli te miejsca, gdzie kryy patrole37; Ten orodek wypoczynkowy, dokd przyjechali studenci z Bydgoszczy, przypomina krzyacki zamek38; Ten niewielki poar spowodowa cakowite zadymienie parteru tego budynku, skd mieszkacy z maymi dzieUmi szczliwie zdyli ewakuowaU si przed przybyciem straaków39. `[\vv] ]>|x|^ ¦ `q ^{|_v`q \^|¦[ \`= [¦} ^\v=`>` }¦¨^|[\, \ ^\, ]>~| }¦¨^|[|-{@`^_}|> _ {¦}@]}v¦ \^=`v¦ [>\_¨ v\ @_q }¦§, =| [`[\¨=^] [¦}v|^v` {@`^¦[v`> dokd \| skd, ]>~|. 31. http://mojemazury.pl/12341-0,Gorowo-Ilaweckie-dom-gdzie-nocowal Napoleon,294501.html? 32 http://www.ecorosarium.pl/ 33 J. A n d r u c h o w y c z, A. S t a s i u k, Moja Europa, Woowiec 2001, s. 99. 34 http://www.swiatobrazu.pl/fotograf-o-stalowych-nerwach-stanal-na-szczycienajwyzszego-budynku-i-zrobil-zdjecie-29989.html 35 M. K u n c e w i c z o w a, Tristan 1946, Warszawa 1988, s. 199. 36 „Gazeta Wyborcza”, z dn. 27–28.11.2004, s. 5 37 I w a s z k i e w i c z, Sawa i chwaa, t. I, s. 250. 38 „Gazeta Pomorska”, z dn. 5.03.2002, s. 9. 39 http://www.kppsp.inowroclaw.pl/index.php?option=com_content&view=category&layou t=blog&id=39&Itemid=104.

(8) º/-//¥ ¥ . 213. |v\\¨ ¦^ }¦§ {@}=\, =| gdzie. \\^=¦ {¦}@]}v¦ |v\\v¦ \= [¦}=¦v|> ¦^]. \{@`>\}: Ach! To ja wypnem na morsk gbin SzukaU kraju, gdzie zorza fantastyczna wschodzi…40; Minwszy kotlin, gdzie dym i gorce smugi daway znaU o ogniskach, klejc w przechodzie ujce gono by, sun prosto w zagajnik41; Szlimy w kierunku tego budynku, skd dolatywaa gona muzyka42; Z pocztku byy to miejsca naokoo Komorowa, dokd chodzi [Janusz. – O.8.] z Zosi na spacery, miejscowoci, które odwiedza z ni razem albo sam na pocztku maestwa […]43. =, [`[\vv] gdzie, dokd, skd _ {¦}@]}v`q |v\\v`q @vv]q _|[¨=^] >^`v` v\vv] {|]^v[\v|x| ¦vv`>\ [ x||[v¦ \^=`v¦ ¦ }¦¨^|[\-{@`^_}>\ [ {¦}@]}v¦. <> ^`v|v¦¦v¦ |_= _=` ^=@_>=_@` =`{_ […], gdzie […] – […], w którym, =|=| [¦}v|^v` \vv`> który [`[\¨=^] [ v{@]|_ [¦}¦v>_, v\{@`>\}: Szacuje si, e ok. 1/3 ludnoci wiata mieszka w krajach, gdzie obowizuje ruch lewostronny, i e ponad 1/4 pojazdów na wiecie porusza si po lewej stronie drogi44. @|= \¦v\ [ |_ @vv¦ gdzie v\ który ^=`¦^=`v| [`>@`[`= @vv], ~| ^{@``v`=^] ¦x| / {|[=|@| {@`vv`>\ w _ x||[v¦ ¦ {¦}@]}v¦ \^=`v\q, [¦}=\> v {@}\^= =|x| ¦^=_, ]>` q|=¦[ \>\^=` \[=|@. , v\{@`>\}, _ @vv¦ yjemy w wiecie, w którym staa obecnoU urzdze komunikacji zmniejsza dystans pomidzy ludmi i stwarza równolegy wiat online45 \¦v\ w którym v\ gdzie (v\[¦= {@` }_[\vv¦ {@`vv`>\ w [ x||[v¦ ¦ {¦}@]}v¦ \^=`v\q) v {@}\\ =¦¨§ ^\v=`>` ¦ ^=`¦^=`v|x| v\{|[vvv], ~| |x| ^=[|@¨ w którym: =_= w którym ¦ >|v>@=`_¨, [`}¦]¨, \ gdzie @\} «_\x\v[\v|» [{`[\| v\ ¦^=. *\ . "|@|, [\¨|\¦v\ który i gdzie, v\{@`>\}, – |}`v ¦ >@`=@¦§[ @|@¦vvv] |v\\v`q ¦ |^=\[`vv`q @v46. \{@`>\}: Ubraem si za eleganta i poszedem do tej agencji, gdzie Kasia koczya kurs47 – […] do tej agencji, w której […]; Teren, na którym mieli tego dnia. 40. J. L e c h o , Poezje, Wrocaw 1990, s. 118. M. K u n c e w i c z o w a, Dwa ksiyce, Lublin 1989, s. 38. 42 Polityka, 6. 04. 1996, s. 15. 43 I w a s z k i e w i c z, Sawa i chwaa, t. II, s. 105. 44 http://pl.wikipedia.org/wiki/Ruch_lewostronny 45 http://www.saferinternet.org/c/document_library/get_file?uuid=0d2a491b-8eed-4762aebb-0184c8022a0e&groupId=10137 46 S z o b e r, Gramatyka jzyka polskiego, s. 373. 47 K u n c e w i c z o w a, Tristan 1946, s. 255. 41.

(9) 214. ¥/. dokonywaU pomiarów, nie wyrónia si niczym szczególnym48 – Teren, gdzie […] – {|@. A nazajutrz przed niadaniem znowu poszed, jak naogowiec, na niedaleki róg ulicy z hotelem do kiosku, w którym prowadzono sprzeda rónojzycznej prasy i kupi ca paczk gazet49. @` {@>\}¦ _>@\§v^>| |[| ^{|^=@¦x\¨=^] ¦ [¦}=[|@vv] {|^>`q gdzie, dokd, skd \v\|x¦v`` _>@\§v^>`` , , ¦ [\¨|\¦v\, =|=| {|^>|_ gdzie [¦}{|[¦}\¨ _>@\§v^> (¦ v\[{\>`), {|. z którego – _>@. , {|. do którego – _>@. (\^=¦, [\^v, =@\{]¨=^] {@>\} =`{_ z którego, \ v skd – "). \{@`>\}: Na drugi dzie pod wieczór jadcy zboczyli z zasadniczej szosy za Wgrowem i pojechali ma, ale porzdn prowadzc do tego osiedla, gdzie mieszkaa „babunia”50 – ) *# #"" #

(10) # [ "# "# + \ ( , # ' _ ,

(11) / /51; No wic wyszedem, eby napiU si gdzie kawy, i znalazem knajpk, gdzie od rana zasiaday emerytowane panie52 –

(12) , \ - /+ \ ’#9, #

(13) # 53; „Bajka o onierzu i mierci” przywodzia na pamiU straszliwe warunki suby w carskim wojsku, z którego ludzie wracali do stron ojczystych ju tylko po to, eby umrzeU54 – “ # #+” " #

(14) (

(15) / ' #+ +, 9 # # # + ", _/ # 55; Wsadzono go [Kanyszewskiego. – O.8.] do lochu pod jedn z wie fortecznych, do którego nie przenikao wiato dzienne56 – ¢" [\v`[^>|x|. – .8.] +( 9 #(

(16) , # 57. |^=\vv|_ {@`>\}¦ \¨| v\\v` {|[=|@ {@`vv`>¦[ _ x||[v¦ ¦ {¦}@]}v¦ \^=`v\q – do lochu […], do którego, {@| ~| |^] [`~. &|`[|, \[=|@,. 48. J. P a r f i n i e w i c z, Skarb geodety, Warszawa 1977, s. 60. O d o j e w s k i, Oksana, s. 159. 50 I w a s z k i e w i c z, Sawa i chwaa, t. III, s. 71. 51 ¥ [ \ > [ ` , + : =. III, c. 49. 52 A n d r u c h o w y c z, S t a s i u k, Moja Europa, s. 97–98. 53 . = \ ^ >, . v } @ _ q | [ ` , $ # : # \ * , [¦[ 2001, c. 26. 54 J d r z e j e w i c z, Noce ukraiskie, albo rodowód geniusza, s. 265. 55 ¹. ¹ v } ¨ [ ` , # + *, / % " : % , {@. {|. . ¥[\v`^v>\, [¦[ 1997, c. 197. 56 J d r z e j e w i c z, Noce ukraiskie, albo rodowód geniusza, s. 283. 57 ¹ v } ¨ [ ` , # + *, / % " : % , c. 210. 49.

(17) º/-//¥ ¥ . 215. _`[\` do którego, q|=¦[ \>v=_[\=`, ~| {¦}@]}v @vv] [¦}v|^`=^] }| lochu, \ v }| wie fortecznych. |_ [`>|@`^=\vv] [¦}v|^v|x| {@`^¦[v`>\ |x| ^{@``v`=` v@|_¦¦^= – @ }`^=\v¦ |v\_[\v|x| ¦ ^{|_v|x| ^¦[: dokd |x| [¦}v|^`=`^] ¦ }| lochu, ¦ }| wie fortecznych, v\=|¦^= do którego ¦=>| [>\_¨ v\ {@`v\v¦^= do lochu (\ |@||x¦v`` |v\>\`). @>\}, v\ [¦}¦v_ [¦} |@`x¦v\_, ^=`¦^=`v| ¨ [}\¦` ¦ {@\[`v¦` – +(.., , \ x@\\=`v| – [`>`>\¨ {[v¦ ^_{@v|^=¦. \>` `v|, \v\¦|[\v¦ v\` @vv] ¨ v {|`@v`` [ ^_\^v¦ {|^>¦ |[¦, \v¦ {¦}@]}v¦ |v\\v¦ [¦}v|^v`` \vv`>\` który, jaki ` ^{|_v`>| e. }v\> \[}]>` =|_, ~| {@¦ \^=| ¨ ^`v|v¦¦v`` }| }@_x`q, =| ^@\ §qv|x| {|`@vv] | @|^=\=`. \¦ _`[\v`` ¨ {¦}@]}v¦ |v\\v¦, ~| ¦^=]= gdzie i kiedy, gdy, v =\> \^=| =@\{]=^] |v\\v¦ @vv] ¦ skd, dokd. ¥ |@`x¦v\v¦ =>^=`, ¦ {@>\}` \^[¦}_= {\@\v _v>¦|v_[\vv] ]> ^{|_v`q ^¦[ gdzie, dokd, skd, kiedy / , , , (¦ ^{|_v`>\ gdy / ), =\> ¦ ^`v|v¦¦v`q § w którym, do którego, z któreg /. , ", ", ~| {|]^v¨=^] =`, v\^>¦>` |`[` ¨ [`[\vv] (\^=| \v| [¦} >|v=>^=_) =`q ` =`q ^{|_v`q ^¦[ (¦ |{@_[\vv] v``) \[=|@| ` {@>\}\. POLISH-UKRAINIAN SYNTACTIC CONTRASTS (ON THE EXAMPLE OF COMPLEX SENTENCES WITH SUBORDINATE ATTRIBUTIVE CLAUSES WITH KIEDY, GDY, GDZIE, DOKD, SKD IN POLISH AND IN TRANSLATIONS INTO UKRAINIAN) Summary With this article the author presents a publication on syntax of the modern Polish and Ukrainian language. In particular, it is dedicated to the consideration and the analysis of compound sentences with subordinate attributive clauses with kiedy, gdy, gdzie, dokd, skd as connective words and their Ukrainian equivalents , , , ). On the basis of the original and translated (into Ukrainian) Polish texts the author compares common and distinctive characteristics of subordinate attributive clauses in both languages. The article establishes that in the process of translation the syntax nature of subordinate attributive clauses in the Polish and the Ukrainian languages does not always stay homogeneous, and this is often due to the translator’s choice, the use of a particular connective word as well as the grammar and stylistic norms of the language the text has been translated into. Key words: a compound sentence with a subordinate attributive clause, a connective word, a translation. Translated by: Tadeusz Karowicz.

(18) 216. ¥/. POLSKO-UKRAI©SKIE KONTRASTY SK ADNIOWE (NA PRZYK ADZIE ZDA© Z O

(19) ONYCH Z PODRZDNYMI PRZYDAWKOWYMI Z KIEDY, GDY, GDZIE, DOKD, SKD W JZYKU POLSKIM I T UMACZENIU ICH NA JZYK UKRAI©SKI). Streszczenie Artyku zosta powicony poszczególnym typom zda zoonych z podrzdnymi przydawkowymi w jzyku polskim i ukraiskim (m.in. zdania zawierajce wskaniki zespolenia kiedy, gdy, gdzie, dokd, skd oraz ich odpowiedniki w jzyku ukraiskim , , , ). Szczególn uwag zwrócono na tumaczenia tych zda w obu jzykach (orygina w jzyku polskim, tumaczenie w jzyku ukraiskim. Przeprowadzono analiz porównawcz wymienionych typów zda, na podstawie której mona stwierdzi , e w drodze tumaczenia mog zachodzi zmiany syntaktyczne. Czsto to zaley od wyboru tumacza bd uycia przez niego konkretnego wskanika zespolenia oraz od norm gramatyczno-stylistycznych jzyka, na który zosta przetumaczony tekst. Sowa kluczowe: skadnia, zdanie podrzdne, zdanie zoone z podrzdnym przydawkowym, wskaniki zespolenia, przekad..

(20)