Polskie zasady stratygrafii — zaproszenie do dyskusji
Grzegorz Racki*, Marek Narkiewicz**
Z inicjatywy Komite-tu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk trwaj¹ prace nad nowym wydaniem polskiego ko-deksu stratygraficznego. Punktem wyjœcia by³y dwa generalne za³o¿e-nia:
1) Wykorzystanie prawie 30-letnich doœwiadczeñ we wprowadzaniu w ¿ycie skodyfikowanych zasad stratygra-fii w Polsce, zainicjowanych opublikowaniem w 1975 r.
Zasad polskiej klasyfikacji, terminologii i nomenklatury stratygraficznej. Ta „zielona ksi¹¿eczka”, zbiorowego
autor-stwa (pod redakcj¹ K. Birkenmajera), dobrze przys³u¿y³a siê polskiej geologii, o czym najlepiej œwiadcz¹ liczne opracowania geologiczne, wykonane z uwzglêdnieniem regu³ i sugestii polskiego kodeksu.
2) Krytyczny przegl¹d nowszych koncepcji (np. allo-stratygrafii i allo-stratygrafii sekwencji), przede wszystkim w œwietle II wydania International Stratigraphic Guide z 1994 r. (pod redakcj¹ A. Salvadora). W licznych kodeksach i przewodnikach stratygraficznych, które ukaza³y siê w œwiatowej literaturze geologicznej, zaproponowano nowe, niekiedy wzajemnie wykluczaj¹ce siê, rozwi¹zania — dobrze by³oby, aby i polscy geolodzy wypowiedzieli siê w tych kwestiach.
Dyskusji nad tymi w³aœnie problemami poœwiêcona by³a sesja robocza, która odby³a siê na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego jesieni¹ 2001 r. W jej wyni-ku zarysowa³ siê podstawowy wniosek, i¿ nowa wersja polskich zasad stratygrafii powinna skupiæ siê na proble-matyce litostratygrafii. Nie ma bowiem zasadniczo potrze-by korygowania formalnych zasad biostratygrafii, a zw³aszcza chronostratygrafii, na u¿ytek polskich geologów, poniewa¿:
1) proponowane, nowe schematy biozonacji powinny byæ uniwersalne;
2) podstawowe kwestie biochronologii i stratotypów rozstrzygane s¹ na forum podkomisji powo³ywanych w ramach Miêdzynarodowej Komisji Stratygraficznej IUGS.
Pod koniec 2003 r. Komitet Nauk Geologicznych powo³a³ komisjê do opracowania polskiego kodeksu stra-tygraficznego w sk³adzie: Grzegorz Racki (przewod-nicz¹cy), Pawe³ Karnkowski, Marek Narkiewicz i Tomasz Wrzo³ek. Punkt wyjœcia do tych prac stanowi³y polskie zasady stratygrafii z 1975 r.
W œwietle obecnych pogl¹dów i innych „narodowych kodeksów” niezbêdne okaza³o siê napisanie nowych roz-dzia³ów oraz miejscami gruntowne przeredagowanie tek-stu, zmierzaj¹ce do przedstawienia propozycji drugiego, zmienionego wydania Zasad... Z miêdzynarodowego prze-wodnika stratygraficznego przejêto tylko jedn¹ now¹ kate-goriê klasyfikacji, zak³adaj¹c¹ podzia³ formalny — magnetostratygrafiê (rozdzia³ autorstwa J. Grabowskiego i J. Nawrockiego). Wiêksz¹ czêœæ opracowania stanowi¹ zrewidowane zasady litostratygrafii, przy czym zakres zmian ograniczono do niezbêdnych rozmiarów, zgodnie z wnioskami wynikaj¹cymi z przegl¹dowego artyku³u M. Nar-kiewicza (Prz. Geol., vol. 51, str. 1023–1026). Pozosta³e kategorie stratygrafii przedstawiono w skróconej (niesko-dyfikowanej) formie, a jako za³¹cznik — z uwagi na nie-formalny charakter — allostratygrafiê.
Taka robocza wersja przewodnika do stratygrafii stoso-wanej — a nie skróconego podrêcznika stratygrafii — sta-nowi³a punkt wyjœcia do dyskusji w po³owie 2004 r. na forum Komitetu Nauk Geologicznych.
Obecnie finalizowane s¹ prace nad wersj¹ ostateczn¹, nieco obszerniejsz¹ i pod ³atwiejszym do zapamiêtania tytu³em (np. Polski przewodnik stratygraficzny). Pod koniec bie¿¹cego roku planujemy z³o¿enie materia³ów do druku w wydawnictwach Pañstwowego Instytutu Geologicznego. Bie¿¹ce wersje kodeksu — wraz z forum dyskusyjnym — s¹ od miesiêcy dostêpne na stronie internetowej Wydzia³u Nauk o Ziemi Uniwersytetu Œl¹skiego http://kse.wnoz.us.-edu.pl/kodeks/kodeks.htm
Prosimy o nadsy³anie propozycji, uwag i komentarzy! Szczególnie po¿¹dane s¹ wypowiedzi dotycz¹ce zakresu uwzglêdnienia, dostosowanej do realiów polskiego zapisu geologicznego, metodyki i terminologii innych nurtów wspó³czesnej stratygrafii, w szczególnoœci stratygrafii sekwencji, allostratygrafii, cyklostratygrafii, stratygrafii zdarzeñ i chemostratygrafii.
Pe³ny rejestr wszystkich dzia³ów badañ stratygraficz-nych, ³¹cznie z wy¿ej wymienionymi najnowszymi meto-dami, zainteresowani Czytelnicy znajd¹ w wydawnictwie
Stratigraphical Procedure (Rawson et al. — Geological
Society, London 2002).
205 Przegl¹d Geologiczny, vol. 53, nr 3, 2005
M. Narkiewicz G. Racki
*Wydzia³ Nauk o Ziemi, Uniwersytet Œl¹ski, ul. Bêdziñska 60, 41-200 Sosnowiec; racki@us.edu.pl
**Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; marek.narkiewicz@pgi.gov.pl
