Wróblewski, Jan
Stan i plany rozwoju polskich
bibliotek na Warmii w 1933 roku
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 601-606
1969
STA N I PL A N Y R O Z W O JU P O L S K IC H B IB LIO T E K NA W A RM II
W 1933 R O K U
Mimo w ielu p u b lik a c ji n a te m a t działalności polskich b ib lio tek ludow ych na ■Warmii i M azurach, nie w szy stk ie zw iązane z tym zag ad n ien ia d o tąd do stateczn ie naśw ietlono h W ponad sied em d ziesiątletn ich dziejach czy teln ictw a, zorganizow a nego w P ru sa c h W schodnich (1863— 1939) istn ie je jeszcze sporo luk, k tó ry ch w y p eł n ienie zależy od ew en tu aln eg o o dkrycia now ych m ateriałó w . D otyczy to w m n ie j szym lub w iększym sto p n iu każdego z o k re s ó w 2, a szczególnie m om entów p rz e j ściow ych, kiedy d ziałalność b ib lio tek b y ła n a jm n ie j u sta b ilizo w a n a. W ta k ie j w ięc sy tu a c ji każd y nowy, chociażby n ajm n iejszy d o kum ent, w noszący nie znane dotąd fa k ty do h isto rii b ib lio te k a rs tw a polskiego n a W arm ii i M azurach, je s t godny zain tereso w an ia. K ie ru ją c się tą zasadą a u to r chciałby tu ta j p rzed staw ić r a p o rt k on su la R. P. w O lsztynie, Jó zefa G ieburow skiego, p isa n y w 1933 r. do P oselstw a P olskiego w B erlinie, dotyczący sta n u b ib lio te k a rstw a polskiego na W arm ii, planów jego reo rg a n iz a c ji i dalszego rozw oju. W artość tego d o k u m en tu p o d k reśla w p e w nym stopniu jego d ata. I to zarów no z p u n k tu całego ru c h u polskiego w P ru sa c h W sc h o d n ic h ,'ja k i sam ego ty lk o rozw oju polskich bibliotek. R ok 1933 by ł bow iem n iezw ykle ciężki d la ludności polskiej na W arm ii i M azurach, pod każdym w z g lę dem te rro ry z o w a n e j przez now e w ładze h itle ro w s k ie “. P odjęcie w tym czasie ak cji bibliotecznej je s t jed n ą z fo rm n arodow ej sam oobrony. Z p u n k tu w yłącznie dziejów b ib lio te k a rstw a w arto ść tego d o k u m en tu p o d k reśla fa k t, że p o w sta ł on w o k resie przejściow ym rozw oju polskiego czy teln ictw a w P ru sa c h W schodnich, W m om encie, k iedy zrodziły się p rz e sła n k i sc alen ia, ro zw ijająceg o się dw utorow o ru c h u c zy tel niczego (I. b ib lio tek i będące w gestii P o lsk o -K ato lick ieg o T o w arz y stw a Szkolnego, II. biblioteczki Zw iązku T o w arz y stw Młodzieży). T a dw utorow ość w obec ro z p ra sz a n ia i ta k b ard zo skro m n y ch środków oraz sił nie sp rz y ja ła rozw ojow i czy teln ictw a, dlatego też w połow ie 1933 r. pod jęto k ro k i w k ie ru n k u reo rg a n iz acji dotychczaso w ej sieci bibliotecznej i n a k re śle n ia planów dalszego jej rozw oju n a W arm ii i c zęś ciowo n a M azurach. O ty m w łaśn ie d o w iad u jem y się z przed staw io n e g o tu ta j dokum entu.
1 N ależy tu ta j zasygnalizow ać .p ra c ę m a g iste rsk ą D an u ty J a w o r s k i e j ze Szczecina, n a p isa n ą n a S tudium B ib lio tek o zn aw stw a d la P ra c u ją c y c h U n iw e rsy te tu W rocław skiego pod k ie ru n k ie m prof, d ra A ntoniego K n o t a , pt. K sięgozbiór M i
chała K a jk i.
1 W edług o sta tn ich badań, d zieje polskich b ib lio tek ludow ych n a W arm ii
i M azurach au to r dzieli n a 4 okresy, pierw szy: 1863—1880, d rugi: 1881— 1920, trzeci: 1920— 1933 i czw a rty : 1933— 1939.
3 Zob. W. W r z e s i ń s k i , R u ch p o lsk i na W arm ii, M azurach i P o w iślu w la
6 0 2 J A N W R Ó B L E W S K I
Poza tym w ęzłow ym zagadnieniem , pism o ko n su la w nosi k ilk a szczegółow - szych fak tó w . P rz ed e w szystkim p o d aje in fo rm acje liczbow e o sta n ie b ib lio tek po l skich na W arm ii w pierw szej połow ie 1933 r. i to zarów no z n ajd u jący ch się pod opieką Polsko-K atolickiego T o w arz y stw a Szkolnego, ja k i Zw iązku T o w arzy stw M łodzieży (w ym ienia lo k alizację poszczególnych bibliotek, d a ty ich założenia, liczbę tom ów oraz n azw iska b ibliotekarzy). W śród n azw isk b ib lio tek arz y zn ajd u jem y nowe, dotąd nie znane i nie odnotow ane w pracy książkow ej a u t o r a 4: S z n a rb a - chów na (O lsztyn), K iw itó w n a (G ietrzw ałd), E lżbieta O rłow ska (Pluski), Szczepański (Purda) i A ugustinow ski (W oryty).
K o n fro n tu ją c p lan o w an ą sieć bib lio teczn ą na W arm ii i częściowo na M azurach z założonym i w n astęp n y ch latach b ib lio tek am i, stw ierdzam y, że n ie w e w szystkich p ro jek to w an y ch m iejscow ościach udało się je za ło ż y ć 5. Do nich należą w pow iecie olsztyńskim : G ryźliny, B u try n y , S ta ra K a le tk a , Przykop, K le b a rk W ielki, S ta w i g uda, B a rtąg , Stękiny, D yw ity, Ł ugw ałd, Spręcow o, M arcinkow o i Klewdri, w pow ie cie reszelsk im : S try jew o , Rzeck i Z abrodzie, a w pow. szczycieńskim : L elesk i i B ur- dąg. N ato m iast biblioteki p o w sta ły w w ielu innych m iejscow ościach, k tó ry ch plan te n n ie obejm ow ał: B arczew o, G ied ajty , G iław y, K aborno, Ł ap k a, M ajdy, Ram sow o i Rożnowo (z M azur w tym w y p ad k u nie w ym ieniam y). W sum ie je d n a k bibliotek pow stało m niej (na W arm ii w ro k u 1938/39 istn ia ły 32 b iblioteczki, podczas gdy p u blikow any r a p o rt p rzew id y w ał 41). Rów nież to sam o dotyczy w ielkości p ro je k to w anych kom pletów i częstotliw ości ich w ym iany. K om plety w rzeczyw istości o k aza ły się nieco w iększe oraz zaw iodła p ro je k to w a n a częstotliw ość w y m ia n y 0.
P u b lik o w an e pism o sy g n a liz u je niem ożność objęcia ak c ją p o w iató w m a z u r skich (z w y ją tk ie m kato lick ich Wsi) z pow odu konieczności p rzep ro w ad zen ia p rac p rzedw stępnych i b ra k u środków finansow ych. W w y n ik u tego, w czasie o rg an izacji W schodniopruskiego O ddziału C e n tra ln e j B iblioteki Polskiej w N iem czech na M a zurach, założono zaledw ie 5 biblioteczek, pierw szą z nich w S zczytnie dopiero w m arcu 1935 r.
Z z estaw ien ia cytow anego ra p o rtu z innym i d o k u m en tam i m ożna stw ierdzić, że a k c ja zm ierzająca do u a k ty w n ie n ia działalności polskich b ib lio tek n a W arm ii pod egidą P olsko-K atolickiego T o w arz y stw a Szkolnego rozpoczęła się znacznie póź niej aniżeli w innych d z ie ln ic a c h 7 (ak cja p o d jęta w 1927 r. nie p rzyniosła spodzie
4 Por. J. W r ó b l e w s k i , B ib lio te k i p o lsk ie na W arm ii, M azurach i P ow iślu
w latach 1881— 1939, O lsztyn 1968, ss. 179— 181.
3 Ibidem , s. 187.
0 O dnośnie p ro jek to w an ej w y m ian y księgozbiorów w p o w sta łej w 1934 r. „C en tra ln e j B ibliotece Polskiej w N iem czech — O ddział: P ru sy W schodnie”, jej k ie ro w nik, P aw eł Ja siek , stw ie rd za: „S p ecjaln ą uw agę zwrócono n a trz y c e n tra ln e ośrodki sk u p ia ją ce w iększość o rg an izacji polskich. Były to m iasta: O lsztyn, S ztum i Szczyt no, będące zarazem siedzibą okręgów СВР. Tu kom p lety biblioteczne przew idziane były jak o p o d w alin a pod czytelnie stałe. P ozostałe kom p lety sta n o w iły bib lio tek i w ędrow ne. Po trzech la ta c h m ia ła n a stą p ić w y m ian a kom pletów i to w obrębie sieci bibliotecznej danego okręgu. Po p rzep ro w ad zen iu trzech ta k ic h w ym ian, p rz e w idziane było odnow ienie w szystkich kom pletów w ędrow nych z usunięciem książek, k tó re sta n o w iły tzw. k a p ita ł m a rtw y (książki nie w y k azu jąc e żadnego w ypożycze n ia )”. (M aszynopis pt. P o czą tki p la n o w ej a kcji c z y te ln ic ze j w p o sia d an iu autora). N iestety, i tego p ro je k tu nie zrealizow ano, gdyż w y m ian y dokonano ty lk o sp o ra dycznie w n iek tó ry ch bibliotekach.
7 A rchiw um P ań stw o w e M ia sta P o zn an ia i W ojew ództw a Poznańskiego, P olski Zw iązek Z achodni, sygn. 540; W edług sta n u z dnia 1 X II 1930 r. n a P ograniczu i K aszubach znajdow ało się 17 b ib lio tek (1522 tom y) założonych przez Zw iązek T o w arz y stw Szkolnych w N iem czech.
w an y ch re z u lta tó w )8. P rzyczyna tego sta n u rzeczy tk w i m .in . w stopniu z a in te r e so w an ia się ty m problem em k o n su la tu polskiego w O lsz ty n ie 9. W ak c ji b ib lio te k a r skiej bow iem , ja k w y n ik a z cytow anego r a p o rtu i w ielu innych dokum entów , w całych N iem czech w ielk ą ro lę o d gryw ały p olskie placów ki k o n su la rn e. W każdej z nich istn ia ł sp e cjaln y re fe ra t k u ltu ra ln o -o św iato w y , k tó ry m. in. in te re so w a ł się działalnością b ib lio tek n a podległym m u terenie.
X o sta tn ia sp raw a. P u b lik o w an y do k u m en t p ośrednio w iąże się z pow staniem W schodniopruskiego O ddziału C e n tra ln e j B iblioteki Polskiej w Niem czech. Rozpo częta bow iem a k c ja doprow adziła do p o w sta n ia tegoż oddziału, o k tórego d z ia ła l ności istn ie ją o bfite m a te ria ły , ale n iew iele w iadom o o sam ej genezie. W edług in fo rm a c ji P a w ła Ja śk a , uchw ały w sp ra w ie jego o rg an izacji p odjęto n a zeb ran iu zarządu P olsko-K atolickiego T o w arz y stw a Szkolnego w O lsztynie w g ru d n iu 1933 r .10. Je d n a k urzędow e p o tw ierd zen ie jego istn ie n ia m am y dopiero z jesie n i ro k u przyszłego. Je st to pism o C e n traln ej B ib lio tek i Polskiej w B erlin ie z 17 p a ź d z ie r n ik a 1934 r., zatw ie rd z a ją c e nazw ę O d d z ia łu 11. W sum ie w ięc przytoczony poniżej r a p o rt stan o w i cenny p rzyczynek do genezy C e n tra ln e j B ib lio tek i P o lsk iej w N iem czech — O ddział: P ru sy W schodnie, k tó ra pod k iero w n ictw em P a w ła Ja ś k a p rzy czy n iła się do rozw oju czy teln ictw a k sią żk i polskiej n a W arm ii, M azurach i Pow iślu w o kresie n a jtru d n ie jsz y m dla ru c h u polskiego n a tych teren ach . R a p o rt zn ajd u je się w A rchiw um A k t N ow ych, w zespole A m b asad y Polskiej w B erlin ie pod sy g n a tu rą 1775.
R a p o rt ko n su la Jó zefa G ieburow skiego.
K o n su la t O lsztyn, d nia 24-VI-1933
Rzeczypospolitej Polskiej w O lsztynie R 27G/-1 P o u fn e N a pism o n r 3394/28 z 25/III/1933 W sp ra w ie ak c ji bibliotecznej i czy teln ictw a
8 Por. J. W r ó b l e w s k i , B ib lio te k i p o lsk ie na W a rm ii, M azurach i Po
w iślu , s. 73.
<J Szczególną tro sk ę i aktyw ność w k ie ru n k u o rg an izacji b ib lio tek w y k azał u rzęd u jący w la ta c h 1928— 1932 w P ile konsul RP. d r K azim ierz S zw arcen b erg - -C zerny, k tó ry uzyskał z są siad u jący ch z P ograniczem pow iatów p olskich sum ę 20 000 zł, za co zakupiono około 6000 now ych książek. (Zob. K. S z w a r c e n b e r g - - C z e r n y , K sią żk a i czasopism o w pow iecie zło to w sk im w latach 1928— 1932, C zy te ln ie i b ib lio tek i w w ojew ództw ie koszalińskim . W spom nienia z pola w a lk i o u trz y m an ie k u ltu ry polskiej w la ta c h 1848— 1939, o jej upow szechnienie w la ta c h 1948— 1958, K oszalin 1959, ss. 51—68; A. J a s i e k , O roli k s ią ż k i p o lsk ie j i czasopism
w w alce o u trzy m a n ie polskości na ziem iach K r a jn y i K a szu b w okresie m ię d z y w o je n n y m , ibidem , ss. 69—74.
10 L ist z d n ia 8 V III 1961 r. w p o sia d an iu au to ra.
11 P ism o sk ie ro w an e do P olsk o -K ato lick ieg o T o w arz y stw a Szkolnego n a W a r m ię, o p atrzo n e n u m erem 1. dz. 8/34, z dnia 17 X 1934 r. brzm iało n astęp u jąco : „N iniejszym g o d zim y się na o tw a rc ie dla te re n u tam tejsze g o O ddziału C e n tra ln e j B iblioteki P o lsk iej w N iem czech. D la sy g n a tu ry książek pro sim y sporządzić pieczęć n a stęp u jącej treści: « C en traln a B ib lio tek a P o lsk a w N iem czech, O ddział P ru sy W schodnie». O dbitkę pieczęci pro sim y nam przesłać.
W obec pow yższego prosim y w ięc nie używ ać firm y po d an ej przez W. Panów : P o d c e n tra la B ib lio tek n a P ru s y W schodnie, lecz ja k w yżej podano. C e n tra ln a B i b lio te k a P o lsk a w N iem czech. (—) D r M ich ałek ”. (A rchiw um A k t N ow ych, A m b a sa d a R. P. w B erlinie, sygn, 1959 k. 92).
6 0 4 J A N W R Ó B L E W S K I
Do P o selstw a Polskiego w B erlinie
W załatw ien iu powyższego pism a K o n su la t k o m u n ik u je: na te re n ie W arm ii (tj. pow iatu olsztyńskiego i reszelskiego) a k c ja b ib lio te k a rs k a i czy teln ictw a spo czyw a w ręk ach T ow arzystw a Szkolnego i Z w iązku T o w arzy stw M łodzieży n a P rusy W schodnie.
I. T ow arzystw o S zkolne o piekuje się n astęp u jącem i b ib lio tek am i, k tó re są w łasnością C e n tra ln e j B iblioteki Polskiej w N iem czech — poza jed n ą, k tó ra je st w łasnością P. K. Tow. Szkolnego n a W arm ię.
N r M iejscow ość Bibl. istn ieje
od
Ilość
tom ów B ib lio te k arz (ka) 1 O lsztyn 1 2 31 250 S zn arb ach ó w n a
2 G ietrzw ałd 15 1 33 108 K iw itó w n a, ochron.
3 Leszno 16 И 32 57 Olk, g o s p .12
4 N owa K a le tk a 3 2 33 33 T eschnerów na, o c h ro n .11
5 P luski 15 11 32 79 O rłow ska Elżb.
6 P u rd a 22 12 32 79 Szczepański, prez. Tow. Młodz. 7 S ząfald » 20 11 32 80 K w iatk o w sk a, b. ochron.
S W oryty 1 1 33 47 A ugustinow ski
. 733
Ja k w y n ik a z powyższego zestaw ienia, zostały św ieżo o tw a rte biblioteczki w 3 m iejscow ościach i to w W o ry tach (1 I 33), G ietrzw ałd zie (15 I 33), N owej K a le t ce (3 II 33). Ogółem T ow arzystw o Szkolne m a 733 tomy.
B iblioteczki w w pozostaną w w ym ienionych m iejscow ościach praw dopodobnie bez zm iany aż do la ta 1934 r., poczem po reo rg a n iz acji b ib lio te k a rstw a n a tu tejszy m te re n ie zostaną w łączone do ogólnego ru c h u b ib lio tek tutejszych.
II. Zw iązek T o w arz y stw M łodzieży o piekuje się bib lio teczk am i, k tó re pow stały z byłych B ibliotek Ludow ych i ich uzupełnień.
B iblioteczki te z n a jd u ją się w n astęp u jący ch m iejscow ościach:
12 Józef Olk, działacz w arm iń sk i. U r. 18 II 1884 r., zm. 29 IV 1966 r.
1{ O tylia T esznerów na (obecnie G rothow a) w n astęp n y ch la ta c h opiekow ała sie biblioteką polską w O lsztynie.
14 Unieszew o. 15 C haberkow o.
10 H elena P o ło m sk a-M a te rn , w ychow aw czyni przedszkoli, ur. 19 V 1907 r. w S traszew ie, pow. sztum ski, z m arła w tej sam ej w si d n ia 1 V 1964 r.
17 Z ieleniak.
17 F ra n c isz e k Lengow ski, syn M ichała L engow skiego. 19 B rąsw ałd.
20 Stanclew o.
21 W edług in fo rm a c ji ustnej J a n a L ubom irskiego b y ła to jego sio stra , Ł ucja L u b o m irsk a, obecnie K oenigsm ann.
N r M iejscow ość Bibl. is tn ie je
od
ilo ść
to m ó w B ib lio te k a rz (ka)
1 C habrow o 13 10 9 1929 80 Połom ska 1б, ochr. 2 G ry n au 17 12 11 1929 52 L e n g o w sk i10 3 B runsw ałd 19 11 11 1929 70 Z ie n ta ra
N r M i e j s c o w o ś ć B ib l . i s t n i e j e o d
i l o ś ć
t o m ó w B i b l i o t e k a r z ( k a i
5 S k a jb o ty 20 4 1933 69 R om ańska 22, ochron.
6 S ząfald 6 4 1929 100 Jeziołow iczów na
7 N. K a le tk a 26 3 1929 100 T eschnerów na, ochr.
8 O lsztyn 1926 957 L u b o m irsk i23
W iększość k sią żek w yżej w ym ienionych b ib lio tek pochodzi z ok resu p leb isc y towego.
Celem uzgodnienia i u je d n o sta jn ie n ia ak cji b ib lio te k a rsk ie j odbyła się z p o cząt kiem m a ja r.b. k o n fe re n c ja zain tereso w an y ch w ak cji b ib lio te k a rs k ie j czynników , k ier. Tow. Szkolnego, p. J a ś k a 24 i z ra m ie n ia Zw iązku T o w arzy stw Młodzieży, p. L ubom irskiego, w k tó re j w ziął u dział w icekonsul p. W ładysław M arcinkow ski.
N a k o n fe re n c ji tej uchw alono objąć ak c ją b ib lio te k a rsk ą ja k n a jw ię k sz ą ilość m iejscow ości n a W arm ii. W ty m celu b ęd ą b iblioteczki istn ie ją c e p rzeg ru p o w an e, w szy stk ie książki biblioteczek, k tó re m i o p iek u je się Zw iązek T o w arz y stw M łodzieży b ęd ą ściągnięte do O lsztyna, gdzie n a stą p i now y ich podział.
B iblioteczki Tow. Szkolnego i Z w iązku Tow. M łodzieży, istn ie ją c e w O lszty nie a n ied o sta te czn ie w y k o rzy stan e , zostaną podzielone i w łączone do ogólnego ru c h u bibliotek.
B iblioteczki Z w iązku T o w arz y stw M łodzieży, istn iejące w m iejscow ościach, w k tó ry ch istn ie ją b ib lio teczk i T o w arz y stw a Szkolnego, zostaną z nich usunięte. P ra c e te zo stan ą p rzep ro w ad zo n e w m iesiąc u czerw cu, lip cu i częściowo w w rz e ś niu, ta k , aby z dniem 1 sty c zn ia 1934 re o rg a n iz a c ja b ib lio tek b yła ukończona.
W te n sposób u d a się utw orzyć biblioteczki w n astęp u jący ch 44 m iejsco w ościach: 1. O lsztyn 15. St. W a rte m b o rk ^ 2. G ietrzw ałd 16. W ym ój 3. Leszno 17. G ryżliny 4. N ow a K a le tk a 18. M iodów ko 5. P lu sk i 19. B u try n y 6. S ząfałd 20. St. K a le tk a 7. W oryty 21. P rzykop 8. P u rd a 22. G ady 9. C habrow o 23. K ap lity n y 10. G ry n ał 24. D. K le b a r k 27 11. S k a jb o ty 25. S taw ig u d a 12. B ru n sw ałd 26. J o n d o r f 28 13. G ie tk o w o 23 27. B a rtą g 14. T om aszkow o 28. R uś
22 A n n a R om ańska, w ychow aw czyni przedszkoli, ur. 18 I 1911 r. w B iskupcu R eszelskim .
23 J a n L u b o m irsk i, znany działacz m łodzieżow y, ur. 22X1 1905 r. w S ta n c le - w ie, pow. reszelski.
■A P aw eł Ja sie k p ełn ił fu n k c je k ie ro w n ik a P o lsk o -K ato lick ieg o T o w arz y stw a
Szkolnego na W arm ię od 23 X I 1931 r. do 18 V II 1939 r. 25 G utkow o.
211 Barczew ko. 27 K le b a rk W ielki. 23 Ja ro ty .
60 6 J A N W R Ó B L E W S K I
29. S te n k in y 29 37. S tanislew o
30. D yw ity 38. B re d y n e k 30
31. Ł ugw ałd 39. S try jew o
32. Spręcow o 40. R ydbaeh 31
33. M arcinkow o 41. Z abrodzie
34. K lew ki w pow iecie szczycieńskim
35. D a jtk i 42. Botowo
w pow iecie reszelskim 43. L eleski
36. m. B iskupiec 44. B urdąg
B iblioteczki te będą niew ielkie, liczyć bow iem będą p rzeciętn ie 40—50 tom ów, alé w y sta rcz ą n a p o trzeb y ludności, tym w ięcej, że okres p o sto ju każdej biblioteczki m a trw a ć je d e n tylko rok. A kcją tą o b ejm u je się ró w n ież k ilk a k a to lick ich wsi m azurskich.
O bjęcie ak cją b iblioteczną pow iatów m azurskich je st na razie jeszcze n ie a k tu alne z pow odu konieczności p rzep ro w ad zen ia p ra c przed w stęp n y ch i b ra k u środków finansow ych, m im o że sp ra w a o rg an izacji b ib lio tek n a te re n ie m azu rsk im je st jed n em z n ajw ięcej palący ch zagadnień ośw iatow ych.
(—) G ieburow ski konsul
TH E CON DITIO N AND PLA N S OF DEVELOPM ENT OF PO L IS H LIB R A R IE S IN W ARMIA IN 1933
SUMMARY
The le tte r by th e P olish consul in O lsztyn, Józef G ieburow ski of Ju n e 24th 1933 to the P olish L eg atio n in B erlin, concerning the cam paign for lib ra rie s and read in g , show s th e condition of P olish L ib ra rie s of th e Polish Catholic School So ciety, and th e A ssociation of Y oung P eo p le’s Societies: place, d a te of foundation, nu m b er of volum es, an d nam e of th e lib ra ria n . I t also in fo rm s us a b o u t со co n fer ence organized a t th e b eginning of M ay 1933, in ord er to co -o rd in ate an d unify th e lib ra ry action. T he head of th e School Society, P aw eł Ja siek , J a n L ubom irski o f th e Y oung P eo p le’s A ssociation, and th e v ice-consul W ładysław M arcinkow ski took p a r t in th a t conference. A t th a t conference it w as decided to in clu d e as m an y W arm ian lo calities as possible w ith in th a t action by reo rg a n iz in g th e ex istin g lib ra rie s. I t w as decided to brin g all th e books in ch arg e of th e A ssociation of Y oung P eo p le’s Societies, to O lsztyn in o rd er to m ak e a n o th e r division; lib ra rie s of th e School Society, and th e A ssociation of Y oung P eople Societies, ex istin g in O lsztyn, w e re to be divided an d in clu d ed w ith in th e g e n e ra l lib ra ry m ovem ent; and lib ra rie s of th e A ssociation of Y oung P eo p le’s Societies w ere to be rem oved fro m those localities w h e re th e re w ere lib ra rie s of th e School Society. The o rg a n i zation w as due to ex p ire before J a n u a ry 1st, 1934. T he re -s e ttlin g p la n for lib ra ries h av in g fro m 50 to 60 volum es each com prised 44 localities in th e d istric ts of O lsztyn (35), Reszel (6) and Szczytno (3).
In th e opinion of th e consul, th e re w as no question com ing into c o n sid eratio n of including th e d istric t of M azury in th is action — alth o u g h th e se ttin g up of lib ra rie s w as „one of th e m ost u rg e n t e d u catio n al issu es” — because of th e necessity of som e p re lim in a ry w o rk and b ecause of sh o rta g e of funds.
The quoted docum ent, brin g in g up som e new , h ith e rto u n k now n facts and details, fills one of th e gaps in th e h isto ry of th e P olish lib ra ria n s h ip in W arm ia a n d M azury and, in d ire ctly , it is connected w ith th e fo u n d atio n of the „C en tral Polish L ib ra ry in G erm an y — E ast P ru ssia S ectio n ”.
23 S tękiny. 30 B redynki. 31 Rzeck.
