Zna³em Nonnê jedynie 25 lat, podczas gdy inni Jej wspó³pracownicy mieli zaszczyt pracowaæ z Ni¹ znacznie d³u¿ej. Przyznam, ¿e nie³atwo mi pisaæ w czasie przesz³ym o kimœ, kto odszed³ tak niedawno, z kim ³¹czy³y mnie sto-sunki nie tylko s³u¿bowe, ale i przyjacielskie. Odk¹d roz-pocz¹³em pracê w Instytucie Nauk Geologicznych PAN w 1987 roku, z Nonn¹ kontaktowa³em siê prawie codziennie. By³a dla mnie nie tylko mentorem, ale równie¿, a mo¿e przede wszystkim, serdeczn¹ kole¿ank¹. Jakkolwiek nie-skromnie mo¿e to zabrzmieæ, znajdowaliœmy zawsze tak zwany wspólny jêzyk. Mia³a syna w moim wieku, Paw³a, z którym dobrze siê znaliœmy. Kiedy ostatnio widzia³em J¹ w pracy, nie przypuszcza³em, ¿e wiêcej ju¿ nie zamieniê z Ni¹ s³owa. Owszem, wszyscy wiedzieliœmy, ¿e nêka³o J¹ d³ugotrwa³e przeziêbienie, które nie pozwoli³o Jej przy-chodziæ do pracy, wszyscy wspó³czuliœmy Jej, ¿e Ona – zawsze obecna wœród nas – tym razem musia³a daæ za wygran¹ jakiemuœ wirusowi czy bakterii. Jak siê jednak okaza³o, nie by³o to zwyk³e przeziêbienie. Bakteria, która zaatakowa³a organizm, sta³a siê przyczyn¹ œmierci. Nonna ju¿ nie wróci³a do swojego pokoju w instytucie. Zmar³a 18 kwietnia 2012 roku. Na swym biurku i w komputerze pozo-stawi³a niedokoñczone opracowanie tematu, jaki prowa-dzi³a m.in. wspólnie z kolegami z Chiñskiej Akademii Nauk.
Nonna Bakun-Czubarow urodzi³a siê 18 listopada 1937 roku w Brzeœciu nad Bugiem. W 1961 roku uzyska³a tytu³ magistra mineralogii z petrografi¹ na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Karierê zawodow¹ zwi¹-za³a z Instytutem Nauk Geologicznych PAN (dawniej Zak³adem Nauk Geologicznych PAN), w którym podjê³a studia doktoranckie, a po uzyskaniu stopnia naukowego doktora nauk przyrodniczych w 1965 roku, na podstawie rozprawy pt.: „Geochemiczna charakterystyka eklogitów Nowej Wsi w regionie Œnie¿nika K³odzkiego”, rozpoczê³a pracê zawodow¹. Stale poszerza³a swoj¹ wiedzê. Odby³a zagraniczne studia specjalistyczne w by³ym ZSRR: w Instytucie Geologii Z³ó¿ Rud, Petrografii, Mineralogii i Geochemii AN ZSRR w Moskwie, w Instytucie Geologii i Geofizyki w Nowosybirsku i w Instytucie Geochemii im. Wernadskiego w Moskwie oraz w USA: w Geophysical Laboratory Carnegie Institute of Washington i w Lamont-Doherty Earth Observatory of Columbia University w Pali-sades. Od pocz¹tku kariery zawodowej fascynowa³o J¹ odnajdywanie w ska³ach sygna³ów, œwiadcz¹cych o ich pochodzeniu z najg³êbszych lokalizacji w p³aszczu Zie-mi. Do g³ównych Jej odkryæ nale¿y stwierdzenie meta-morfizmu ultrawysokich ciœnieñ w Sudetach. Wykry³a ska³y ultrag³êbokiego pochodzenia w Górach Sowich i w regionie Sulu w Chinach. W 1999 roku habilitowa³a siê na podstawie cyklu prac pod wspólnym tytu³em: „Waryscyj-skie ska³y metamorficzne facji eklogitowej w Sudetach
Zachodnich: mineralogia, geochemia i znaczenie paleoge-odynamiczne”.
Zainteresowania naukowe Nonny nie ogranicza³y siê do ska³ wysokociœnieniowych. Po habilitacji zajmowa³a siê wszechstronn¹ problematyk¹, z jednej strony – minera-logi¹ i chemi¹ obiektów pozaziemskich – meteorytów, ska³ ksiê¿ycowych i planet grupy Ziemi, z drugiej zaœ genez¹ i ewolucj¹ magm bazaltowych wielkich prowincji magmo-wych (œrodkowoeuropejskiej i wo³yñskiej). W ostatnim okresie intensywnej pracy by³a kierownikiem tematu miê-dzynarodowego dotycz¹cego metalogenezy Fe-Co-Cu z³o¿a Shilu w Changjiang na wyspie Hainan w Chinach, w œwie-tle badañ strukturalnych i ewolucji metamorficznej z³o¿a i ska³ oœciennych.
W dziedzinie petrologii i geochemii ultrabazytów i wysokociœnieniowych ska³ metamorficznych Nonna by³a niekwestionowanym autorytetem. W kadencji 1998–2002 zasiada³a w Komitecie Badañ Mineralogicznych. By³a cz³onkiem z wyboru 16-osobowego Komitetu Koordyna-cyjnego Miêdzynarodowych Konferencji Eklogitowych (International Eclogite Conference Co-ordinating Com-mittee – IECCC) oraz cz³onkiem grupy roboczej UDCCS (Ultra Deep Continental Crust Subduction), zajmuj¹cej siê ultrag³êbok¹ subdukcj¹ skorupy kontynentalnej. Od 1978
363 Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 7, 2012
roku by³a narodowym korespondentem Miêdzynarodowej Asocjacji Wulkanologii i Chemii Wnêtrza Ziemi (IAVCEI). By³a przewodnicz¹c¹ komitetu organizacyjne-go 8. Sesji Sekcji Petrologii PTMin w L¹dku Zdroju w 2001 roku.
Nonna Bakun-Czubarow by³a autork¹ i wspó³autork¹ ³¹cznie 170 prac naukowych, w tym 5 rozdzia³ów w mono-grafiach (m.in. w wydawnictwie Elsevier i PWN), 87 prac oryginalnych, z czego 14 w czasopismach z „listy filadel-fijskiej”. Kierowa³a piêcioma krajowymi i miêdzynarodo-wymi projektami badawczymi, w tym jednym Komisji Wspólnoty Europejskiej. Wypromowa³a 4 doktorów i 1 magistra. Prowadzi³a wyk³ady i æwiczenia z krystalogra-fii i termodynamicznych podstaw petrologii na Wydziale Geologii UW oraz na Wydziale Matematyczno-Przyrod-niczym Filii UW w Bia³ymstoku. Prowadzi³a równie¿ seminarium „Petrology of the Earth’s mantle” dla dokto-rantów ING PAN i Instytutu Geofizyki PAN. Od 1988 roku by³a sekretarzem naukowym redakcji „Archiwum Mineralogicznego”.
Ale jaka by³a Nonna? Przede wszystkim by³a cz³owie-kiem nadzwyczaj skromnym, a praca by³a Jej pasj¹. Jeœli tylko mog³a sobie na to pozwoliæ, poœwiêca³a jej ca³y swój czas. Lubi³a pracowaæ wieczorami – œwiat³o w Jej pokoju gas³o zazwyczaj miêdzy godzin¹ 21 a 22. Czêsto przycho-dzi³a w dni wolne. Dba³a o przesadn¹ wrêcz starannoœæ, zarówno w zakresie prac analitycznych, jak i na etapie interpretacyjnym. By³a typem naukowca wiecznie poszu-kuj¹cego nowych wyzwañ. Doskonale funkcjonowa³a w sytuacji ci¹g³ego braku czasu, umia³a zawsze wywi¹zaæ siê z obowi¹zków, choæ liczba Jej zadañ pozornie przekracza³a mo¿liwoœci podo³ania przez jedn¹ osobê. Mimo to, nigdy nie spotka³em siê z odmow¹, gdy przychodzi³em do Niej w jakiejœ sprawie. By³a ideowym zwi¹zkowcem, przez dwie kadencje przewodniczy³a miêdzyzak³adowej organizacji NSZZ „Solidarnoœæ” w 3 placówkach PAN. Dla innych zawsze znajdywa³a czas. I my, którzy pozostaliœmy, zawsze bêdziemy o Niej pamiêtaæ.
Andrzej Wilamowski
364
