Wzrost zapotrzebowania na usługi na poszczególnych etapach rozwoju społeczno-ekonomicznego państw

Wzrost zapotrzebowania na usługi na poszczególnych etapach rozwoju społeczno-ekonomicznego państw

Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook

Grafika interaktywna Dla nauczyciela

Na poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego w ujęciu tradycyjnym duży wpływ ma poziom rozwoju usług. Poprzez tworzenie nowych miejsc pracy i zaspokajanie potrzeb mieszkańców sektor ten przyczynia się do rozwoju społeczno‑gospodarczego całego kraju i regionów.

Twoje cele

Dowiesz się, czym jest sektor usług i poznasz jego charakterystykę.

Poznasz klasyfikacje sektora usług.

Ocenisz różnice w sektorze usług w państwach o różnym stopniu rozwoju społeczno‑ekonomicznego.

Wzrost zapotrzebowania na usługi na poszczególnych etapach rozwoju społeczno-ekonomicznego państw

Pixabay.

Przeczytaj

Czym są usługi? Usługi to rodzaj działalności gospodarczej o nieprodukcyjnym charakterze. Działalność ta skierowana jest na zaspokajanie potrzeb ludności. Widać to w szczególności na przykładzie usługi fryzjerskiej czy doradztwa prawnego. To, co uzyskaliśmy w drodze usług, jest nienamacalne,

niematerialne, ale powoduje zmianę – w pierwszym przypadku fryzury, wyglądu, a w drugim - naszej wiedzy czy sytuacji.

Według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, usługi to:

Na podstawie tej definicji łatwo wywnioskować, że usługi obejmować mogą naprawdę wiele różnych czynności, ale należy także pamiętać, że nie obejmują one produkcji dóbr.

Klasyfikacja usług

Celem klasyfikacji jest „stwierdzenie czy pewne cechy lub zachowania są na tyle ważne i odmienne, że zasługują na oddzielne traktowanie, określenie stopnia, w jakim pewne cechy i zachowania mogą odnosić się do różnych kategorii”.

Według oficjalnej klasyfikacji usług w Polsce wyróżnia się (źródło PKWiU):

usługi produkcyjne - czynności będące współdziałaniem w procesie produkcji, ale nietworzące bezpośrednio nowych dóbr, wykonywane przez jedną jednostkę gospodarczą na zlecenie innej jednostki gospodarczej,

usługi konsumpcyjne - wszelkie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio z zaspokojeniem potrzeb ludności,

usługi ogólnospołeczne - czynności zaspokajające potrzeby porządkowo‑organizacyjne gospodarki narodowej i społeczeństwa jako całości.

Ponadto Klasyfikacja PKD 2007 dzieli sektor usług na podmiotowo określone jednostki o określonym podstawowym rodzaju działalności. Usługi w tej klasyfikacji dzieli się na:

...wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych

prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, tzn. usługi dla celów produkcji nietworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych, wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej

i ogólnospołecznej.wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek

gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, tzn.

usługi dla celów produkcji nietworzące bezpośrednio nowych dóbr

materialnych, wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

“

Mudie P., Cottam A., 1998, Usługi. Zarządzanie i marketing, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 23.

Sekcja A

Produkty rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa oraz usługi wspomagające Sekcja B

Produkty górnictwa i wydobywania Sekcja C

Produkty przetwórstwa przemysłowego Sekcja D

Energia elektryczna, paliwa gazowe, para wodna, gorąca woda i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E

Usługi dostarczania wody, ścieki i odpady oraz usługi związane z ich rekultywacją Sekcja G

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H

Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I

Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J

Informacja i komunikacja Sekcja K

Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L

Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N

Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O

Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne Sekcja P

Edukacja Sekcja Q

Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R

Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S

Pozostała działalność usługowa Sekcja T

Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

Sekcja U

Organizacje i zespoły eksterytorialne

Sekcje PKD 2007

Źródło: Wyjaśnienia PKD 2007- podział GUS , licencja: CC 0.

Stopień rozwoju gospodarki a sektor usług

Sektor usług od wielu lat jest najbardziej dynamicznym sektorem pod względem tworzenia miejsc pracy.

W krajach wysoko rozwiniętych to on wytwarza największą część PKB oraz zatrudnia największy odsetek ludności. Zmiany zachodzące w strukturze sektorowej odzwierciedlają ciągłą zmianę w kierunku

gospodarki opartej na usługach i postępujący, stopniowy spadek zatrudnienia w przemyśle i rolnictwie.

Obecny poziom rozwoju sektora usług jest przede wszystkim konsekwencją uwarunkowań politycznych i gospodarczych państwa. Stopień rozwoju danego kraju bardzo często definiowany jest poprzez

sektorowy udział w budowaniu państwowego PKB. Podział ten sam w sobie definiuje już znaczenie 3 sektora usług jako wyznacznika bogactwa danego państwa. Ważny jest również odsetek zatrudnionych w danym sektorze.

Rozwój sektora usług charakteryzuje się zmianami w swojej strukturze. W procesie rozwoju sektora usług wyróżnia się 4 fazy rozwoju społeczno‑gospodarczego:

1. Fazę pierwotną - dominacja usług nie wymagających wysokich kwalifikacji 2. Fazę wzrostową - rozwój usług wymagających pewnych kwalifikacji 3. Fazę obsługi przemysłu i wzrostu konsumpcji usług

4. Fazę rozwoju - rozwój usług opartych na wysokiej technologii

Występuje również podział na usługi w państwach słabo rozwiniętych (etap przedindustrialny) poprzez dominację usług podstawowych (handel, naprawy, gastronomia), niewielki udział działalności finansowej, ubezpieczeniowej i prawniczej; niski poziom edukacji i ochrony zdrowia; brak wykwalifikowanych kadr, słaby poziom działalności naukowo‑badawczej. Usługi w państwach rozwijających się (etap industrialny) związane są z poszerzeniem sektora usług związanych ze wzrostem zamożności i nowymi potrzebami (np. wypoczynek, transport, zdrowie), wzrostem znaczenia usług związanych z obsługą przedsiębiorstw i rozwojem usług bankowych, doradztwa, ubezpieczeń oraz świadczeniem usług głównie przez małe podmioty. Usługi w państwach wysoko rozwiniętych (etap poindustrialny) to rozwój usług

wyspecjalizowanych, zlecanie prac podmiotom zewnętrznym (outsourcing), dynamiczny rozwój usług związanych z zaspokajaniem potrzeb ludności (kultura, rozrywka, turystyka, edukacja wyższego szczebla, Internet).

Charakterystyka sektora usług wybranych państw

PKB w USD na świecie w 2019 r.

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Państwa o niskim poziomie rozwoju społeczno‑gospodarczego to m.in. Afganistan. Dopiero w 2002 roku kraj ten wprowadził politykę gospodarki wolnorynkowej. Pomoc międzynarodowa bardzo wspomogła to państwo, które od zawsze charakteryzowało się rolniczym charakterem gospodarczym.

Pomimo tak dużego wkładu sektora usług w tworzenie PKB, w Afganistanie zatrudnionych w tym

sektorze w 2017 roku było 36,9% wszystkich pracujących. Więcej zatrudnionych jest w rolnictwie - 42,7%.

Sektor usług tego państwa składa się głównie z handlu, usług bytowych, podstawowej opieki zdrowotnej i podstawowego szkolnictwa. Sektor usług Afganistanu znajduje się w fazie pierwotnej, gdzie rynek zdominowany jest przez podstawowe usługi niewymagające wysokich kwalifikacji. Faza pierwotna jednak przechodzi w fazę wzrostową. Spowodowane jest to inwestycjami zagranicznych przedsiębiorców.

Rynek miejski w Kabulu

Źródło: dostępny w internecie: Obraz David Mark z Pixabay.

Struktura PKB w Angoli w 2017 r.

Struktura PKB w Chinach w 2017 r.

Struktura PKB Afganistanu w 2017 r.

Źródło: h ps://www.cia.gov/index.html, licencja: CC 0.

 



 



Dobrym przykładem państwa rozwijającego się jest Polska. PKB naszego kraju charakteryzuje się podobnym procentem udziału usług co Afganistan.

Struktura PKB Polski w 2015 r.

Źródło: h ps://www.cia.gov/index.html, licencja: CC 0.

W sektorze usług coraz większego znaczenia nabierają usługi wyspecjalizowane - obsługujące przemysł i biznes oraz zatrudniające pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych. Usługi te

charakteryzują się wysokim nasyceniem wiedzy. Z pewnością możemy stwierdzić, że Polska znajduje się w 3. fazie rozwoju sektora usług - w fazie obsługi.

Przykładem państwa o wysokim poziomie rozwoju usług są Stany Zjednoczone (USA). Mają one jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie gospodarek na świecie. Amerykańskie firmy zajmują czołowe miejsca na świecie w postępie technologicznym - głównie w gałęziach technologii części komputerowych, farmaceutyków, sprzętu medycznego, lotniczego i wojskowego.

Struktura PKB USA w 2017 r.

Sektor usług USA zatrudnia ponad 70% ogółu zatrudnionych. Notuje się w nim niski udział usług

handlowych i transportowych, a wysoki udział usług nowoczesnych, szczególnie usług dla biznesu i usług medycznych.

Udział procentowy usług w tworzeniu PKB

Źródło: h ps://howmuch.net/ar cles/role-services-around-the-world.

Wraz z rozwojem gospodarczym państw rośnie nie tylko znaczenie usług, ale też zwiększa się ich zakres.

Usługi są istotnym czynnikiem wzrostu gospodarczego, ponieważ pobudzają rozwój innych działów gospodarki narodowej: rolnictwa, leśnictwa, myślistwa, rybołówstwa, przemysłu i budownictwa.

Jednocześnie usługi stają się motorem napędzającym rozwój innych działalności. Uczestniczą

w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto (PKB) na poziomie 60‑70% w państwach wysoko rozwiniętych.

Dzięki nim możliwa jest m.in. wymiana handlowa między krajami, kooperacja przedsiębiorstw czy rozwój Struktura zatrudnienia według sektora usług we Francji w 2012 r.

Źródło: Joanna Dominiak, Jan Hauke, Sektor usług i jego zmiany w Polsce i innych krajach UE w latach 1995–2012, 2015.

Struktura zatrudnienia według sektora usług na Węgrzech w 2012 r.

Struktura zatrudnienia według sektora usług w Polsce w 2012 r.

 



 



turystyki. Włączenie usług w działalność przedsiębiorstw produkcyjnych pozwala na ich efektywniejsze funkcjonowanie.

W sektorze usług pracuje coraz większa liczba ludzi, w krajach wysoko rozwiniętych jest to 60‑70% ogółu zatrudnionych. Odsetek zatrudnionych w tym sektorze oraz udział usług w tworzeniu PKB są

wskaźnikami określającymi poziom rozwoju gospodarczego. Sprawne funkcjonowanie usług oraz ich różnorodność podwyższają jakość życia, pomagają w organizacji codziennych zajęć i zapewniają zaspokajanie różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.

Słownik

Klasyfikacja PKD 2007

umownie przyjęty, hierarchicznie usystematyzowany podział zbioru rodzajów działalności społeczno‑gospodarczej; jest klasyfikacją pięciopoziomową, nie zawiera podsekcji (stat.gov.pl) PKB

końcowy rezultat działalności produkcyjnej jednostek produkcyjnych będących rezydentami (stat.gov.pl)

Audiobook

Polecenie 1

Zapoznaj się z treścią audiobooka poniżej, a następnie zastanów się, w jaki sposób można mierzyć wzrost lub spadek zapotrzebowania na różnego rodzaju usługi.

Grafika interaktywna

Polecenie 1

Zastanów się nad przyczynami rosnącego oraz malejącego zapotrzebowania na wybrane usługi.

Przejdź do grafiki interaktywnej i sprawdź zaproponowane powody zmian zapotrzebowania na usługi.

Przyczyny rosnącego zapotrzebowania Przyczyny malejącego zapotrzebowania

Przykłady usług

Polecenie 2

Zastanów się, jakie znaczenie dla zapotrzebowania na usługi, ich rodzaje oraz ilość ma poziom zamożności społeczeństwa. Wykorzystaj do tego także hierarchię potrzeb Maslowa.

Struktura potrzeb ludzkich według A. H. Maslowa

Źródło: Tomasz Zalega, Hierarchia potrzeb konsumpcyjnych na przykładzie mazowieckich gospodarstwach domowych dotkniętych bezrobociem, 2008.

Dla nauczyciela

Imię i nazwisko autora: Magdalena Fuhrmann Przedmiot: geografia

Temat: Wzrost zapotrzebowania na usługi na poszczególnych etapach rozwoju społeczno‑ekonomicznego państw

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, klasa II PODSTAWA PROGRAMOWA

IX. Uwarunkowania rozwoju gospodarki światowej: rola poszczególnych sektorów gospodarki w rozwoju cywilizacyjnym, procesy globalizacji, współpraca międzynarodowa, gospodarka oparta na wiedzy, społeczeństwo informacyjne. Uczeń: 1) wyjaśnia przyczyny i formułuje twierdzenia o prawidłowościach w zakresie zmiany roli sektorów gospodarki (rolnictwa, przemysłu i usług) w rozwoju cywilizacyjnym dla wybranych krajów świata, w tym Polski.

Treści nauczania

9. Uwarunkowania rozwoju gospodarki światowej: rola poszczególnych sektorów gospodarki w rozwoju cywilizacyjnym, procesy globalizacji, współpraca międzynarodowa, gospodarka oparta na wiedzy, społeczeństwo informacyjne.

Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne Uczeń:

rozumie pojęcie usług,

potrafi wymienić rodzaje usług,

potrafi wskazać rodzaje usług, których znaczenie rośnie i maleje,

potrafi wyjaśnić przyczyny zmiany zapotrzebowania na konkretne usługi, potrafi wyjaśnić zapotrzebowania na usługi na poszczególnych etapach rozwoju społeczno‑ekonomicznego państw,

potrafi wskazać rodzaje usług w poszczególnych etapach rozwoju państw.

Strategie nauczania: asocjacyjna

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy pracy: praca indywidualna / praca w parach / praca w grupach Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt Materiały pomocnicze

Wyszukiwarka kodów PKD: www.biznes.gov.pl/pl/tabela‑pkd [dostęp online 2.10.2020]

PRZEBIEG LEKCJI Faza wstępna

Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

Uczniowie zapoznają się ze wstępem do materiału. Nauczyciel sprawdza zrozumienie treści i wyjaśnia ewentualnie kwestie niezrozumiałe.

Uczniowie indywidualnie zapoznają się z grafiką i wykonują polecenia dotyczące grafiki

interaktywnej. W parach uczniowie dyskutują swoje propozycje i usługi, które zaznaczyli. Uczniowie zaznaczają usługi, przy których mają odrębne zdanie.

Uczniowie na forum klasy prezentują wyniki swoich prac. Uzasadniają swój wybór, jak również przedstawiają kwestie sporne, jeśli takie wystąpiły.

Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. Nauczyciel sprawdza zrozumienie treści, wyjaśnia kwestie niejasne.

Uczniowie wracają do swojej grafiki i weryfikują wcześniej przedstawioną argumentację. Nanoszą ewentualne poprawki i uzupełnienia. Nauczyciel wyjaśnia uczniom czynniki wpływające na rosnące zapotrzebowanie na usługi.

Faza podsumowująca

Przypomnienie celów lekcji.

Podsumowanie wiedzy zaprezentowanej na lekcji.

Utrwalenie najważniejszych pojęć, szczególnie tych, które sprawiających uczniom najwięcej problemów podczas zajęć.

Ocena pracy uczniów podczas lekcji.

Praca domowa

Utrwalenie wiadomości przedstawionych na lekcji.

Przygotowanie pracy pisemnej na podstawie grafiki interaktywnej i audiobooka.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zarówno audiobook, jak i grafikę interaktywną można wykorzystać w trakcie lekcji wiedzy o społeczeństwie poruszającej tematykę sektora usług w Polsce.