Antoni Lewek
Kronika Wydziału Teologicznego : I
półrocze 1987
Studia Theologica Varsaviensia 26/1, 282-314
1988
S tu d ia T h eo l. V a rs. 26 (1988) n r 1
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO
(I p ó ł r o c z e 1987)
I. N O W E W Ł A D Z E A T K W m a j u i c z e rw c u 1987 r o k u w y b r a n o n a tr z y le t n ią k a d e n c ję n o w e w ła d z e u c z e ln ia n e A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie . E le k c i o b ję li s w o je f u n k c je z d n ie m 1 w r z e ś n ia 1987 r. R e k to re m A T K z o s ta ł w y b r a n y p rz e z S e n a t u c z e ln i k s. p ro f , d r h a b . H e lm u t J u r o s, d o ty c h c z a so w y p r o r e k to r i k ie r o w n ik K a te d r y E ty k i S p o łe c z n o -G o sp o d a rc z e j, a p r o r e k to r e m — k s . p ro f , d r h a b . E d m u n d M o r a w i e c , k ie r o w n ik K a te d r y O n to ło g ii i T e o d y c e i. W y b o ru d z ie k a n ó w i p ro d z ie k a n ó w d o k o n a ły R a d y p o sz c z e g ó ln y c h W y d z ia łó w . D z ie k a n e m W y d z ia łu T eo lo g iczn eg o z o s ta ł w y b r a n y k s . p ro f, d r h a b . J a n Ł a c h , k ie r o w n ik K a te d r y T e o lo g ii B ib lijn e j, a p r o d z ie k a n a m i — k s. doc. d r h ab . L u c ja n B a l t e r , k ie r o w n ik K a te d r y T e o lo g ii D o g m a ty c z n e j i k s. doc. d r h a b . R o m a n B a r t n i c k i , k ie r o w n ik K a te d r y H is to r ii H o m ile ty k i; d z ie k a n e m W y d z ia łu P r a w a K a n o n ic z n e g o —· k s. d o c. d r h a b . J u l i a n K a l o w s k i , k ie r o w n ik K a te d r y H is to r ii P r a w a K o śc io ła P o w s z e c h n e go, a p ro d z ie k a n e m te g o ż W y d z ia łu — k s . doc. d r J e r z y S y r y j c z y k , d z ie k a n e m W y d z ia łu F ilo z o fii C h rz e ś c ija ń s k ie j — k s . doc. d r h a b . B e r n a r d H a ł ą c z e k , k ie r o w n ik K a te d r y H is to r ii i F ilo z o fii N a u k i, a p r o d z ie k a n e m —■ k s. p ro f , d r h a b . S z c z e p a n S 1 a g a , k ie r o w n ik K a te d r y F ilo z o fii P rz y r o d y . II. S Y M P O Z JA 1. K r y z y s g o s p o d a r c z y a k r y z y s w a r t o ś c i I m ł o d e g o p o k o l e n i a D n ia 28 m a r c a 1987 r , z in ic ja ty w y k s. p ro f , d r a h a b . H e lm u ta J u - r o s a i d r A n ie li D y 1 u s o d b y ło się s e m in a r iu m n a te m a t K r y z y s g o sp o d a r c zy a k r y z y s w a r to ś c i m ło d e g o p o k o le n ia . U c z e stn ic z y li w n im p ra c o w n ic y n a u k o w i i s tu d e n c i k ie r u n k u K a to lic k ie j N a u k i S p o łeczn e j. W r a m a c h s e m in a r iu m w y g ło sz o n o i d y s k u to w a n o p ię ć r e f e ra tó w . P ie r w s z y z n ic h d o ty c z y ł s y t u a c ji g o s p o d a rc z e j w św ie c ie w sp ó łc z e s n y m , ze szcz e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m s y tu a c ji e k o n o m ic z n e j P o lsk i. D ru g i i tr z e c i r e f e r a t u k a z y w a ły so c jo lo g ic z n y o b ra z w sp ó łc z e s n e j m ło '[•
2
] KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO 2 8 3 d zieży — n a jp i e r w o g ó ln ie , a n a s tę p n ie m ło d z ie ż y w P o ls c e . M o m e n te m w ja k im ś s e n s ie k u lm in a c y jn y m sy m p o z ju m b y ł r e f e r a t c z w a rty . P o d ję to się w n im tr u d n e g o z a d a n ia w y ty c z e n ia p rz y s z ło śc io w e j p e r s p e k ty w y w y jś c ia z k r y z y s u w a rto ś c i, b ę d ą c e g o ró w n ie ż w y n ik ie m tr u d n e j s y tu a c ji g o sp o d a rc z e j, ja k i d o tk n ą ł dziś lu d z i m ło d y c h . C e le m zaś o s t a tn i e go r e f e r a t u p t. K o śc ió ł w o b e c k r y z y s u w a r to ś c i m ło d e g o p o k o le n ia b y ło u k a z a n ie , c o d u c h o w ie ń s tw o m oże i p o w in n o u c z y n ić d z is ia j w k w e s tii lu d z i m ło d y c h , w y c h o d z ą c n a p rz e c iw ic h słu sz n y m o czek iw an io m . P o k a ż d y m r e f e r a c ie m ia ła m ie js c e k ilk u n a s to m in u to w a d y s k u s ja po g łę b ia ją c a p r e z e n to w a n ą p ro b le m a ty k ę .U w z g lę d n ia ją c n a jw a ż n ie js z e te z y w y g ło sz o n y c h r e f e r a tó w o ra z to w a rz y s z ą c ą im d y s k u s ję , c a ło ś ć s y m p o z ju m m o ż n a b y p o d s u m o w a ć n a stę p u ją c o . W y d a je się, iż p o d s ta w o w a k w e s tia p o le g a ją c a n a u k a z a n iu is to tn y c h z w ią z k ó w p o m ię d z y s y tu a c ją g o s p o d a rc z ą P o ls k i a z a ry s o w u ją c y m się n a je j tle k ry z y s e m w a r to ś c i m ło d eg o p o k o le n ia z o s ta ła ro z s trz y g n ię ta p o z y ty w n ie . U k a z a n ie k r y z y s u e k o n o m ic z n e g o ja k o o b ie k ty w n ie is tn ie ją c e g o f a k t u n ie s p r a w ia ło u c z e s tn ik o m s e m in a r iu m w ię k szy ch tr u d n o ś c i. N a to m ia s t s p r a w ą s k o m p lik o w a n ą o k a z a ło się o k re śle n ie is to ty k r y z y s u w a rto ś c i m ło d y c h . G e n e ra ln ie b io rą c , m ło d z ie ż n ie je s t s k ło n n a do a b s o lu tn e j k o n te s ta c ji o b ie k ty w n y c h w a rto ś c i, o b ecn y ch w k a ż d y m s p o łe c z e ń stw ie . C e c h ą c h a r a k te r y s ty c z n ą o k re s u m łodości je s t id e a liz m . U p o d s ta w k r y z y s u w a r to ś c i młody-oh le ż y k o n f r o n ta c ja id e a ln y c h — co n ie z n a c z y n ie m o ż liw y c h do z re a liz o w a n ia — d ążeń z .rzeczy w isto ścią, k tó r a w w ie lu p u n k ta c h do n ic h n ie d o ra s ta .
K ry z y s w a rto ś c i m ło d y c h n ie je s t z a te m k o n te s ta c ją w a rto ś c i ja k o ta k ic h , le c z p e w n ą n e g a c ją i z a k w e s tio n o w a n ie m s ta r y c h ro z w ią z a ń , j a k ie p ro p o n u ją d o ro ś li o d n o śn ie d o p ro b le m ó w w a ż n y c h ta k d la o so b is te g o r o z w o ju c z ło w ie k a , ja k i d la ż y c ia n a sz e rsz e j p ła s z c z y ź n ie n a ro d o w e j czy o g ó ln o ś w ia to w e j. M łodzi c h c ą d o s ta rc z y ć n o w y c h ro z w ią z a ń d la s ta r y c h p ro b le m ó w ró w n ie ż i w d z ie d z in ie g o sp o d a rc z e j. N ie zaw sze je d n a k s p o ty k a ją się ze z ro z u m ie n ie m ze s tro n y s ta rs z y c h ; b r a k często o b u s tro n n e g o z ro z u m ie n ia , b r a k teg o , co m o ż n a b y n a z w a ć d ia lo g ie m m ię d z y p o k o le n io w y m . Is tn ie je p o tr z e b a w y p ra c o w y w a n ia w c ią ż n o w y c h f o r m te g o d ia lo g u , m a ją c e g o is to tn e z n a c z e n ie d la po m y ś ln e j p rz y s z ło śc i sp o łe c z e ń stw a .
M łodzi n ie z a w s z e m a ją dosyć c ie rp liw o ś c i i s a m o k ry ty c y z m u — są często a p o d y k ty c z n i i b e z k o m p ro m is o w i w sw o ic h p ro p o n o w a n y c h ro z w ią z a n ia c h , n ie lic z ą c y c h się z o b ie k ty w n ie is tn ie ją c ą s y tu a c ją g o sp o d a rc z ą czy sp o łe c z n ą ; n ie p o tr a f ią c zęsto d o s trz e c — o b o k b ra k ó w — p e w n y c h p o z y ty w n y c h ro z w ią z a ń p ro p o n o w a n y c h p rz e z d o ro s ły c h , za k tó r y m i sto i b o g a te d o św ia d c z e n ie ic h ż y c ia i p o p rz e d n ic h p o k o leń .
S p ra w ą n ie z w y k le w a ż n ą d la w y c h o w a n ia lu d z i m ło d y c h je s t s y tu a c ja w z g lę d n e g o ła d u sp o łe c z n o -g o sp o d a rc z e g o — b ez z b y tn ic h k o n tr a s tó w
2 8 4 ANTONI LEWEK 1 3 ]
i ró żn ic, b e z r a ż ą c e j n ie s p ra w ie d liw o ś c i i w y z y sk u . S ta n g o s p o d a rk i m oże p o ś r e d n io lu b b e z p o ś re d n io w p ły w a ć n a k s z ta łto w a n ie ś w ia ta w a r to śc i lu d z i m ło d y c h . P o ś r e d n io — n p . p o p rz e z s y tu a c ję e k o n o m ic z n ą ro d z in y , k tó r a s tw a r z a o k re ś la n e w a r u n k i — le p s z e lu b g o rsz e — d la k ry s ta liz o w a n ia się ś w ia ta w a rto ś c i m ło d y c h . W ty m w z g lę d z ie n ie b e z p ie c z n e są d w ie s y tu a c je s k r a jn e : s y t u a c ja n a d m i a r u d ó b r m a t e r ia ln y c h o ra z s y t u a c ja b r a k u ty c h ż e d ó b r. N a d m ia r p ro w a d z i n a jc z ę ś c ie j do k s z ta łto w a n ia p o s ta w k o n s u m p c y jn y c h , b ie r n o ś c i i bezddeow oś- ci, le n is tw a , b e z s e n s u ż y c ia i ja k o r e a k c j ę w y z w a la w m ło d y c h g łę b o k ie p r a g n ie n ie w y ż sz y c h w a rto ś c i. P o d o b n ie c zło w ie k m ło d y g u b i sen s ż y c ia w s y tu a c ji c ią g łe g o n ie d o s ta tk u , w s y t u a c ji n ie s ta b iln o ś c i życia sp o łe c z n o -g o sp o d a rc z e g o , b r a k u p e r s p e k ty w n a p o m y ś ln ą p rz y sz ło ść . B ez p o ś re d n io n a to m ia s t s y tu a c ja g o s p o d a rc z a w p ły w a n a ś w ia t w a r to ś c i m ło d e g o c z ło w ie k a , g d y t e n w c h o d z ą c w s p o łe c z e ń stw o s p o ty k a się z p ro b le m a m i: p ra c y , z a w o d u , w y n a g ro d z e n ia , m ie s z k a n ia , itp .
J e ś li m ło d y c z ło w ie k ze w z g lę d u n a s y tu a c ję g o s p o d a rc z ą n ie je s t w s ta n ie w n ie ś ć s w o je g o tw ó rc z e g o w k ła d u w ży cie sp o łe c z e ń stw a , je ż e li n ie m o ż e z n a le ź ć sp o s o b u r e a liz a c ji a u te n ty c z n y c h w a rto ś c i, w ó w czas z a m y k a s ię w so b ie, z a c z y n a żyć w e w ła s n y m św iecie, u le g a ją c s to p n io w o r ó ż n y m d e w ia c jo m , a a u te n ty c z n e w a r to ś c i moigą w w y n ik u k o n f r o n ta c j i z rz e c z y w is to ś c ią p rz e r a d z a ć się u n ie g o w a n ty w a rto ś c i. W te d y g ro z i m ło d z ie ż y n ie b e z p ie c z e ń stw o s ię g a n ia p o a lk o h o l, n a r k o ty k i, se k s . W te d y te ż z n a jd u je s ię o n a n a p r o s te j d ro d z e do p a to lo g ii, z aś sp o łe c z e ń s tw o o d r z u c a ją ja k o sp o łe c z n ie n ie p r z y s to s o w a n ą .
W y ty c z e n ie p e r s p e k ty w w y jś c ia z o b e c n e j s y tu a c ji, w o b e c z ło żo n o ś ci p o r u s z a n e j p r o b le m a ty k i, s p r a w iło u c z e s tn ik o m s e m in a r iu m n a j w i ę c e j k ło p o tó w . W szy scy je d n a k w id z ie li z g o d n ie k lu c z do p rz e z w y c ię ż e n ia z a ry s o w u ją c e g o się — n a tle k r y z y s u g o sp o d a rc z e g o — k ry z y s u w a r to ś c i m ło d y c h w p o d ję c iu d z ia ła ń p rz e b ie g a ją c y c h ró w n o le g le n a d w ó c h p ła s z c z y z n a c h . C e le m w y s iłk ó w n a p ła s z c z y ź n ie g o sp o d a rc z e j w in n o b y ć c ią g łe d ą ż e n ie do w ię k s z e j s ta b iliz a c ji. W y siłk i r z ą d z ą c y c h w te j d z ie d z in ie w in n y s p o tk a ć sfię z o so b is ty m z a a n g a ż o w a n ie m o b y w a te li n a rz e c z w y jś c ia z im p a s u g o sp o d a rc z e g o p o p rz e z p o d e jm o w a n ie je d n o s tk o w e j o d p o w ie d z ia ln o śc i z a p r a w id ło w e f u n k c jo n o w a n ie n a j m n i e j szy ch o g n iw m e c h a n iz m u g o sp o d a rc z e g o , ja k im i są po szczeg ó ln e s t a n o w is k a p r a c y czy in d y w id u a ln e g o s p o d a r s tw a d o m o w e, g d zie k a ż d y m o że się w y k a z a ć in ic ja ty w ą , r e a liz u ją c c h o c ia ż b y p o s t u la t y o szczęd n o ści m a te r ia łó w i e n e rg ii, s o lid n e g o w y k o n y w a n ia p r a c y itp . J e d n a k ż e sa m e w y s iłk i n a p o lu g o s p o d a rc z y m n ie w y s ta r c z ą . P rz e z w y c ię ż e n ie k ry z y s u w a r to ś c i m ło d y c h b ę d z ie w y m a g a ło z e sp o lo n y c h w y s iłk ó w w y c h o w a w c z y c h ta k i c h in s ty tu c ji, ja k : ro d z in a , sz k o ła , K o śció ł. W in n y się o n e
w z a je m n ie w s p o m a g a ć i u z u p e łn ia ć w r a m a c h so b ie w ła ś c iw y c h k o m p e te n c ji w t e j d z ie d z in ie . N ie m o g ą b y ć n a r u s z o n e , z w łaszcza p rz e z
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO 2 8 5
o b ie k ty w n ie is tn ie ją c e c z y n n ik i o c h a r a k t e r z e gosipodarczym , k o m p e te n c je w y c h o w a w c z e ro d z in y . N isk ie u p o s a ż e n ie m a t e r ia ln e p o c ią g a ją c e za s o b ą k o n ie c z n o ść p r a c y „ p o g o d z in a c h ” s p r a w ia , że ro d z in a je s t o k r a d a n a z c z a su , k t ó r y w in ie n b y ć p o św ię c o n y w ła ś n ie re a liz a c ji z a d a ń w y c h o w a w c z y c h . P r e z e n to w a n e n a s e m in a r iu m r e f e r a ty ja k i to w a rz y s z ą c a im d y s k u s ja , n ie b y ły w s ta n ie w y c z e rp a ć te m a tu . R ó w n ie ż w n in ie js z y m s p r a w o z d a n iu o g ra n ic z o n o się z k o n ie c z n o śc i d o s f o r m u ło w a n ia p e w n y c h z a sa d n ic z y c h u o g ó ln ie ń i w n io sk ó w . (P o w y ższe s p r a w o z d a n ie p rz y g o to w a ł k s. J e r z y W o ź n i a k ) . 2. P o d s t a w o w e t y p y d z i s i e j s z e g o k a z n o d z i e j s t w a W d n ia c h 23—'2,4 k w ie tn ia 1987 r o k u o d b y ło s ię w A k a d e m ii T eo lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie d o ro c z n e sy m p o z ju m n a u k o w e S e k c ji H o m i- le tó w P o ls k ic h , d z ia ła ją c e j p r z y K o m is ji E p is o k p a tu ds. N a u k i K a to lic k ie j. U c z e stn ic z y li w n im w y k ła d o w c y h o m ile ty k i w A T K , K U L i W y ż s z y c h S e m in a ria c h D u c h o w n y c h , d ie c e z ja ln y c h i z a k o n n y c h . S y m p o z ju m p o św ię c o n e b y ło z a s a d n ic z y m r o d z a jo m k a z n o d z ie js tw a re a liz o w a n eg o w p o ls k im d u s z p a s te rs tw ie . W in te r e s u ją c y c h r e f e r a ta c h p re le g e n c i p rz e d s ta w ili p o szczeg ó ln e ty p y k a z a ń w ic h a k tu a l n y m k o n te k ś c ie h i s to ry c z n y m , s p o łe c z n y m i k u lt u r a l n y m w P o lsc e , p o d k r e ś la ją c s p e c y f i k ę o ra z is to tn e e le m e n ty , tre ś c io w e , fo rm a lin o -m e to d y c z n e i s y tu a c y jn e . K s. doc. d r h a b . A n to n i L e w e k , p rz e w o d n ic z ą c y S H P , o tw ie r a ją c s y m p o z ju m p r z y p o m n ia ł, że w u b ie g ły m r o k u ro z e s ła ł a n k ie tę do w s z y s tk ic h p o ls k ic h h o m ile tó w w s p r a w ie p r o j e k tu w y d a n ia p o d rę c z n ik a h o m ile ty k i. N a d e sz ło w t e j s p r a w ie 21 o d p o w ied zi, k tó r e z o s ta n ą p rz e z zespół r e d a k c y jn y .p o d rę c z n ik a ro z w a ż o n e . W y s u n ą ł ró w n ie ż m y śl, a b y w y d a ć w fo r m ie k s ią ż k o w e j d o ro b e k sy m p o z jó w S H P z o s ta tn ic h k il k u n a s t u la t. B y ło b y to z w a r te k o m p e n d iu m p o s o b o ro w e j h o m ile ty k i p o l sk ie j, b a rd z o p o m o c n e w d y d a k ty c e s e m in a r y jn e j.
W m e r y to ry c z n e j części sy m p o z ju m w y g ło sz o n e z o s ta ły n a s tę p u ją c e r e f e r a ty . W p ie r w s z y m d n iu : 1. K s. d r J a n T w a r d y (P rz e m y śl): H o m ilie n ie d z ie ln e d la d o ro sły c h . 2. K s. d r H e r b e r t S i m o n (O pole): K a za n ia d la m ło d z ie ż y . 3. K s. d r J a n P r a c z (K U L ): K a z a n ia d la d zieci. 4. K s. m g r J a n u s z S m i e g o c k i (P ło ck ): K a za n ia o b r z ę d o w e ( s a k r a m e n ta ln e ) i o k o lic zn o śc io w e . 5. K s. m g r J ó z e f K o ł o d z i e j c z y k (O łta rz e w ): K a z a n ia r e k o le k c y jn e i m is y jn e .
T ego d n ia w ie c z o re m , o godz. 19.90, u c z e s tn ic y s y m p o z ju m u d a li się do k o śc io ła św . S ta n is ła w a K o s tk i w W a rs z a w ie , g d zie p o d p rz e w o d n ic tw e m k s. b p a d r a P io t r a S к u с h y, w y k ła d o w c y h o m ile ty k i w K ie
l-2 8 6 A N T O N I L E W E K [5 ]
each , k o n c e le b ro w a li w r a z z in n y m i k a p ła n a m i u ro c z y s tą M szą św . z o k a z ji d n ia im ie n in śp . k s. J e r z e g o P o p i e ł u s z k i .
D ru g i d z ie ń o b r a d ro z p o c z ę to M szą św . k o n c e le b ro w a n ą w k a p lic y k o n w ik tu AT>K, k t ó r e j p rz e w o d n ic z y ł i h o m ilię w y g ło s ił k s. d r J e r z y Z i ę b a z P e lp lin a . N a s tę p n ie w y g ło sz o n o i d y s k u to w a n o k o le jn e r e f e r a ty : 6. K s. d r T a d e u s z L e w a n d o w s k i (W ło c ła w e k ): K a z a n ia m a r y jn e . 7. K s. d o c . d r b a b . A n to n i L e w e k (A T K ): K a z a n ia p a tr io ty c z n e . 8. K s. d r H e n r y k P a g i e w s k i (T u ch ó w ): K a z a n ia h a g io g ra fic zn e . S z c z e g ó ln ie ż y w ą d y s k u s ję w y w o ła ł p r o b le m k a z a ń p a trio ty c z n y c h . W z w ią z k u z ty m u c z e s tn ic y s y m p o z ju m p o d ję li d e c y z ję , a b y p rz y s z ło ro c z n a s e s ja n a u k o w a S e k c ji H o m ile tó w P o ls k ic h p o św ię c o n a b y ła k a z n o d z ie js tw u p a tr io ty c z n e m u w P o lsce.
i3. K u K o n g r e s o w i E u c h a r y s t y c z n e m u
W zw iąZ k u z I I K r a jo w y m K o n g re s e m E u c h a ry s ty c z n y m w d n ia c h 8 — 14 c z e rw c a 1987 r., W y d z ia ł T eo lo g ic z n y A T K z o rg a n iz o w a ł sy m p o z ju m n t. E u c h a ry s tii. O d b y ło się o n o 4 m a ja 1087 r.
O tw a r c ia o b r a d d o k o n a ł r e k t o r A T K , k s. p r o f .d r h a b . R e m ig iu sz S o b a ń s k i . W y g ło szo n o i d y s k u to w a n o 5 r e f e r a tó w . Z o s ta ła o d p ra w io n a ta k ż e u ro c z y s ta M sza św . k o n c e le b r o w a n a z h o m ilią k s. p ro f, d ra h a b . A n d r z e ja Z u b e r b i e r a. O to te m a ty r e f e r a tó w , ich a u to r z y i stre sz c z e n ia . K s. b p p ro f, d r h a b . H e n r y k M u s z y ń s k i : B ib lijn a in te r p r e ta c ja h a sła K o n g r e s u E u c h a r y s ty c z n e g o , ’d o k o ń c a ic h u m iło w a ł’. — R e f e r e n t d o k o n a ł in t e r p r e t a c j i słó w z E w a n g e lii św . J a n a (13, 1—3) w b e z p o ś r e d n im ic h k o n te k ś c ie , p r z e d s ta w ił ta k ż e p o s z e rz o n ą ic h i n t e r p r e ta c ję w k o n te k ś c ie tzw . M o w y P o ż e g n a ln e j (J, 13— 17) o ra z w y ja ś n ił sens u ż y c ia słó w do k o ń c a ic h u m iło w a ł ja k o h a s ła K o n g re s u E u c h a ry s ty c z nego. N a w s tę p ie sw e j w y p o w ie d z i k s. b p M u s z y ń s k i z d e fin io w a ł m iło ść ja k o tr w a n ie , w s p ó ln o tę m ię d z y o so b o w ą o p a r tą n a w z a je m n y m w s p ie r a n i u się. S tw ie r d z ił, iż w ła ś n ie E u c h a r y s tia je s t tr w a n ie m m iło śc i —
K to s p o ż y w a m o je C iało i K r e w m o ją p ije , tr w a w e M n ie , a J a w n im
(J 6, 56). Ż y je m y w ię c d z ię k i C h ry s tu s o w i i z N ieg o c z e rp ie m y ży cie
(Z a p r a w d ę , z a p r a w d ę , p o w ia d a m w a m : J e ż e li n ie b ę d zie c ie s p o ż y w a li C ia ła S y n a C z ło w ie c ze g o i n ie b ę d z ie c ie p ili K r w i Jego, n ie b ę d z ie c ie m ie li ż y c ia w so b ie. K to s p o ż y w a C iało m o je i p ije m o ją K r e w , m a ż y c ie w ie c z n e , a J a go w s k r z e s z ę w d n iu o s ta te c z n y m — J 6, 53— 54).
S z c z y to w y m p u n k te m m iło śc i je s t Z m a r tw y c h w s ta n ie — z t e j w ła ś n ie p e r s p e k ty w y św . J a n p a tr z y n ie ty lk o n a W ie c z e rn ik , lecz i n a d z ie je lu d z k o ś c i.
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO 2 8 7
M iłość o d w ie c z n a , n ie s k o ń c z o n a , n ie m a ją c a p o c z ą tk u n i k o ń c a , o b ja w iła się p rz y s tw o r z e n iu św iiata — u c z y n ie n iu c z ło w ie k a n a o b ra z i p o d o b ie ń s tw o B oga. E u c h a r y s tia zaś je s t m iło ś c ią s a k r a m e n ta ln ą , p e łn ią m iło ści, u m iło w a n ie m a ż do k o ń c a , tz n . p rz y jś c ie m i p o z o s ta n ie m z n a m i. J e s t m iło ś c ią d a ją c ą n o w e życie. J e z u s m iłu je ty c h , k tó r z y są p o ś r ó d ś w ia ta . O d c h o d z i do O jca, a le p o z o s ta w ia ic h o b d a rz o n y c h Je g o m iło ścią. O n a m a ic h u z d o ln ić d o p e łn e g o o d d a n ia się b ra c io m , u m o c n ić w w a lc e z p rz e c iw n o ś c ia m i.
W p r z y k a z a n ia c h m iło śc i C h ry s tu s p o z o s ta w ia n a m w z ó r sp o so b u m i ło w a n ia . N ik t b o w ie m n ie je s t z d o ln y k o c h a ć ta k , ja k O n. C h o d z i je d n a k o n a tu r ę t e j n a d p rz y r o d z o n e j m iło ści, k tó r a je s t w O jc u , o b ja w iła się w C h ry s tu s ie , z o sta ła d a n a u c z n io m i t r w a w n ic h . T rw a n ie w m i ło ści — to tr w a n i e w e w sp ó ln o c ie n a w z ó r Je z u s a , k tó r y t r w a w O jcu. M ów i o ty m f o r m u ła — K to tr w a w e m n ie , a J a w n im , te n p r z y n o s i
ow oc o b fity , p o n ie w a ż b e ze m n ie n ic u c z y n ić n ie m o ż e c ie ” (J 15, 5).
W szy stk o to w s k a z u je n a s a k r a m e n t a ln ą o b e c n o ść C h ry s tu s a , k tó r a z a s tą p iła d a w n ą o b ecn o ść fiz y c z n ą . M iłość J e z u s a u ja w n ił a s ię w po k a r m ie , k tó r y t r w a n a w ie k i i k tó r y d a je S y n C zło w ieczy — C h le b e m ,
k tó r y J a d a m je s t m o je ciało za ży c ie ś w ia ta (J 6, 51). P o k a r m t e n je s t
n ie z a s tą p io n y m ś r o d k ie m do o s ią g n ię c ia p e łn e j, c z y s te j m iło ści. T a k w ię c mdłość i E u c h a r y s tia z a s tę p u ją fiz y c z n ą o b e c n o ść C h ry s tu s a .
H a sło II K o n g re s u E u c h a ry s ty c z n e g o w ią ż e E u c h a r y s tię z życiem , p o sta w y k u lty c z n e z p o s ta w a m i e ty c z n y m i. K o n g re s s ta n o w i o k a z ję do o d n o w ie n ia w ia r y w o b ecn o ść C h r y s tu s a w E u c h a r y s tii, do o d n o w ie n ia s w o je j m iło ści. A ta k ż e do u z m y s ło w ie n ia so b ie p r a w d y o tr w a n i u w s p ó ln o ty m iło ś c i z C h r y s tu s e m Z m a r tw y c h w s ta ły m i U w ie lb io n y m . K u lt E u c h a r y s tii w y p ły w a z m iło śc i i słu ż y je j p o g łę b ie n iu .
K s. d r h a b . J a c e k S a l i j : E u c h a r y s tia i p o k u ta ja k o d w a w y m i a r y
ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o . — R e f e r e n t o k re ś lił p o k u tę ja k o w e w n ę tr z n ą
p rz e m ia n ę se rc a , a le ró w n ie ż id ą c ą z a ty m p rz e m ia n ę życia, p rz e m ia n ę b o g a tą w ow o ce n a w ró c e n ia . T a k r o z u m ia n a p o k u ta w in n a p rz e n ik a ć i c e ch o w ać życie c h rz e ś c ija n in a . O n a b o w ie m p o m a g a p e łn ie j o tw o rz y ć się i o w o c n ie j p r z y ją ć d a r E u c h a ry s tii. Z d ru g ie j z aś s tro n y E u c h a r y s tia k s z t a łt u je w n a s p o s ta w ę p o k u ty .
W e z w a n ie do p o k u ty z a w ie r a się w s a m e j n a z w ie E u c h a r y s tia . E u c h a r y s tia z n aczy d z ię k c z y n ie n ie . N ie sp o só b je d n a k w y ja ś n ić re lig ijn e g o z n a c z e n ia t e j n a z w y , je ś li s ię n a jp i e r w n ie w sk a ż e n a s t a n f u n d a m e n ta l n e j n iew d zię czn o ści, w ja k i p o p a d liś m y w s k u te k g rz e c h u p ie r w o ro d n e g o i n a s z y c h g rz e c h ó w w ła s n y c h . D a re m B o ży m p rz e c ie ż je s t to w sz y stk o , co n a s o ta c z a , m y sa m i, n a s z e p rz y m io ty d u c h o w e i fizy czn e, osoby n a jd a ls z e i n a jb liż s z e . Z a n u r z e n i je s te ś m y w p r z e s tr z e n i d a ró w B o żych. A je d n a k n ie c e c h u je n a s p o s ta w a w d zięczn o ści, a w ię c w ła śc iw e , zgodne z in te n c ją o fia ro d a w c y p rz y ję c ie d a r u o ra z n ie z a p o m in a n ie o
2 8 8 ANTONI LEWEK
Π]
ty m , d z ię k i k o m u co ś s t a je się n a s z ą w ła s n o ś c ią . N ie c e c h u je n a s n a w e t m in im u m w d z ię c z n o śc i, cz y li p o w s tr z y m a n ie się od u y ż c ia d a r u n ie z g o d n ie z in t e n c ją d a ją c e g o . N ie u s ta n n ie b o w ie m n a d u ż y w a m y B o ży c h d a ró w .
P ie r w s z y m c z ło w ie k ie m — s tw ie rd z ił m ó w c a — k tó r y p rz e s z e d ł p rz e z ż y c ie w p o s ta w ie id e a ln ie E u c h a ry s ty c z n e j, a w ię c w p o s ta w ie id e a ln e j w d zięczn o ści, b y ł J e z u s C h ry stu s* O c zy w iście w s w e j lu d z k ie j n a tu r z e . I u k a z a ł n a m , że w s z y s tk ie B oże d a r y s łu ż ą te m u , b y w k o ń c u czło w ie k s a m e g o B oga p r z y j ą ł w d a rz e , a z a ra z e m s a m u m ia ł się o d d a ć B o g u b e z re s z ty . J e d n o c z e ś n ie je d n a k o k a z a ło s ię ja k tr u d n o je s t z a c h o w a ć w c a ły m s w y m ż y c iu p o s ta w ę E u c h a ry s ty c z n ą . J e j z a c h o w y w a n ie z a c z ę ło w p e w n y m cza sie o z n a c z a ć d la J e z u s a n ie u c h r o n n o ś ć m ę k i i ś m ie rc i k rz y ż o w e j. A le to c a łk o w ite o d d a n ie się O jc u n a K a l w a r ii s ta ło się je d n o c z e ś n ie c a łk o w ity m o d d a n ie m czło w ie k o w i.
D z ię k i te m u o d d a n iu k a ż d y z n a s t ę p o s ta w ę f u n d a m e n ta l n e j n ie w d z ię c z n o śc i w o b e c B o g a m oże p rz e m ie n ia ć w p o s ta w ę d z ię k c z y n ie n ia . I n n y m i sło w y w C h r y s tu s ie m o ż e m y d o s tą p ić z b a w ie n ia . W n im b o w ie m m o ż e m y o d p o w ie d z ie ć n a m iło ś ć B oga p o s ta w ą id e a ln e j w d zięczn o ści. W C h r y s tu s ie s t a ła się m o ż liw a p o k u ta s k u te c z n a — p rz e m ia n a n ie w d z ię c z n ik a w c z ło w ie k a w ie lb ią c e g o B o g a — sw eg o P a n a i O jca.
'C e n tra ln y m m ie js c e m i n a rz ę d z ie m p o k u ty , p rz e z k tó r e dzieło n a sz e g o z b a w ie n ia się d o k o n u je , je s t E u c h a r y s tia . J e s t O n a b o w iem , ch o ć s a k r a m e n ta l n ą , a le rz e c z y w is tą o b e c n o śc ią C h r y s tu s a , m o ż liw o śc ią s p o t k a n ia c z ło w ie k a z B o g iem , s p o tk a n ia z b a w czeg o . W n ie j d o k o n u je się s p o tk a n ie z C h r y s tu s e m s k ła d a ją c y m o f ia r n e d z ię k c z y n ie n ie sw e m u O jc u za n a s w s z y s tk ic h i d a ją c y m s ię n a m d o s p o ż y w a n ia p o d p o s ta c ia m i c h le b a i w in a . W e M szy św . s p o ty k a m y się n a d to z C h ry s tu s e m o b e c n y m w e w s p ó ln o c ie w ie rz ą c y c h i p rz y c h o d z ą c y m w sło w ie B ożym .
D alsze f r a g m e n ty sw e g o ro z w a ż a n ia k s . S a lij .pośw ięcił w z a je m n e m u p r z e n ik a n iu się E u c h a r y s tii i p o k u ty , k s z ta łc e n iu w so b ie p o s ta w y p o k u t n e j ; m ó w ił o E u c h a r y s tii ja k o s a k r a m e n c ie p o k u tu ją c y c h . K s. p ro f. d r J o s e f G e o rg Z i e g l e r , (R F N ): C h r y s to lo g ic z n e p o d s ta w y m o ra ln o ś c i ła s k i (s a k r a m e n ta ln e j). — R e f e r e n t, te o lo g m o r a lis ta z M o g u n c ji m ó w ił o ż y c iu c h r z e ś c ija n in a ja k o b y to w a n iu w C h ry s tu s ie . S tw ie r d z ił, iż k a ż d y z s a k r a m e n tó w s ta n o w i u c z e s tn ic tw o w s y n o s tw ie C h r y s tu s a w z g lę d e m O jc a . O trz y m y w a n e zaś ła s k i p o z w a la ją n a m co r a z le p ie j o d w z o ro w y w a ć w so b ie p o d o b ie ń s tw o do Je z u s a .
K s. p ro f, d r h a b . J a n u s z S ta n is ła w P a s i e r b : E u c h a r y s tia w k u l
tu r z e p o ls k ie j. — W s w o im w y s tą p ie n iu k s . p ro f. P a s i e r b u k a z a ł, ja k
k u l t E u c h a r y s tii tk w ił u p o d s ta w ro z w o ju k u l t u r y p o ls k ie j. P r z e d s ta w ił w ie le p r z y k ła d ó w w y b itn y c h d z ie ł a rc h ite k to n ic z n y c h , a r ty s ty c z n ie w y k o n a n y c h n a c z y ń i s z a t litu r g ic z n y c h . O m ó w ił w p ły w k u lt u n a ro z w ó j m a la r s t w a i rz e ź b y , m u z y k i, d r a m a tu r g ii, p o e z ji i in n y c h
[8]
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO 2 8 9 g a tu n k ó w lite r a c k ic h , ja k ró w n ie ż z n a c z e n ie E u c h a r y s tii w n a jg łę b s z e j w a r s tw ie k u l t u r y — w ż y c iu k a ż d e g o czło w ie k a. K s. p ro f, d r h a b . M a r ia n B a n a s z a k : N a r o d o w e w y z n a n ie w ia r y — I K r a jo w y K o n g re s E u c h a r y s ty c z n y . — R e f e r e n t, d z ie k a n W y d z ia łu T e o lo g iczn eg o i k ie r o w n ik K a te d r y H is to r ii K o śc io ła Ś re d n io w ie c z n e g o , o m ó w ił g e n e z ę , p rz e b ie g i ow o ce I K ra jo w e g o K o n g re s u E u c h a r y s ty c z nego, ja k i o d b y ł się w 1930 r . w P o z n a n iu . C zęść s w e j w y p o w ie d z i p o św ię c ił r e f e r e n t w y s tą p ie n io m , ja k ie m ia ły n a n im m ie js c e i u c h w a łom , ja k ie z o s ta ły p o d ję te g e n e r a ln ie b ą d ź p rz e z p o szczeg ó ln e se k c je . S y m p o z ju m w A T K z a k o ń c z y ło s ię w s p ó ln ą m o d litw ą w s z y s tk ic h b io r ą c y c h w n im u d z ia ł. (P o w y ższe s p r a w o z d a n ie o p ra c o w a ł A n d rz e j L a z a r o w i с z).4. K u c z c i k s . p ro f . H . E . W y c z a w s k i e g o
D n ia 20 m a j a 1987 r o k u o d b y ło s ię w A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie s y m p o z ju m h is to ry c z n e k u czci k s. p ro f. d r. h ab . H ie ro n im a E u g e n iu s z a W y czaw sk ieg o , z o k a z ji z b liż a ją c e j s ię 70. ro c z n ic y jeg o życia. N ie c z ę sto u rz ą d z a się sy m p o z ja k u czci lu d z i ż y ją c y c h . K sią d z p ro f e s o r H . E. W y c z a w sk i z p e w n o ś c ią n a t a k i e w y ró ż n ie n ie z a s łu g u je . N a jw ię k s z a s a la A k a d e m ii n ie p o m ie śc iła w s z y s tk ic h u c z e s t n ik ó w . W S y m p o z ju m U dział w z ię li u c z n io w ie i p rz y ja c ie le K się d z a P r o f e s o r a z c a łe j P o ls k i, z J.. E. k s . b p . d r. E d m u n d e m P i s z c z e m z O lsz ty n a i p rz e ło ż o n ą g e n e r a ln ą Z g ro m a d z e n ia S ió s tr M a tk i B ożej L o re ta ń s k ie j, s. Z o fią C h o m i u k n a czele. O b e c n i b y li ta k ż e m .in .: r e k t o r A T K k s. p ro f, d r h a b . R e m ig iu sz S o b a ń s к i, p r o r e k to r ( r e k to r - e le k t) k s . p ro f , d r h a b . H e lm u t J u r o s , d z ie k a n W y d z ia łu T eo lo g icz n eg o k s . p ro f , d r h a b . M a r ia n B a n a s z a k , p r o d z ie k a n k s. doc. d r h a b . W in c e n ty M y s z o r , lic z n e g ro n o p ra c o w n ik ó w n a u k o w y c h o ra z stu d e n c i. O tw a rc ia sy m p o z ju m d o k o n a ł r e k to r A T K , ks. p ro f , d r h a b . R e m i g iu sz S o b a ń s k i , k t ó r y w sw o im p r z e m ó w ie n iu p o d k r e ś lił m . in . f a k t n ie d o b o ru r z e te ln e j k r y t y k i w n a u c e p o ls k ie j. K s. R e k to r w s k a z a ł ró w n ie ż n a n ie k tó r e w y b itn e c e c h y c h a r a k t e r u k s. p ro f. W y c z a w sk ie g o , z w ią z a n e g o z Α Ί Κ o d d n ia j e j p o w s ta n ia .
S ło w o w s tę p n e w y g ło sił k s . b p d r E d m u n d P i s z c z , p rz e w o d n i czący S e k c ji H is to ry k ó w K o śc io ła w P o ls c e . K s. B is k u p z w ró c ił u w a g ę n a n a jis to tn ie js z ą c ech ę d z ia ła ln o ś c i n a u k o w e j k s. p ro f. W y czaw sk ieg o , a m ia n o w ic ie n a jeg o d ą ż e n ie do p r a w d y h is to ry c z n e j. Z d a n ie m k s. B is k u p a , to u p o rc z y w e p o s z u k iw a n ie p r a w d y w d z ie ja c h c h r z e ś c ija ń s tw a p rz y n o s i K o śc io ło w i o g ro m n y p o ż y te k , g d y ż s t a je się o no d ą ż e n ie m do T ego, k tó r y je s t D ro g ą i P r a w d ą .
2 9 0 ANTONI LEWEK Î9 ]
S y lw e tk ę n a u k o w ą k s . p ro f . W y c z a w sk ie g o p r z e d s ta w ił d z ie k a n W y d z ia łu T e o lo g iczn eg o A T K , k s. p r o f d r h a b . M a r ia n B a n a s z a k , g łó w n y o rg a n iz a to r s y m p o z ju m . O to s k r ó t w y s tą p ie n ia k s . D z ie k a n a .
K s. p ro f . H . E. W y c z a w sk i u ro d z ił się 2 m a r c a 1918 ro k u . D o z a k o n u B e r n a r d y n ó w w s tą p ił w L e ż a js k u 4 lis to p a d a 1983 ro k u . K u rs filo zo fii i teo lo g ii o d b y ł w s e m in a r iu m s w e g o z a k o n u w e L w o w ie i w K a lw a rii Z e b rz y d o w s k ie j. Ś w ię c e n ia k a p ła ń s k ie p r z y ją ł 8 c z e rw c a 1941 r.
25 V II 1945 r. k s. W y c z a w sk i u k o ń c z y ł s tu d ia n a W y d z ia le T eo lo g icz n y m U n iw e r s y te tu J a g ie llo ń s k ie g o , a 12 I I 1947 r . u z y s k a ł d o k to r a t z te o lo g ii. O d 1945 r. b y ł p r a c o w n ik ie m n a u k o w y m n a W y d z ia le T eo lo g ic z n y m U J, p rz y k a te d r a c h H is to rii K o śc io ła w P o ls c e i H is to rii K o ś c io ła P o w sz e c h n e g o .
W 1952 r. u z y s k a ł h a b ilita c ję w z a k re s ie h is to r ii K o śc io ła w P o lsce. W 1954 r., z c h w ilą p o w s ta n ia A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a r sz a w ie z o s ta ł p rz e n ie s io n y w r a z z in n y m i p ro f e s o ra m i p rz e z m in is tr a S z k o ln ic tw a W yższego i N a u k i do w y m ie n io n e j u c z e ln i w c h a r a k te r z e e ta to w e g o d o c e n ta . 29 IX 1956 r . a w a n s o w a ł n a p r o f e s o r a n a d z w y c z a j neg o . W o k r e s ie ty m d o je ż d ż a ł z w y k ła d a m i z K r a k o w a do W a rs z a w y ; w y k ła d a ł b o w ie m ró w n o c z e ś n ie w k r a k o w s k im S e m in a r iu m M e tro p o lita ln y m i n a S tu d iu m O O . K a p u c y n ó w . W 1957 r o k u w r a z z in n y m i p ro f e s o ra m i z d a w n e g o W y d z ia łu T eo lo g iczn eg o U J wiziął b e z p ła tn y u r lo p z A T K , k o n ty n u u ją c je d y n ie w y k ła d y w K ra k o w ie o ra z w la ta c h 1957— 1960 w S e m in a r iu m D u c h o w n y m B e r n a r d y n ó w w K a lw a r ii Z e b rz y d o w s k ie j. Z c h w ilą o tr z y m a n ia n o m in a c ji n a g w a r d ia n a k o n w e n tu k ra k o w s k ie g o i a r c h iw a r iu s z a z a k o n n e j p ro w in c ji w 1957 r. p rz e p r o w a d z ił ra d io fo n i- z a c ję k o śc io ła , w y b u d o w a ł z a k o n n y g ro b o w ie c n a C m e n ta rz u R a k o w ie c k im , u p o rz ą d k o w a ł, s p is a ł i w y d r u k o w a ł k a ta l o g z b io ró w A rc h iw u m P ro w in c ji. W 1960 r. z ło ży ł o b a u rz ę d y i w 1961 r. n a k ilk a k r o tn e w e z w a n ia r e k t o r a A T K p o w ró c ił z w y k ła d a m i do W a rs z a w y , p rz e n o s z ą c się do n ie j n a s ta łe . Do teg o c z a su p e łn ił ta k ż e o b o w ią z k i sędziego p ro s y n o d a ln e g o w K ra k o w s k im S ą d z ie M e tro p o lita ln y m . O d 1946 r. n a le ż y do P o ls k ie g o T o w a r z y s tw a T eo lo g iczn eg o , b ę d ą c w la ta c h 1949— — 1957 jeg o s e k r e ta rz e m , zaś w la ta c h 1959—(1960 — p re z e s e m . W 1958 r o k u z o rg a n iz o w a ł w K ra k o w ie i p rz e z r o k k ie r o w a ł m ię d z y z a k o n n y m S tu d iu m P a s to r a ln y m . P o p o w ro c ie do A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j z o s ta ł k ie r o w n ik ie m K a te d r y H is to r ii K o ścio ła, a p e łn ią c u rz ą d d z ie k a n a W y d z ia łu T eo lo g icz nego w la t a c h 1Θ64—(1966, u tw o rz y ł o s o b n ą 'S e k c ję H is to r ii K o śc io ła o ra z u z u p e łn ił z a k re s o b o w ią z u ją c y c h n a W y d z ia le W y k ła d ó w . S e k c ją tą k ie r u je do d n ia dzisiejszeg o .
O g ło sił d r u k ie m p o n a d 650 p o z y c ji, w d r u k u z n a jd u ją się k o le jn e pięć, w m a s z y n o p is a c h — p o n a d 10, w o p ra c o w y w a n iu — 2. W śró d
'[10]
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO 2 9 1 teg o b o g a c tw a d o ro b k u n a u k o w e g o k s. W y c z a w sk ie g o n a n a jw ię k s z e z a in te re s o w a n ie z a s łu g u ją p u b lik a c je : 4 -to m o w y S ło w n ik P o ls k ic h T e o lo g ó w K a to lic k ic h (w yd. 1978 r.), s e r y jn e w y d a w n ic tw o S tu d ia z h i s to r ii K o ścio ła w P o lsce z a w ie ra ją c e ro z p r a w y m a g is te r s k ie i d o k to r
skie, m o n o g ra fię A r c y b is k u p Z y g m u n t S z c z ę s n y F e liń s k i (1822— 1895) (w yd. 1975), B ib lio g r a fię h is to r ii K o ścio ła w P o lsce z a la ta 1944— 70 (w yd. 1977), K la s z to r y B e r n a r d y ń s k ie w P o lsce w je j g ra n ic a c h h is to
r y c z n y c h (p ra c a z b io ro w a p o d re d . H . E. W y c z a w sk ie g o , w y d . 1985).
N a p r o g r a m s y m p o z ju m złożyło się 6 k r ó tk ic h r e f e r a tó w :
1. K s. d r W ito ld K u j a w s k i (W ło cław ek ): P o c z ą tk i o rg a n iza c ji k o ś
c ie ln e j n a K u ja w a c h ; 2. K s. d r Z b ig n ie w S k i e ł c z y ń s k . i (G ó rk i K a m p in o s k ie ): B ib lio te k a K a p itu ln a w Ł o w ic z u ; 3. K s. doc. d r h a b . J ó z e f M a n d z i u k (W ro cław ): S a n k tu a r ia m a r y jn e w a r c h id ie c e z ji w r o c ła w s k ie j; 4. K s. p ro f, d r h a b . F r a n c is z e k S t o p n i a k (A T K ): K o śc ió ł k a to lic k i i Ż y d z i w P o lsce p o d c za s I I w o jn y ś w ia to w e j;
5. K s. d r h a b . B ro n is ła w P a n e k (W arsz a w a ): K o śc ió ł i e m ig r a c ja p o l
s k a w o k r e s ie m ię d z y w o je n n y m (1918— 1939);
6. K s. d r T a d e u sz K r a h e l (A T K ): P a m ię tn ik i k s. J a n a K u r c z e w s k ie g o . T re ść p o w y ż sz y c h r e f e r a tó w o r a z szczegółow e s p r a w o z d a n ie z s y m p o z ju m k u czci k s. p ro f, d r a h a b . H. E. W yczaw 'skiego z o s ta n ie o p u b li k o w a n e w K się d z e P a m ią tk o w e j w y d a n e j p rz e z W y d a w n ic tw o A k a d e m ii T eologii K a to lic k ie j. O b ra d o m p rz e w o d n ic z y li k s. doc. d r h a b . M a re k Z a h a j k i e w i c z (KUL.) i k s. p ro f, d r h a b . M a r ia n B a n a s z a k (A TK). (P o w y ższe s p r a w o z d a n ie p rz y g o to w a ł m g r P io t r L a t a w i e c ) .
I I I. W Y K Ł A D Y G O Ś C IN N E P R O F E S O R Ó W Z Z A G R A N IC Y S ta r a n ie m K a te d r y T eo lo g ii E k u m e n ic z n e j o d b y ł s ię 21 s ty c z n ia 1987 r o k u w A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie w y k ła d p u b lic z n y p t. E k u m e n ic z n e p e r s p e k ty w y d o k u m e n tu z L im y ; w y g ło sił go k s. p ro f. P ie r r e M i c h a l o n z L y o n u (F r a n c ja ).
N a z a p ro s z e n ie K a te d r y L itu r g ik i A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie z g o ś c in n y m i w y k ła d a m i p rz y b y ł k s. p ro f. A. B l i j l e v e n s z A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w H e e rle n (H o la n d ia ). W d n iu 3 m a r c a 1987 r . w y g ło sił w A T K d w a w y k ła d y .
P ie rw s z y w y k ła d p t. A n tr o p o lo g ic z n e i te o lo g ic z n e p o d s ta w y s y m b o
li k i litu r g ic z n e j k o n c e n tr o w a ł się w o k ó ł z a g a d n ie ń d o ty c z ą c y c h s y m b o
lik i litu r g ic z n e j i je j z a k o rz e n ie n ia w rz e c z y w is to śc i, w ja k ie j ży je czło w ie k . C zło w iek ż y ją c w św iecie, je s t u z a le ż n io n y od n ieg o , a ró w n o cześn ie p rz e z t e n ś w ia t d o ch o d zi do sie h ie , d e f in iu je s a m e g o siebie.
2 9 2 ANTONI LEWEK
i l l ]
Ś w ia t rz e c z y m a te r ia ln y c h o d d z ia ły w u je n a c z ło w ie k a , d z ię k i k tó r y m c z ło w ie k o d k r y w a sie b ie . G łę b o k i z w ią z e k m ię d z y ś w ia te m a c z ło w ie k ie m z o s ta ł p o d k re ś lo n y ju ż n a s a m y m p o c z ą tk u K s ię g i R o d z a ju p rz e z d w a w y r a ż e n ia :adamah
— zie m ia , g r u n t, ś w ia t o ra z d r u g ie w y ra ż e n ie :adarn
— c zło w ie k . W te n s p o s ó b w y ra ż o n y je s t f a k t z a le ż n o śc i cz ło w ie k a od z ie m i i ró w n o c z e śn ie p o le c e n ie p a n o w a n ia n a d ziem ią.Ś w ia t rz e c z y m a t e r i a ln y c h o d k ry w a m y w z w ią z k u z c z ło w ie k ie m i d la te g o n ie m o ż n a r a d y k a l n ie o d d z ie la ć ic h od cz ło w ie k a . R zeczy i c z ło w ie k są z n a k a m i, s y m b o la m i, w k tó r y c h c z ło w ie k r e f le k t u je n a d s a m y m s o b ą i o k re ś la sie b ie p rz e z rzeczy . N ie p o z n a je c z ło w ie k sa m e g o sie b ie w iz o la c ji od rz e c z y , je s t b o w ie m g łę b o k o z a n u rz o n y w św iecie m a te r ia ln y m . O z n acza to , że sy m b o le s ą ta m , g d z ie je s t czło w ie k , n ie is tn ie ją s a m e d la sie b ie , s ą s ta le u k ie r u n k o w a n e n a c z ło w ie k a , n p . s y m b o le E u c h a r y s tii: c h le b i w in o n ie są s y m b o la m i s a m e z sie h ie , a le s ą s y m b o la m i w r e l a c ji do c z ło w ie k a , b ę d ą c s y m b o la m i p o ż y w a n ia i p i cia, c z y li p o s iłk u . W r o z u m ie n iu s y m b o lu is to tn ą ro lę o d g ry w a sło w o , k tó r e w y ja ś n ia , i n t e r p r e t u j e sy m b o l. S ło w o o d g ry w a fu n k c ję p e r f o r m a ty w n ą , tz n . s tw a r z a k o m u n ik a c ję , je d n o ść , p e w n ą r e la c ję m ię d z y sy m b o le m a rz e c z y w is to ś c ią z a k r y tą , tzw .
zweite Sprache
— d r u g a m o w a . P o d o b n y z w ią ze k m o ż n a u k a z a ć n a p rz y k ła d z ie b ib lijn e g o sło w adabar,
k tó r e to s ło w o je s t ś c iśle z w ią z a n e z a k c ją , c z y n n o śc ią .N ie n a le ż y o d d z ie la ć sło w a od s y m b o lu , p o n ie w a ż p rz e s a d n e a k c e n to w a n ie s ło w a p r o w a d z i do in te le k tu a liz m u , n a to m ia s t ta m , g d z ie je s t s a m sy m b o l, g ro z i je d n o s tr o n n y e m o c jo n a liz m . T rz e b a ró w n ie ż u w z g lę d n ia ć ró ż n ic ę p o m ię d z y p ie r w s z o rz ę d n y m i i d r u g o r z ę d n y m i sy m b o la m i. P ie rw s z o rz ę d n e s y m b o le m a j ą z n a c z e n ie p o d sta w o w e , p o n a d h is to ry e z n e , w y n ik a ją c e z ic h n a tu r y . D ru g o rz ę d n e s y m b o le o p ie r a ją się n a h is to ry c z n y c h , k u lt u r a l n y c h u w a r u n k o w a n ia c h . D ro g ą do o d n o w ie n ia s y m b o li je s t p o w ró t do p ie r w s z o rz ę d n y c h sy m b o li. W d r u g i e j czę śc i w y k ła d u z o s ta ły u k a z a n e te o lo g ic z n e p o d s ta w y s y m b o lik i litu r g ic z n e j. W C h ry s tu s ie S ło w o B oże s ta ło się C ia łe m i d la te g o C h r y s tu s je s t p ie r w s z y m sy m b o le m
par excellence.
M is te r iu m W c ie le n ia C h r y s tu s a je s t d e c y d u ją c y m m o m e n te m w e jś c ia w lu d z k ą n a t u r ę — s ta łsię podobny do nas we wszystkim, z wyjątkiem grzechu
(H h r 4, 15). P rz e z w c ie le n ie C h ry s tu s w sz e d ł w lu d z k ą n a t u r ę i w t e n sp o só b czło w ie k s t a ł s ię s y m b o le m o b e c n o śc i B oga. J e z u s C h r y s tu s je s t sy m b o le m B o g a, a le z r ó w n o c z e s n y m u k ie r u n k o w a n ie m , że je s t to Bóg d la czło w ie k a , d la lu d z i. C a łe ż y c ie C h r y s tu s a b y ło p a s c h ą — p rz e jś c ie m , co n a jp e ł n ie j z re a liz o w a ło się w ty m c e n tr a ln y m a k c ie : p a s c h y ja k o m ę k i, ś m ie rc i, z m a r tw y c h w s ta n ia i u w ie lb ie n ia C h r y s tu s a . P r z e z u w ie lb ie n ie sy m b o lic z n o ść C h r y s tu s a z u n iw e rs a liz o w a ła się, b o w ie m C ia ło C h r y s tu sa , t r w a w ie c z n ie w B o g u , o b e jm u ją c w s z y stk o . D z ię k i w ie c z n o trw a łe j[12]
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO 2 9 3 o b ecn o ści C h ry s tu s a , J e g o s ło w a p rz e n o s im y n a lu d z k ie s y tu a c je , k tó r e o tr z y m u ją n o w e z n a c z e n ie , n o w ą g łęb ię, n o w ą k w a lif ik a c ję . W t e n sp o só b c z ło w ie k o d n a jd u j e sa m e g o sie b ie w o b lic z u C h ry s tu s a , p r z e s ta je b y ć k im ś a n o n im o w y m .W n io s k i w y p ły w a ją c e z w y k ła d u u ją ł k s. p ro f. B lijle v e n s n a s tę p u ją c o : 1. L it u r g ia w in n a b y ć lu d z k a , tz n . się g a ć do g łę b o k ie j s y m b o lik i lu d z
k ie j.
2. L itu r g ia w in n a b y ć C h ry s tu s o w a i c h rz e ś c ija ń s k a .
3. L itu r g ia w in n a u w z g lę d n ia ć sy m b o lic z n e d z ia ła n ia cz ło w ie k a , a le je d n o c z e śn ie a k c e n to w a ć c e n tr a ln e z n a c z e n ie i m ie js c e C h ry s tu s a . 4. S ło w a i sy m b o lic z n e d z ia ła n ia s ta n o w ić m a j ą p e w n ą je d n o ś ć i c a
łość. W ty m p o łą c z e n iu w in n a b y ć ró w n o w a g a — n ie ilo śc io w a , a le ja k o śc io w a .
D ru g i w y k ła d k s. p ro f. B l i j l e v e n s a p t. L itu r g ia a p o b o żn o ś ć lu
d o w a p o d ją ł z a g a d n ie n ie r e l a c ji m ię d z y k a to lic y z m e m lu d o w y m , p o b o ż
n o śc ią lu d o w ą a litu r g ią . K a to lic y z m lu d o w y o d z n a c z a się s z e re g ie m z w y c z a jó w , k to ó r e w y ro s ły n a g ru n c ie p o b o ż n o śc i lu d o w e j. L itu r g ii r z y m s k ie j zaw sz e to w a rz y s z y ły fo r m y p o b o ż n o śc i lu d o w e j i b y ły o n e c zęsto b a z ą litu r g ii.
L itu r g ia w s z e ro k im z n a c z e n iu , to c a łe ży cie lu d z k ie r o z u m ia n e ja k o s łu ż b a B ogu, z g o d n ie z ty m co n a p is a ł św . P a w e ł w R z 12, 1: P ro szę
w a s, b ra cia , p r z e z m iło s ie r d z ie B o że , a b y śc ie d a li s w o je cia ła n a o fia rę ż y w ą , ś w ię tą , B o g u p r z y je m n ą ja k o w y r a z w a s z e j r o z u m n e j s łu ż b y B o ż e j.
W z r a s ta ją c e z a in te re s o w a n ie p o b o żn o ścią lu d o w ą w s k a z u je n a to, że litu r g ia w o d n o w io n e j fo r m ie n ie s t a ła się d o ty c h c z a s „ s e r c e m ” lu d z i, n ie z o s ta ła w ła ś c iw ie p r z y j ę ta i p rz e ż y ta . Z d a n ie m k s . p ro f . B lijle v e n s a , o d n o w a li tu r g ii p rz e s z ła o b o k „ s e rc a ” z p o w o d u w ie lk ie j ra c jo n a liz a c ji.
K s. P r o f e s o r w s k a z a ł n a r e la c je p o m ię d z y litu r g ią a p o b o ż n o śc ią l u d o w ą i n t e r p r e tu ją c z w ią z e k p o m ię d z y s a c r u m i p r o fa n u m . R o zd ział
m ię d z y s a c r u m i p r o f a n u m p o w o d u je ró w n ie ż n ie z r o z u m ie n ie z w ią z k u li tu r g ii z p o b o ż n o śc ią lu d o w ą . Ś w ia t z w y k ło się o k re ś la ć d w o m a t e r m i n a m i: k o s m o s (gr.) i s a e c u lu m (łac.). K o sm o s p o s ia d a z n a c z e n ie p r z e s trz e n n e , w y ra ż a ła d , p o rz ą d e k , n ie z m ie n n o ś ć , h a rm o n ię , n a to m ia s t
s a e c u lu m o b e jm u je h is to rię , rz e c z y w is to ść z m ie n n ą d o k o n u ją c ą się s t a
le , p ły n n ą . C h rz e ś c ija n ie n a p o c z ą tk u p o z y ty w n ie ro z u m ie li s a e c u lu m — ś w ia t s ta w a ją c y się. D o p ie ro p ó ź n ie j z aczęto w ią z a ć z ty m p o ję c ie m to, co je s t czaso w e, z m ie n n e , p rz e m ija ją c e , a w ię c p o s ia d a ją c e m n ie js z ą w a rto ś ć . N a s tą p iła u c ie c z k a o d teg o , co n ie s ta łe , czaso w e, a w ięc od św ia ta . Id e a łe m s ta ło się to , co je s t w ie c z n e , s ta łe , n ie z m ie n n e , w y r a ż a ją c e się w p o ję c iu k o sm o s. T e n k o s m o c e n try z m w sz e d ł do m o r a l n o śc i ja k i litu r g ii. S tą d m o w a o ś w ię te j, n ie z m ie n n e j litu r g ii, o ś w ię ty m o fic ju m .
294
A N T O N I L E W E K[13]
P o b o ż n o ść lu d o w a w in n a się g a ć do te g o o k re s u , k ie d y n ie b y ło jeszcze te g o r o z d z ia łu m ię d z y s a c r u m i p r o fa n u m .D ru g a część w y k ła d u o b e jm o w a ła z a g a d n ie n ia z z a k re s u ro z u m ie n ia litu r g ii p rz e d S o b o re m W a ty k a ń s k im I I a w s p ó łc z e s n y m je j ro z u m ie n ie m z g o d n ie z s o b o ro w ą K o n s ty tu c ją o litu r g ii. W z w ią z k u z d o s trz e g a n y m n a p ię c ie m m ię d z y o s o b is tą p o b o ż n o śc ią a m o d litw ą w e w stpólno- cie, w y p a d a p o d k re ś lić — zg o d n ie z z a le c e n ia m i so b o ro w e j K o n s ty tu c ji — p ie r w s z e ń s tw o d z ia ła ń w sp ó ln o ty . C h o d zi o stw o rz e n ie p e w n e j ró w n o w a g i w litu r g ii, b y u n ik n ą ć p r z e s a d n e j o b ie k ty w iz a c ji i r a c j o n a liz a c ji, a z d r u g ie j s tr o n y u n ik n ą ć u c z u c io w o śc i i p ry w a ty z a c ji.
K o ń c o w y m a k c e n te m w y k ła d u b y ło z w ró c e n ie u w a g i, że litu r g ia w in n a k s z ta łto w a ć o d p o w ie d z ia ln o ść i o so b iste w y b o ry . L itu r g ia je s t d a re m , a le te ż i rz e c z y w is to ś c ią z a d a n ą , k t ó r a m a p o b u d z a ć u c z e s tn ik ó w d o c ią g łe j p rz e m ia n y , do o d p o w ie d z ia ln o śc i z a ś w ia t i k o n k r e tn e sy tu a c je , b y m ó c b u d o w a ć ś w ia t c o ra z b a r d z ie j lu d z k i. (S tre śc ił k s . m g r C z e sła w R y b a c k i , T C h r). W z w ią z k u z o b c h o d a m i 16Ю10 ro c z n ic y n a w r ó c e n ia św . A u g u s ty n a w d n iu 4 g r u d n i a 1986 r . k s. p ro f . G e o rg e L a w l e s s , , w y k ła d o w c a w I n s tit u tu m P a tr is t ic u m A u g u s tin ia n u m w R z y m ie , w y g ło s ił w g m a c h u A k a d e m ii T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie r e f e r a t p t. S w . A u g u s ty n
a k o b ie ty . O to jeg o stre sz c z e n ie .
W W y z n a n ia c h , k tó r e z a jm u ją je d n o z czo ło w y ch m ie js c n a św iecie b e s ts e lle ró w l i t e r a t u r y św ia to w e j, św . A u g u s ty n p o św ię c ił w ie le m i e j sc a s w o je j m a tc e , M o n ice, k tó r e j z a w d z ię c z a ć m ó g ł n ie ty lk o życie d o czesn e, a le i w d u ż e j m ie rz e w ie c z n e z b a w ie n ie . B is k u p H ip p o n y b y ł św ia d o m te g o , że w la t a c h s w o je j m ło d o śc i s p r a w i a ł t e j k o b ie c ie w ie le tr u d n o ś c i i z a d a w a ł je j s e rc u n ie m a ło b ó lu . Bo czyż n ie c ie rp ie ć m oże m a tk a , k tó r e j s y n k o ja r z o n y je s t z g r u p ą c h u lig a n ó w , m a lic z n e r o m a n s e z k o b ie ta m i, z a jm u je się a s tro lo g ią , a p o te m p rz e z d ziew ię ć l a t n a le ż y do s e k t y m a n ic h e js k ie j? A je d n a k M o n ik a n ie z a ła m u je się, n ie w y r z e k a m a r n o tr a w n e g o s y n a , lecz p o z o s ta je do k o ń c a jego n a j w ie rn ie js z y m p rz y ja c ie le m . J e j łzy , w y s iłk i i m o d litw y z d o ła ły zro b ić sw o je . D zidki n ie j, j a k s tw ie rd z ił św . A m b ro ż y , A u g u s ty n d o szed ł do p o z n a n ia P r a w d y , p o k o c h a ł J ą i s ta ł się J e j w ie r n y m słu g ą.
M o n ik a b y ła ró w n ie ż o b e c n a p r z y A u g u s ty n ie , k ie d y p r z y b y ł o n w ra z ze sw o im s y n e m , A d e o d a te m i g r o n e m n a jb liż s z y c h p rz y ja c ió ł do C a s- s ic ia c u m — m ie js c o w o śc i p o ło ż o n e j u p o d n ó ż a A lp, ok. 40 k m n a p ółnoc o d M e d io la n u , b y ta m — ja k o n e o k o n w e r ty ta — w ś w ie tle teg o , co z aszło w je g o ży ciu , p rz e a n a liz o w a ć s p r a w y d o ty c z ą c e m o ra ln o ś c i, sz c z ę ś c ia i zła. Z te g o to o k r e s u p o c h o d z ą c z te ry d ia lo g i filo z o fic z n e : P rze c iw
A k a d e m i k o m , O ż y c iu s z c z ę ś liw y m , O •porządku o ra z S o lilo k w ia , b ę d ą c e
u w ie c z n ie n ie m n ie ja k o ro z m ó w p ro w a d z o n y c h w C assic/iacum , w k t ó ry c h e z y n n ie u c z e s tn ic z y ła ró w n ie ż M o n ik a . O s ta tn ie c h w ile ży cia sw o
-KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO
2 9 5
je j m a tk i o p is a ł A u g u s ty n z p r a w d z iw ą m a e s trią . S c e n a , ja k a m ia ła m ie js c e w O stii n a k r ó tk o p rz e d śm ie rc ią M oniki,, g d y w r a z ze sw o im n a w ró c o n y m s y n e m p rz e ż y w a ła c h w ile m is ty c z n e g o u n ie s ie n ia , n ie z a w sze tr a f n i e je s t o k r e ś la n a m ia n e m w iz ji. W y d a je się, iż h is to ria n ie z n a ta k ie g o p r z y p a d k u w ży c iu ś w ię ty c h , b y d w o je lu d z i t a k b a rd z o sobie b lis k ic h b y ło w je d n y m i ty m s a m y m czasie o b d a rz o n y c h p o d o b n ą e k s ta z ą .
D ru g ą k o b ie tą , k t ó r a w ż y c iu św . A u g u s ty n a o d e g ra ła p o w a ż n ie js z ą ro lę , je s t m a tk a jeg o s y n a — A d e o d a ta . N ie b y ła o n a le g a ln ą żoną, a z a w a rc ie z n ią z w ią z k u m a łż e ń s k ie g o by ło n ie m o ż liw e ze w z g lę d u n a k a s to w y c h a r a k t e r ó w czesn eg o sp o łe c z e ń stw a , w k tó r y m lu d z ie n a le ż ą c y do w y ż sz y c h s f e r n ie m ie li p r a w a b r a ć ślu b u z o so b a m i niższeg o p o c h o d z e n ia . A d e o d a t b y ł d z ie c k ie m n ie c h c ia n y m , a le g d y się u ro d ził, s ta ł się u m iło w a n y m s y n e m A u g u s ty n a . D w u k r o tn ie w sw o ic h W y z n a n ia c h b is k u p H ip p o n y u z n a ł g o za ow oc sw o je g o g rz e c h u . T o, że A u g u s ty n k o c h a ł a u te n ty c z n ie m a tk ę sw o jeg o s y n a , je s t f a k te m b e z s p o r n y m . P rz e d e w s z y s tk im b y ł je j w ie rn y , a o p is ro z łą k i z n ią p rz e n ik a g łę b o k i s m u te k . N ie z n a m y , n ie s te ty , je j im ie n ia . A u g u s ty n n ie p o d a ł go ro z m y śln ie , W y z n a n ia b o w ie m sw o je p rz e z n a c z y ł do p u b lik a c ji. W olał, b y m a t k a A d e o d a ta p rz e s z ła do h is to rii ja k o k o b ie ta b e z im ie n n a , an iż e li m ia łb y je j w ja k ik o lw ie k sp o só b p rz y n ie ś ć sz k o d ę , p o d a ją c je j p e r s o n a lia do p u b lic z n e j w ia d o m o śc i.
N iem o żliw o ść z a w a rc ia z w ią z k u m a łż e ń sk ie g o z m a t k ą A d e o d a ta s p r a w iła , że A u g u s ty n a z aczęto z a c h ę c a ć do p o ś lu b ie n ia in n e j k o b ie ty , w ta k i b o w ie m s p o s ó b w z m o c n iłb y n ie ty lk o sw o ją p o z y c ję sp o łeczn ą, a le i p ra w n ą . K a n d y d a tk a n a żonę o k a z a ła s ię je d n a k o d w a l a t a za m ło d a . W y m a g a n y b o w ie m w ie k do z a w a rc ia m a łż e ń s tw a w y n o sił d la k o b ie t 12, a d la m ężc z y z n 14 la t. A u g u s ty n , k tó r y n ie m ó g ł p o ra d z ić so b ie z p o ż ą d liw o ś c ią sw o je g o o ia ła , n a w ią z a ł k o n t a k t jeszcze z je d n ą k o b ie tą . W s to s u n k o w o n ie d łu g im je d n a k c z a sie jego s y tu a c ja ży cio w a u le g ła c a łk o w ite j z m ia n ie , k ie d y o d n a la z ł p ra w d z iw ą i n ie s k o ń c z o n ą M iłość. Czy o z n acza to , że A u g u s ty n s ta ł się n a g le a n ty f e m in is tą ? N ic p o d o b n eg o . K ie d y A u g u s ty n z o sta ł k a p ła n e m , a p ó ź n ie j b is k u p e m H ip po n y , z d a w a ł s o b ie d o s k o n a le s p r a w ę z tego, że z w ła sz c z a d u c h o w ie ń stw o je s t sz c zeg ó ln ie n a ra ż o n e n a ró ż n e p lo tk i. D la te g o te ż s t a r a ł się n ie ro z m a w ia ć n ig d y z k o b ie ta m i, je ż e li n ie b y ło p rz y ty m k tó re g o ś z jego p o m o c n ik ó w . W y ją tk ie m b y ło o d w ie d z a n ie w d ó w czy n ie w ia s t c h o ry c h , ce le m n ie s ie n ia im po m o cy . C z ę sto k ro ć je d n a k o g ra n ic z a ł się do z a ła tw ia n ia k o n ie c z n y c h s p r a w z k o b ie ta m i d ro g ą k o re s p o n d e n c y jn ą .
Z b o g a te j sp u ś c iz n y e p is to r a ln e j św . A u g u s ty n a p o n a d 20 lis tó w a d r e so w a n y c h je s t do ró ż n y c h k o b ie t. T a k ie j ic h lic z b y m o ż n a sdę doliczyć, b io rą c za p o d s ta w ę w y d a n ie M a u ry n ó w , w k tó r y m z o sta ło u m ie sz c z o n y c h 270 teg o r o d z a ju p ism . W p o ło w ie je d n a k l a t sie d e m d z ie s ią ty c h
2 9 6 ANTONI LEWEK '[1 5 ]
o b e c n e g o s tu le c i a J o h n D i v j а к d o k o n a ł w M a r s y lii i w P a r y ż u o d k r y c i a d a ls z y c h 27 lis tó w b is k u p a H ip p o n y . W t e j g ru p ie je d e n ty lk o lis t (20 w e d łu g n u m e r a c ji D iv ja k a ), n a jd łu ż s z y z re s z tą z no w o o d k r y ty c h , a d r e s o w a n y je s t do k o b ie ty , do k t ó r e j A u g u s ty n p is a ł n ieco w c z e ś n ie j l i s t 267. J e s t to F a b io la M ło d sza, rz y m s k a a r y s to k r a t k a , do k tó r e j b is k u p H ip p o n y z w ra c a się w s p r a w ie A n to n iu s z a , k tó r e g o w y b ó r n a u r z ą d b is k u p i p rz e z A u g u s ty n a o k a z a ł się f a t a ln ą p o m y łk ą . W liśc ie 209 p is a n y m do p a p ie ż a C e le s ty n ą , A u g u s ty n s k ła d a r e z y g n a c ję z u rz ę d u b i s k u p a H ip p o n y , k tó r a , j a k w ie m y , n ie z o s ta ła p r z y ję ta . Z w r a c a ją c się do F a b io li M ło d sz e j, p r o s i on ją , b y n a k ło n iła A n to n iu s z a do p o w ro tu n a d o b rą d ro g ę życia.
W śró d n o w o o d k r y ty c h lis tó w są te ż i ta k ie , w k tó r y c h z n a le ź ć m o ż n a w z m ia n k i n a t e m a t k o b ie t. N p. lis t 1 in f o r m u je o n a d m ie rn y m c h ło s ta n iu w T a g a ś c ie c z ło w ie k a , p rz y ła p a n e g o n a c u d z o łó s tw ie z z a k o n n ic ą . W in n y te g o w y s tę p k u , ja k s ię d o w ia d u je m y , zło ży ł a p e la c ję do b is k u p a A lip iu ś z a , a n a w e t o d w o ła ł się do sa m e g o p a p ie ż a C e le s ty n a . I n n y z lis tó w z a w ie r a o p is b o le s n y c h d o św ia d c z e ń A u g u s ty n a z w ią z a n y c h z je g o o b o w ią z k a m i d u s z p a s te rs k im i. Z jeg o tr e ś c i w y n ik a , że w sp o łe c z e ń s tw ie a f r y k a ń s k im is tn i a ł w o w y ch c z a s a c h tzw . h a n d e l ż y w y m to w a r e m , p o le g a ją c y n a s p r z e d a ż y d z ie w c z ą t i c z e rp a n iu z te g o t y t u ł u n ie le g a ln y c h zy sk ó w . D w a in n e lis ty d o ty c z ą s p r a w y d ia k o n a G itty , z ła p a n e g o i n fla g r a n ti z p e w n ą k o b ie tą , k tó r e g o w y ja ś n ie n ia i rz e k o m e d o w o d y n ie w in n o ś c i A u g u s ty n w p ie r w s z y m z n ic h u z n a je za p ra w d z iw e , w d r u g im n a to m ia s t o d r z u c a je i s p r z e c iw ia s ię p rz y ję c iu p rz e z n ieg o św ię c e ń k a p ła ń s k ic h . P o n ie w a ż m a m y t u t a j do c z y n ie n ia z d w o m a r ó ż n y m i li s ta m i , je s t rz e c z ą n ie ja s n ą , czy d o ty c z ą one teg o sa m e g o p r z y p a d k u .
W z a k o ń c z e n iu s w o je g o r e f e r a t u k s . p ro f . L a w le s s s tw ie rd z ił m . in .:
N ie z a m ie r z a łe m w m o im w y s tą p i e n iu p r z e d s ta w ia ć te o lo g ii św . A u g u s ty n a n a te m a t k o b ie t. Z r o b io n o to ju ż g d zie in d z ie j. N ie m ia łe m r ó w n ie ż t a k i e j in te n c ji, b y p r z e p r o w a d z a ć s z c ze g ó ło w ą a n a lizą p s y c h o lo g ic z n ą za g a d n ie n ia k o b ie t w ż y c iu i n a u c z a n iu św . A u g u s ty n a . Tego r ó w n ie ż j u ż d o k o n a n o . P r z y j ą łe m n a to m ia s t p o z y c ję h is to r y k a ... N ie w ie m je d n a k , c z y i n a ile to m i się u d a ło . W ś w ie tle teg o , co p o w ie d z ia łe m , n a s u w a ją się t r z y w n io s k i. P o p ie r w s z e , n ie m o ż n a m ó w ić o A u g u s ty n ie b e z M o n ik i i o M o n ic e b e z A u g u s ty n a . P o d r u g ie , z w ią z e k A u g u s ty n a z k o b ie tą , k tó r a b y ła m a tk ą jeg o s y n a , m u s ia ł zo s ta ć z e r w a n y p o d p re sją r z y m s k ie g o s y s t e m u k a s to w e g o . P o tr z e c ie w r e s z c ie , n a s to s u n e k b i s k u p a H ip p o n y do k o b ie t n ie m a ły w p ły w m ia ły is tn ie ją c e w ó w c z a s z w y c z a j e sp o łe c zn e . ( S tre ś c ił k s. d r J a n G l i ś c i ń s k i SD B ).
D n ia 31 m a r c a 1.987 r o k u k s. p ro f. R u d o lf M o s i s, w y k ła d o w c a b i- b li s t y k i n a u n iw e r s y te c ie w M o g u n c ji (R FN ), w y g ło sił w A T K w y k ła d p t. C za s k r y z y s u i fa ł s z y w e p r o r o c tw o w e d łu g E z 13. W d n iu 28 k w d e
t-lie]
KRONIKA WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO2 9 7
n ia 1987 r o k u w y g ło sili d la s tu d e n tó w k a te c h e ty k i A T K w y k ła d y : p ro f. V a le n tin H e r t l e — o te k s ta c h lite r a c k ic h w k a te c h e z ie o ra z p ro f. M a rg o t S a l e r — o f o r m a c h p la s ty c z n y c h w k a te c h e z ie .
IV . W Y K Ł A D Y P R O F E S O R Ó W W Y D Z IA Ł U P O Z A A T K D n ia 29 s ty c z n ia 1987 r. o d b y ł s ię w W a rs z a w ie d o ro c z n y k u r s f o r m a c y jn y d la m is jo n a r z y i re k o le k c jo n is tó w ze S to w a rz y s z e n ia A p o s to ls tw a K a to lic k ie g o (K się ż a P a llo ty n i). W r a m a c h k u r s u o te m a ty ce z w ią z a n e j z c z e rw c o w y m I I K r a jo w y m K o n g re s e m E u c h a ry s ty c z n y m w y g ło sili r e f e r a ty m . in . p ra c o w n ic y n a u k o w i A T K : k s. doc. d r h ab . L u c ja n B a l t e r —
Eucharystia jako Ofiara i Uczta w przepowiada
niu
o ra z k s. doc. d r h a b . A n to n i L e w e k —Rola kaznodziejstwa w
kształtowaniu wspólnoty kościelnej, parafialnej i eucharystycznej.
A u to r d ru g ie g o r e f e r a t u o k re ś lił n a jp ie r w p o ję c ie „ w s p ó ln o ty ” o r a z so b o ro w ą w iz ję K o śc io ła , p a r a f ii i z g ro m a d z e n ia e u c h a ry s ty c z n e g o ja k o w sp ó ln o t. N a s tę p n ie u k a z a ł, w j a k i s p o s ó b k a z n o d z ie js tw o b u d u je te w s p ó ln o ty re lig ijn e . W o s ta tn i e j części r e f e r a tu k s . doc. A . L e w e k p r z e d s ta w ił sz e re g w n io s k ó w i p o s tu la tó w h o m ile ty c z n o d u s z p a s te rs k ic h , d o ty c z ą c y c h k s z ta łto w a n ia W sp ó ln o ty e u c h a ry s ty c z n e j, p a r a f ia l n e j i k o śc ie ln e j. O to o n e:
W k a z a n ia c h n a le ż y często u ś w ia d a m ia ć w ie r n y m o b ecn o ść C h ry s tu s a n ie ty lk o w S a k r a m e n c ie E u c h a ry s tii, a le i w S ło w ie B ożym , w z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m . B ez t e j o b e c n o śc i n ie b y ło b y K o śc io ła , w s p ó ln o t y k o śc ie ln e j, n a d p rz y r o d z o n e j, lecz ty lk o z w y k łe z e b ra n ie , z g ro m a d z e n ie czy sto lu d z k ie . D a le j, k a z n o d z ie ja w in ie n m o b iliz o w a ć w ie r n y c h do św ia d o m e g o i a k ty w n e g o u c z e s tn ic tw a w e M szy św . ja k o w y d a rz e n iu w s p ó ln o to w y m , ja k o w sp ó ln o c ie w ia ry , m o d litw y , czci B o g a i m iło ści.
N a le ż y u ś w ia d a m ia ć w ie r n y m n ie w ła ś c iw o ś ć ta k ic h p r a k t y k i z a c h o w a ń p o d c z a s M szy św ., k tó r e ś w ia d c z ą o in d y w id u a liz m ie re lig ijn y m i n ie z r o z u m ie n iu is to ty E u c h a r y s tii ja k o w s p ó ln e j O fia r y , w s p ó ln e j m o d litw y , w sp ó ln e g o d z ię k c z y n ie n ia i u c z c z e n ia B oga. P r z e ja w e m n ie p o ż ą d a n e g o in d y w id u a liz m u r e lig ijn e g o p o d czas M szy św . b y ło b y n p . o d m a w ia n ie p r y w a tn y c h m o d litw (ró ż a ń c a ) lu b o d łą c z a n ie s ię o d z g ro m a d z e n ia litu r g ic z n e g o i c h o w a n ie się g d zieś p o k ą ta c h czy z a u łk a c h k o ś - śc ie ln y c h .
W a ż n ą rz e c z ą je s t, b y k a z n o d z ie ja czy l i tu r g tw o rz y li n a s t r ó j w s p ó l n o ty i k li m a t p r z y ja ź n i b r a t e r s k i e j — p o p rz e z o d p o w ie d n ie sło w a i g e sty . G ło szo n a p rz e z k a p ł a n a h o m ilia w in n a b y ć — j a k s a m a n a z w a w s k a z u je (gr.
