Ochrona środowiska i leśnictwo w woj. wrocławskim w 1994 r.

URZĄD STATYSTYCZNY we Wrocławiu

OCHRONA ŚRODOWISKA I LEŚNICTWO

W WOJ. WROCŁAWSKIM W 1994 R.

! 86oe

J^D=

Vrocław

WROCŁAW 1995 r.

Vrocław

V

___ /

URZĄD STATYSTYCZNY we Wrocławiu

OCHRONA ŚRODOWISKA I LEŚNICTWO

W WOJ. WROCŁAWSKIM W 1994 R.

WROCŁAW 1995 r.

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska I-I - zjawisko nie wystąpiło

Zero /O / - zjawisko istniało, jednakże w ilościach mniejszych od liczb, które mogły być wyrażone uwidocznionymi w tablicach znakami cyfrowymi, np. jeżeli produkcja wyrażona jest w tysiącach ton /w liczbach całkowitych/, znak 0 oznacza wtedy, że produkcja w danym przypadku nie osiągnęła 0,5 tys. ton

Kropka /./ - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych

Znak X - wypełnienie pozycji, ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe

" W tym" - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy

Druk: Oddział Poligraficzny US we Wrocławiu, zam. 264/95, nakład 35 egz., cena 5.00 zł

PRZEDMOWA

Publikacja niniejsza jest kolejnym opracowaniem Urzędu Statystycznego we Wroc­

ławiu o tematyce ekologicznej; w latach ubiegłych tematyka ta prezentowana była w od­

rębnych publikacjach z zakresu ochrony środowiska oraz leśnictwa. W wyodrębnionych częściach publikacji prezentuje się też ekonomiczne aspekty ochrony tego środowiska a także kompleks zagadnień dotyczących obszarów ekologicznego zagrożenia na terenie woj. wrocławskiego.

Przedstawiona statystyczna charakterystyka środowiska naturalnego dotyczy 1994 roku na tle lat ubiegłych. Podstawowym źródłem prezentowanych danych była sprawoz­

dawczość GUS oraz, dla możliwie wszechstronnego przedstawienia problematyki, dane pozyskane ze źródeł pozastatystycznych.

Publikację opracowały:

- w części "Ochrona środowiska", "Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska" oraz "Wrocła­

wski Obszar Ekologicznego Zagrożenia" - mgr inż. Oryna Słobodzian, -w części "Leśnictwo" - Janina Obszarna.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu wdzięczny będzie za przekazanie uwag opiniują­

cych, bądź nowych propozycji, które pozwoliłyby w przyszłości doskonalić zakres i czy­

telność oraz zwiększy praktyczną przydatność tej publikacji.

mgr Jacek Kaleta Dyrektor Urzędu Statystycznego

we Wrocławiu

Wrocław, listopad 1995 r.

SPIS TREŚCI

I. OCHRONA ŚRODOWISKA

Wprowadzenie ...

Ochrona środowiska w woj. wrocławskim na tle kraju w 1994 r...

- POWIERZCHNIA ZIEMI. GLEBA

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Stan ewidencyjny i kierunki wykorzystania powierzchni województwa ...

Grunty rolne i leśne wyłączone z produkcji rolnej i leśnej ...

Zużycie nawozów sztucznych i wapniowych na 1 ha UR ...

Ważniejsze dane o gruntach rolnych i leśnych wyłączonych z produkcji w 1994 r...

Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagające rekultywacji oraz grunty zrekultyzowane i zdegradowane w 1994 r.

-WODA

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej wg źródeł poboru ...

Pobór i zużycie wody w przemyśle ... ...

Ocena sanitarna wody pobieranej przez ludność ...

Nawadnianie gruntów rolnych i leśnych oraz uzupełnianie stawów rybnych...

Powierzchnia zmeliorowanych gruntów ornych, łąk i pastwisk ...

Miasta obsługiwane przez komunalne oczyszczalnie ścieków w 1994 r...

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach surowych i oczyszczanych w komunalnych oczyszczalniach ścieków w 1994 r. . Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane do wód powierzchniowych ...

Ścieki wymagające oczyszczania odprowadzone do wód powierzchniowych w 1994 r...

Ścieki odprowadzone kanalizacją miejską w 1994 r...

Gospodarowanie wodą, zanieczyszczenie i ochrona wód w zakładach w 1994 r...

Gospodarowanie wodą (wg rodzajów działalności - EKD) ...

Ścieki przemysłowe oczyszczane i nie oczyszczane wg rodzajów działalności - EKD...

- POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych ...

Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych (wg miast i gmin)...

Wyposażenie zakładów w urządzenia do redukcji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego ...

Zanieczyszczenia i ochrona powietrza wg miast i gmin w 1994 r...

Emisja zanieczyszczeń powietrza wg rodzajów substancji w 1994 r. ...

Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza wg EKD w 1994 r...

- ODPADY PRZEMYSŁOWE 1 KOMUNALNE

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Ważniejsze dane o odpadach przemysłowych ...

Odpady przemysłowe nagromadzone i wytworzone wg rodzajów w 1994 r...

Odpady przemysłowe wg miast i gmin w 1994 r...

Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska wg EKD w 1994 r...

II. LEŚNICTWO

Wprowadzenie ...

Wybrane dane o leśnictwie w woj. wrocławskim na tle kraju w 1994 r...

-ZASOBY LEŚNE

Uwagi metodyczne ... ...

Uwagi analityczne ...

Powierzchnia gruntów leśnych wg form własności ...

Powierzchnia lasów i gruntów przemysłowych do zalesienia w 1994 r...

Powierzchnia lasów wg wieku i składu gatunkowego drzewostanów w 1994 r. ...

Powierzchnia lasów i lesistość wg gmin w 1994 r...

Powierzchnia lasów prywatnych wg urzędów rejonowych w 1994 r...

Powierzchnia lasów stanowiących własność gmin w 1994 r...

Zasoby drzewne na pniu wg klas i grup rodzajowych w 1994 r...

Tabl. Str.

X 7

I 8

X 11

X 11

1 12

2 13

3 13

4 14

5 16

X 19

X 20

. 6 21

7 22

8 22

9 23

10 23

11 23

12 24

13 24

14 25

15 26

16 27

17 29

18 29

X 31

X 32

19 33

20 33

21 33

22 34

23 37

24 38

X 39

X 39

25 41

26 41

27 42

28 42

X 43

II 44

X 45

X 47

1(29) 48

2(30) 48

3(31) 49

4(32) 50

5(33) 51

6(34) 51

7(35) 52

Spis treści 5

- ZAGOSPODAROWANIE LASÓW I ZADRZEWIENIA

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Odnowienia, zalesienia i inne prace hodowlane w 1994 r...

Odnowienia i zalesienia ...

Hodowla lasów w lasach prywatnych wg urzędów rejonowych w 1994 r...

Zadrzewienia i pozyskanie drewna (grubizny) z zadrzewień ...

Zadrzewienia i pozyskanie drewna (grubizny) z zadrzewień wg gmin w 1994 r...

Zieleń miejska ogólnie dostępna i osiedlowa wg miast w 1994 r...

- GOSPODARCZE WYKORZYSTANIE LASÓW

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Pozyskanie drewna (grubizny) ...

Pozyskanie drewna w lasach prywatnych wg urzędów rejonowych w 1994 r...

Pozyskanie drewna wg form własności i asortymentów...

-ŁOWIECTWO

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Ważniejsze zwierzęta łowne...

Odstrzał zwierząt łownych ...

Koła i członkowie Polskiego Związku Łowieckiego oraz obwody łowieckie ...

-ZAGROŻENIE I OCHRONA ŚRODOWISKA LEŚNEGO ORAZ PRZYRODY

Uwagi metodyczne ... ...

Uwagi analityczne ...

Powierzchnia i masa drzewostanów zagrożonych szkodliwym oddziaływaniem gazów i pyłów wg stref zagrożenia . Powierzchnia i kategorie lasów ochronnych ...

Obszary i obiekty prawnie chronione...

Obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody i krajobrazu wg gmin w 1994 r...

Rezerwaty przyrody ...

Pomniki przyrody ...

Grunty leśne wyłącznie na cele zalesienia ...

Usuwanie posuszu i wiatrołomów...

Chemiczne zwalczanie szkodników lasów w 1994 r...

Pożary w lasach ...

Monitoring techniczny środowiska leśnego...

III. EKONOMICZNE ASPEKTY OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne...

Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska ...

Nakłady inwestycyjne na gospodarkę wodną ...

Efekty rzeczowe inwestycji gospodarki wodnej ...

Efekty rzeczowe inwestycji ochrony środowiska ...

Wpływy na Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na tle kraju ...

Wykorzystanie środków Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w woj. wrocławskim na tle kraju ..

Opłaty z tytułu wyłączenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne w woj. wrocławskim na tle kraju ..

Wykorzystanie środków Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w woj. wrocławskim na tle kraju ...

Gromadzenie Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych wg gmin w 1994 r...

IV. WROCŁAWSKI OBSZAR EKOLOGICZNEGO ZAGROŻENIA

Uwagi metodyczne ...

Uwagi analityczne ...

Zróżnicowanie skali degradacji i zanieczyszczeń powietrza ...

Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej...

Pobór i zużycie wody w przemyśle...

Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane do wód powierzchniowych ...

Ścieki przemysłowe oczyszczane i nieoczyszczane...

Ścieki komunalne odprowadzone kanalizacją miejską w 1994 r. ...

Ważniejsze dane o zanieczyszczenia ch powietrza atmosferycznego...

Ważniejsze dane o zanieczyszczeniu powietrza na na obszarze Ekologicznego Zagrożenia w 1994 r...

Wybrane dane o zagrożeniu i ochronie środowiska leśnego ...

Odpady przemysłowe nagromadzone i wytworzone oraz tereny ich składowania ...

Tabl. Str.

X 53

X 54

8(36) 55

9(37) 56

10(38) 56

11(39) 56

12(40) 57

13(41) 58

X 59

X 59

14(42) 60

15(43) 60

16(44) 61

X 63

X 64

17(45) 65

18(46) 65

19(47) 65

X 67

X 68

20(48) 71

21(49) 71

22(50) 72

23(51) 72

24(52) 73

25(53) 73

26(54) 73

27(55) 74

28(56) 74

29(57) 74

30(58) 74

X 75

X 77

1(59) 79

2(60) 79

3(61) 79

4(62) 80

5(63) 80

6(64) 81

7(65) 81

8(66) 81

9(67) 82

X 83

X 83

1(68) 87

2(69) 87

3(70) 4(71) 5(72) 6(73) 7(74) 8(75) 9(76) 10(77)

89 90 90 91 91

8 8 8

I. OCHRONA ŚRODOWISKA

Wprowadzenie

Zakres prezentowanych danych regulują ustawy: o ochronie i kształtowaniu środowiska z dnia 3111980 r. (tekst jednolity z dnia 15 IV 1994 r. - Dz. U. nr 49, poz. 196); o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska z dnia 20 VII 1991 r. - (Dz.U. nr 77, poz. 335); o ochronie przyrody z dnia 16 X 1991 r. - (Dz. U. nr. 114, poz. 492); prawo wodne z dnia 24 X 1974 r. - (Dz. U. nr. 38, poz. 230) z późniejszymi zmianani; o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 26 III 1982 r. - (Dz. U. nr. 11, poz. 79); o lasach z dnia 28 IX 1991 r. - (Dz. U. nr. 101, poz. 444).

Bazę informacyjną przedstawionych zjawisk stanowiła sprawozdawczość roczna GUS, Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.

Dane prezentowane w publikacji przedstawiono obok ujęcia wojewódzkiego także w przekrojach gminnych, o ile to było możliwe tematy podstawowe objęto retrospekcją z lat 1990, 1993 i 1994; natomiast dla tematów szczegółowych przedstawiono dane za 1994 rok.

W tablicach opracowanych na podstawie wydruków komputerowych w niektórych ujęciach nie zachodzą zgodności matematyczne (różnice minimalne) ze względu na elektroniczną technikę zaokrągleń stosowaną przy zmianie jednostek miary.

Objaśnienia zakresowe i pojęciowe prezentowanych w opracowaniu kategorii (wskaźników) statystycznych podano w ramach poszczególnych działów tematycznych publikacji.

Pełniejszy zakres definicji pojęć i interpretacji wskaźników zawierają "Zasady metodyczne statystyki ochrony środowiska i zasobów naturalnych" wydane w 1990 roku (Dz. Urz. GUS nr 11, poz. 48) oraz opracowanie "Definicje pojęć z zakresu ochrony środowiska" wydane przez GUS w 1993 roku.

Charakterystykę województwa w zakresie publikowanych tematów omówiono przy każdym z prezentowanych

"działów" w uwagach analitycznych.

Doskonalenie zakresu i metod badań środowiskowych powoduje, że corocznie może zmieniać się zakres

możliwych do zaprezentowania informacji o środowisku i jego ochronie.

8

TABL. I. OCHRONA ŚRODOWISKA W WOJ. WROCŁAWSKIM NA TLE KRAJU W 1994 R.

Wyszczególnienie Polska Województwo wrocławskie

w liczbach bezwzględnych 1993 = 100 Polska = 100

Powierzchnia ogółem3^ w tys. ha... 31269 629 100,0 2,0

w tym:

użytki rolne... 18690 408 100,0 2,2 lasy i zadrzewienia... 8937 137 100,0 1,5 wody ... 830 17 100,0 2,0 użytki kopalne ... 43 0,6 100,0 1,4

tereny: komunikacyjne ... 998 26 100,0 2,6

osiedlowe... 994 27 103,8 2,6 nieużytki ... 505 4 100,0 0,8

Użytki rolne wyłączone na cele nierolnicze w ha ... 6368 375 68,9 5,9

Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagające rekultywacji

i zagospodarowania3^ w ha... 89052 1400 92,5 1,6

Grunty zrekultywowane w ha... 2246 14 20,9 0,6

Grunty zagospodarowane w ha... 1389 11 18,0 0,8

Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej w hm^ ... 11978,2 218,7 98,9 1,8

na cele:

produkcyjne... 8136,9 39,9 97,8 0,5 rolnictwa i leśnictwa ... 1237,8 81,4 102,8 6,6 gospodarki komunalnej ... 2603,4 97,4 96,2 3,7

Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzone do wód

powierzchniowych w hm^... 9796,7 105,5 98,3 1,1

w tym wymagające oczyszczania ... 3183,0 93,4 98,3 2,9

oczyszczane ... 2373,7 81,4 96,2 3,4 mechanicznie... 1025,6 16,1 97,0 1,6 chemicznie... 155,6 1,8 300,0 1,2 biologicznie ... 1192,5 63,5 94,2 5,3 nieoczyszczane... 809,3 12,1 116,3 1,5

odprowadzane:

bezpośrednio z zakładów przemysłowych ... 85,7 5,0 125,0 5,8

siecią kanalizacji miejskiej... 723,6 7,1 110,9 1,0

Emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w tys. t/rok:

pyłowych... 529,3 11,4 73,5 2,2 gazowych (bez C02)... 2940,8 36,1 93,8 1,2 w tym dwutlenku siarki... 1726,0 20,8 91,2 1,2

Zanieczyszczenia zatrzymane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń w tys. t/rok:

pyłowe... 19715,9 283,0 96,9 1,4 gazowe... 989,7 2,9 93,5 0,3 a/ Stan w końcu roku.

Ochrona środowiska - Wprowadzenie 9 TABL. I. OCHRONA ŚRODOWISKA W WOJ. WROCŁAWSKIM NA TLE KRAJU W 1994 R. (dok.)

Wyszczególni enie Polska Województwo wrocławskie

w liczbach bezwzględnych 1993 = 100 Polska = 100

Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska w tys. ton:

nagromadzone na terenach zakładów przemysłowych3/... 1871764,8 9553,3 101,6 0,5

wytworzone w ciągu roku... 120892,6 560,5 94,0 0,5 wykorzystane gospodarczo... 65627,2 224,7 124,7 0,3 unieszkodliwione... 538,0 0,3 100,0 0,1 składowane... 54727,4 335,5 80,7 0,6

Powierzchnia lasów3/ w tys. ha ... 8732,2 133,2 100,0 1,5

Grunty leśne wyłączone na cele nieleśne w ha ... 673,6 12,8 13,1 1,9

Parki narodowe3/;

liczba obiektów ... 19 - - -

powierzchnia^/w ha ... 249205 - - -

Parki krajobrazowe3/;

liczba obiektów ... 96 2 200,0 2,1 powierzchnia*’/w ha ... 1860500 15333 208,6 0,8

Rezerwaty przyrody3/;

liczba rezerwatów ... 1072 16 100,0 1,5 powierzchnia w ha... 117367 5742 100,0 5,0 w tym rezerwaty ścisłe ... 4692 68 100,0 1,4

Pomniki przyrody3/... 23529 275 100,0 1,2

Lasy ochronne3/w tys. ha... 3311,6 60,8 133,0 1,8

Nakłady inwestycyjne /ceny bieżące/ na:

ochronę środowiska:

w tys. zł... 2127565,0 63590,2 180,9 3,0 w tym na:

ochronę wód ... 1001878,3 28778,9 190,3 2,9 ochronę powietrza ... 941889,0 31661,1 185,5 3,4 ochronę powierzchni ziemi ... 176087,9 3150,2 109,3 1,8

w % nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej ___ 6,3 5,4 138,5 X

na 1 mieszkańca w zł... 55 56 180,6 X

gospodarkę wodną:

w tys. zł... 979596,7 27063,6 96,6 2,8 ujęcia i doprowadzenia wody... 765827,5 22122,3 91,9 2,9 zbiorniki wodne... 142354,3 1193,5 45,0 0,8

regulacja i zabudowa rzek i potoków... 45631,0 3300,4 435,7 7,2

obwałowania przeciwpowodziowe ... 16026,1 220,0 61,3 1,4

stacje pomp ... 9757,8 227,4 132,1 2,3

w % nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej .... 2,9 2,3 74,2 X

na 1 mieszkańca w zł... 25 24 96,0 X

a/ Stan w końcu roku. b/ Bez strefy ochronnej.

10

STRUKTURA POWIERZCHNI WOJEWÓDZTWA W 1994 R.

WG WYKORZYSTANIA

628,7 km

64,8%

□ użytki rolne

□ tereny osiedlowe

UD lasy i zadrzewienia

□ nieużytki

^ wody

fl tereny pozostałe

H tereny komunikacyjne

ZUŻYCIE NAWOZÓW SZTUCZNYCH I WAPNIOWYCH NA 1 ha UR w kg/1 ha UR

1990/91 1993/94

□ azotowe 0 fosforowe 0 potasowe □ wapniowe

Ochrona środowiska - Powierzchnia ziemi. Gleba 11

- POWIERZCHNIA ZIEMI. GLEBA

Uwagi metodyczne

Dane o stanie ewidencyjnym przeznaczenia gruntów opracowano na podstawie wykazów gruntów sporządzonych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii oraz Wydział Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego.

Powierzchnia wyrównawcza jest to różnica pomiędzy teoretyczną powierzchnią geodezyjną, określoną na podstawie map w skali 1:25000 z uwzględnieniem m.in. poprawki na kulistość Ziemi, a sumą powierzchni jednostek podziału administracyjnego (miast, gmin) wykazanych w ewidencji gruntów.

Informacje o gruntach rolnych i leśnych wyłączonych z produkcji na cele nierolnicze i nieleśne dotyczą gruntów, za które pobrano należności i opłaty: dla gruntów nabytych do 1981 roku w trybie rozporządzenia Rady Ministrów (Dz. U. 1974 r. Nr 19, poz. 104; Dz.U. 1977 r. Nr 33 poz.145);

dla gruntów wyłączonych w latach 1982 -1991 w trybie rozporządzenia Rady Ministrów (z. U. 1982 r. Nr 20 poz.

149) do ustawy z dnia 26. III. 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 11 poz. 79). Dane nie uwzględniają ubytku gruntów rolnych nie związanego ze zmianą właściciela. W związku ze zmianą interpretacji odnośnych przepisów prawnych, użytki rolne wyłączone pod zalesienia i zadrzewienia nie podlegają przepisom ustawy o ochronie gruntów rolnych.

Klasy bonitacyjne użytków rolnych określają jakość użytku rolnego pod względem jego przydatności do produkcji rolniczej. Klasa I określa najwyższą wartość rolniczą, a klasa VI najniższą. Grunty orne oraz pastwiska zaliczone do klasy VI z odpowiednim symbolem RZ (grunty orne) lub PsZ (pastwiska), to grunty, które ze względu na niską jakość uznane zostały jako nieprzydatne do uprawy i przeznaczone do zalesienia.

Rekultywacja gruntów zdewastowanych i zdegradowanych polega na nadaniu im lub przywróceniu wartości użytkowej przez wykonywanie właściwych zabiegów technicznych, agrotechnicznych i biologicznych.

Grunty zrekultywowane podlegają zagospodarowaniu, czyli rolniczemu, leśnemu lub innemu rodzajowi użytkowania.

Zagospodarowanie zrekultywowanych gruntów polega na wykonaniu odpowiednich zabiegów umożliwiających wykorzystanie tych gruntów dla celów gospodarki rolnej, leśnej, wodnej, komunalnej lub innej.

Dane o gruntach zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji i zagospodarowania dotyczą gruntów zdewastowanych, tj. takich, które w wyniku działalności przemysłowej i eksploatacji kopalin utraciły całkowicie wartości użytkowe oraz gruntów zdegradowanych, tj. takich, których wartość użytkowa zmalała w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych lub na skutek zanieczyszczenia środowiska.

Uwagi analityczne

Według ewidencji geodezyjnej 49 województw kraju zajmowało powierzchnię wynoszącą 31268502 ha.

Województwo wrocławskie jako 24 pod względem udziału wielkości tej powierzchni zajmuje 628717 ha (2,0 %

powierzchni krajowej). Wg stanu w końcu 1994 roku powierzchnia użytków rolnych województwa wrocławskiego

wynosiła 407594 ha (64,8 % powierzchni ogółem) i była mniejsza o 138,0 ha w odniesieniu do 1993 roku. Z produkcji

rolniczej wyłączono 375,1 ha użytków rolnych (o 169,5 ha mniej niż w 1993 r.), w tym wg klas bonitacji w I-III

znajdowało się 271,4 ha (o 28,2 ha więcej niż w roku 1993), w IV - 72,5 ha (o 62,4 ha mniej) oraz w V, VI, Viz - 31,2

12

ha (o 135,3 ha mniej niż przed rokiem). Z powierzchni użytków rolnych wyłączonych z produkcji rolniczej pod zalesienia i zadrzewienia przeznaczono 5,5 ha, tj. 1,5 %.

Zwiększyła się powierzchnia terenów osiedlowych z 26291 ha w 1993 r. do 26568 ha w 1994 r., Areał terenów osiedlowych w minionym roku stanowił 4,2% powierzchni województwa. Pod zabudową znajdowało się 20507 ha, niezabudowanych pozostawało 2604 ha. Powierzchnia terenów zieleni na osiedlach uległa zmniejszeniu o 40 ha i wynosiła 3457 ha.

W trybie obowiązujących przepisów prawnych o ochronie gruntów rolnych i leśnych (bez gruntów rolnych wyłączonych pod zalesienia i zadrzewienia) w ubiegłym roku wyłączonych zostało 382,4 ha tj. o 59,0 ha mniej w porównaniu do 1993 r.

W stosunku do stanu sprzed roku w 1994 r. zmniejszyła się powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji i zagospodarowania z 1512,7 ha do 1400,0 ha, a ilość gruntów zrekultywowanych w 1994 r. była znacznie mniejsza (o 53,4 ha). Zabiegom rekultywacyjnym poddano 13,7 ha, z tego na cele leśne przeznaczono tylko 3,1 ha (5,1 ha w 1993 r.). Powierzchnia gruntów zagospodarowanych wynosiła 10,6 ha (61,1 ha przed rokiem) i przeznaczono je na inne cele niż rolne i leśne.

W roku gospodarczym 1993/1994 zaznaczył się niewielki wzrost zużycia nawozów sztucznych. Na 1 ha użytków rolnych zużyto 100,4 kg NPK (65,8 kg w Polsce) w przeliczeniu na czysty składnik, w tym nawozów azotowych wysiano 58,7 kg (o 8,3 kg więcej niż przed rokiem), fosforowych -19,1 kg (o 1,7 kg więcej) i potasowych - 22,6 kg (więcej o 2,1 kg).

Odwrotną sytuację odnotowano w przypadku zastosowania nawozów wapniowych. W roku gospodarczym 1993 / 94 zużycie nawozów wapniowych wyniosło 119,3 kg/l ha użytków rolnych, co oznacza spadek o 19,1 kg w stosunku do poprzedniego roku gospodarczego.

TABL. 1. STAN EWIDENCYJNY I KIERUNKI WYKORZYSTANIA POWIERZCHNI WOJEWÓDZTWA Stan w końcu roku

Wyszczególnienie

1990 1993 1994

w tys. ha

na 1 mieszkańca

w ha

w tys. ha

na 1 mieszkańca

w ha

w tys. ha

na 1 mieszkańca

w ha

OGÓŁEM ... 628,7 0,56 628,7 0,56 628,7 0,55

Użytki rolne... 408,7 0,36 407,7 0,36 407,6 0,36

Lasy i zadrzewienia... 136,4 0,12 136,6 0,12 136,6 0,12

Wody... 17,3 0,02 17,4 0,02 17,5 0,02

Użytki kopalne ... 0,7 0,00 0,6 0,00 0,6 0,00

Tereny: komunikacyjne ... 26,0 0,02 26,1 0,02 26,1 0,02

osiedlowe... 25,4 0,02 26,3 0,02 26,6 0,02

Nieużytki ... 4,3 0,00 4,3 0,00 4,3 0,00

Tereny pozostałe... 8,4 0,01 8,2 0,01 7,9 0,01

Powierzchnia wyrównawcza... 1,5 0,00 1,5 0,00 1.5 0,00

Ochrona środowiska - Powierzchnia ziemi. Gleba 13

TABL. 2. GRUNTY ROLNE I LEŚNE WYŁĄCZONE“/ Z PRODUKCJI ROLNICZEJ I LEŚNEJ

Wyszczególnienie

1990 1993 1994

w hektarach

OGÓŁEM 552 388

Wyłączone z produkcji rolniczej w trybie obowiązujących przepisów prawnych o ochronie gruntów ...

w tym użytki rolne ...

według klas bonitacyjnych:

45 441 382

45 545 375

I - III . . IV,V-VI Z

12 243

33 302

271 104

Kierunki wyłączenia:

zalesienia ...

tereny: osiedlowe ...

przemysłowe...

użytki kopalne ...

tereny komunikacyjne ...

zbiorniki i urządzenia wodne ...

inne cele...

a/ W trybie obowiązujących przepisów prawnych o ochronie gruntów.

TABL. 3. ZUŻYCIE NAWOZÓW SZTUCZNYCH I WAPNIOWYCH (w przeliczeniu na czysty składnik) NA 1 ha UŻYTKÓW ROLNYCH

Wyszczególnienie

1990/91 1992/93 1993/94

w kilogramach

NAWOZY SZTUCZNE:

Ogółem (NPK) ... 144,2 88,3 100,4 azotowe (N) ... 56,7 50,4 58,7 fosforowe (P^O^) ... 33,3 17,4 19,1 potasowe (K20) ... 54,2 20,5 22,6

NAWOZY WAPNIOWE (CaO) ... 257,2 138,4 119,3

14

TABL. 4. WAŻNIEJSZE DANE O GRUNTACH ROLNYCH I LEŚNYCH WYŁĄCZONYCH Z PRODUKCJI W1994 R.

Wyszczególnienie

Ogó­

łem

Użytki rolne

Lasy grun­

ty :?*>

Wyko­

nane zdję­

cie wierz-

chnej warst­

wy ziemi upra­

wnej

Z ogółem - wyłączono w trybie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych*^

ra­

zem

klasy bonitacji z ra- Stawy rybne

inne ra­

zem

na cele

I-III rv

V, VI, viz

zem wyłą­

czono pod zale­

sienia i zad- rze- wie- nia

osie­

dlowe prze­

mysło­

we

komu­

nika­

cyjne pod użytki kopa­

lne pozo­

stałe

w hektarach

OGÓŁEM... 387,9 375,1 271,4 72,5 31,2 5,5 - 12,8 40,9 382,4 318,2 19,2 2,3 6,5 36,2

MIASTA razem... 56,7 50,5 33,9 12,2 4,4 - - 6,2 24,8 56,7 34,6 6,8 - - 15,3

Wrocław-Stare Miasto . 35,2 35,2 27,5 6,1 1,6 - - - 15,0 35,2 26,7 2,7 - - 5,8

Bierutów... - - - -

Brzeg Dolny... 7,6 7,6 3,9 3,6 0,1 - - - 2,2 7,6 1,6 3,6 - - 2,4

Jelcz-Laskowice... 1,6 1,6 0,3 0,4 0,9 - - - - 1,6 1,6 - - - -

Kąty Wrocławskie... 1,2 1,0 0,9 0,1 - - - 0,2 0,6 1,2 1,0 - - - 0,2

Milicz... 0,6 0,1 0,1 - - - - 0,5 0,5 0,6 0,1 - - - 0,5

Oborniki Śląskie ... 5,4 - - - 5,4 5,4 5,4 - - - - 5,4

Oleśnica ... 0,5 0,4 0,4 - - - - 0,1 0,5 0,5 0,3 - - - 0,2

Oława ... 1,0 1,0 0,2 0,7 0,1 - - - - 1,0 0,9 0,1 - - -

Sobótka... 1,2 1,2 0,5 0,5 0,2 - - - - 1,2 1,2 - - - -

Strzelin ... 0,2 0,2 - 0,2 - - - 0,2 - - - - 0,2

Środa Śląska... 0,7 0,7 0,1 0,1 0,5 - - - - 0,7 0,1 - - - 0,6

Trzebnica ... - - - -

Twardogóra ... 0,1 0,1 - - 0,1 - - - - 0,1 0,1 - - - -

Wiązów... - - - -

Wołów... U 1,1 - 0,2 0,9 - - - 0,6 1,1 0,7 0,4 - - -

Żmigród ... 0,3 0,3 - 0,3 - - - 0,3 0,3 - - - -

WIEŚ razem... 331,2 324,6 237,5 60,3 26,8 5,5 - 6,6 16,1 325,7 283,6 12,4 2,3 6,5 20,9

Bierutów... - - - -

Borów... - - - -

Brzeg Dolny... 0,1 0,1 0,1 - - - 0,1 - - - - 0,1

Cieszków... 0,2 0,2 - - 0,2 - - - 0,1 0,2 - - - - 0,2

Czernica ... 2,9 2,9 0,1 2,1 0,7 - - - 0,9 2,9 2,6 0,3 - - -

Długołęka... 5,7 5,7 4,6 0,8 0,3 - - - - 5,7 0,8 4,4 - 0,5

Dobroszyce... - - - -

Domaniów ... - - - -

a/ Publiczne i prywatne, b/ Bez gruntów rolnych wyłączonych pod zalesienie, zadrzewianie.

Ochrona środowiska - Powierzchnia ziemi. Gleba 15 TABL. 4. WAŻNIEJSZE DANE O GRUNTACH ROLNYCH I LEŚNYCH WYŁĄCZONYCH Z PRODUKCJI W 1994 R. (dok.)

Użytki rolne Z ogółem - wyłączono w trybie przepisów

Wyko- o ochronie gruntów rolnych i leśnych^

klasy bonitacji z ra- nane na cele

Wyszczególnienie

Ogó-

łem ra­

zem I-III IV

V, VI,

zem wyłą­

czono pod zale­

sienia Stawy rybne inne

Lasy grun­

ty zdję­

cie wierz­

ch nej warst­

wy ra­

zem osie­

dlowe prze- mysło-

komu­

nika- pod użytki

pozo­

stałe

VIZ i zad- ziemi we cyjne kopa-

rze- uprą- Ine

wie- wnej

nia

w hektarach

Jelcz-Laskowice... 0,2 0,2 0,1 - 0,1 - - - - 0,2 0,2 - - - -

Jordanów Śląski... 0,1 0,1 0,1 - - - 0,1 0,1 - - - -

Kąty Wrocławskie... 9,2 9,2 5,4 2,9 0,9 - - - 1,3 9,2 6,1 - - - 3,1

Kobierzyce... 15,6 15,6 13,5 2,1 - - - - 4,3 15,6 2,1 7,0 - - 6,5

Kondratowice... - - - -

Kostomłoty... 1,9 1,9 0,7 1,2 - - - - 0,2 1,9 0,2 0,2 - - 1,5

Krośnice... 0,7 0,7 - 0,1 0,6 - - - - 0,7 0,6 - - - 0,1

Łagiewniki ... 3,8 3,8 3,8 - - - 3,8 2,1 - 1,2 - 0,5

Malczyce... 0,5 0,5 0,1 0,2 0,2 - - - - 0,5 0,4 - - - 0,1

Mietków ... - - - -

Miękinia ... 0,1 0,1 - 0,1 - - - 0,1 0,1 - - - -

Milicz... 1,8 1,8 - - 1,8 - - - - 1,8 0,5 0,3 0,8 - 0,2

Oborniki Śląskie ... - - - -

Oleśnica ... 6,7 6,7 0,2 4,1 2,4 5,5 - - 0,2 1,2 0,5 - - - 0,7

Oława ... 0,4 0,4 - 0,1 0,3 - - - - 0,4 0,4 - - - -

Prusice... 3,3 3,3 0,5 1,4 1,4 - - - 0,2 3,3 3,1 - 0,2 - -

Sobótka... 4,6 4,6 3,4 1,2 - - - 4,6 4,2 0,2 - - 0,2

Strzelin ... 2,9 2,9 2,1 0,5 0,3 - - - 0,2 2,9 - - - - 2,9

Środa Śląska... - - - -

Święta Katarzyna... 0,5 0,5 0,3 0,1 0,1 - - - - 0,5 0,5 - - - -

Trzebnica ... 0,7 0,7 0,5 0,1 0,1 - - - - 0,7 0,7 - - - -

Twardogóra ... 0,1 . 0,1 - - 0,1 - - - - 0,1 0,1 - - - -

Wiązów... 250,0 250,0 200,4 37,9 11,7 - - - - 250,0 250,0 - - - -

Wińsko ... 2,8 2,8 - 2,3 0,5 - - - - 2,8 0,6 - - - 2,2

Wisznia Mała... 4,3 4,3 1,3 1,4 1,6 - - - 0,8 4,3 3,1 - - - 1,2

Wołów... 0,7 0,7 - 0,3 0,4 - - - 0,7 0,7 0,7 - - - -

Zawonia ... 1,8 1,8 - 0,6 1,2 - - - 0,6 1,8 0,9 - - - 0,9

Żmigród ... 9,6 3,0 0,3 0,8 1,9 - - 6,6 6,6 9,6 3,0 - 0,1 6,5 -

Żórawina... - - - -

aj Publiczne i prywatne, b/ Bez gruntów rolnych wyłączonych pod zalesienie,

TABL. 5. GRUNTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE WYMAGAJĄCE REKULTYWACJI ORAZ GRUNTY ZREKULTYWOWANE I ZAGOSPODAROWANE W 1994 R.

X

Wyszczególnienie

Grunty wymagające

rekultywacji Grunty w ciągu roku

ogółem zdewa­

stowa­

ne

zdegra- dowa-

nea/

zrekultywowane zagospodarowane sklasyfikowane

gleboznawczo

ogółem w tym na cele

ogółem w tym na cele

ogółem

w tym przeznaczone

na cele

rolnicze leśne rolnicze leśne rolnicze leśne

w hektarach

OGÓŁEM... 1400,4 1095,4 305,0 13,7 - 3,1 10,6 - - 0,8 - -

MIASTA razem... 345,2 248,7 96,5 12,0 - 3,1 8,9 - - - - -

Wrocław-Stare Miasto ... 163,7 91,1 72,6 8,9 - - 8,9 - - - - -

Bierutów... - - - -

Brzeg Dolny... 12,5 12,5 - - - -

Jelcz-Laskowice... 1,7 1,7 - - - -

Kąty Wrocławskie... 2,0 2,0 - - - -

Milicz... - - - -

Oborniki Śląskie ... 0,7 0,7 - - - -

Oleśnica ... - - - -

Oława ... 11,0 - 11,0 3,1 - 3,1 - - - -

Sobótka... 96,0 96,0 - - - -

Strzelin ... - - - -

Środa Śląska... 23,0 23,0 - - - -

Trzebnica ... 4,4 4,4 - - - -

Twardogóra ... 4,0 1,0 3,0 - - - -

Wiązów... 0,9 0,9 - - - -

Wołów... 25,3 15,4 9,9 - - - -

Żmigród ... - - - -

WIEŚ razem... 1055,2 846,7 208,5 1,7 - - 1,7 - - 0,8 - -

Bierutów... 18,8 18,8 - - - -

Borów ... 5,3 5,3 - - - -

Brzeg Dolny... 39,4 39,4 - - - -

Cieszków... 9,0 4,0 5,0 - - - -

Czernica ... 49,2 49,2 - - - -

Długołęka... 48,0 48,0 - - - -

Dobroszyce... 3,0 3,0 - - - -

Domaniów ... 6,2 6,2 - - - -

Jelcz-Laskowice... 18,1 18,1 - - - -

Jordanów Śląski... 18,3 18,3 - - - -

Kąty Wrocławskie... 53,8 52,8 1,0 - - - -

a/ Ewidencja niepełna.

Ochrona środowiska - Powierzchnia ziemi. Gleba 17 TABL. 5. GRUNTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE WYMAGAJĄCE REKULTYWACJI ORAZ GRUNTY

ZREKULTYWOWANE I ZAGOSPODAROWANE W 1994 R. (dok.) Grunty wymagające

rekultywacji

ogółem zdewa­

stowa­

ne

zdegra- dowa-

nea/

X

Wyszczególnienie

Grunty w ciągu roku zrekultywowane

ogółem w tym na cele rolnicze leśne

zagospodarowane

ogółem w tym na cele rolnicze leśne

sklasyfikowane gleboznawczo

ogółem

w tym przeznaczone

na cele rolnicze leśne w hektarach

Kobierzyce...

Kondratowice ...

Kostomłoty...

Krośnice...

Łagiewniki ...

Malczyce...

Mietków ...

Miękinia ...

Milicz...

Oborniki Śląskie Oleśnica ...

Oława ...

Prusice...

Sobótka...

Strzelin ...

Środa Śląska Święta Katarzyna Trzebnica ...

Twardogóra___

Wiązów...

Wińsko ...

Wisznia Mała ...

Wołów...

Zawonia ...

Żmigród ...

Żórawina...

15.2 41.3 16,0 19.0 9.2 10,6 117,2 41.5 46.1 23,9 16,0 65.5 14.4 42.0 25,7 27.0

21.1 97.0 22.6

16.0 11.5 41.0 7.3 39.0

15.2 41.3 16,0 12,0

9.2 0,8

41.5 46.1 23,9 16,0 65.5 14.1 42.0 25,7 27.0

21.1 40.0 22.6 15.3

7,7 34.3 7.3 39.0

9,8 117,2

57,0

0,7 3,8 6,7

1,7 1,7

0,8

a/ Ewidencja niepełna.

STRUKTURA POBORU WODY NA POTRZEBY GOSPODARKI

□ gospodarka komunalna EU przemysł M rolnictwo

ŚCIEKI ODPROWADZANE DO WÓD POWIERZCHNIOWYCH hm3 (wymagające oczyszczania)

70,0

I I oczyszczone | | nie oczyszczone

iXN w tym biologicznie

Ochrona środowiska - Woda 19

— WODA

Uwagi metodyczne

Informacje o poborze wody dotyczą :

1) kierunku "na cele produkcyjne (poza rolnictwem i leśnictwem)" - gdzie ujęto wszystkie jednostki organizacyjne wnoszące opłaty za pobór z ujęć własnych rocznie 5 dam3 i więcej wody podziemnej albo 20 dam3 i więcej wody powierzchniowej lub odprowadzające rocznie 20 dam3 i więcej ścieków.

2) kierunku "rolnictwo i leśnictwo" - tj. jednostek organizacyjnych rolnictwa i leśnictwa zużywających wodę na potrzeby nawodnienia gruntów rolnych i leśnych o powierzchni od 20 ha oraz na potrzeby eksploatacji stawów rybnych o powierzchni powyżej 10 ha.

3) kierunku "gospodarka komunalna" - tj. przedsiębiorstw i zakładów wodociągów i kanalizacji, pozostających w gestii samorządów terytorialnych.

Do miast obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków zaliczono te miasta, z których ścieki komunalne przed odprowadzeniem do odbiornika były poddawane procesom oczyszczania mechanicznego lub mechaniczno - biologicznego.

W przypadku wyposażenia miasta w kilka rodzajów oczyszczalni o różnym sposobie oczyszczania, o klasyfikacji miasta do obsługiwanego przez oczyszczalnie mechaniczne decydowała przewaga ilości ścieków oczyszczanych mechanicznie, zaś o klasyfikacji miasta do obsługiwanego przez biologiczne oczyszczalnie, decydowała przewaga ścieków oczyszczanych biologicznie.

Dane o ogólnej ilości odprowadzonych ścieków przemysłowych dotyczą ścieków odprowadzonych bezpośrednio do wód powierzchniowych, ścieków odprowadzonych do kanalizacji miejskiej oraz ścieków odprowadzonych do ziemi lub innego odbiornika łącznie z wodami użytymi do celów chłodniczych.

Dane o ściekach przemysłowych wymagających oczyszczania obejmują ścieki odprowadzone siecią kanałów lub rowów otwartych bezpośrednio do wód powierzchniowych, łącznie z zanieczyszczonymi wodami kopalnianymi, lecz bez wód używanych w przemyśle chłodniczym.

Wody chłodnicze to wody użyte w procesach produkcyjnych dla celów chłodniczych odprowadzone do odbiornika wydzielonym systemem kanalizacji. Uważa się je za wody umownie czyste, nie wymagające oczyszczania.

Dane o ściekach oczyszczanych przez zakłady przemysłowe charakteryzują ogólną ilość ścieków oczyszczanych w oczyszczalniach i odprowadzonych do wód powierzchniowych. Infornacje z tego zakresu obejmują ścieki oczyszczane mechanicznie, chemicznie bądź biologicznie.

Mechaniczny sposób oczyszczania polega na poddaniu ścieków procesowi oczyszczania przy użyciu mat, sit, piaskowników, odtłuszczaczy współpracujących z osadnikami (usuwanie jedynie zanieczyszczeń nierozpuszczalnych, tj. ciał stałych i tłuszczów ulegających osadzaniu lub flotacji).

W chemicznym oczyszczaniu stosuje się m.in. metody koagulacji i sorpcji na węglu aktywnym, które powodują wytrącanie niektórych związków rozpuszczalnych, względnie ich neutralizację.

Biologiczne oczyszczanie ścieków następuje w sposób naturalny (rolnicze wykorzystanie ścieków, zraszanie pól,

stawy rybne) lub w urządzeniach sztucznych (złoża biologiczne, osad czynny), powodując usuwanie ze ścieków

zanieczyszczeń organicznych oraz związków biogennych i refrakcyjnych w procesie mineralizacji przez drobnoustroje

w środowisku wodnym.

Stopień obciążenia oczyszczalni jest to wyrażony w procentach stosunek ilości ścieków oczyszczanych do przepustowości urządzeń oczyszczalni.

Wskaźnik stopnia obciążenia wyższy od 100% oznacza przeciążenie urządzeń oczyszczalni. W badaniach statystycznych właściwości ścieków i ich skład określane są przy pomocy tzw. ładunków zanieczyszczeń będących iloczynem stężeń zanieczyszczeń zawartych w ściekach i ilości odprowadzanych ścieków. Jest to inaczej wagowa ilość zanieczyszczeń odprowadzonych do odbiornika w określonej jednostce czasu. Stopień oczyszczania ścieków określany jest tzw. stopniem redukcji ładunków zanieczyszczeń zawartych w ściekach. Jest to wyrażony w procentach stosunek ładunków zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu do ładunków zanieczyszczeń w ściekach surowych.

Im wartość tego wskaźnika jest bliższa 100%, tym wyższy stopień redukcji danego zanieczyszczenia.

Uwagi analityczne

Na potrzeby gospodarcze województwa w 1994 r. pobrano 218,7 hm3 wód ogółem (w skali kraju jest to 1,8 %).

W porównaniu do 1993 roku było to mniej o 2,5 hm3, spadek poboru wody następował głównie z powodu mniejszego zużycia wody w rolnictwie i leśnictwie, oraz oszczędnościowych technologii zużycia wody.

Struktura poboru wód w województwie w 1994 roku była analogiczna jak w 1993 r., chociaż fizycznie pobór wody od 1990 roku sukcesywnie maleje.

Rolnictwo i leśnictwo oraz gospodarka komunalna w dalszym ciągu były głównymi konsumentami wód powierzchniowych. Pobrały one bowiem kolejno - 81,4 hm3 (37,2 % z ogółem) i 97,4 hm3 (44,5 % ogółu).

Przemyśl pobrał z ujęć własnych 39,9 hm3 (18,2 %), w tym wody powierzchniowe stanowiły 82,7 % (33,0 hm3), pozostałą część -17,3 % (6,9 hm3) - stanowił pobór wód podziemnych.

Na terenie województwa wrocławskiego w 1994 r. znajdowało się 71 zakładów, które w ciągu roku zużyty 39,1 hm3 wody na swoje potrzeby.

W dalszym ciągu utrzymywał się duży pobór czystych wód podziemnych, stanowił bowiem 24,1 % (52,6 hm3) ogółu, 75,9 % (166,1 hm3) poboru ogółem stanowiły wody powierzchniowe.

W1994 r. z terenu województwa wrocławskiego odprowadzono 105,5 hm3 ścieków przemysłowych i komunalnych (13 miejsce w Polsce), co oznacza, że około 48,3 % wody pobranej na cele gospodarcze wróciło z powrotem do wód powierzchniowych jako ścieki.

Bezpośrednio z zakładów przemysłowych w 1994 r. do wód powierzchniowych odprowadzono 33,0 hm3, tj. 31,3 % z ogółu (18 lokata w Polsce), z czego 36,7% (12,1 hm3) stanowiły wody chłodnicze, czyli umownie czyste, nie wymagające oczyszczania.

Procesom oczyszczania poddanych było 81,3 hm3 (87,0 % z wymagających oczyszczania), przy czym metodami biologicznymi pozwalającymi na usunięcie ze ścieków zanieczyszczeń organicznych oraz związków biogennych i refrakcyjnych oczyszczono 63,5 hm3 (78,1 % z oczyszczonych), mechanicznymi sposobami usuwającymi zanieczyszczenia nierozpuszczalne, czyli ciała stałe i tłuszcze, które ulegają osadzaniu lub flotacji oczyszczono 16,1 hm3 (19,8 %).

Pozostałą ilość ścieków, tj. 12,1 hm3 odprowadzono do wód powierzchniowych bez żadnego oczyszczania.

Siecią kanalizacji miejskiej zostało odprowadzonych 72,4 hm3 ścieków, z tego procesom oczyszczania poddano

65,4 hm3 (90,3% z odprowadzonych kanalizacją miejską). W zadowalającym stopniu (biologicznie) oczyszczono 50,0 lim3

(76,5% oczyszczonych) ścieków, natomiast nie oczyszczonych odprowadzono 7,1 hm3 (9,8 % z ogółem

odprowadzonych kanalizacją miejską).

Ochrona środowiska - Woda 21

Na 17 miast województwa wrocławskiego tylko 7 posiadało oczyszczalnie ścieków. Podobnie jak przed rokiem miasto Wrocław obsługiwały: 2 oczyszczalnie typu mechanicznego oraz 5 oczyszczalni typu biologicznego. Miasta wyposażone w oczyszczalnie typu biologicznego to: Bierutów, Milicz, Oleśnica, Strzelin i Twardogóra, a oczyszczalnia typu mechanicznego obsługiwała miasto Oławę.

W 1994 roku przepustowość mechanicznych oczyszczalni ścieków w województwie utrzymywała się na poziomie 1993 roku i wynosiła 15027 dam3. W przypadku przepustowości oczyszczalni biologicznych pozostawała ona na poziomie sprzed lat. Cztery oczyszczalnie ścieków miasta Wrocławia były przeciążone - 2 biologiczne, z czego jedna trzykrotnie oraz jedna dwukrotnie i 2 typu mechanicznego - dwukrotnie.

W 1994 roku procesom oczyszczania poddano 77,6 hm3 ścieków w oczyszczalniach komunalnych, w których stopień redukcji dla BZTs, ChZT oraz zawiesin nie osiągnął 100%, świadczy to o niewystarczającym stopniu redukcji i daje użytkownikom możliwości innowacyjnych rozwiązań w celu uzyskania optymalnej efektywności tych oczyszczalni.

Do nawodnień 425 ha użytków rolnych i gruntów leśnych (o 250 ha mniej niż w 1993 roku) pobrano 819 dam3 wody, w przeliczeniu na 1 ha jest to 1,9 dam3 wody, tj. mniej niż przed rokiem o 0,5 dam3. Stawy rybne zajmujące 5224 ha napełniono 80584 dam3 wody, w przeliczeniu na 1 ha pobrano 15,4 dam3, tj. o 0,4 dam3 więcej niż przed rokiem.

TABU 6. POBÓR WODY NA POTRZEBY GOSPODARKI NARODOWEJ WEDŁUG ŹRÓDEŁ POBORU

Wyszczególnienie

1990 1993 1994

W lektometrach sześciennych

OGÓŁEM ... 3#,5 221,2 218,7

Przemysł (z ujęć własnych) ... 48,7 40,8 39,9

wody: powierzchniowe... 37,6 33,1 33,0

podziemne ... 11,1 7,7 6,9

Rolnictwo i leśnictwo (wody powierzchniowe)"/... 111,6 ' 79,2 81,4

Gospodarka komunalna*/;... 177,2 101,2 97,4

wody: powierzchniowe... 72,8 54,9 51,7

podziemne ... ... 104,4 46,3 45,7

a/ Pobór wody na nawadnianie gruntów i uzupełnianie stawów rybnych, bez ścieków. b/ Pobór wody na ujęciach przed wtłoczeniem do sieci.

22

TAEL. 7. POBÓR I ZUŻYCIE WODY W PRZEMYŚLE

Wyszczególnienie

1990 1993 1994

w hektometrach sześciennych

PRZYCHÓD WODY:

z ujęć własnych... 48,7 45,3 39,9 wody: powierzchniowe ... 37,6 33,1 33,0 podziemne... 11,1 7,7 6,9 z zakupu od innych jednostek... 5,7 4,5 4,2

ROZCHÓD WODY:

zużycie wody... 48,7 39,8 39, 1 w tym do produkcji... 47,4 36,4 35,7

w tym wody z rurociągów komunalnych... 3,1 2.4 2.2

sprzedaż wody ... - 4,3 4,2

TABL. 8. OCENA SANITARNA WODY POBIERANEJ PRZEZ LUDNOŚĆ

Wyszczególnienie niepewna

Ocena wody w % obiektów skontrolowanych

miasta

zla niepewna

wieś zla

WODOCIĄGI:

publiczne ... ... 1990 16,7 ^- 5,0 7,9

1993 22,2 - 7,4 5,7

1994 16,7 2,8 6,4

zakładowe ... ... 1990 20,0 6,7 20,5 12,8

1993 6,7 13,3 11,1 16,7

1994 6,7 13,3 6,2 18,8

lokalne... ... 1990 17,9 29,8 9,1 41.3

1993 12,1 31,0 11,8 40,1

1994 13,0 28,3 12,0 35,1

STUDNIE:

publiczne ... ... 1990 3,6 80,7 5,0 50,0

1993 63,4 21,4 10,9 50,0

1994 23,9 45,5 8,9 37,8

zakładowe ... 33,4 33,3 11,8 57,3

1993 16,6 66,7 10,4 58,6

1994 50,0 25,0 - 47,1

przydomowe... ... 1990 16,2 77,9 28,4 50,0

1993 46,7 43,3 7,5 60,4

1994 2.3 83,7 1,3 75.7

Ochrona środowiska - Woda ________ _____________ 23 TABL. 9. NAWADNIANIE GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH ORAZ NAPEŁNIANIE STAWÓW RYBNYCH

Wyszczególnienie 1990 1993 1994

NAWADNIANE UŻYTKI ROLNE I GRUNTY LEŚNE"7 w ha ... 2211 674 424

NAPEŁNIANE STAWY RYBNE*7 w ha razem... 5510 5168 5229 w tym leśne ... 56 52 52 POBÓR WODY*77 w dekametrach sześciennych

154225 79165 81403

do nawodnień użytków rolnych i gruntów leśnych razem ... 43470 1636 819 w tym ścieków... 42620 -

na 1 ha 19,7 2,4 1,9

do napełniania stawów rybnych razem... 110775 77529 80584 w tym leśnych ... 842 780 520 na 1 ha... 20,1 15,0 15,4

a/ Obiekty o powierzchni co najmniej 20 ha. b/ Obiekty o pow. co najmniej 10 ha. c/ Łącznie ze ściekami.

TABL. 10. POWIERZCHNIA ZMELIOROWANYCH GRUNTÓW ORNYCH, ŁĄK I PASTWISK Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie

1990 1993 1994

Wtysiącach hektarów

OGÓŁEM ... 177,6 176,7 146,8 Grunty ome... 133,8 133,8 133,9 w tym: zdrenowane... 95,7 95,6 95,6 nawadniane ... 2,2 1,5 1,5 Łąki i pastwiska trwałe... 43,7 42,9 42,9 w tym: zdrenowane ... 12,5 12,0 12,0 nawadniane ... 2,9 2.1 2,1

TABL. 11 MIASTA OBSŁUGIWANE PRZEZ KOMUNALNE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW W 1994 R.

Siedziby oczyszczalni

Typ oczyszczalni Przepustowość oczyszczalni Dość ście- ków oczysz­

czonych"7

Stopień obciążenia oczyszczalni

w % mechani­

czna

biolo­

giczna

mechani­

cznych

biologicznych

w dam^/rok

WROCŁAW ... 1 204 129 63,2

- 1 - 321 132 41,1

- 1 - 182 480 263,7

i - 219 - 558 254,8

- 1 - 4380 1084 24,7

i - 7665 - 13578 177,1

- 1 - 25550 53945 211,1

Bierutów ... ^- 1 ^- 311 276 88,7

Milicz... - 1 - 3789 819 21,6

Oleśnica... - 1 - 1460 2643 181,0

Oława... i - 7143 - 2515 35,2

Strzelin ... - 1 - 1460 1073 73,5

Twardogóra ... - 1 - 1376 413 30,0

a/ Łącznie z wodami opadowymi i infiltracyjnymi, bez ścieków komunalnych oczyszczanych na oczyszczalniach przemysłowych

TABL. 12. ŁADUNKI ZANIECZYSZCZEŃ W ŚCIEKACH SUROWYCH I OCZYSZCZANYCH W KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNIACH ŚCIEKÓW W 1994 R.

Siedziby oczyszczalni

Ładunki zanieczyszczeń Stopień redukcji

BZT5a/ CHZ1*Z zawiesiny B

Z TSa/

CH Z T*/

za­

wie­

si - ny

w ściekach do-

pusz czal- ne

w ściekach do-

pusz- czal- ne

w ściekach do-

pusz- czal- suro­ ne

wych

oczysz­

cza­

nych

suro­

wych

oczysz­

cza­

nych

suro­

wych

oczysz­

cza­

nych

w kg/dobę w procentach

WROCŁAW . 33 18 43 78 48 32 7 15 46 39 78

68 15 54 139 46 70 103 13 65 78 67 87

304 84 635 207 235 60 72 67 75

412 296 854 655 351 208 28 23 41

5803 4083 14609 10053 5914 2817 30 31 52

26566 5652 56162 14036 23731 2707 79 75 89

Bierutów . . . 97 26 60 265 102 153 56 68 73 62 63

Milicz... 182 15 145 720 87 136 17 519 92 88 88

Oława... 2273 1350 2348 5152 2990 2362 882 1663 41 42 63

Oleśnica .... 1497 325 4351 1049 2200 634 78 76 71

Strzelin... 1153 421 1427 11 428 220 64 99 49

Twardogóra . . 141 34 31 234 78 135 82 28 62 76 67 66

a/ Wskaźniki BZTj, tj. 5 - dniowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, b/ Wskaźnik CHZT, tj. chemiczne zapotrzebowanie tlenu.

TABL. 13. ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE I KOMUNALNE ODPROWADZANE DO WÓD POWIERZCHNIOWYCH

Wyszczególnienie

1990 1993 1994

w hektometrach sześciennych

OGÓŁEM ... ... 122,4 107,3 105,5 bezpośrednio z zakładów przemysłowych“/... 37.1 32,6 33,0

w tym wody chłodnicze (umownie czyste) ... 13,0 12,3 12,1

siecią kanalizacji miejskiej ... 85,3 74,7 72,4 w tym wymagające oczyszczania... 109,4 95,0 93,4 oczyszczane*/ ... 96,3 84,6 81,4 mechanicznie... 20,3 16,6 16,1 chemicznie... ... 0,8 0,6 1,8 biologicznie ... 75,2 67,4 63,5 nie oczyszczane... 13,1 10,4 12,1

odprowadzone bezpośrednio z zakładów przemysłowych ... 3,9 4,0 5,0

odprowadzone siecią kanalizacji miejskiej... 9,2 6,4 7,1

a/ Łącznie z zanieczyszczonymi wodami kopalnianymi, b/ W oczyszczalniach zakładów przemysłowych i jednostek gospodarki komunalnej.

Ochrona środowiska - Woda 25 TABL. 14. ŚCIEKI ^WYMAGAJĄCE OCZYSZCZANIA ODPROWADZONE DO WÓD POWIERZCHNIOWYCH W1994 R.

Oczyszczane Nie oczyszczane

Wyszczególnienie Ogółem

razem mecha- chemicznie biolo- razem odprowadzane

nicznie gicznie z zakład. s. kanał.

w dekametrach sześciennych

OGÓŁEM... 93376 81314 16066 1764 63484 12062 4977 7085

MIASTA razem ... 91614 80689 15942 1763 62984 10925 4899 6026

O liczbie ludności 2 - 5 tys.:

Wiązów... 10 - - - - 10 - 10

0 liczbie ludności 5-10 tys.:

Bierutów... 300 300 32 - 268 0 - 0

Kąty Wrocławskie... 326 10 10 - - 316 20 296

Oborniki Śląskie ... 459 - - - - 459 - 459

Sobótka... 314 40 40 - - 274 - 274

Środa Śląska... 431 12 - - 12 419 - 419

Twardogóra ... 398 373 - - 373 25 - 25

Żmigród... 365 - - - - 365 - 365

O liczbie ludności 10 - 20 tys.:

Brzeg Dolny... ;... 15892 9801 - - 9801 6091 4765 1326

Jelcz-Laskowice... 1506 885 - 40 845 621 - 621

Milicz ... 604 604 - - 604 0 - 0

Strzelin... 1069 1069 105 - 964 - - -

Trzebnica... 856 - - - - 856 - 856

Wołów... 687 41 21 - 20 646 - 646

O liczbie ludności 20 - 50 tys.:

Oleśnica ... 2645 2517 1135 - 1382 128 - 128

Oława ... 2583 2439 2439 - - 144 2 142

O liczbie ludności 100 tys. i wiecej:

Wrocław... 63171 62598 12160 1723 48715 573 112 461

WIEŚ razem ... 1762 625 124 1 500 1137 78 1059

Bierutów... 19 - - - - 19 - 19

Borów... 6 - - - - 6 - 6

Dobroszyce ... 17 17 - - 17 - - -

Jordanów Śląski... 33 16 - - 16 17 17 -

Kąty Wrocławskie... 88 37 - - 37 51 - 51

Kobierzyce... 16 - - - - 16 - 16

Kondratowice... 42 - - - - 42 - 42

Kostomłoty... 53 - - - - 53 - 53

Krośnice... 125 95 - - 95 30 - 30

Łagiewniki ... 58 - - - - 58 - 58

Malczyce... 167 - - - - 167 42 125

Mietków... 10 - - - - 10 - 10

Miękinia... 42 - - - - 42 - 42

Oborniki Śląskie ... 14 - - - - 14 - 14

Oleśnica ... 45 - - - - 45 - 45

Oława ... 25 - - - - 25 - 25

Prusice ... 141 Ill - - Ill 30 - 30

Strzelin ... 9 - - - - 9 - 9

Środa Śląska... 76 8 7 1 - 68 - 68

Święta Katarzyna... 404 224 - - 224 180 - 180

Trzebnica... 15 - - - - 15 - 15

Wińsko ... 108 - - - - 108 - 108

Wisznia Mała... 50 - - - - 50 - 50

Wołów... 160 117 117 - - 43 19 24

Zawonia ... 27 - - - - 27 - 27

Żmigród... 14 - - - - 14 - 14

a/ Dotyczy Ścieków przemysłowych i komunalnych.

26

TABL. 15, ŚCIEKI ODPROWADZANE KANALIZACJĄ MIEJSKĄ W1994 R.

Wyszczególnienie

Ścieki odprawa

dzane ogółem3/

Oczyszczane3/ Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie

razem mecha­

nicznie

biologicz­

nie

Nie oczysz­

czone razem mecha­

nicznie

mecha­

niczno biolo­

gicznie

w dekametrach sześciennych w liczb,

bezwzgl.

w % lud.

ogółem

w liczbach bezwzględnych

OGÓŁEM... 72435 65350 15405 49945 7085 674463 59,3 143871 530592

MIASTA razem ... 71376 65350 15405 49945 6026 674463 80,1 143871 530592

O liczbie ludności 2-5 tys.:

Wiązów... 10 - - - 10 - - - -

O liczbie ludności 5-10 tys.:

Bierutów... 268 268 - 268 0 5245 99,5 - 5245

Kąty Wrocławskie... 296 - - - 296 - - - -

Oborniki Śląskie ... 459 - - - 459 - - - -

Sobótka... 274 - - - 274 - - - -

Środa Śląska... 419 - - - 419 - - - -

Twardogóra... 398 373 - 373 25 6400 94,4 - 6400

Żmigród... 365 - - - 365 - - -

O liczbie ludności 10 - 20 tys.:

Brzeg Dolny... 1326 - - - 1326 - - - -

Jelcz-Laskowice... 621 - - - 621 - - - -

Milicz ... 585 585 - 585 0 12459 100,0 - 12459

Strzelin ... 964 964 - 964 - 13088 98,0 - 13088

Trzebnica... 856 - - - 856 - - - -

Wołów... 646 - - - 646 - - - -

O liczbie ludności 20 - 50 tys.:

Oleśnica ... 2645 2517 1135 1382 128 38400 98,7 - 38400

Oława ... 2515 2373 2373 - 142 31871 100,0 31871 -

O liczbie ludności 100 tys. i wiecej:

Wrocław... 58731 58270 11897 46373 461 567000 88,2 112000 455000

WIEŚ razem ... 1059 ^{- - -} 1059 ^{- - - -}

Bierutów... 19 - - - 19 - - - -

Borów... 6 - - - 6 - - - -

Kąty Wrocławskie... 51 - - - 51 - - - -

Kobierzyce... 16 - - • - 16 - - - -

Kondratowice... 42 - - - 42 - - - -

Kostomłoty... 53 - - - 53 - - - -

Krośnice... 30 - - - 30 - - - -

Łagiewniki ... 58 - - - 58 - - - -

Malczyce... 125 - - - 125 - - - -

Mietków... 10 - - - 10 - - - -

Miękinia... 42 - - - 42 - - - -

Oborniki Śląskie ... 14 - - - 14 - - - -

Oleśnica ... 45 - - - 45 - - - -

Oława ... 25 - - - 25 - * - -

Prusice ... 30 - - - 30 - - - -

Strzelin... 9 - - - 9 - - - -

Środa Śląska... 68 - - - 68 - - - -

Święta Katarzyna... 180 - - - 180 - - - -

Trzebnica... 15 - - - 15 - - - -

Wińsko ... 108 - - - 108 - - - -

Wisznia Mała... 50 - - - 50 - - - -

Wołów... 24 - - - 24 - - - -

Zawonia ... 27 - - - 27 - - - -

Żmigród... 14 - - - 14 - - - -

a/ Bez wód opadowych i infitracyjnych.

Ochrona środowiska - Woda 27 TABL. 16. GOSPODAROWANIE WODĄ, ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD W ZAKŁADACH W 1994 R.

X

Miasta

i gminy razem na 1km^ podziem­

nych

powierz­

chnio­

wych

razem

w tym z wodociągów komunalnych

na cele produkcyjne w dckametrach sześciennych

OGÓŁEM... 39073 6,2 6883 33019 4186 2207

MIASTA razem ... 36786 76,8 5843 31832 3785 2156

0 liczbie ludności 100 tys. i więcej:

Wrocław... 20235 69,1 2310 16724 3428 2049

O liczbie ludności 20 - 50 tys.:

Oleśnica ... 210 10,0 170 - 52 52

Oława ... 139 5,1 . 76 71 5 -

O liczbie ludności 10 - 20 tys.:

Brzeg Dolny... 15069 886,4 1503 14880 - -

Jelcz-Laskowice... 531 31,2 1363 - 243 6

Milicz ... 58 4,1 76 - - -

Strzelin ... 202 20,2 53 157 1 -

Wołów... 104 5,5 100 - 4 4

O liczbie ludności 5 -10 tys.:

Bierutów... 40 5,0 38 - 2 2

Kąty Wrocławskie... 86 14,3 86 - - -

Sobótka... 44 1,4 - - 50 43

Środa Śląska... 68 4,5 68 - - -

WIEŚ razem... 2287 1,4 1040 1187 401 51

Dobroszyce ... 28 0,2 28 - - -

Jordanów Śląski ... 35 0,6 2 - 33 32

Kąty Wrocławskie ... 53 0,3 70 - - -

Kobierzyce... 135 0,9 65 135 - -

Krośnice... 56 0,3 - - 98 -

Łagiewniki ... 56 0,5 - 52 4 4

Malczyce ... 172 3,2 - 120 80 15

Prusice ... 74 0,5 131 - - -

Środa Śląska ... 27 0,1 18 - 16 -

Święta Katarzyna ... 1390 14,0 635 880 - -

Wołów ... 261 0,8 91 - 170 -

Wyszczególnienie

Ścieki odprowadzone Ze ścieków odprowadzonych bezpośrednio do wód

powierzchniowych wymagające oczyszczania

Ładunki zanieczyszczeń w ście­

kach odprowadzonych do wód powierzchniowych w kg/ dobę

ogółem

do ka­

nalizacji miejskiej

do ziemi

bezpośrednio do wód powierzchniowych

razem

oczyszczane nie oczyszczane

bzt5 CHZT zawiesina

razem

w tym wody chłod­

nicze

razem

metodą

razem

w % wymaga-

jących oczysz- czania mecha­

niczną

chemicz­

ną

biolo­

giczną w dekametrach sześciennych

OGÓŁEM ... 37523 4179 323 33021 12080 20941 15964 661 1764 13539 4977 23,8 2962 14736 4063

MIASTA razem ... 36702 4155 235 32312 12074 20238 15339 537 1763 13039 4899 24,2 2671 14459 3905

O liczbie ludności 100 tys. i więcej:

Wrocław... 20483 3828 141 16514 12074 4440 4328 263 1723 2342 112 2,5 483 549 410

O liczbie ludności 20 - 50 tys.:

Oleśnica... 155 155 - - - - .

Oława... 123 49 6 68 - 68 66 66 - - 2 2,9 19 52 23

O liczbie ludności 10 - 20 tys.:

Brzeg Dolny ... 14566 - - 14566 - 14566 9801 - - 9801 4765 32,7 50 11135 2933

Jelcz-Laskowice ... 921 - 36 885 - 885 885 - 40 845 - - 46 127 64

Milicz... 19 - - 19 - 19 19 - - 19 - - 2 8 2

Strzelin... 134 29 - 105 - 105 105 105 - - - _ 2267 .

Wołów ... 104 63 - 41 - 41 41 21 - 20 .

O liczbie ludności 5-10 tys.:

Bierutów ... 34 2 - 32 - 32 32 32 - - 12 3 3

Kąty Wrocławskie... 82 - 52 30 - 30 10 10 - - 20 66,7 1850 413

Sobótka ... 40 - - 40 - 40 40 40 - 109 148 17

Środa Śląska ... 41 29 - 12 - 12 12 - - 12 - - 100 170 40

WIEŚ razem... 821 24 88 709 6 703 625 124 1 500 78 11,1 291 277 158

Dobroszyce... 17 - - 17 - 17 17 - . 17 1 5 10

Jordanów Śląski ... 33 - - 33 - 33 16 - - 16 17 51,5 6 5 8

Kąty Wrocławskie ... 43 - - 43 6 37 37 - - 37 - 32 10 3

Kobierzyce ... 71 - 71 - - - _

Krośnice ... 95 - - 95 - 95 95 - - 95 - - 15 44 2

Łagiewniki ... 15 - 15 - - - ^{- - -}

Malczyce ... 56 14 - 42 - 42 - - - - 42 100,0 ^-

Prusice... 111 - - 111 - 111 Ill ^{- -} Ill 62 3 24

Środa Śląska ... 10 - 2 8 ^- 8 8 7 1 .

Święta Katarzyna ... 224 - - 224 - 224 224 - - 224 15 ^„ 6

Wołów ... 146 10 - 136 - 136 117 117 - - 19 14,0 160 210 105

TABL 17. GOSPODAROWANIE WODĄ WEDŁUG EUROPEJSKIEJ KLASYFIKACJI DZIAŁALNOŚCI W 1994 R.

Sekcje

Przychód wody Rozchód wody

ogółem

z ujęć własnych

z zakupu

zużycie na potrzeby własne

sprzedaż

razem powierzchnio­

wych podziemnych

kopalnianych (użytych do

produkcji)

razem

w tym do produkcji

razem w tym z

wodociągów w hektometrach sześciennych

OGÓŁEM... 44,1 39,9 33,0 6,9 - 4,2 39,1 35,7 2,2 4,2

Działalność produkcyjna ... 30,6 27,0 21,0 6,0 - 3,6 26,6 24,3 2,2 3,8

Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 12,2 12,0 11,8 0,1 - 0,2 11,4 11,2 0,0 0,1

Budownictwo... 0,0 0,0 - 0,0 - 0,0 0,0 0,0 0,0 -

Transport, gospodarka magazynowa i łączność . 0,2 0,2 0,2 - - 0,0 0,1 0,1 - 0,1

Edukacja... 0,0 0,0 - 0,0 - - 0,0 0,0 - -

Ochrona zdrowia i opieka socjalna ... 0,3 0,1 - 0,1 - 0,3 0,3 - - 0,0

Pozostała działalność usługowa, komunalna,

socjalna i indywidualna... 0,2 0,1 0,0 0,1 - 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0

Sekcje pozostałe... 0,6 0,6 - 0,6 - 0,0 0,5 0,1 0,0 0,1

TABL. 18 ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE OCZYSZCZANE I NIE OCZYSZCZANE WEDŁUG EUROPEJSKIE KLASYFIKACJI DZIAŁALNOŚCI W1994 R.

Sekcje

Ścieki odprowadzone3^ W tym ścieki wymagające oczyszczania odprowadzone bezpośrednio do wód

powierzchniowych

ogółem

bezpośrednio do wód

powierzchniowych do

kanalizacji miejskiej

do ziemi lub innego

zbiornika

razem

oczyszczane

nie oczyszczane razem

w tym wody chłodnicze (umownie

czyste)

razem mecha­

nicznie chemicznie biologicznie w hektometrach sześciennych

OGÓŁEM... 37,5 33,0 12,1 4,2 0,3 20,9 16,0 0,7 1,8 13,5 5,0

Działalność produkcyjna ... 26,7 22,9 2,8 3,6 0,2 20,1 15,2 0,5 1,5 13,2 5,0

Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 9,8 9,6 9,3 0,2 - 0,3 0,3 - 0,3 0,0 0,0

Budownictwo... 0,0 0,0 - 0,0 - 0,0 0,0 - - 0,0 -

Transport, gospodarka magazynowa i łączność . 0,1 0,0 - 0,1 - 0,0 0,0 0,0 - - -

Edukacja... 0,0 0,0 - - - 0,0 0,0 0,0 - - -

Ochrona zdrowia i opieka socjalna... 0,2 0,2 - - - 0,2 0,2 0,1 - 0,1 -

Pozostała działalność usługowa, komunalna,

socjalna i indywidualna... 0,4 - - 0,3 0,1 - - -

Sekcje pozostałe... 0,3 0,3 0,0 0,0 - 0,3 0,3 0,0 - 0,2 0,0

a/Łącznie z zanieczyszczonymi wodami kopalnianymi, dane obejmują również wody chłodnicze używane przez elektrownie cieplne w zbiornikowych układach skraplaczy turbin.

EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWYCH I GAZOWYCH NA 1 km2

- OGÓŁEM

w t/1 rok

1990 1994

D pyłowe 0 gazowe

- W WYBRANYCH MIASTACH W 1994 R.

w t/1 rok

Brzeg

Jelcz-Laskowice

Oława

Oleśnica

Wrocław

,z__ z z z Z Z Z /

,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0

f 80,0

O gazowe H pyłowe

Ochrona środowiska - Powietrze atmosferyczne 31

— POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Uwagi metodyczne

Zawarte w tym dziale informacje charakteryzują źródła, rozmiary i strukturę zanieczyszczeń powietrza oraz przedsięwzięcia mające na celu ochronę powietrza przed nadmiernym zanieczyszczeniem.

Przez zanieczyszczanie powietrza rozumie się wprowadzanie do atmosfery substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które mogą ujemnie wpływać na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę żywą, glebę i wodę.

Emisja zanieczyszczeń to wprowadzanie do powietrza zanieczyszczeń stałych, ciekłych i gazowych w sposób zorganizowany (tzn. z wszelkiego rodzaju urządzeń technologicznych i ogrzewczych za pośrednictwem emitorów - kominów, wyrzutni wentylacyjnych itp.), lub w sposób niezorganizowany (z hałd, składowisk, w toku przeładunku substancji sypkich lub lotnych itp.).

Imisja zanieczyszczeń to parametr charakteryzujący stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego określony jako stężenie zanieczyszczenia w powietrzu, zmierzone w przyziemnej warstwie atmosfery. Oznacza ona ilość gramów danej substancji zanieczyszczającej w jednostce objętościowej powietrza.

Źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza jest miejsce, w którym następuje wydalanie (wyemitowanie) do powietrza substacji zanieczyszczających. Ogólnie źródłami zanieczyszczeń są : zakłady energetyczne (elektrownie i elektrociepłownie), zakłady przemysłowe, kotłownie komunalne, paleniska indywidualne (domowe), środki transportu, źródła wtórne powstałe w wyniku wydalania oraz utylizacji ścieków i odpadów (np. hałdy i wysypiska), rolnictwo (np. rozsiewanie nawozów sztucznych, stosowanie środków ochrony roślin), a także przemiany i reakcje chemiczne zachodzące w zanieczyszczonej atmosferze oraz źródła naturalne (np. pożary lasów, burze pyłowe, pyły kosmiczne).

Wielkość emisji z poszczególnych źródeł i poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń (określonych prawnie) może być ustalona na drodze pomiarów, albo na drodze obliczeń z bilansu surowcowo - paliwowego w oparciu o wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla charakterystycznych procesów technologicznych. Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych dotyczy ilości zanieczyszczeń pyłowych odprowadzonych do atmosfery w ciągu roku i obejmuje poszczególne rodzaje tych zanieczyszczeń, tj. popiół lotny, pyły z produkcji cementu, pyły metalurgiczne i inne emitowane w danym zakładzie zanieczyszczenia pyłowe.

Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych dotyczy ilości zanieczyszczeń gazowych odprowadzonych przez jednostkę sprawozdawczą do atmosfery w ciągu roku i obejmuje następujące rodzaje zanieczyszczeń : dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, od 1993 roku również dwutlenek węgla i inne emitowane przez dany zakład zanieczyszczenia gazowe.

Dane o ilości zatrzymanych i zneutralizowanych zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych (wg rodzajów) obrazują rozmiary zanieczyszczeń zredukowanych w urządzeniach do ochrony powietrza, zainstalowanych w zakładach uznanych za szczególnie uciążliwe dla atmosfery.

Skuteczność działania urządzeń oczyszczających, określana jako stopień redukcji zanieczyszczeń, jest wielkością charakterystyczną urządzeń i wskazuje jaki procent całkowitej ilości danego zanieczyszczenia wprowadzonego do urządzenia został przez to urządzenie zatrzymany.

Wskaźnik ten wyraża się procentowym stosunkiem ilości zanieczyszczenia zatrzymanego do ilości

zanieczyszczenia wytworzonego, tj. zatrzymanego i wyemitowanego. Wartość tego wskaźnika może się wahać od 0

do 100%. Im bliższa jest 100%, tym większy jest potencjał ochronny danego źródła zanieczyszczenia.

32

Uwagi analityczne

Uwzględniając ilości i rodzaje zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery ich głównymi źródłami są:

elektrociepłownie (energetyka zawodowa), przemysł, kotłownie lokalne i paleniska indywidualne (domowe), środki transportu oraz zanieczyszczenia napływowe (np. z sąsiednich województw oraz krajów).

W 1994 roku na terenie województwa wrocławskiego znajdowało się 46 (1652 w Polsce) zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza i objętych sprawozdawczością GUS. Spośród nich 41 (89%) zakładów wyposażonych było w urządzenia do redukcji zanieczyszczeń pyłowych, a jedynie 7 (15,2% z zakładów ogółem) z nich posiadało urządzenia do redukcji zanieczyszczeń gazowych. Ogółem posiadały one 138 cyklonów o przepływie 3214 dam3/h gazów odlotowych, z czego aż 37,7% znajdowało się w grupie o skuteczności niskiej. Korzystniejsza sytuacja istniała w przypadku: multicyklonów, filtrów tkaninowych, elektrofiltrów i urządzeń mokrych, bowiem większość z nich zakwalifikowano do urządzeń o skuteczności średniej. Multicyklonów zainstalowanych było 14 szt. o przepływie 278 dam3/h. Do grupy o skuteczności średniej kwalifikowało się 50% z ogółem. Filtry tkaninowe w ilości 73 sztuk (spośród 141 ogółem) zaszeregowano do średniowydajnych, dla których łączny przepływ wynosił 1839 dam3/h.

Stopień redukcji wytworzonych gazów był niski i wynosił 7,5 % zanieczyszczeń wytworzonych. Tak więc 92,5 % wszystkich powstających zanieczyszczeń gazowych zawierających szereg szkodliwych dla ludności i środowiska substancji odprowadzanych było bezpośrednio do atmosfery bez oczyszczenia czy neutralizacji. Korzystniejsza sytuacja była w przypadku wyposażenia zakładów w urządzenia odpylające. Wskaźnik redukcji dla pyłów wynosił 96,1 % i w odniesieniu do lat poprzednich w niewielkim stopniu, ale systematycznie wzrasta.

Na przestrzeni kilku ostatnich lat stopniowo spada ilość wyemitowanych zanieczyszczeń pyłowych i w 1994 roku wynosiła ona 11,4 tys. ton - co stanowiło 2,2% emisji ogólnopolskiej (13 lokata w Polsce).

Znaczna część emisji pyłów - 97,4% (11,1 tys. ton) pochodziła ze spalania paliw.

Z terenu województwa wrocławskiego w 1994 roku emisja gazów z zakładów szczególnie uciążliwych wynosiła 28563 tys.

ton (16 lokata w kraju) - czyli 1,5% emisji krajowej. Począwszy od danych za rok 1993 podaje się wielkość emisji dwutlenku węgla, która wynosiła 2820,2 tys. ton (1,5% emisji krajowej).

Wielkość emisji gazów ogółem w naszym województwie w odniesieniu do roku 1993 spadła o 31,9 tys. ton. W porównaniu do 1993 roku emisja dwutlenku siarki spadła o 2,1 tys. ton i wynosiła ona 20,8 tys. ton.

W1994 roku nieznacznie zmalała (o 0,1 tys. ton) emisja tlenków azotu pochodzących ze spalania paliw i zamknęła się wielkością 11,5 tys. ton.

W województwie wrocławskim w 1994 roku w urządzeniach oczyszczających zatrzymanych zostało 283,1 tys. ton pyłów, tj. 96,1% wytworzonych (1,4% z ogółem w Polsce -14 lokata), zanieczyszczeń gazowych zneutralizowano 2,9 tys.

ton, tj. 0,1% wytworzonych (0,3% ogólnopolskich).

Ochrona środowiska - Powietrze atmosferyczne 33 TABU 19. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWYCH I GAZOWYCH

Wyszczególnienie

Ogółem w tys. ton/rok Na 1 km^ w tonach/rok

1990 1993 1994 1990 1993 1994

ZANIECZYSZCZENIA PYŁOWE ... 24,5 15 5 11,4 3,9 2,5 1,8

w tym:

ze spalania paliw...

popiół lotny... 23,2

15,2 11,1

3,7

2,4 1,8

ZANIECZYSZCZENIA GAZOWE... 51,2 2888,2 2856,3 8,1 459,5 454,3

w tym:

dwutlenek siarki ... 31,1 22,9 20,8 4,9 3,6 3,3 tlenki azotu... 11,6 11,5 2,0 1,8 1,8 tlenek węgla ... 3,7 2,1 2,2 0,6 0,3 0,4 dwutlenek węgla ... 2849,7 2820,2 ■ 453,3 448,6

TABL. 20. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWYCH I GAZOWYCH W 1994 R. (wg miast i gmin)

Wyszczególnienie

Zanieczyszczenia

pyłowe gazowe

ogółem

w tym ze spalania

paliw ogółem

w tym

dwutlenek siarki dwutlenek węgla w tys. ton

OGÓŁEM ... 11,4 11,1 2856,3 20,8 2820,2

MIASTA razem ... 9,3 9,1 2335,7 17,5 2305,2

WROCŁAW ... 7,3 7,1 2015,2 14,6 1990,0

Oleśnica... 0,3 0,3 0,2 0,1 -

Oława... 0,1 0,1 0,2 0,0 0,0

Brzeg Dolny... 1,0 1,0 315,9 2,3 311,8

Jelcz-Laskowi ce ... 0,3 0,3 0,5 0,3 -

Strzelin... 0,2 0,2 0,2 0,1 -

Sobótka ... 0,0 0,0 3,4 0,0 3,4

Kąty Wrocławskie ... 0,1 0,1 0,0 0,0

WIEŚ razem... 2,1 2,1 520,6 3,3 515,0

Kobierzyce... 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0

Łagiewniki... 0,3 0,3 0.2 0,1 -

Malczyce... 0,2 0,2 41,2 0,1 41,0

Święta Katarzyna... 1,6 1,6 476,1 2,8 471,3

Żmigród... - - 2.9 0,2 2,7

TABL. 21. WYPOSAŻENIE ZAKŁADÓW W URZĄDZENIA DO REDUKCJI ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO W 1994 R.

Stan w dniu 31 XII

Wyszczególnienie Cyklony Multi-

cyklony

Filtry tkaninowe

Elektro­

filtry

Urządze­

nia mokre

Inne

OGÓŁEM w szt... 138 14 141 14 79 25

Przepływ gazów odlotowych w danr/h ...

O SKUTECZNOŚCI:

3214 278 1839 5092 547 299

NISKIEJ w szt... 52 3 31 - 8 X

Przepływ gazów odlotowych w dam^/h ... 1382 102 184 - 181 X

ŚREDNIEJ w szt... 45 7 73 12 23 X

Przepływ gazów odlotowych w danrVh ... 932 131 967 4468 134 X

WYSOKIEJ w szt ... 41 4 37 2 48 ^X

Przepływ gazów odlotowych w danrVh ... 900 45 688 624 232 X

ŚREDNIA DYSPOZYCYJNOŚĆ w %... 100 100 100 99 98 80