Eucharystia - tajemnica wiary powierzona Kościołowi : adhortacja apostolska Benedykta XVI "Sacramentum caritatis" w świetle kanonu 897

Robert Ptak

Eucharystia - tajemnica wiary

powierzona Kościołowi : adhortacja

apostolska Benedykta XVI

"Sacramentum caritatis" w świetle

kanonu 897

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 50/3-4, 291-308

P ra w o K a n o n ic z n e 50 (2 0 0 7 ) n r 3-4

KS. R O B E R T P T A K SC J

U n iw e rs y te t K a rd y n a ła S te fa n a W yszyńskiego w W arszaw ie

EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY POWIERZONA KOŚCIOŁOWI

ADHORTACJA APOSTOLSKA BENEDYKTA XVI

SACRAMENTUM CAR1TATIS W ŚWIETLE KANONU 897 Treść: W stę p . 1. G o d n o ś ć N ajśw iętszej E u ch a ry stii. 2. T ajem n ica E u ch a ry stii. 3. E u c h a ry stia życiem K o ścio ła. 4. E u c h a ry stia a p o z o sta łe sa k ram e n ty . Z a k o ń c z e n ie .

W stęp

Kodeks Prawa K anonicznego1 z 1983 roku poświęca wiele m iej­ sca uświęcającemu zadaniu Kościoła (księga IV). Z ad an ie to reali­ zuje się przede wszystkim poprzez sakram enty, wśród których szczególne miejsce zajm uje Eucharystia, określana jako Najświęt­ szy Sakram ent. O wyjątkowości tego sakram entu mówi w sposób syntetyczny kanon 897: „Najbardziej czcigodnym sakram entem jest Najświętsza Eucharystia, w której sam Chrystus Pan jest obecny, ofiaruje się oraz jest spożywany i dzięki której Kościół ustawicznie żyje i wzrasta. O fiara eucharystyczna, pam iątka śmierci i zm ar­ twychwstania Pana, w której uwiecznia się O fiara Krzyża, jest szczytem i źródłem całego kultu oraz życia chrześcijańskiego; ozna­ cza ona i sprawia jedność Ludu Bożego, przez nią buduje się Ciało Chrystusa. Pozostałe bowiem sakram enty i wszystkie kościelne dzieła apostolatu m ają związek z Najświętszą Eucharystią i ku niej są ukierunkow ane.”

A dhortacja apostolska B enedykta X V I Sacramentum Caritatis o E ucharystii2, wydana w 2007 roku, zawiera wiele wątków, które odzw ierciedlają treść cytowanego kanonu. W papieskim dok u­

1 D alej: KPK. 2 D alej: SacCar.

m encie, zwłaszcza w pierwszej części zatytułow anej „Eucharystia - tajem nica wiary”, odnajdujem y kilka tem atów , które łączą się z ka­ nonem 897 i pozwalają stwierdzić, iż E ucharystia jest tajem nicą wiary pow ierzoną Kościołowi. To wyjątkowe i niepow tarzalne zna­ czenie Najświętszego S akram entu w życiu Kościoła m a swoje źró­ dło przede wszystkim w stw ierdzeniu, iż sam Chrystus Pan jest obecny w tym sakram encie. Co więcej, Jezus obecny w Eucharystii ponaw ia swoją ofiarę d o konaną na krzyżu i staje się pokarm em na życie wieczne. Jego obietnica dotycząca pozostania z uczniam i aż do skończenia czasów realizuje się w Kościele, który dzięki E uch a­ rystii żyje i ustawicznie w zrasta. Życie Kościoła, wszystkich jego członków zgrom adzonych w jednym ludzie Bożym, znajduje swój szczyt i źródło kultu właśnie w Eucharystii, która jest sercem M i­ stycznego Ciała Chrystusa. Również pozostałe sakram enty, usta­ nowione przez Jezusa i pow ierzone Kościołowi, żyją dzięki E u ch a­ rystii i do niej zmierzają.

W arto przeanalizować w świetle kanonu 897 zagadnienia p o ru ­ szane w pierwszej części Sacramentum Caritatis, skupione wokół punktów: 1. G odność Najświętszej Eucharystii. 2. Tajemnica E u ­ charystii. 3. Eucharystia życiem Kościoła. 4. Eucharystia a pozosta­ łe sakram enty.

1. Godność Najświętszej Eucharystii

- w niej sam Chrystus Pan jest obecny

Podstawowym stw ierdzeniem kanonu 897 są słowa mówiące o obecności Chrystusa, a w konsekwencji całej Trójcy Świętej, w Śa- kram encie Eucharystii - to zaś decyduje o jej wyjątkowej godności. M agisterium Kościoła jednoznacznie wypowiada się na ten tem at m.in. poprzez soborowe nauczanie. Sobór Trydencki (1551 r., sesja X III), systematyzując naukę Kościoła dotyczącą sakram entów i od­ rzucając błędne poglądy, potwierdził, że obecność Jezusa Chrystu­ sa w Eucharystii nie jest symboliczna ani czasowa, lecz substancjal­ na, realna i stała3. Ta w iara eucharystyczna Kościoła, jak mówi B e­

292 k s. R. p t a k [2 ]

3 S o b ó r stw ierdza, że p o d postaciam i chleba i w ina obecny jes t „praw dziw ie, rzeczy­ wiście i substancjalnie” nasz Pan, Jezu s C hrystus, „prawdziwy Bóg i prawdziwy czło­ w iek” . Jest O n tutaj obecny sa k ram en taln ie „w swojej substancji”, co praw da w sposób tajem niczy, ale dla Boga możliwy i dający się ująć ludzką myślą dzięki św iatłu wiary (Por. Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, K sięgarnia św. W oj­ ciecha Poznań 1997, V II, 289, s. 399).

[3] EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY 293

nedykt X V I, wyraża się w słowach wypowiadanych zaraz po konse­ kracji „O to wielka tajem nica wiary”, bowiem substancjalna prze­ m iana chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa staje się rzeczywisto­ ścią, któ ra przekracza wszelkie ludzkie zrozum ienie i staje się „streszczeniem i podsum ow aniem całej naszej wiary”4. Stąd też w iara i sakram enty stanow ią dwa wzajem nie uzupełniające się wy­ miary życia religijnego, a Eucharystia stanowi ciągle odradzające się centrum życia Kościoła. H istoria Kościoła potw ierdza n a to ­ m iast, iż żywa wiara eucharystyczna ludu Bożego mocniej wpływa na uczestnictwo w życiu Kościoła i pogłębia zaangażowanie w peł­ nienie misji powierzonej mu przez Chrystusa5.

Podkreślając godność Najświętszego Sakram entu, B enedykt X V I przywołuje rozm owę Jezusa z N ikodem em : o Bogu, który tak um iłował świat, że dał swego Syna Jednorodzonego, aby każdy, kto w Niego wierzy, dostąpił zbawienia i osiągnął życie wieczne (por. J 3,16-17). F undam entem wiary eucharystycznej staje się więc tajem nica sam ego Boga i Jego miłości, m ającej źródło w m i­ łości trynitarnej6. Jezus obecny w Eucharystii daje swoje Ciało i swoją Krew, które są wyrazem całej Jego Osoby, Jego życia i zle­ conego m u posłannictw a. W Eucharystii Jezus staje się darem O j­ ca. Przekonuje nas o tym cud rozm nożenie chleba i zapew nienie Jezusa, że dopiero Jego Ojciec da prawdziwy chleb z nieba (por. J 6,32-33). C hleb ten utożsam iany jest z ciałem Chrystusa: „Ja je ­ stem chlebem żywym, który zstąpi! z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. C hlebem , który Ja dam , jest m oje ciało za życie świata” (J 6,51).

Bóg, będąc doskonałą kom unią między Ojcem, Synem i D uchem Świętym, odsłania przed człowiekiem swój zamysł miłości i zap ra­ sza go do wspólnoty ze sobą. Dzieli się z człowiekiem swoim we- w nątrztrynitarnym życiem, uwzględniając ludzką kondycję, nazna­ czoną grzechem i słabością. W chlebie i winie, pod których p o sta­ ciami Chrystus całkowicie się daje, Boże życie dociera do nas i udziela się nam w form ie sakram entu7. To praw da, że uczestnic­ two człowieka w życiu sam ego Boga w jakim ś stopniu realizuje się

'K a tech izm Kościoła Katolickiego, 1327 (dalej: KKK). 5 Por. SacC ar 6.

6 Por. S acC ar 7. 7 Por. SacC ar 8.

poprzez fakt stworzenia - otrzym ania ożywczego tchnienia będące­ go zadatkiem nieśm iertelności. Jed n ak dopiero poprzez śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa oraz zesłanie D ucha Świętego czło­ wiek w pełni staje się uczestnikiem Bożego życia. D opiero Jezus Chrystus, który przez „D ucha wiecznego złożył Bogu samego siebie jako nieskalaną ofiarę” (H br 9,14), udziela nam tego samego życia w darze eucharystycznym. D ar ten, całkowicie bezinteresowny, sta­ je się wypełnieniem zapowiedzi i obietnic Bożych. Kościół otrzy­ m uje tę tajem nicę wiary, by ją celebrow ać i adorow ać, a przez to uczestniczyć w niej przez łaskę wybrania8.

2. Tajemnica Eucharystii

- Chrystus Pan ofiarowuje się oraz jest spożywany

A dhortacja Sacramentum Caritatis stwierdza, iż godność N aj­ świętszego Śakram entu wypływa z faktu obecności w nim sam ego Jezusa Chrystusa, a z Nim całej Trójcy Świętej. Tajemnica E uchary­ stii nie wyczerpuje się jed n ak w przebywaniu Boga w bliskości czło­ wieka, ale wyraża się również w wymiarze ofiarniczym, o którym przypom ina kanon 897. O fiara Jezusa prowadzi do zawarcia now e­ go i wiecznego Przymierza we krwi Baranka (por. Łk 22,20), która została przelana w czasie Jego męki. Nowe Przymierze zostało przypieczętowane śmiercią Jezusa na krzyżu, gdzie w doskonałej ofierze złożył O n Ojcu samego siebie. Benedykt X V I, nawiązując do tego wydarzenia, mówi: „w Jego śmierci na krzyżu dokonuje się owo zwrócenie się Boga przeciwko sam em u sobie, poprzez które O n ofiarowuje siebie, aby podnieść człowieka i zbawić go - jest to m iłość wyrażona w najbardziej radykalnej form ie”9.

Eucharystia staje się więc doskonalą form ą ofiarow ania się Chrystusa za nasze grzechy. Ilekroć jest ona sprawowana, rzeczywi­ ście staje się nowym Przym ierzem i - co ważne - Przymierzem wiecznym, zgodnie z obietnicą Chrystusa, iż pozostanie O n z nami, aż do skończenia świata. Podczas każdej celebracji Mszy św. słyszy­ my słowa: „O to B aranek Boży, który gładzi grzechy świata. Błogo­ sławieni, którzy zostali wezwani na Jego ucztę”10. Jezus jest praw ­

2 9 4 k s. R. p t a k [4 ]

8 Por. tam że.

9 B enedykt X V I, Encyklika D eus caritas est, 12 (dalej: D C E ).

10 M szał rzym ski dla diecezji polskich (w ydanie pierw sze), P allottinum Poznań 1986, s. 375* (dalej: M R ).

dziwym Barankiem Paschalnym, który dobrowolnie złożył za nas w ofierze samego siebie, ustanaw iając w ten sposób nowe i wieczne Przymierze. Eucharystia zawiera w sobie tę radykalną nowość, k tó ­ ra jest nam przypom inana w każdej celebracji".

Ustanowienie Eucharystii w czasie trwania Ostatniej Wieczerzy wskazuje na kontekst obrzędowej uczty, która stanowiła przypomnie­ nie istotnego wydarzenia kształtującego tożsamość Izraela, tj. uwol­ nienia z Egiptu. Wieczerza paschalna, jako pam iątką przeszłości, przekształca się w wydarzenie profetyczne, będące zapowiedzią przy­ szłego uwolnienia, tym razem spod władzy grzechu. Otwiera się w ten sposób droga do głębszego, bardziej radykalnego, powszechnego i de­ finitywnego zbawienia. Jezus, ustanawiając sakram ent Eucharystii, „antycypuje i włącza w nią ofiarę krzyża i zwycięstwo zmartwychwsta­ nia. Równocześnie objawia się jako prawdziwy baranek złożony w-ofierze i przewidziany w zamyśle Ojca przed założeniem świata (...). Umiejscawiając swój dar w tym kontekście, Jezus objawia zbaw­ czy sens swojej śmierci i zmartwychwstania, tajemnicy, która staje się rzeczywistością odnawiającą historię oraz cały kosmos”12. Ustanowie­ nie przez Jezusa Eucharystii w perspektywie czekającej G o śmierci łą­ czy ją z najwyższym aktem miłości oraz z definitywnym wyzwoleniem ludzkości od zła - dzięki ofierze złożonej za wielu - oraz z nakazem, by czynić to na Jego pam iątkę (por. Łk 22,19; 1 Kor 11,25).

Polecenie to wyraża również prośbę, by odpowiedzieć na Jego d ar i by G o uobecniać na sposób sakram entalny. Z aw arte jest rów ­ nież w tych słowach oczekiwanie, że Kościół, zrodzony z ofiary Chrystusa złożonej przez Niego na krzyżu, przyjmie ten dar i, w słu­ chany w D ucha Świętego, nada mu liturgiczną form ę. Eucharystia, jako Pam iątka, nie oznacza prostego pow tarzania gestów i słów z O statniej Wieczerzy, ale w prowadza radykalną nowość chrześci­ jańskiego kultu. Jak powie Benedykt X V I, Eucharystia włącza nas w akt ofiarniczy Jezusa, gdzie nie tylko otrzymujemy, w sposób sta­ tyczny Logos wcielony, ale zostajem y włączeni w dynamikę Jego ofiary - O n włącza nas w siebie sam ego13. To substancjalne „prze­ kształcenie chleba i wina w Jego Ciało i Jego Krew wnosi do w nę­

[5] EUCHARYSTIA-TAJEMNICA WIARY 295

11 Por. S acC ar 9. 12 S acC ar 10.

13 Por. D C E 13; Tenże, H om ilia wygłoszona w M arienfeld (21.08.2005), „E O sservato- re R o m an o ” (wyd. poi.) 2005, n r 10 (277), s. 26.

296 KS. R. PTAK

[6 ]

trza stw orzenia fundam ent radykalnej przem iany, coś w rodzaju

nuklearnego rozszczepienia, by użyć znanego dziś obrazu, wnikają­

cego w najskrytszy poziom bytu, przem iany mającej za cel wywoła­ nie procesu przekształcenia rzeczywistości, którego kresem osta­ tecznym będzie przem ienienie całego świata, aż do stanu, w którym Bóg stanie się wszystkim we wszystkich (por. IK or 15,28)”14.

Tajemnica Eucharystii wiąże się więc z substancjalną obecnością Chrystusa, który pod postaciam i chleba i wina ofiarowuje się Ojcu za nasze grzechy - jako prawdziwy B aranek Paschalny. W Nim zo­ staje zawarte nowe Przymierze, a Jego krew, raz wylana za nas na krzyżu, nieustannie staje się znakiem tego Przymierza. Jest ono o d ­ nawiane w każdej celebracji eucharystycznej. Eucharystia staje się więc ofiarą i ucztą, o czym przypom ina nam prefacja o Najświętszej Eucharystii: „On [Chrystus] sam jako prawdziwy i wieczny K apłan, ustanaw iając obrzęd wiekuistej Ofiary, pierwszy się Tobie oddał w zbawczej O fierze i nam polecił ją składać na swoją pam iątkę. J e ­ go Ciało za nas wydane um acnia nas, gdy je spożywamy, a Krew za nas wylana obmywa, nas, gdy ją pijemy”'5.

3. Eucharystia życiem Kościoła

- dzięki niej Kościół ustawicznie żyje i wzrasta

Słowa, iż „Najświętsza Eucharystia, w której sam Chrystus Pan jest obecny, ofiaruje się oraz jest spożywany”16 znajdują swoje do­ pełnienie w stwierdzeniu dotyczącym życia i wzrostu ustanow ione­ go przez Chrystusa Kościoła. Sakram ent Eucharystii staje się nie­ wyczerpanym źródłem życia Kościoła i najważniejszym czynnikiem decydującym o jego nieustannym wzrastaniu. U kazuje również tę wyjątkową relację, jaka zachodzi między Jezusem , ustanowionym przez Niego Kościołem, i każdym wierzącym, przez chrzest włączo­ nym do tej Bosko-ludzkiej wspólnoty. Chrystus w ofierze Krzyża zrodził Kościół - jako swoją O blubienicę i swoje C iało17. Istnieje

1,1 S acC ar 11. l5M R ,s . 63*. 16 K PK kan. 897.

17 O jcowie K ościoła ukazują zw iązek między utw orzeniem Ewy z boku śpiącego A d am a (por. R dz 2,21-23) a N ow ą E w ą - K ościołem , zrodzonym z otw artego boku C hrystusa, pogrążonego we śnie śm ierci: z przebitego boku, pisze św. Jan , wypłynęła krew i w oda (p o r. J 19,34), symbol sak ram en tó w (por. II Sobór W atykański, L u m en gentium , 3 - dalej: KK).

więc przyczynowy związek pom iędzy ofiarą Chrystusa, Eucharystią i Kościołem, który Jan Paweł II ujm uje w stwierdzeniu, iż Kościół „żyje dzięki Eucharystii”18.

Przywołując słowa św. Jana: „On pierwszy nas um iłow ał” (1 J 4,19), w sprawowaniu każdej Eucharystii podkreślam y pierw szeń­ stwo daru otrzym anego od Chrystusa. Początek Kościoła wiąże się z ustanow ieniem Eucharystii nie tylko w aspekcie czasowym, ale także i bytowym, czyli wybrania nas i um iłowania jeszcze przed za­ łożeniem świata (por. E f 1,4). Sakram ent Eucharystii jest, krótko mówiąc, Chrystusem , który nam się daje, budując nas nieustannie jako swoje Ciało. Stąd też podstaw owa praw da o wzajemnej relacji panującej pom iędzy Eucharystią, która buduje Kościół, i samym Kościołem, który sprawuje E ucharystię19, zaw arta jest w stw ierdze­ niu: „Kościół m oże celebrow ać i adorow ać tajem nicę Chrystusa obecnego w Eucharystii właśnie dlatego, że sam Chrystus dal się w niej pierwszy poprzez ofiarę Krzyża. Możliwość czynienia E u ch a­ rystii przez Kościół jest całkowicie zakorzeniona w darze, jaki Chrystus złożył z sam ego siebie”20.

Mówiąc o Eucharystii jako o podstawowej zasadzie życia i wzra­ stania Kościoła, nie sposób pom inąć zagadnienia kom unii kościel­ nej. Chrystus, składając za nas w ofierze siebie samego, zapowie­ dział tajem nicę Kościoła - wspólnoty jedności. Przypomina nam o tym choćby prośba z II modlitwy eucharystycznej: „aby Duch Święty zjednoczył nas wszystkich, przyjmujących Ciało i Krew Chry­ stusa”21. Pom aga to zrozumieć, że sakram ent Eucharystii buduje jedność wszystkich wiernych. O tej wyjątkowej relacji pom iędzy E u ­ charystią i com m unio przypom niał także Jana Paweł II, mówiąc 0 Pam iątce Chrystusa jako o „najwyższym sakram entalnym wyrazie kom unii w Kościele”22. Jedność ta m a swoje ucieleśnienie we wspól­ notach chrześcijańskich i odnawia się w celebracji eucharystycznej, która jednoczy je i nadaje im charakter Kościołów partykularnych, „uformowanych na wzór Kościoła powszechnego, w których istnieje 1 z których się składa jeden i jedyny Kościół katolicki”23.

[7] EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY 297

18 Jan Paw eł II, Encyklika Ecclesia de Eucharistia, 1 (dalej: E E ). 15 Por. Jan Paweł II, Encyklika R edem ptorhom inis, 20. 20 SacC ar 14.

21 M R , s. 318*. 22 E E 38. 25 KK 23.

Rzeczywistość jednej E ucharystii, sprawowanej w każdej d iece­ zji w jedności z własnym biskupem , pozw ala zrozum ieć, jak K o­ ścioły p artykularne trw ają w Kościele powszechnym i ciągle się z niego rodzą, czerpiąc w italne siły do swego rozwoju i w zrasta­ nia. Jedyność M istycznego C iała Chrystusa, którym jest jed e n i niepodzielny Kościół, wypływa z jedyności i niepodzielności e u ­ charystycznego Ciała C hrystusa Pana. W konsekwencji z tego e u ­ charystycznego centrum wynika otw artość każdej celebrującej wspólnoty, każdego K ościoła p artykularnego, który staje się jakby otw artym i ram ionam i Pana, obejm ującym i i włączającymi ochrzczonych w Jego jedyne i niepodzielne C iało24. Z tej racji w celebracji Eucharystii żaden w ierny nie jest kimś obcym, lecz znajduje się w swoim Kościele, to znaczy w Kościele C hrystuso­ wym. Oblicze Eucharystii - jak o fu n d am en tu kom unii kościelnej - podkreśla jej znam ię katolickości, czyli powszechności. Jak za­ znacza to Benedykt X V I, zaakcentow anie eucharystycznych k o ­ rzeni kom unii kościelnej tworzy szansę dialogu ekum enicznego z Kościołam i i W spólnotam i kościelnymi, które nie są w pełnej kom unii ze Stolicą Piotrow ą. E ucharystia tworzy więź jedności pom iędzy K ościołem katolickim a Kościołam i prawosławnym i, które zachowały autentyczną i p e łn ą n a tu rę tajem nicy tego sak ra­ m entu. Także dialog ze W spólnotam i zrodzonym i z reform acji m oże rozwijać się w oparciu o m ocne p odkreślenie kościelnego c h arak teru E ucharystii25.

W idzimy więc, że E u ch ary stia stanow i elem en t konstytutyw ny istnienia, działan ia i w zrostu K ościoła. W arto zauważyć, iż chrześcijanie pierwszych wieków, używając w yrażenia Corpus

Christi, m ieli na myśli po pierw sze ciało zro d zon e z Dziewicy

M aryi, po drugie C iało eucharystyczne i - w reszcie - to C iało, którym jest Kościół. Potw ierdza to istnienie nierozerw alnej w ię­ zi m iędzy C hrystusem i K ościołem , w której E u ch arystia stanow i najgłębszy wyraz jedności w iernych i fu n d am e n ta ln ą zasadę k o ­ ścielnej kom unii.

298 k s. r. p t a k [8]

24 Por. K ongregacja N auki Wiary, L ist o niektórych aspektach Kościoła pojętego ja ko k o m u n ia C om m unionis notio (28.05.1992), 11: A A S 85 (1993), 844-845.

[9 ] EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY 299

4. Eucharystia a pozostałe sakramenty

- Ofiara eucharystyczna jest szczytem i źródłem całego kultu oraz życia chrześcijańskiego; oznacza ona i sprawia jedność

ludu Bożego, przez nią buduje się Ciało Chrystusa

Sakram entalność Kościoła. K anon 897, staw iając E ucharystię

w cen tru m życia K ościoła, odzw ierciedla soborow e nauczanie, m ów iące, iż „pozostałe (...) sakram enty, tak jak i wszystkie k o ­ ścielne posługi i dzieła apostolstw a, wiążą się ze św iętą E u c h a ry ­ stią i ku niej zm ierzają. W najśw iętszej E ucharystii zaw iera się bow iem całe d obro duchow e K ościoła, to znaczy sam C hrystus, nasza Pascha i C hleb żywy, który przez swoje ożywione przez D u ­ cha Św iętego i ożywiające C iało daje życie ludziom i w ten sp o ­ sób zaprasza i pobudza, żeby samych siebie, swoją pracę i wszyst­ kie rzeczy stw orzone w raz z Nim składali w o fierze”26. Użycie o kreślen ia „całe d obro duchow e K ościoła” w o dniesieniu do N aj­ św iętszego S akram en tu m a swoje źródło w przyjętej przez sobór koncepcji K ościoła, będącego w C hrystusie niejako sa k ra m en ­ tem , czyli wew nętrznym znakiem zjednoczenia z Bogiem i je d n o ­ ści całego rodzaju ludzkiego27. B enedykt X V I, przytaczając słowa św. C ypriana, określa Kościół jak o lud zgrom adzony w jedności -Ojca, Syna i D u ch a Św iętego, co czyni tę w spólnotę sa k ra m en ­

tem tryn itarn ej kom unii28.

Soborowa konstytucja o Kościele podkreśla sakram entalny cha­ rakter Kościoła, ale wskazuje również na jego powszechność29. Ten właśnie uniwersalny charakter nadany przez Chrystusa zbawczej wspólnocie wyznacza ekonom ię, a więc swoisty sposób, w jaki On, jedyny Zbawiciel, „dosięga poprzez 'D u ch a naszej egzystencji w swoistości jej bytowania. Kościół przyjmuje siebie i tym samym sie­

bie wyraża w siedm iu sakram entach, poprzez które łaska Boża

wpływa konkretnie na egzystencję wiernych, aby całe ich życie, o d ­ kupione przez Chrystusa, stało się ofiarą miłą Bogu”30. W tym k o n­ tekście należy widzieć organiczną jedność wszystkich sakram entów

26 II S obór W atykański, D ekret o posłudze i życiu prezbiterów Presbyterorum ordinis, 5 (dalej: D K ).

27 Por. K K 1. 28 Por. S acC ar 16. 29 Por. K K 9; 48. 30 SacC ar 16.

i ich powiązanie z tajem nicą Eucharystii, z którą m ają ścisły zwią­ zek i ku niej zm ierzają31.

Eucharystia, pełnia chrześcijańskiego wtajemniczenia. Powiązanie

sakram entów Kościoła z tajem nicą Eucharystii przede wszystkim uwidacznia się na drodze chrześcijańskiego wtajem niczenia. Stąd też, idąc za sugestią Benedykta X V I, trzeba postawić pytanie, czy we wspólnotach chrześcijańskich właściwie akcentuje się ścisłą więź chrztu, bierzm ow ania i Eucharystii?32 Pierwszy z tych sakram entów , czyli chrzest, stanowi niejako bram ę dla wszystkich sakram entów i w konsekwencji wszczepia nas w Chrystusa, czyni członkami K o­ ścioła i dziećmi Boga. Poprzez ten sakram ent, jak powie św. Paweł, jesteśm y włączeni w jedn o Ciało Chrystusa (por. 1 K or 12,13). J e d ­ nak dopiero pełny udział w O fierze eucharystycznej udoskonala w nas to, co otrzymaliśmy we chrzcie. Podobnie też i dar tóucha Świętego, którego otrzym ujemy w sakram encie bierzm ow ania, ma służyć budowaniu Ciała Chrystusa. M oc D ucha Świętego, Jego charyzmaty, są potrzebne również do tego, by dawać świadectwo w świecie33. Nieprzypadkowo więc Eucharystia prowadzi do pełni chrześcijańskiego w tajem niczenia i stanowi ośrodek i cel całego ży­ cia sakram entalnego34.

Z pewnością przyjęcie sakram entu chrztu, bierzm ow ania i przy­ stąpienie po raz pierwszy do Eucharystii są m om entam i decydują­ cymi dla osoby, która zostaje wprow adzona w tajem nicę Kościoła, a przez jego posługę w tajem nicę samej Trójcy Świętej. To w ydarze­ nie powinno być ważne także dla rodziny oraz lokalnej wspólnoty kościelnej. Jak zauważa to Benedykt X V I, całe „chrześcijańskie w tajem niczenie jest drogą nawrócenia, którą podejm uje się z p o ­ m ocą Bożą i w ciągłym odniesieniu do wspólnoty kościelnej, czy to w przypadku dorosłego, który prosi o przystąpienie do Kościoła (...), czy to w przypadku rodziców, którzy proszą o sakram enty dla swych dzieci”35. W spom niany kontekst zwraca uwagę na zależność obecną pom iędzy chrześcijańską inicjacją a rodziną. Stąd tak w aż­ ne jest, by we w tajem niczenie nowego członka wspólnoty kościelnej

30 0 K S .R .P T A K [ 1 0 ]

11 Por. II S obór Watykański, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium , 10. 32 Por. SacC ar 17.

33 Por. II Sobór W atykański, Dekret o m isyjnej działalności Kościoła A d gentes, 9; 13. 34 Por. S acC ar 17; por. także: Jan Paw eł II, L ist apostolski D om inicae Cenae (24.02.1980), l-.A A S 72 (1980), 124-127; D K 5.

[1 1 ] EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY 301

angażować rodzinę, któ ra w inna być w spierana przez wszystkie wspólnoty kościelne. Należy w tym miejscu podkreślić wagę Pierw­ szej Kom unii św., która dla wielu wiernych pozostaje na zawsze w pam ięci jako pierwszy m om ent, w którym odczuli wagę osobiste­ go spotkania z Jezusem 36.

Sakrament pojednania. W ięź Eucharystii i sakram entu pojed na­

nia przejawia się zarów no w odniesieniu do każdego ochrzczonego członka wspólnoty kościelnej, jak i do całej społeczności w ierzą­ cych. Osobisty grzech człowieka oddziela go od Boga i wprowadza pewien rozdźwięk we wspólnocie, do której on należy. Stąd też sa­ kram ent pojednania i Eucharystia znajdują swój pełny wyraz w in­ dywidualnym i wspólnotowym odniesieniu. W spółczesny chrześci­ janin zanurzony jest w kulturze, która zm ierza do zanegow ania p o ­ czucia grzechu37. Sprzyja to postawie zapom inania o konieczności trw ania w łasce Bożej, aby m óc godnie przystąpić do sakram ental­ nej Kom unii38. Nie dziwi więc fakt, Benedykt X V I zauważa, iż za­ gubienie świadomości grzechu prowadzi do spłycenia pojm ow ania miłości sam ego Boga. Ważne jest więc ponow ne zwrócenie uwagi na te m om enty Mszy św., które z jednej strony przypom inają o w ła­ snej grzeszności, z drugiej zaś o m iłosierdziu Boga” . Prawdziwe p o ­ je d n a n ie staje się źródłem przywrócenia pełnej kom unii kościelnej,

czego wyrazem jest ponow ne przystąpienie do Eucharystii40.

Namaszczenie chorych. Biblijne podstawy tego sakram entu znaj­

dujemy w Liście św. Jakuba, który potwierdza obecność tego sakra­ m entalnego znaku w pierwszej wspólnocie chrześcijańskiej (por. 5,14-16). Ewangelie wielokrotnie ukazują Jezusa jako lekarza ciał i dusz - Tego, który uzdrawia z dolegliwości i chorób, przywracając

36 Por. tam że.

37 Por. Ja n Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska Reconciliatio et Paenitentia (2.12.1984), IS :A A S 77 (1985), 224-228 (dalej: R etP ).

“ Por. K K K 1385.

39 Por. S acC ar 20. B enedykt X V I jak o przykład p o d aje słow a k a p ła n a i o d pow iedź z g ro m a d ze n ia p rzed p rz y stąp ien iem d o kom unii: „Panie, nie je s te m g odzien, abyś przyszedł do m nie, ale pow iedz tylko słow o, a b ęd zie u zd ro w io n a d usza m o ja” (M R , s. 375*). N a uw agę zasługuje tak że m odlitw a k a p ła n a w ypow iadana cicho p rz ed z a ­ p ro szen iem w iernych do ko m u n ii sa k ram e n ta ln ej: „W ybaw m nie przez najśw iętsze C iało i K rew Twoją od w szystkich niepraw ości m oich i od w szelkiego zła; spraw ta k ­ że, abym zaw sze zachow yw ał Twoje p rzykazania i nie dozw ól mi nigdy odłączyć się od C ieb ie ” (tam że).

ludziom upragnione zdrowie. Misję uzdraw iania Jezus zleca rów ­ nież swoim apostołom (por. M t 10,8; Łk 9,2; 10,9). Szukając wspól­ nej płaszczyzny sakram entu Eucharystii i namaszczenia chorych, trzeba najpierw zauważyć, iż w Eucharystii cierpienie i śmierć Chry­ stusa zostają przem ienione w miłość. N atom iast namaszczenie cho­ rych jednoczy „cierpiącego z ofiarą, jaką Chrystus złożył z samego siebie dla zbawienia wszystkich, tak by i on mógł również w tajem ni­ cy świętych obcowania uczestniczyć w zbawieniu świata”41.

Katechizm Kościoła K atolickiego ukazuje związek pom iędzy ty­ mi sakram entam i również wtedy, gdy stan zdrowia chorego się p o ­ garsza: „Tym, którzy kończą swoje ziem skie życie, Kościół poza N a ­ m aszczeniem chorych ofiaruje Eucharystię jako wiatyk”42. N aj­ świętszy Sakram ent, jako pokarm na drogę do dom u Ojca, objawia się jako zadatek życia wiecznego i moc Zmartwychwstania* „Kto spożywa m oje Ciało i pije m oją Krew, m a życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym ” (J 6,54). Święty wiatyk odsłania więc przed chorym pełnię tajemnicy paschalnej, a także przynosi korzyść duchową całej wspólnocie kościelnej, która w ten sposób realizuje Jezusowe zapew nienie, że to, co uczyniono najmniejszym, uczyniono Jem u sam em u (por. M t 25,40)43.

Sakrament kapłaństwa. Szukając w ew nętrznego związku między

Eucharystią a sakram entem kapłaństwa, trzeba przywołać wydarze­ nie z O statniej Wieczerzy, wyrażone przez Jezusa: „To czyńcie na m oją pam iątk ę” (Łk 22,19). U stanow ienie Najświętszego S akra­ m entu w dzień przed m ęką pociągnęło za sobą ustanow ienie ka­ płaństw a Nowego Przymierza. Chrystus, konstytuując Nowe Przy­ m ierze, stał się kapłanem , ofiarą i ołtarzem , jednym słowem: p o ­ średnikiem pom iędzy Bogiem Ojcem i ludem (por. H br 5,5-10). W ypowiadane nad chlebem słowa: „to jest Ciało m oje” i nad wi­ nem: „to jest kielich Krwi m ojej” otrzym ują swoją nadprzyrodzoną moc dlatego, że są wypowiadane w imię i w zastępstwie Chrystusa - jedynego, najwyższego kapłana nowego i wiecznego Przymierza -

in persona Chństi (por. H br 8-9)44.

3 0 2 k s.r.p t a k [1 2 ]

41 S acC ar 22. 42 K K K 1524. 43 Por. S acC ar 22.

44 Por. S acC ar 23. B en ed y k t X V I przyw ołuje w tym m iejscu D o k u m e n t o k a p ła ń ­ stw ie m in isterialn y m U ltim is tem poribus (30.11.1971) II Z g ro m a d z e n ia O g ó ln eg o S ynodu B iskupów : A A S 63 (1971), 898-942, a także P osy n o d aln ą a d h o rta c ję a p o sto

ł-[13] EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY 303

Benedykt X V I, przywołując niektóre wątki dotyczące związku pom iędzy sakram entem Eucharystii i sakram entem święceń, zwra­ ca uwagę na osobę kapłana jako szafarza Najświętszego Sakram en­ tu. Kościół przypom ina w swym nauczaniu, że święcenia kapłańskie są koniecznym warunkiem , by Eucharystia była ważnie celebrow a­ na45. N aukę tę podejm uje Katechizm Kościoła Katolickiego, gdy wskazuje na osobę wyświęconego kapłana, w którego służbie ekle­ zjalnej obecny jest w swoim Kościele sam Chrystus - jako Głowa swojego Ciała, jako Pasterz swojej trzody i Arcykapłan odkupień­ czej Ofiary. Wyświęcony kapłan sprawuje swój urząd także w im ie­ niu całego Kościoła, gdy zanosi do Boga modlitwę wspólnoty ko­ ścielnej, zwłaszcza zaś gdy składa O fiarę eucharystyczną46.

Tak pojęta rola kapłana winna kształtować jego tożsam ość, n a­ znaczoną p okorną służbą Chrystusowi i Jego Kościołowi. Stąd też posługa kapłańska powinna na pierwszym miejscu stawiać Chrystu­ sa, który stanowi centrum celebracji liturgicznej. K apłan winien stawać się coraz bardziej sługą i znakiem jednoznacznie wskazują­ cym na Chrystusa. Jak podkreśla adhortacja, ujawnia się to szcze­ gólnie „w pokorze, z jak ą kapłan przewodzi liturgii, w posłuszeń­ stwie wobec obrzędu, służąc mu sercem i umysłem, unikając wszystkiego, co może sprawiać wrażenie niestosownego stawiania siebie na pierwszym m iejscu”47.

Ważnym tem atem , współcześnie żywo dyskutowanym, jest ka­ płański celibat, który tradycyjnie wiąże się z sakram entem święceń. Czy dzisiaj celibat niesie w sobie jakąś w artość? W kontekście E u ­ charystii kapłaństwo m inisterialne dom aga się pełnego upodobnie­ nia do Chrystusa, jedynego i prawdziwego K apłana. Celibat ka­ płański słusznie uważany jest za nieoceniony skarb, co potw ierdza również wschodnia praktyka w ybierania biskupów tylko spośród celibatariuszy. Wybór celibatu oznacza szczególne upodobnienie się kapłana do Chrystusa i oddanie się na wyłączną służbę Kościo­ łowi, dla królestwa Bożego48. Patrzenie na celibat wyłącznie od

ską Pastores dabo vobis J a n a Paw ła II (25.03.1992), 42-69: A A S 84 (1992), 729-778 (dalej: PD V ).

45 Por. KK 10; K ongregacja N auki Wiary, L ist o niektórych zagadnieniach dotyczących szafarza Eucharystii Sacerdotium ministeriale (6.08.1983):yŁ4S 75 (1983), 1001-1009.

* Por. KK K 1548; 1552. 47 S acC ar 23.

strony funkcjonalnej i administracyjnej nie jest wystarczające - wy­ raża on bowiem szczególne upodobnienie stylu życia kapłana do sam ego Chrystusa. Wybór ten m a charakter oblubieńczy i swoje najgłębsze źródło znajduje w Sercu „Chrystusa O blubieńca, który daje życie dla swej Oblubienicy-K ościoła”49. Chrystus, wieczny K a­ płan, potwierdził swoją misję aż do ofiary Krzyża w stanie dziewi­ czym, co stanowi punkt odniesienia dla zrozum ienia celibatu w tra ­ dycji Kościoła łacińskiego. Benedykt X V I, nawiązując do wielkiej tradycji kościelnej, do II Soboru W atykańskiego50 oraz do pop rzed ­ nich papieży51, potw ierdza obowiązywanie celibatu w tradycji łaciń­ skiej, podkreślając „piękno oraz znaczenie życia kapłańskiego przeżytego w celibacie jako wyrazisty znak całkowitego i wyłączne­ go oddania Chrystusowi, Kościołowi oraz Królestwu Bożemu. ( ...) Kapłański celibat przeżyty w sposób dojrzały, z radością* i o d d a ­ niem jest ogromnym błogosławieństwem dla Kościoła i również dla całego społeczeństw a”52.

Sakrament małżeństwa. Związek Eucharystii z sakram entem m ał­

żeństwa w najbardziej wyraźny sposób ujawnia się w określeniu, iż za­ równo jeden, jak i drugi sakram ent jest sakramentem miłości. Całe ży­ cie chrześcijańskie, jak zaznacza to Katechizm Kościoła Katolickiego, nosi znamię oblubieńczej miłości Chrystusa do Kościoła, np. chrzest, otwierając drogę do wspólnoty kościelnej, nowego ludu Bożego, wy­ raża tajemnicę zaślubin, wybrania i przygotowania do uczty weselnej, jaką jest Eucharystia53. Związek jaki istnieje między mężczyzną i ko­ bietą, którzy są złączeni małżeństwem, jest obrazem związku istnieją­ cego między Chrystusem-Oblubieńcem a Kościołem-Oblubienicą. Przypomina o tym Jan Paweł II, wskazując na pilną konieczność p o ­ głębienia w naszych czasach tego wzajemnego odniesienia54. Euchary­ stia, jako sakram ent miłości, wzmacnia jedność i nierozerwalną mi­ łość każdego chrześcijańskiego małżeństwa. W spólnota m ałżeńska na

3 04 KS. R. PTAK [1 4 ]

4,> S acC ar 24. 50 Por. D K 16.

51 Por. Jan X X III. Encyklika Sacerdotii nostriprim ordia (1.08.1959): A A S 51 (1959), 545-579; Paweł VI, Encyklika Sacerdotalis coelibatus (24.06.1967): A A S 59 (1967), 657-697; PD V 29.

52 S acC ar 24. 51 Por. K K K 1617.

54 Por. Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska Familiaris consortio (22.11.1981), 57 (dalej: FC); tenże, List apostolski Mulieris dignitatem (15.08.1988), 26.

[15] EUCHARYSTIA - TAJEMNICA WIARY 305

mocy sakram entu jest wewnętrznie scalona z jednością eucharystycz­ ną Chrystusa i z Kościołem (por. E f 5,31-32).

W zajem ne wyrażenie zgody m ałżeńskiej, która czyni z mężczy­ zny i kobiety w spólnotę życia i miłości, m a wymiar eucharystyczny. O pierając się na teologii Pawiowej, Benedykt XV I stwierdza, iż „miłość m ałżeńska jest znakiem sakram entalnym miłości Chrystusa do swego Kościoła, miłości, k tó ra m a swój punkt kulminacyjny w Krzyżu, który jest wyrazem Jego zaślubin z ludzkością, a zarazem źródłem i centrum E ucharystii”55. Rodzina, zwana także domowym K ościołem 56, jest zasadniczą płaszczyzną życia Kościoła, głównie je ­ śli chodzi o chrześcijańskie wychowywanie dzieci. W tym k o ntek­ ście należy widzieć szczególną misję kobiety w rodzinie i w społe­ czeństwie. Misji tej należy bronić, strzec oraz popierać ją, tak by kobieta, jako m ałżonka i m atka, stawała się coraz bardziej godna najwyższego szacunku57.

■ Istotnym i elem entam i sakram entu małżeństwa, łączącego się wielom a więzami z sakram entem Eucharystii, jest jedność m ałżeń­ stwa oraz jego nierozerw alność. Z aznaczona m ocno w dotychcza­ sowych rozważaniach nierozerw alna i wyłączna więź, która łączy Chrystusa z Kościołem i któ ra znajduje sakram entalny wyraz w E u ­ charystii, znajduje swój fundam ent w chrześcijańskiej antropologii, która zakłada, iż mężczyzna m a być złączony z jed n ą kobietą, i na odw rót (por. Rdz 2,24; M t 19,5)58. Podobnie wyrażona w E uchary­ stii nieodw ołalność miłości Boga w Chrystusie względem Kościoła znajduje swoje odwzorowanie w sakram encie małżeństwa. Rów­ nież tutaj dwoje ludzi w inno - na wzór C hrystusa-O blubieńca K o­ ścioła - przyjąć i ofiarować sobie miłość, która zakłada nieroze­ rwalność, a więc trwałość i wierność, aż do śmierci59.

N iestety, jak stw ierdza adhortacja, współcześnie m amy do czy­ nienia z praw dziw ą plagą niszczącą wiele rodzin katolickich,

55 S acC ar 27. “ Por. K K 1 1 .

57 Por. K ongregacja N auki W iary, L ist o współpracy mężczyzny i kobiety w Kościele i w świecie (31.05.2004): A A S 96 (2004), 671 -687.

58 Por. S acC ar 28. A d h o rta cja podejm uje kw estię pracy duszpasterskiej w o d n iesie­ niu do tych, którzy spotykają się z głoszeniem Ew angelii, a p ochodzą z k ultur, gdzie praktykow ana jest poligam ia. K a tech u m en at m a pom óc w zrozum ieniu pełnej praw dy o miłości, często wiążącej się z koniecznym i w yrzeczeniam i, któ re m ają dać nowym wiernym p e łn ą kom unię kościelną.

a m ianowicie: z rozw odam i. K onieczna jest w tym względzie szczególna troska duszpasterska o tych, którzy po zaw arciu sak ra­ m entu m ałżeństw a rozeszli się i zawarli nowy związek60. B enedykt X V I potw ierdza praktykę Kościoła, zakorzenioną w Piśmie Świę­ tym (por. M k 10,2-12), niedopuszczania tych osób do sak ram en ­ tów, gdyż swoim „stanem i sytuacją życiową obiektywnie sprzeci­ w iają się tej jedności w miłości pom iędzy C hrystusem i K ościo­ łem , k tó ra jest oznaczona i realizow ana w E ucharystii”61. N ie zn a­ czy to jed n ak , że osoby rozw iedzione, które zawarły nowe związki, nie przynależą już do Kościoła. N adal są one zobow iązane do prow adzenia chrześcijańskiego życia, m .in. do uczestniczenia we Mszy św. (choć bez przyjm ow ania K om unii św.), słuchania słowa Bożego, praktykow ania adoracji eucharystycznej, modlitwy indy­ w idualnej i w spólnotow ej, czy też do praktykow ania czyrlnej m iło ­ ści, dzieł pokuty oraz troszczenia się o chrześcijańskie wychowa­ nie swoich dzieci62.

O m aw iając kwestię w zajem nych relacji panujących m iędzy E u ­ charystią a sakram entem m ałżeństw a, ad h o rtacja zwraca d o d a t­ kowo uwagę na sytuacje, w których rodzą się u zasadnione w ątp li­ wości co do ważności m ałżeństw a zaw artego sak ram entaln ie. W tych przypadkach należy po d jąć odpow iednie kroki w celu zw eryfikowania zaistniałych trudności. N ieodzow ne staje się p o ­ stępow anie z poszanow aniem praw a kanonicznego63, a więc z a ­ p ew nienie obecności trybunałów kościelnych na danym te ry to ­ rium w raz z odpow iednią liczbą przygotow anych do tego osób, d uszpasterski c h a ra k te r trybunałów oraz ich popraw ne i szybkie d ziałanie. N ależy przy tym pam iętać, iż podstaw owym pu nk tem sp o tk an ia praw a i d u szpasterstw a jest m iłość praw dy, k tó ra nie jest abstrakcyjna, ale przybiera k o n k retn e kształty w ludzkim i chrześcijańskim życiu. D o rangi w ażnego obow iązku, zdaniem B enedykta X V I, u rasta staran ie o to, aby tzw. działania

instytu-306 KS.R.PTAK [16]

“ Por. FC 84; K ongregacja N auki W iary, L ist do B iskupów Kościoła katolickiego na tem at przyjm owania K om unii św. przez wiernych rozwiedzionych, żyjących w nowych zw iązkach A n n u s Intem ationalis Familiae (1 4 .0 9 .1994):/1/1S’ 86 (1994), 974-979.

61 S acC ar 29. 62 Por. tam że.

63 Por. Papieska R ad a ds. In terp retacji Tekstów Prawnych, Instrukcja odnośnie norm zachow ania w trybunałach kościelnych w kwestiach m ałżeńskich Dignitatis C onnubii

cyjne Kościoła, prow adzone w trybunałach, stawały się coraz bliższe wszystkim w iernym 64.

W reszcie, gdy mamy do czynienia z ważnym węzłem m ałżeń­ skim, a życie wspólne jest obiektywnie nieodw racalne, Kościół za­ chęca tych wiernych, aby kształtowali swój związek według wymo­ gów praw a Bożego, a więc podjęli życie jako przyjaciele, jak brat i siostra. To pozwoli im ponow nie przystępować do stołu euchary­ stycznego, stosować wymogi kościelnej praktyki i unikać w ten spo­ sób jakichkolw iek wątpliwości, które mogłyby zrodzić się wśród wiernych co do wartości m ałżeństw a65. Powodem takiego działania jest świadomość Kościoła, iż sakram entalne małżeństwo jest wiel­ kim dobrem dla Kościoła i społeczeństwa. M ałżeństwo i rodzina są instytucjami, które należy w spierać i bronić przed każdą możliwą dwuznacznością w pojm ow aniu prawdy o nich, gdyż wyrządzona im szkoda jest poważnym naruszeniem podstawowych norm ludzkiej współegzystencji. Ciągle aktualne pozostaje wezwanie do o d p o ­ w iedniego przygotowania narzeczonych - wraz z weryfikacją ich przekonań dotyczących zobowiązań wpływających na ważność sa­ kram entu m ałżeństwa. Poważne potraktow anie tego zagadnienia z pewnością pom oże uniknąć wielu sytuacji, gdy „poruszenia uczu­ ciowe i płytkie racje skłaniają dwoje młodych do podjęcia odpow ie­ dzialności, której nie potrafią potem uszanow ać”66.

Zakończenie

Podsum owując analizę wybranych tem atów zawartych w adhor- tacji apostolskiej B enedykta X V I Sacramentum Caritatis, d okona­ ną w świetle kanonu 897 Kodeksu Prawa Kanonicznego (1983) n a­ leży podkreślić troskę Kościoła o uświęcenie człowieka. W iąże się ona w głównej m ierze z działaniem Boga w sakram entach świętych, wśród których wyjątkowe miejsce zajm uje Eucharystia, określana jako Najświętszy Sakram ent. Eucharystia jest tajem nicą wiary p o ­ w ierzoną Kościołowi, a jej wyjątkowe i niepow tarzalne znaczenie ma swoje źródło w tym, iż sam Chrystus Pan jest obecny w tym sa­

[17] EUCHARYSTIA-TAJEMNICA WIARY 307

64 Por. S acC ar 29; por. także B enedykt X V I, Przemówienie do pracow ników Trybuna­ tu Roty R zym skiej z okazji inauguracji roku sądowniczego (28.01.2006): A A S 98 (2006), 138; „E O sserv ato re R o m an o ” (wyd. poi.) 2006, n r 4 (282), s. 30.

“ Por. S acC ar 29. 66 Tamże.

308 KS. R. PTAK _[18]

kram encie. Jezus w Eucharystii ponawia swoją ofiarę dokonaną na krzyżu i staje się dla wszystkich wierzących pokarm em na życie wieczne. O bietnica Chrystusa dotycząca pozostania z uczniam i aż do skończenia czasów realizuje się w Kościele, który dzięki E uch a­ rystii żyje i ustawicznie wzrasta. Zycie Kościoła, wspólnoty ludu Bożego, znajduje swój szczyt i źródło kultu w Eucharystii, a pozo­ stałe sakram enty, ustanow ione przez Jezusa i powierzone Kościo­ łowi, żyją dzięki Eucharystii i ku niej są ukierunkow ane.

L’Eucaristia - il mistero della fede affidato alla Chiesa. L’esortazione apostolica di Benedetto XVI Sacramentum caritatis

alia luce del canone 897

II C o d ice di D iritto C a n o n ic o (1983) d e d ic a m o lti c a n o n i alla fu n z io n e d i sa n ti- fica re d e lla C h ies a. E ssa si re a liz z a s o p r a ttu tto a ttra v e rs o i sacrarrfen ti, t r a cui l’E u c a ris tia o c c u p a il p o s to p ro v ile g ia to . II C a n o n e 897 p a r ła d e ll’E u c a ris tia in m o d o sin te tic o e la d e fin isc e S a n tissim o S a cra m e n to . L e s o rta z io n e d i B e n e d e tto X V I su ll’E u c a ris tia S a c ra m e n tu m C aritatis (2007) c o n tie n e n u m e ro s i m o tiv i c h e r is p e c c h ia n o il c a n o n e s o p ra m e n z io n a to . L E u c a ris tia e u n m is te ro d e lla fe d e affi­ d a to alla C h ie s a e tro v a il su o sig n ific a to in C risto S ig n o re ch e e p r e s e n te in qu - e s to S a c ram en to . E gli ste sso si o ffre in sa c rificio s p iritu a le al P a d re n e ll’u n ita d e llo S p irito S a n to e d iv e n ta cib o di v ita e te r n a p e r gli u o m in i. L a p ro m e s s a d i C ris to di r e s ta r e c o n i d isc ep o li fin o a lia fin e d e l m o n d o si re aliz z a n e lla C h ie s a la q u a le vi- ve e c resc e g ra zie a lP E u c aristia. L a rtic o lo a n alizz a, alia lu ce d el c a n o n e 897, i te m i p r e s e n ta ti d a B e n e d e tto X V I n e lla p rim a p a r te d e ll’e s o rta z io n e S a c ra m e n tu m C a ­ ritatis. L’an alisi v ie n e fa tta in to rn o ai se g u e n ti p u n ti: 1. L a d ig n ita d e ll’E u c a ris tia . 2. II m is te ro d e ll’E u c a ris tia . 3. L E u c a ris tia - la v ita d e lla C h ie sa. 4. L E u c a ris tia e d a ltri sa c ra m e n ti.