PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODY DLA KLASY VI
WYMAGANIA PROGRAMOWE PODRĘCZNIK „PRZYRODA”
Przyroda. Klasa VI
Tytuł w podręczniku
Numer i temat lekcji
Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca)
Wymagania podstawowe (ocena dostateczna)
Wymagania rozszerzające (ocena dobra)
Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra)
Wymagania wykraczające (ocena celująca) 1. O czym
będziemy się uczyć na lekcjach przyrody w klasie 6?
Uczeń:
wymienia zagadnienia, które będą omawiane w klasie 6; wyjaśnia, na czym polega przedmiotowy system oceniania; wymienia przykładowe sposoby pracy na lekcjach przyrody; prezentuje sposób korzystania z płyty CD
Dział 1. Ziemia częścią Wszechświata 1. Miejsce
Ziemi we Wszechświecie
2. Miejsce Ziemi we Wszechświecie
odczytuje informacje z kartki z kalendarza (D); wyjaśnia, czym jest doba i rok (B);
rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii
heliocentrycznej (B)
wyjaśnia, czym są gwiazdozbiory (B)
omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej (B)
wskazuje praktyczne zastosowania wiedzy o ruchach ciał niebieskich (B)
prezentuje informacje o życiu i pracy
Mikołaja Kopernika (D)
2. Układ Słoneczny
3. Poznajemy budowę Układu Słonecznego
podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie, używając nazw: gwiazda, planeta, planeta karłowata, księżyc, kometa, planetoida (C)
wskazuje różnice między planetami a gwiazdami (C); opisuje wygląd komety (B)
wymienia w kolejności planety Układu
Słonecznego, rozpoczynając od znajdującej się najbliżej Słońca (A); rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu (C); wyjaśnia, czym są planetoidy (B)
wymienia typy planet (planety typu ziemskiego, planety olbrzymy i planety karłowate) (A); wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami (B)
przedstawia ciekawostki dotyczące poszczególnych planet Układu Słonecznego (D)
4. Ziemia – planeta życia
pokazuje na tablicy dydaktycznej Ziemię i Księżyc (B)
wyjaśnia, dlaczego na Ziemi panują warunki sprzyjające życiu (B)
wyjaśnia, jaką rolę pełni atmosfera ziemska dla organizmów żywych (B)
wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie istnieje życie (B)
przedstawia dodatkowe informacje na temat Księżyca (D) 5. Jak
poznawano kosmos?
wymienia imię
i nazwisko Polaka, który odbył podróż kosmiczną (A)
wymienia narodowości (lub nazwiska): pierwszego człowieka w kosmosie i zdobywców Księżyca (A)
przedstawia na taśmie chronologicznej historię badań kosmosu (C); omawia budowę kosmosu (B)
wymienia przykłady praktycznych korzyści, jakie przynoszą badania kosmosu (C)
przedstawia współczesne badania kosmosu,
korzystając z dodatkowych źródeł informacji (D)
3. Jak działa siła grawitacji?
6. Poznajemy prawo
powszechnego ciążenia
wyjaśnia, dlaczego ciała pozbawione podpory spadają (B); podaje z własnego otoczenia przykłady oddziaływań grawitacyjnych (B)
wyjaśnia, czym jest siła przyciągania ziemskiego (B); wymienia imię i nazwisko odkrywcy prawa powszechnego ciążenia (A)
wyjaśnia, od czego zależy siła oddziaływania grawitacyjnego (B)
wyjaśnia znaczenie terminu pole grawitacyjne (B); definiuje prawo powszechnego ciążenia (A)
wyjaśnia, czym spowodowany jest stan nieważkości na Księżycu (B)
7. Ciężar i masa ciała
wyznacza masę kilku przedmiotów (C)
wyjaśnia znaczenie terminów: masa i ciężar ciała (A)
wymienia jednostki masy i ciężaru (A); rozróżnia masę i ciężar ciała (C)
uzasadnia, dlaczego występują różnice ciężaru tego samego ciała w zależności od jego
odległości od środka Ziemi (C)
4. Podsumo- wanie
8. Powtórzenie:
„Ziemia częścią Wszechświata”
Tematy 1–7
9. Sprawdzian:
„Ziemia częścią Wszechświata”
Tematy 1–7
Dział 2. Rola słońca.
1. Światło i zjawiska świetlne
10. Poznajemy
źródła światła podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła (A); wyjaśnia, dlaczego nie można dotykać mokrymi rękami urządzeń elektrycznych, w których płynie prąd (B)
rysuje prosty obwód elektryczny (C); bada przewodzenie prądu przez różne materiały (C)
wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny (B)
wyjaśnia znaczenie terminów: przewodniki prądu elektrycznego i izolatory prądu elektrycznego (B);
wymienia przykłady izolatorów
i przewodników prądu elektrycznego (A)
omawia zasadę działania bezpieczników (C)
11. Prosto- liniowe rozchodzenie się światła
wymienia po 2 przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych (B)
wyjaśnia, jak powstaje cień
i półcień (B) wyjaśnia znaczenie terminów: cień, półcień (B)
rysuje schemat zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca (C)
przedstawia informacje dotyczące zaćmienia Słońca – daty, zdjęcia (D)
12. Na czym polega odbicie i załamanie światła?
rysuje schemat odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej (C); rozpoznaje na rysunkach rozproszenie, odbicie i załamanie promieni świetlnych (C)
rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej (C); rysuje odchylenie promienia świetlnego przy przejściu z powietrza do wody (C)
wyjaśnia znaczenie
terminów: odbicie lustrzane światła, rozproszenie światła (B); wyjaśnia, w jakiej sytuacji zachodzi zjawisko załamania światła (B)
omawia schemat powstawania obrazu pozornego na zwierciadle (B); wyjaśnia, w jakiej sytuacji nie zachodzi zjawisko załamania światła (B)
wskazuje przyrządy, w których działaniu wykorzystano zjawisko odbicia i załamania światła (B)
2. Jak widzimy
świat? 13. Światło białe i światła barwne
wymienia, na podstawie obserwacji, barwy tworzące światło białe (C); podaje przykład występowania zjawiska rozszczepienia światła w przyrodzie (C)
wyjaśnia, co to jest
rozszczepienie światła (B) wyjaśnia, co można zaobserwować w trakcie przechodzenia światła białego przez pryzmat (B)
wyjaśnia znaczenie terminu widmo światła białego (B)
udowadnia, że światło białe składa się z wielu barw widmowych (D)
14. Jak widzimy barwy?
wymienia barwy światła podstawowe
i dopełniające (A);
wskazuje na rysunku elementy budowy oka ludzkiego (B)
wyjaśnia, dlaczego niektóre przedmioty są czarne, a inne białe (B)
omawia sposób odbierania wrażeń świetlnych przez oko człowieka (B); wyjaśnia znaczenie terminu filtr świetlny (B)
wyjaśnia sposób odbieranie wrażeń wzrokowych, posługując się schematycznym rysunkiem oka ludzkiego (B)
prezentuje ciekawostki dotyczące różnic
w sposobie widzenia barw przez zwierzęta (D)
3. Co to jest dźwięk?
15. Jak powstaje dźwięk?
wyjaśnia, jakie ciała są
źródłami dźwięku (B) wyjaśnia, w jaki sposób człowiek odbiera dźwięki (B)
wyjaśnia, czym jest fala dźwiękowa (B); wyjaśnia, co nazywamy długością fali dźwiękowej (B)
wyjaśnia, co nazywamy częstotliwością fali (B)
prezentuje ciekawostki dotyczące sposobów odbierania dźwięków przez zwierzęta (D)
16. W jaki sposób odbieramy dźwięki?
omawia sposób rozchodzenia się fal dźwiękowych (kierunek, rodzaj ośrodka) (B);
wskazuje na rysunku elementy budowy ucha ludzkiego (B)
wyjaśnia, jak powstaje echo (B); wymienia przykłady zwierząt porozumiewających się za pomocą ultradźwięków (A)
na podstawie schematu omawia sposób odbierania dźwięków przez ucho ludzkie (B); wyjaśnia, czym jest echolokacja (B)
wyjaśnia, czym są ultradźwięki (B);
wymienia przykłady wykorzystania echolokacji przez człowieka (A)
4. Podsumo- wanie
17. Powtó- rzenie: „Światło i dźwięk w przyrodzie”
Tematy 10–16
18. Sprawdzian:
„Światło i dźwięk w przyrodzie”
Tematy 10–16
Dział 3. Ziemia – nasza planeta
3.1 Położenie geograficzne 1. Kula ziemska
– kształt i rozmiary
19. Kształt i rozmiary kuli ziemskiej
opisuje kształt Ziemi (B); wskazuje na globusie północny i południowy biegun
wyjaśnia, czym jest globus (B); odczytuje z rysunku wymiary Ziemi (B)
wyjaśnia, czym jest oś ziemska (B)
wymienia podstawowe wymiary kuli ziemskiej (A)
wykonuje model Ziemi np.
z plasteliny w ustalonej przez siebie skali (D)
geograficzny (A) 2. Pole
magnetyczne Ziemi
20. Poznajemy oddziaływania magnetyczne
wymienia przykłady ciał przyciąganych przez magnes (A);
wymienia przykłady zastosowania igły magnetycznej, np.
busola, kompas (A)
rysuje linie sił pola magnetycznego (C);
wymienia przykłady magnesów naturalnych (A); pokazuje na globusie (w przybliżeniu) bieguny magnetyczne Ziemi (C)
wyjaśnia, co to jest pole magnetyczne (B); wyjaśnia znaczenie terminów:
bieguny jednoimienne i bieguny różnoimienne (B);
wykazuje za pomocą kompasu istnienie pola magnetycznego Ziemi (C)
wyjaśnia położenie biegunów geograficznych i magnetycznych na kuli ziemskiej (B)
wyjaśnia, dlaczego Ziemia jest wielkim magnesem, wykorzystując wiadomości na temat budowy jej wnętrza (B)
3. Jak określić położenie punktu na kuli ziemskiej?
21. Czym jest siatka
geograficzna, a czym kartograficzna?
pokazuje na mapie i globusie: południki, równoleżniki, równik (C); określa kierunki świata na mapie (C)
wyjaśnia znaczenie terminu siatka geograficzna i siatka kartograficzna (B)
wyjaśnia, czym różni się równik od pozostałych równoleżników (B)
omawia różnice między południkami
i równoleżnikami (C)
określa (stosując stopnie i minuty) położenie geogra- ficzne dowolnego punktu na mapie (D)
22. Co to są współrzędne geograficzne?
nazywa współrzędne geograficzne (A);
zaznacza na rysunku globusa półkule:
wschodnią, zachodnią, północną i południową (C)
wyjaśnia, co to jest układ współrzędnych
geograficznych (B);
wymienia jednostki określania współrzędnych (A)
określa półkule, na których położone są wybrane kontynenty, państwa, miasta
wyjaśnia, do czego wykorzystuje się
określanie współrzędnych geograficznych (B)
23. Określamy szerokość geograficzną
zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej szerokości geograficznej (C)
zaznacza punkty o warto- ściach najmniejszych i największych szerokości geograficznych (C);
wskazuje na mapie obszary, które mają szerokość geograficzną północną, szerokość geograficzną południową (B)
określa na globusie i na mapie szerokość geo- graficzną wybranych miejscowości (C)
odczytuje na mapie (w przybliżeniu) szerokość geograficzną swojego miejsca zamieszkania (C);
określa szerokość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach (D)
24. Określamy długość geograficzną
zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej długości geograficznej (C)
zaznacza na mapie punkty o długości geograficznej 0°, 180° (C); wskazuje na mapie lub globusie obszary, które mają długość geograficzną wschodnią i zachodnią (B)
określa na globusie lub mapie długość
geograficzną wybranych miejscowości na kuli ziemskiej (C)
odczytuje w przybliżeniu długość geograficzną swojego miejsca
zamieszkania (C); określa na mapie lub globusie długość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach (D) 25, 26. Ćwiczy-
my określanie współrzędnych geograficznych
określa na mapie przynajmniej 1 współrzędną geograficzną (D)
określa na mapie
współrzędne geograficzne punktów położonych na tej samej półkuli (D)
określa na mapie lub globusie współrzędne geograficzne dowolnego punktu (D)
odszukuje punkt na mapie, mając dane jego
współrzędne geograficzne (D)
27. Sprawdzian:
„Położenie geograficzne”
Tematy 19–26
3.2 Ruchy Ziemi. Królestwo zwierząt. Odkrycia geograficzne 4. Ruch
obrotowy Ziemi
28. Ruch obrotowy Ziemi
wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc (B);
określa, gdzie wcześniej wschodzi Słońce względem danego punktu na kuli ziemskiej (C)
zaznacza na rysunku lub demonstruje na globusie kierunek ruchu
obrotowego Ziemi (C)
omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na życie ludzi i innych organizmów (C)
wyjaśnia, dlaczego istnieją
różnice czasu na Ziemi (B) posługuje się strefami czasowymi do obliczania różnic czasu na kuli ziemskiej (B)
5. Krążenie Ziemi wokół Słońca
29. Ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca
podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi wokół Słońca po orbicie (A)
podpisuje datami długości łuków dziennych, które Słońce zatacza nad widnokręgiem w różnych porach roku na szerokości geograficznej Warszawy (C)
omawia skutki nachylenia osi ziemskiej (C)
uzasadnia, od czego zależą zmiany dopływu energii słonecznej w ciągu roku (C)
wyjaśnia wpływ
zróżnicowania oświetlenia Ziemi przez Słońce na życie organizmów i gospodarkę człowieka (B); spośród 2 wybranych miast wskazuje miasto, w którym Słońce wzejdzie lub zajdzie wcześniej (C) 30. Oświetlenie
Ziemi przez Słońce w poszcze- gólnych porach roku
wymienia daty rozpoczęcia
kalendarzowych pór roku (A)
opisuje oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach równonocy, na podstawie planigloby (C)
opisuje, na podstawie planiglobów, oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach tzw. przesileń (C)
wyjaśnia, posługując się schematem, dlaczego na obszarach podbieguno- wych trwa noc polarna i dzień polarny (C)
31. Strefy oświetlenia Ziemi przez Słońce
wskazuje na globusie i na mapie zwrotniki Raka i Koziorożca, równik i koła podbiegunowe (C)
podpisuje na mapie świata strefy oświetlenia Ziemi (C)
charakteryzuje poszczególne
strefy oświetlenia Ziemi (C) uzasadnia związek stref oświetlenia Ziemi
z występowaniem pór roku (D)
6. Kontynenty i oceany
32. Poznajemy kontynenty i oceany Ziemi
wymienia nazwy kontynentów na kuli ziemskiej (A);
wymienia nazwy przynajmniej 3 oceanów, korzystając z mapy (A); wskazuje na mapie położenie kontynentów (C)
wyjaśnia znaczenie terminu wszechocean (B);
nazywa 5 oceanów (A);
wskazuje na mapie położenie wymienionych oceanów (C); wyjaśnia, które części oceanów nazywamy morzami (B)
wymienia poznane typy mórz (A); wskazuje na mapie poszczególne typy mórz (C); wymienia nazwy kontynentów według rozmiaru powierzchni, rozpoczynając od największego (A)
charakteryzuje
poszczególne typy mórz (C); wymienia nazwy oceanów według
zajmowanej powierzchni, rozpoczynając od największego (A)
przygotowuje diagramy słupkowe pokazujące wielkość powierzchni poszczególnych
kontynentów i oceanów (D)
7. Podróże i odkrycia geograficzne
33. Podróże i odkrycia geograficzne
wymienia imiona i nazwiska przynajmniej 3 podróżników, którzy dokonali istotnych odkryć geograficznych do XX w. (A); omawia odkrycie Krzysztofa Kolumba (A); wymienia przynajmniej 3 odkrycia XX w. (A)
zaznacza na mapie trasa wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana (A);wymienia sposoby badania dna oceanicznego w XX w. (A)
wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych (A);
wymienia odkrycia polskich podróżników–badaczy (B)
opowiada o podróżach Jamesa Cooka (A);
wymienia dokonania wielkich odkrywców (B);
zaznacza na mapie świata obszary, które poznawali polscy podróżnicy badacze (D)
prezentuje wystawę pt.
„Wielcy odkrywcy” (D)
8. Historia życia na Ziemi
34. Historia życia na Ziemi
odczytuje informacje ze schematu
przedstawiającego historię życia na Ziemi, zamieszczonego na s. 76 w podręczniku (D)
opowiada historię życia na Ziemi na podstawie schematu zamieszczonego na s. 76 w podręczniku (D)
charakteryzuje wydarzenia, które wpłynęły na liczbę i rozmieszczenie gatunków na Ziemi (C)
wymienia przykłady skamieniałości, które badają paleontolodzy (A)
prezentuje informacje o odkryciach
paleontologicznych na terenie Polski (D)
9. W królestwie
zwierząt 35. Jak są zbudowane komórki zwierząt?
rysuje schemat komórki zwierzęcej na podstawie obserwacji
mikroskopowej (D)
podpisuje na rysunku elementy budowy komórki zwierzęcej (C)
omawia rolę
poszczególnych struktur komórkowych (B)
porównuje budowę komórki zwierzęcej z budową komórki roślinnej i grzyba (D)
przedstawia w dowolnej formie różnorodność kształtów komórek zwierzęcych (D) 36. Klasyfikacja
zwierząt
wymienia po 3 przykłady zwierząt bezkręgowych i kręgowych (A)
wyjaśnia, czym zwierzęta bezkręgowe różnią się od zwierząt kręgowych (B)
wymienia hierarchicznie jednostki systematyczne w obrębie królestwa zwierząt (A)
wyjaśnia zasadę nazywania gatunków zwierząt (B)
przedstawia w postaci graficznej różne gatunki należące do rodzaju kot (D);
wyjaśnia, co to są odmiany człowieka (B)
10. Podsumo- wanie
37. Powtó- rzenie: „Ruchy Ziemi.
Królestwo zwierząt.
Odkrycia
geograficzne”
Tematy 28−36
38. Sprawdzian:
„Ruchy Ziemi.
Królestwo zwierząt.
Odkrycia geograficzne”
Tematy 28−36
Dział 4. Wszechocean
4.1 Ukształtowanie dna mórz i ruch wody morskiej 1. Czynniki
wpływające na warunki życia w morzu
39. Poznajemy czynniki warunkujące życie w morzu
wymienia czynniki wpływające na życie w morzu (A); zaznacza na mapie świata oceany, morza (C)
odczytuje z wykresu zawartość soli we wskazanych morzach (C);
wyjaśnia, dlaczego w morzu na głębokość poniżej 100 metrów nie dociera promieniowanie słoneczne (B)
wyjaśnia, od czego zależy przezroczystość i barwa wody morskiej (B)
analizuje mapę świata zamieszczoną w podręczniku,
przedstawiającą rozkład temperatur wód powierzchniowych oceanów (D)
prezentuje informacje na temat Morza Martwego (D)
2. Ukształto- wanie dna morskiego
40. Jak ukształtowane jest dno morskie?
wskazuje na rysunku elementy ukształtowania dna oceanicznego: szelf, podmorski grzbiet górski, rów oceaniczny (C); pokazuje na mapie po 1 z wymienionych form dna oceanicznego (C)
omawia warunki panujące na szelfie (B)
wyjaśnia, co to jest szelf (B); opisuje rafę koralową (B)
wyjaśnia, jak powstały Hawaje (B); wskazuje na mapie świata podmorskie grzbiety górskie, rowy oceaniczne (C)
prezentuje informacje na temat Wielkiej Rafy Koralowej (np. w formie gazetki, wystawy, prezentacji) (D)
3. Ruch wody morskiej
41. Jak powstają fale morskie?
zaznacza na rysunku grzbiet i dolinę fali (B)
podpisuje na rysunku długość i wysokość fali (B)
wymienia przyczyny ruchu
wód (A) wyjaśnia, co to są
przypływy i odpływy (B)
przedstawia informacje na temat tsunami (D)
42. Jak płyną prądy morskie?
pokazuje na mapie 2
prądy morskie (C) wyjaśnia, jak powstają prądy morskie (B);
pokazuje na mapie skąd i dokąd płynie Prąd Zatokowy (B)
zaznacza na mapie kierunki pływu prądów ciepłych i zimnych (C)
na przykładzie Prądu Zatokowego wyjaśnia, wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza (B)
43. Sprawdzian:
„Ukształtowa- nie dna mórz i ruch wody morskiej”
Tematy 39−42
4.2 Życie w morzach i oceanach. Znaczenie oceanów 4. Życie
w morzach i oceanach
44. Poznajemy strefy życia w morzach i oceanach
wymienia nazwy stref życia w morzu (A);
omawia budowę pełzaka na schematycznym rysunku (B)
omawia warunki świetlne panujące
w poszczególnych strefach morza lub oceanu (B);
wyjaśnia znaczenie pojęcia plankton (B)
wymienia grupy organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących w morzach (A)
omawia czynności życiowe morskich organizmów jednokomórkowych (B)
prezentuje w formie gazetki, wystawki lub mapy
myślowej informacje na temat życia w morzach i oceanach (D)
45. Poznajemy parzydełkowce morskie
wskazuje 2 różnice mię- dzy polipem i meduzą (C); rozpoznaje na ilustracjach
przynajmniej 2 morskie parzydełkowce (C)
rysuje schematycznie meduzę i polipa (C);
omawia budowę meduzy (B); opisuje budowę koralowców (C)
charakteryzuje koralowce (C)
uzasadnia przynależność chełbi, koralowców i ukwiała do parzydeł- kowców (B); wskazuje na mapie świata obszary występowania raf koralowych (D) 46. Poznajemy
morskie stawonogi i mięczaki
podpisuje na rysunku części ciała homara (C);
rozpoznaje na ilustracji przynajmniej 2 gatunki morskich stawonogów (C); odróżnia ślimaki od małży (C)
wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi (B); omawia budowę stawonogów na przykładzie homara (B);
omawia budowę małży (B)
wyjaśnia znaczenie pojęcia linienie (B); wyjaśnia rolę małży w oczyszczaniu wody (C)
omawia sposoby poruszania się morskich stawonogów (B);
przedstawia różnorodność morskich mięczaków (B)
47. Poznajemy morskie zwierzęta kręgowe
omawia na podstawie ilustracji budowę zewnętrzną ryby (B);
omawia sposób
rozmnażania się ryb (B);
wymienia przynajmniej 2 przykłady ssaków żyjących w morzach i oceanach (A)
wymienia przystosowania w budowie zewnętrznej ryb do życia w wodzie (A);
omawia sposób oddychania morskich ssaków (B); wyjaśnia znaczenie terminu zwierzęta zmiennocieplne (B)
omawia sposób oddychania ryb (B); wymienia cechy ssaków żyjących w morzach i oceanach (A)
omawia przykładowe przystosowania ryb do życia w strefie dennej i głębinowej mórz i oceanów (B)
5. Znaczenie oceanów
48. Jakie znaczenie mają oceany?
wymienia korzyści, jakie człowiek czerpie z oceanów (B);
wskazuje na mapie przynajmniej 2 obszary występowania
podmorskich złóż ropy naftowej (C)
omawia sposoby uzyskiwania soli z wody morskiej (B); wyjaśnia, dlaczego ludzie chętnie wypoczywają nad morzem (B)
uzasadnia, że oceany stanowią źródło pożywienia dla ludzi (D); wyjaśnia znaczenie pojęcia akwakultura (B)
omawia rolę oceanów jako szlaków transportowych (B)
prezentuje zagrożenia wód oceanicznych będące skutkiem działalności człowieka (C)
49. Sprawdzian:
„Życie w morzach i oceanach.
Znaczenie oceanów”
Tematy 44−48
4.3 Życie w jeziorze 6. Życie
w jeziorze
50. Poznajemy jednokomórko- we organizmy żyjące w jeziorze
wymienia strefy życia w jeziorze (A); rysuje schematycznie panto- felka na podstawie obserwacji mikroskop- powej (C); wymienia nazwy organizmów cudzożywnych żyjących w jeziorze (A); zaznacza na schematycznym rysunku narząd ruchu pantofelka (C)
omawia rolę organizmów samożywnych żyjących w jeziorze (B); pokazuje na planszy części ciała pantofelka (B)
charakteryzuje poszczególne strefy jeziora (B); wyjaśnia rolę wodniczek tętniących u słodkowodnych protistów zwierzęcopodobnych (pierwotniaków) (B)
porównuje budowę i sposób poruszania się poznanych słodkowodnych protistów zwierzęco- podobnych
(pierwotniaków) (D)
prezentuje mapę myślową pt. „Życie w jeziorze”;
wymienia zagrożenia jezior będące skutkiem
działalności człowieka (C)
51. Jakie zwierzęta żyją w jeziorze?
rysuje schematycznie stułbię (B); rozpoznaje na ilustracjach
przynajmniej 3 gatunki zwierząt żyjących w jeziorze (B); rozpo- znaje na ilustracjach przynajmniej 3 gatunki ryb żyjących w jeziorze (B)
wymienia źródła pokarmu dla pijawki (A);
charakteryzuje przedsta- wicieli skorupiaków żyjących w jeziorze (C);
wymienia części ciała raka (A); wymienia przedsta- wicieli mięczaków żyjących w jeziorze (A);
wymienia przykłady ryb drapieżnych
i roślinożernych
występujących w jeziorze (A)
omawia budowę pijawki (B); przyporządkowuje poznane gatunki ryb do poszczególnych stref życia w jeziorze (C); rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki zwierząt żyjących w jeziorze (C)
porównuje budowę stułbi z budową chełbi (D);
omawia środowisko i tryb życia raka stawowego (B);
charakteryzuje sposób oddychania mięczaków słodkowodnych (B)
7. Podsumo- wanie
52. Powtó- rzenie: „Życie w jeziorze”
Tematy 50−51
53. Sprawdzian:
„Życie w jeziorze”
Tematy 50−51
Dział 5. Warunki życia w środowisku lądowym
5.1 Zwierzęta bezkręgowe i kręgowe wodno-lądowe 1. Małe
zwierzęta bezkręgowe
54. Poznajemy pierścienice lądowe
wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta bezkręgowe (B); opisuje budowę dżdżownicy (B); omawia znaczenie dżdżownic w przyrodzie (B)
omawia przystosowania dżdżownicy do życia w glebie (B)
wyjaśnia, jaką funkcję pełni śluz, którym pokryte jest ciało dżdżownicy (B)
omawia sposób rozmnażania się dżdżownicy (B)
omawia rolę dżdżownic w tworzeniu próchnicy (B)
55. Poznajemy budowę owadów
podpisuje na rysunku
części ciała owada (C) omawia budowę owada na podstawie planszy (C)
wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi (B); charakteryzuje typy aparatów gębowych
analizuje zróżnicowanie budowy zewnętrznej owadów (D)
prezentuje informacje na temat owadów społecznych (D)
56. Jak rozmnażają się owady?
wymienia 3 przykłady owadów, w których rozwoju występuje larwa (C); wymienia po 3 przykłady
pożytecznych owadów i owadów będących szkodnikami dla człowieka (C)
omawia rozwój owadów
na przykładzie motyla (C) wyjaśnia znaczenie pojęcia
przeobrażenie (B) porównuje rozwój motyla i pasikonika (D)
omawia rolę owadów w walce biologicznej z owadami będącymi szkodnikami (C)
57. Pajęczaki i mięczaki żyjące na lądzie
wymienia przykłady pajęczaków i ślimaków lądowych (A);
wymienia miejsca, w których mogą występować kleszcze (A); wymienia przedstawicieli
ślimaków lądowych (A)
wymienia części ciała pająka, wskazując je na planszy (C); omawia funkcję muszli ślimaka winniczka (B)
charakteryzuje
przedstawicieli pajęczaków (C);omawia budowę i przystosowania ślimaka winniczka do życia na lądzie (B); omawia sposób
poruszania się ślimaka (B)
wyjaśnia, w jaki sposób pająk zdobywa pokarm (B); omawia sposób rozmnażania się ślimaków (B)
prezentuje ciekawostki na temat pajęczaków (D)
2. Płazy – kręgowce wodno-lądowe
58. Jak płazy przystosowały się do życia w wodzie i na lądzie?
wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt wodno- -lądowych (B)
wymienia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2
środowiskach (C)
omawia etapy rozwoju żaby (B)
omawia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2 środowiskach (B); porównuje budowę i czynności życiowe kijanek i dorosłych żab (C)
omawia sposób zdobywania pokarmu przez żabę (B)
59. Poznajemy innych przedstawicieli płazów
wymienia
przedstawicieli płazów (A); odróżnia ropuchę od innych płazów (B)
klasyfikuje płazy na bezogonowe i ogoniaste (C)
charakteryzuje wybranych przedstawicieli płazów (C)
rozpoznaje omawiane płazy (C); klasyfikuje płazy, podając ich charakterystyczne cechy (C)
przygotuje ciekawostki na temat płazów żyjących na innych kontynentach (D)
60. Sprawdzian:
„Zwierzęta bezkręgowe i kręgowe wodno- -lądowe”
Tematy 54−59
5.2 Zwierzęta kręgowe: gady, ptaki, ssaki 3. Gady
– kręgowce, które opano- wały ląd
61. Jak gady przystosowały się do życia na lądzie?
wymienia części ciała jaszczurki (A)
omawia budowę jaszczur- ki na schematycznym rysunku (B)
wymienia cechy gadów przystosowujące je do życia na lądzie (A)
porównuje budowę płazów i gadów (C)
przedstawia informacje na temat gadów wymarłych (D)
62. Poznajemy przedstawicieli gadów
przyporządkowuje, na podstawie opisu, przedstawicieli gadów do poszczególnych grup systematycznych (C);
wymienia na podstawie ilustracji cechy różniące żmiję zygzakowatą od zaskrońca zwyczajnego (C)
omawia wybraną grupę gadów (B); wymienia przynajmniej 3 gatunki gadów żyjących w Polsce (A)
wymienia gady żyjące w Polsce (A); omawia sposób zdobywania pokarmu przez węże (B)
charakteryzuje poznane grupy gadów (C)
prezentuje informacje na temat gadów żyjących w Polsce (D)
4. Ptaki – latające kręgowce
63. Jak ptaki przystosowały się do lotu?
wymienia przynajmniej 3 cechy budowy przystosowujące ptaki do lotu (A)
wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta stałocieplne (B); omawia rolę piór u ptaków (A);
wymienia elementy budowy pióra (A)
wymienia przystosowania
ptaków do lotu (A) rozróżnia rodzaje piór (C);
dowodzi, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy (D)
prezentuje informacje na temat ptaków
nieposiadających zdolności latania (D)
64. Różnoro- dność ptaków
wymienia charakterysty- czne cechy ptaków drapieżnych (A);
wymienia 2 przykłady ptaków, które opiekują się potomstwem (A);
wymienia 2 przykłady ptaków odlatujących i przylatujących na zimę do Polski oraz
mieszkających w Polsce cały rok (A)
wyjaśnia znaczenie pojęć:
gniazdowniki, zagniazdowniki (B);
wymienia charaktery- styczne cechy ptaków brodzących (A)
omawia rozwój ptaka (B);
wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników (A)
charakteryzuje poszczególne grupy ptaków (C); wymienia przykłady ptaków
odlatujących zimą z Polski, przylatujących na zimę do Polski oraz mieszkających w Polsce cały rok (A)
omawia, na czym polega pasożytnictwo lęgowe (B)
5. Ssaki – kręgowce karmiące młode mlekiem
65. Poznajemy ssaki
przyporządkowuje ssaki do środowiska,
w którym żyją (C);
omawia budowę zewnętrzną ssaka (A)
omawia przystosowania, występujące w budowie kończyn ssaków do życia w różnych środowiskach (C); wymienia
charakterystyczne cechy
wymienia wytwory skóry ssaków (A)
omawia sposób
rozmnażania się ssaków (B)
wyjaśnia, dlaczego niektóre ssaki zaraz po urodzeniu są zdolne do samodzielnego funkcjonowania, a inne wymagają opieki matki (D)
ssaków (A) 6. Podsumo-
wanie
66. Powtó- rzenie:
„Zwierzęta kręgowe: gady, ptaki, ssaki”
Tematy 61−65
67. Sprawdzian:
„Zwierzęta kręgowe: gady, ptaki, ssaki”
Tematy 61−65
Dział 6. Krajobrazy Ziemi
6.1 Krajobrazy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących 1. Od pogody
do klimatu
68. Od pogody do klimatu
wymienia sposoby obserwacji i pomiaru poszczególnych składników pogody (B)
wyjaśnia znaczenie pojęcia pogoda (B);
wymienia dane liczbowe stosowane do opisania klimatu (A); oblicza średnią temperaturę powietrza na podstawie danych w tabeli lub wykresu klimatycznego (C)
wyjaśnia znaczenie pojęcia klimat (B); odczytuje informacje
z wykresów klimatycznych (C); odczytuje z wykresu klimatycznego średnią temperaturę powietrza sumę opadów
atmosferycznych w poszczególnych miesiącach w Warszawie (C)
porównuje klimat Warszawy i Bamako na podstawie wykresów klimatycznych (C);
charakteryzuje zmienność pogody w Polsce na podstawie napływających mas powietrza (C)
przedstawia informacje na temat tych dziedzin życia, w których istotną rolę odgrywają informacje pogodowe (D)
2. Strefy krajobrazowe
69. Poznajemy strefy
krajobrazowe
wskazuje na mapie i omawia strefy krajobrazowe
występujące na terenie Europy (C)
wskazuje na mapie świata strefy krajobrazowe (C)
wymienia składniki krajobrazu (A); wyjaśnia, dlaczego na Ziemi istnieją strefy krajobrazowe (B)
omawia wpływ odległości od oceanu na klimat obszarów leżących na tej samej szerokości geograficznej (B)
przedstawia informacje na temat gatunków
endemicznych (roślin i zwierząt) występujących w wybranych strefach krajobrazowych (D)
3. Wilgotne lasy równikowe – strefa bez pór roku
70. Poznajemy klimat i roślinność wilgotnego lasu równikowego
wymienia 2 cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych (A);
wymienia 2 gatunki roślin wilgotnych lasów równikowych (A)
wskazuje na mapie strefę wilgotnych lasów równikowych (C)
omawia, jak powstają deszcze zenitalne (B);
odczytuje z wykresu przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach na obszarze wilgotnego lasu równikowego (C)
opisuje strukturę wilgotnego lasu równikowego (B);
wyjaśnia, co to są epifity (B)
przedstawia informacje na temat wilgotnych lasów równikowych w kategorii
„naj” (np. największe rośliny, najmniejsze rośliny, itp.) (D)
71. Zwierzęta wilgotnych lasów równikowych
wymienia kilka (4–5) gatunków zwierząt żyjących w wilgotnych lasach równikowych (B)
rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych (C)
omawia przystosowania zwierząt do życia w strefie wilgotnych lasów
równikowych (B)
omawia rolę owadów żyjących w wilgotnych lasach równikowych (B)
przedstawia poglądy przemysłowców i ekologów dotyczące wykorzystywania zasobów wilgotnych lasów
równikowych (D) 72. Jak
człowiek gospodaruje w wilgotnych lasach
równikowych?
wymienia przykłady roślin uprawianych w strefie wilgotnych lasów równikowych (A)
opisuje zajęcia Pigmejów, Papuasów, Indian żyjących w wilgotnych lasach równikowych (A)
wyjaśnia znaczenie pojęcia plantacja (B); wymienia przykłady roślin
uprawianych na plantacjach na terenie wilgotnych lasów równikowych (A)
wymienia przyczyny zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych (A);
przewiduje skutki zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych (D) 4. Dwie pory
roku w strefie sawann
73. Poznajemy klimat i roślinność sawanny afrykańskiej
wymienia pory roku w strefie sawann (A);
wymienia 3 gatunki roślin, które spotykamy w strefie sawann (A)
odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza w porze deszczowej na sawannie (C); wymienia 2 gatunki drzew sawann (A)
wskazuje na mapie strefę sawann (C); omawia przystosowania roślin do 2 pór roku w strefie sawann (B); odczytuje
z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach pory suchej i deszczowej (C)
omawia, jak zmienia się krajobraz sawann między równikiem
a zwrotnikiem Raka (B);
porównuje roślinność sawann
i wilgotnych lasów równikowych (C)
przedstawia informacje na temat zależności, jakie występują między roślinami a zwierzętami i mechaniz- mów obronnych roślin (inne niż podane w podręczniku) w strefie sawann (D)
74. Poznajemy zwierzęta i warunki życia ludzi w strefie sawann
rozpoznaje gatunki zwierząt żyjących w strefie sawann (C)
wymienia sposoby ochrony zwierząt roślinożernych przed drapieżnikami (A)
wymienia cechy
przeżuwaczy (A); omawia sposób uprawy pól w strefie sawann (B)
omawia wpływ klimatu na życie ludzi mieszkających w Sahelu (B)
5. Całoroczna susza w strefie pustyń gorących
75. Poznajemy strefę pustyń gorących
wskazuje na mapie Saharę (C)
wymienia charaktery- styczne cechy pustyni (A);
wymienia rodzaje pustyń (A); odczytuje
z wykresu klimatycznego roczny przebieg
temperatury powietrza w strefie pustyń gorących (C)
wyjaśnia znaczenie pojęcia półpustynie (B); opisuje poszczególne rodzaje pustyń (B); odczytuje
z wykresu klimatycznego lub tabeli roczny przebieg temperatury powietrza i ilość opadów atmosferycz- nychw strefie pustyń gorących (C)
wskazuje na mapie Afryki uedy (C); porównuje poszczególne rodzaje pustyń gorących (C)
przedstawia w formie graficznej informacje na temat pustyń gorących na świecie, uwzględniające ich położenie, obszar, bogactwa mineralne (D)
76. Życie i mieszkańcy pustyń gorących
wymienia po 2 gatunki roślin i zwierząt żyjących w strefie pustyń gorących (A);
wymienia zajęcia Beduinów (A)
wymienia przystosowania wielbłąda do życia w strefie pustyń gorących (A); wyjaśnia znaczenie pojęcia oaza (B);
wymienia główne uprawy w oazach (A)
wymienia przystosowania zwierząt do życia na pustyni (A); porównuje sposób uprawy roli
w dolinie Nilu w czasach dawnych i obecnie (C)
omawia przystosowania roślin do życia w strefie pustyń gorących (B);
omawia, jak odkrycie ropy naftowej wpłynęło na zmianę życia mieszkańców pustyń gorących (B) 77. Sprawdzian:
„Krajobrazy:
wilgotnych lasów
równikowych, sawann, pustyń gorących”
Tematy 68−76
6.2 Krajobrazy: śródziemnomorski, lasów liściastych, stepów, tajgi
6. Upalne i suche lato w strefie śródziemnomor- skiej
78. Klimat, roślinność i zwierzęta strefy
śródziemnomor- skiej
wskazuje na mapie strefę śródziemno- morską (C);
charakteryzuje opady w strefie
śródziemnomorskiej na podstawie wykresu (C);
wymienia 3 gatunki roślin występujących w strefie śródziemno- morskiej (A)
opisuje, korzystając z wykresu, klimat śródziemnomorski (C);
wymienia rośliny uprawiane w strefie śródziemnomorskiej (B)
wyjaśnia znaczenie pojęcia roślinność twardolistna (B);
wymienia gatunki zwierząt, które można spotkać w strefie śródziemno- morskiej (A)
wyjaśnia, dlaczego w strefie śródziemno- morskiej lasy zachowały się tylko w nielicznych miejscach (B);
charakteryzuje makię śródziemnomorską (B)
przygotowuje przewodnik po najciekawszych miejscach strefy śródziemnomorskiej (D)
79. Człowiek i jego gospodarka w strefie śródziemnomor- skiej
wskazuje na mapie najczęściej odwiedzane państwa strefy
śródziemnomorskiej (C)
wyjaśnia, dlaczego strefa śródziemnomorska nazywana jest kolebką cywilizacji europejskiej (C)
wyjaśnia, dlaczego basen Morza Śródziemnego jest atrakcyjny turystycznie (B)
wymienia korzystne i niekorzystne skutki rozwoju turystyki w strefie śródziemno- morskiej (B)
7. Strefa lasów liściastych
80. Poznajemy strefę lasów liściastych
opisuje zmiany lasu liściastego w poszcze- gólnych porach roku (C); wymienia warstwy lasu liściastego (A);
wymienia po 3 przykłady zwierząt roślinożernych
i drapieżników żyjących w lasach liściastych (A)
wymienia cechy klimatu strefy lasów liściastych (A); charakteryzuje warstwy lasu liściastego (C); rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki zwierząt występujących w lasach liściastych (C)
wskazuje na mapie strefę lasów liściastych (C);
wymienia gatunki drzew rosnących w lasach strefy umiarkowanej (A);
charakteryzuje faunę poszczególnych warstw lasu liściastego (C)
wskazuje zależności między warunkami klimatycznymi a typem lasów (C);
omawia zależności pokarmowe występujące w lesie (C)
rysuje wykres słupkowy przedstawiający
powierzchnię, jaką zajmują lasy liściaste w kilku wybranych krajach europejskich (D)
8. Strefa stepów – „morza traw”
81. Poznajemy klimat i roślinność strefy stepów
wymienia 3 przykłady roślin, które rosną w strefie stepów (A)
wyjaśnia znaczenie pojęcia step (B); wskazuje na mapie świata obszary strefy stepów (C)
wyjaśnia znaczenie pojęć:
pampa, preria (B);
wymienia przystosowania roślin do warunków stepowych (B); omawia, na podstawie wykresu klimatycznego, roczny przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w strefie stepów (C)
opisuje klimat strefy stepów (B); omawia zmiany w wyglądzie szaty roślinnej stepów w ciągu roku (B)
porównuje step Eurazji, prerię Ameryki Północnej i pampę Ameryki
Południowej (D)
82. Życie zwierząt i gospodarka człowieka w strefie stepów
wymienia 4 gatunki zwierząt żyjących w stepie (A)
wyjaśnia, dlaczego zwierzęta stepowe żyją gromadnie (B)
omawia przystosowania zwierząt do życia w stepie (B)
omawia, w jaki sposób wykorzystuje się stepy do celów rolniczych (B)
9. Długie mroźne zimy w strefie północnych lasów iglastych
83. Klimat i roślinność strefy północnych lasów iglastych
wymienia gatunki drzew iglastych występujące w tajdze (A)
pokazuje na mapie obszary, na których występuje tajga (C)
wyjaśnia, dlaczego w tajdze występują rozległe obszary podmokłe (B); opisuje klimat tajgi na podstawie wykresu klimatycznego (C);
charakteryzuje roślinność tajgi (C)
przedstawia informacje na temat tajgi w kategorii „naj”
(np. największe rośliny, najmniejsze rośliny, itp.) (D)
84. Zwierzęta i gospodarka człowieka w tajdze
wymienia 5–6 gatunków zwierząt występujących w tajdze (A); rozpoznaje na ilustracjach 5–6 gatunków zwierząt żyjących w tajdze (C);
wymienia przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników w tajdze (A)
wymienia po 2 przykłady:
owadów, ptaków, ssaków roślinożernych
i drapieżników żyjących w tajdze (A); rozpoznaje na ilustracjach wymie- nione zwierzęta (C);
wymienia surowce mineralne występujące w tajdze (B)
charakteryzuje gospodarkę człowieka w tajdze (C)
omawia skutki wycinania lasów na obszarze wieloletniej zmarzliny (B)
85. Sprawdzian:
„Krajobrazy:
śródziemnomor- ski, lasów liściastych, stepów, tajgi”
Tematy 78−84
6.3 Krajobrazy: tundry, pustyń lodowych
10. Zimna i bezleśna strefa tundry
86. Jak rośliny i zwierzęta przystosowały się do życia w tundrze?
wymienia 5 gatunków zwierząt żyjących w tundrze (A);
rozpoznaje na
ilustracjach 5 gatunków zwierząt tundry (C)
wymienia najważniejsze cechy klimaty tundry (A);
rozpoznaje zwierzęta żyjące w tundrze (C);
odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza w tundrze w ciągu roku (C)
omawia przystosowania roślin i zwierząt do życia w tundrze (B); przypo- rządkowuje poznane zwierzęta tundry do grup systematycznej (C)
wyjaśnia, dlaczego w tundrze nie rosną drzewa (B); wyjaśnia, dlaczego występuje w tundrze dzień polarny i noc polarna (B)
opowiada o życiu mieszkańców tundry na podstawie samodzielnie przeczytanej literatury (C)
87. Człowiek i jego gospodarka w strefie tundry
wymienia zajęcia mieszkańców tundry (A)
opisuje dawny sposób życia mieszkańców tundry (B)
porównuje życie mieszkańców tundry dawniej i obecnie (C)
charakteryzuje bogactwa mineralne tundry i sposób ich eksploatacji (C) 11.Wieczne
mrozy w strefie pustyń
lodowych
88. Poznajemy Antarktydę
zaznacza na mapie Antarktydę (C)
charakteryzuje klimat Antarktydy na podstawie diagramu klimatycznego (C)
wyjaśnia, jak powstaje lądolód (B)
omawia działalność człowieka na Antarktydzie (B)
prezentuje samodzielnie wyszukane wiadomości na temat wkładu polskich naukowców w badania strefy pustyń lodowych (D) 89. Poznajemy
Arktykę
zaznacza na mapie Arktykę (C)
omawia przystosowania pingwinów do życia w strefie pustyń lodowych (B)
omawia przystosowania zwierząt do życia w strefach pustyń lodowych (B)
omawia działalność człowieka w Arktyce (B);
porównuje Antarktydę i Arktykę (D)
12.
Podsumowanie
90. Sprawdzian:
„Krajobrazy:
tundry, pustyń lodowych”
Tematy 86−89
Dział 7. Ziemia – nasze wspólne dobro 13. Zasoby
przyrody
91. Zasoby przyrody
wymienia przykłady zasobów przyrody (A)
klasyfikuje zasoby przyrody na zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej (B);
wymienia przykłady zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej (A)
rozróżnia zasoby przyrody na odnawialne
i nieodnawialne (B);
podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodna- wialnych przyrody (A)
wyjaśnia znaczenie pojęć:
zasoby wyczerpywalne, zasoby niewyczerpywalne (B); podaje przykłady zasobów wyczerpywanych i niewyczerpywanych przyrody (A)
charakteryzuje zasoby przyrody najbliższej okolicy (D)
14. Globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego
92. Jakie będą skutki
wyczerpywania się zasobów przyrody?
wymienia przynajmniej 3 działania człowieka, które przyczyniają się do wyczerpywania zasobów przyrody (A)
wymienia przynajmniej 3 przyczyny zmniejszania się różnorodności biologicznej (B)
wymienia najważniejsze globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego (A)
wyjaśnia znaczenie pojęć:
konwencjonalne źródła energii, różnorodność biologiczna (B)
wskazuje lokalne działania ludzi przyczyniające się do wyczerpywania zasobów przyrody (D)
93. Przyczyny i skutki ocieplania się klimatu
wymienia przynajmniej 3 skutki ocieplania się klimatu (A)
wyjaśnia znaczenie pojęcia efekt cieplarniany (B);
wymienia 2 przyczyny zwiększenia się ilości gazów cieplarnianych w atmosferze (A)
omawia rolę gazów cieplarnianych (A);
wymienia przykłady przeciwdziałania ocieplaniu się klimatu (A)
charakteryzuje skutki wzrostu średniej
temperatury powietrza na Ziemi (C)
wskazuje działania lokalne mające na celu przeciw- działanie ocieplaniu się klimatu (A)
94. Co to jest
„dziura ozonowa”?
wymienia 2 sposoby zapobiegania powstawaniu „dziury ozonowej” (A)
wyjaśnia rolę warstwy ozonowej (B)
wyjaśnia, jak powstaje
„dziura ozonowa” (B)
wyjaśnia, czym jest ozon (B)
omawia skutki istnienia
„dziury ozonowej” (B)
15. Współpraca międzynarodow a w celu ochrony przyrody
95. Współpraca międzynarodow a w celu ochrony przyrody
wyjaśnia, czego dotyczy program Unii
Europejskiej Natura 2000 (B)
wyjaśnia, dlaczego działania służące ochronie przyrody muszą mieć charakter globalny (B)
omawia działania realizowane w ramach UNEP (B)
wymienia przykłady międzynarodowych konwencji o ochronie przyrody (A)
przedstawia informacje o funkcjonowaniu programu Natura 2000 na terenie gminy, powiatu, województwa (D) 96. Inne
międzynarodo- we organizacje zajmujące się ochroną środowiska
wyjaśnia, czym jest
„czerwona księga” (B) wymienia cele działalności Greenpeace (A)
proponuje działania, które może wykonać w celu ochrony przyrody (C)
omawia działania
pozarządowych organizacji działających na rzecz ochrony przyrody (B);
rozpoznaje na rysunkach symbole
międzynarodowych organizacji zajmujących się ochroną środowiska (C)
wymienia działania lokalne służące ochronie przyrody (A)
16. Podsumo- wanie
97. Powtó- rzenie: „Ziemia – nasze wspólne dobro”
Tematy 91−96
98. Sprawdzian:
„Ziemia – nasze wspólne dobro”
Tematy 91−96
