Międzynarodowa Karta Konserwacji
i Restauacji Zabytków i Miejsc
Zabytkowych
Ochrona Zabytków 19/Postanowienia i uchwały, 3-5
POSTANOWIENIA I UCHWAŁY
DOKUMENT 1
MIĘDZYNARODOW A KARTA K O NSERW ACJI I RESTAURACJI ZABYTKÓW I M IEJSC ZABYTKOWYCH
B rzem ienne duchow ą spuścizną przeszłości, zabytkow e dzieła narodów pozostają w życiu w spółczesnym żywym św iadectw em ich w ieko w ych tradycji. Ludzkość, z każdym dniem b a r dziej świadom a jednolitego ch a ra k te ru w artości ogólnoludzkich, uważa je za dziedzictwo w spól ne i uznaje swą solidarną odpowiedzialność za ich zachow anie wobec przyszłych pokoleń. Po czuwa się ona do p rzekazania im tychże w arto ś ci w całym bogactw ie ich autentyzm u.
J e s t zatem rzeczą istotną, ażeby zasady, jak i m i m a się kierow ać konserw acja i restau racja zabytków , zostały ustalone wspólnie i sform uło w ane w płaszczyźnie m iędzynarodow ej, przy całkow itym pozostaw ieniu każdem u narodow i troski o zapew nienie ich zastosowania w ram ach jego w łasnej k u ltu ry i rodzim ych tradycji.
N adając pierw szy k sz ta łt tym podstaw ow ym zasadom, K a rta A teńska z 1931 r. przyczyni ła się do rozw oju szerokiego ruch u m iędzyna rodowego, k tó ry p rzejaw ił się zwłaszcza w do k u m en tach opracow anych przez poszczególne narody, w działalności UNESCO oraz ICOM’u i w utw orzeniu przez ten ostatni M iędzynaro
dowego O środka B adań n a d konserw acją i re stau racją dóbr k u ltu ra ln y c h . W yczulenie i zmysł k ry tyczn y skierow ały się na zagadnienia coraz bardziej złożone i zróżnicow ane, w ydaje się przeto, iż nadeszła pora, ażeby przebadać za sady tejże K a rty w celu ich pogłębienia i po szerzenia ich zasięgu przez opracow anie no wego dokum entu.
W w y niku powyższego II M iędzynarodow y K ongres A rch itek tó w i Techników Zabytków , zgrom adzony w W enecji w dniach od 25 do 31 m aja 1964 r., p rzy ją ł te k st następujący:
DEFINICJE
A rt. 1. Pojęcie zabytk u obejm uje zarówno odosobnione dzieło architektoniczne, jak też zespoły m iejskie i w iejskie oraz m iejsca, będące św iadectw em poszczególnych cyw ilizacji, ewo lucji o doniosłym znaczeniu bądź w ydarzenia historycznego. Rozciąga się ono nie tylko na w ielkie dzieła, ale rów nież na skrom ne obiek ty, k tóre z upływ em czasu n a b ra ły znaczenia k ultu ralneg o.
A rt. 2. K onserw acja i resta u ra c ja zabyt ków stanow ią dyscyplinę, k tó ra odwołuje się do w szystkich gałęzi n a u k i i techniki, m ogą cych wnieść w kład do badań i ochrony dzie dzictw a zabytkow ego.
CEL
A rt. 3. K onserw acja i resta u ra c ja zabytków m ają n a celu zachow anie zarów no wszelkiego dzieła sztuki, jak też św iadectw a historii.
KONSERWACJA
A rt. 4. K onserw acja zabytków zakłada p rz e de w szystkim obowiązek ciągłości ich należy tego u trz y m an ia .
A rt. 5. K onserw acji zabytków zawsze sp rzy ja ich użytkow anie na cele użyteczne społecz nie; użytkow anie tak ie jest zatem pożądane, nie może wszakże pociągać za sobą zm ian u k ła du bądź w y stro ju budow li. Są to granice, w ja kich należy pojm ow ać i m ożna dopuszczać za gospodarow anie, w ym agane przez ew olucję zw yczajów i obyczajów.
A rt. 6. K onserw acja zab y tku zakłada k o n serw ację otoczenia w jego skali. Jeśli otoczenie daw ne p rzetrw ało , będzie ono podlegać ochro nie i w szelka dobudow a, w szelka rozbiórka i w szelka przeróbka, k tó ra m ogłaby zm ienić sto sunki b ry ł i barw , zostanie zakazana.
A rt. 7. Z ab ytek je s t nierozdzielny od h i storii, k tó re j jest św iadectw em i od otoczenia, w k tó ry m jest położony. W w y nik u pow yższe go przem ieszczenie zab ytku w całości lub w części nie może być dopuszczalne, chyba że w y m aga tego zachow anie zab ytku lub u sp ra w ie d liw iają je w zględy na n ad rzęd n y in teres n a rodow y bądź m iędzynarodow y.
A rt. 8. E lem en ty m alarskie, rzeźbiarskie lub zdobnicze, k tó re stanow ią nieodłączną część za b ytku, nie m ogą być odeń oddzielane, chyba że jest to jedy ny m środkiem , zdolnym zapew nić ich zachow anie.
RESTAURACJA
A rt. 9. R e stau racja jest zabiegiem , k tó ry po w inien zachow ać c h a ra k te r w yjątk o w y . Ma ona za cel zachow anie i u jaw nienie estetycznej i h i storycznej w artości zab ytku oraz polega n a po szanow aniu daw nej su b stan cji i elem entów stanow iących a u ten ty czn e d o k u m en ty przeszłoś ci. U staje ona tam , gdzie zaczyna się dom ysł; poza tą granicą w szelkie, uznane za nieodzow ne, prace uzupełniające m ają wywodzić się z kom pozycji arch itek ton iczn ej i będą nosić zna m ię naszych czasów. R estau racja będzie zawsze poprzedzona i będzie szła w p arze z badaniam i archeologicznym i i histo ry czn y m i zabytku.
A rt. 10. K iedy techniki tra d y c y jn e okazują się niew ydolne, w zm ocnienie zabytku m ożna
zapew nić sięgając do wszelkich nowoczesnych technik konserw ato rskich i budow lanych, k tó ry ch skuteczność w ykazałyby dane naukow e i zapew niało doświadczenie.
A rt. 11. W artościow y w kład każdej epoki do dziejów budow y zabytku pow inien zostać usza now any, jako że jedność stylow a nie jest celem, do którego należałoby zm ierzać w toku re sta u racji. Je śli budow la zaw iera kilka faz n a w a r stw iających się, w ydobycie fazy spodniej u sp ra w iedliw ione jest tylk o w w yjątkow ych okolicz nościach i pod w arunkiem , że usu n ięte elem en ty p rzed staw iają zaledw ie p rzedm iot nikłego zainteresow ania, że w ydobyta na jaw kom po zycja stanow i dokum ent o znacznej w artości h istorycznej, archeologicznej lub estetycznej i że jego stan zachow ania zostanie oceniony jako zadow alający. Osąd co do w artości rzeczonych elem entów i decyzja co do przeprow adzenia za m ierzonych w yburzeń nie mogą zależeć w yłącz nie od a u to ra p ro jek tu .
A rt. 12. E lem enty przeznaczone do zastą pienia części b rak u jący ch pow inny h arm o nijn ie w łączać się do całości, odróżniając się zarazem od p a rtii auten tyczny ch, ażeby resta u ra c ja nie fałszow ała dokum entu sztuki i historii.
A rt. 13. D obudow y mogą być dopuszczalne tylko o tyle, o ile m ają wzgląd na poszanow a nie w szystkich w ażnych części budowli, jej daw nego otoczenia, rów now agi kom pozycyjnej i związków ze środow iskiem otaczającym .
MIEJSCA O WARTOŚCI ZABYTKOWEJ
A rt. 14. P rzedm iotem szczególnych sta ra ń p ow inny stać się m iejsca o w artości zabytko w ej celem zachow ania ich integralności oraz zapew nienia ich uszanow ania, ich zagospoda row ania i ich w aloryzacji. W ykonyw ane p rzy nich p race w zakresie konserw acji i re s ta u ra cji pow inny kierow ać się zasadam i w yłożony m i w a rty k u ła c h poprzedzających.
WYKOPALISKA
A rt. 15. P ra ce w ykopaliskow e pow inny od byw ać się zgodnie z norm am i naukow ym i i z „Zaleceniem określającym m iędzynarodow e za sady do stosow ania w spraw ie w ykopalisk a r cheologicznych” , p rzy ję ty m przez UNESCO w 1956 r.
Z apew ni się zagospodarow anie ru in oraz po dejm ie środki niezbędne dla zachow ania i trw a łej ochrony elem entów architektonicznych i od k ry ty c h obiektów. Ponadto zostaną p odjęte w szelkie k ro k i n a rzecz ułatw ienia zrozum ienia zab ytk u i jego udostępnienia, bez w ypaczania w jakim kolw iek w ypadku jego znaczenia.
W szelkie prace rek o n stru k cy jn e będą w szak że m usiały być z góry wykluczone, można brać pod uw agę tylko sam ą anastylozę, to jest od tw orzenie części istniejących, lecz rozproszo nych. E lem enty scalające będą zawsze rozpo znaw alne i będą stanow ić m inim um niezbędne dla zapew nienia w arunków zachow ania zab y t ku i przyw rócenia ciągłości jego form y.
UPOWSZECHNIENIE
A rt. 16. Pracom z zakresu konserw acji, re sta u ra cji i w ykopalisk zawsze będzie to w a rz y szyć pow stanie dokładnej dokum entacji w po staci spraw ozdań analitycznych i krytycznych, ilustro w an ych ry sun k am i i fotografiam i. Zosta ną w niej zaw arte w szystkie fazy prac odkryw kowych, zabezpieczających, rekonstrukcyjnych i scalających, jak rów nież zidentyfikow ane w toku prac elem enty k o nstru k cy jn e i form alne. D okum entacja ta będzie złożona w archiw ach in sty tu cji publicznej i udostępniona badaczom; zaleca się jej publikację.
W K om isji red ak cy jn ej M iędzynarodow ej K a rty K onserw acji i R estau racji Zabytków udział wzięli:
P. P iero Gazzola (Włochy) Przew odniczący P. Raym ond Le M aire (Belgia) Proto k o lan t P. J. Bassegoda Nonell (Hiszpania)
P. Luis B enavente (Portugalia) P. D ju rd je Boscovic (Jugosław ia) P. H iroshi D aifuku (UNESCO) P. P. L. de Vrieze (Holandia) P. H arald L angberg (Dania) P. M ario M atteucci (Włochy) P. Je a n M erlet (Francja)
P. Carlos Flores M arini (Meksyk) P. R oberto P ane (Włochy)
P. S. C. J. Pavel (Czechosłowacja)
P. P a u l P hilippot (M iędzynarodow y Ośrodek B adań n a d K onserw acją i R estauracją Dóbr K u lturalnych )
P. V ictor P im en tel (Peru)
P. H arold P le n d erleith (M iędzynarodowy Ośro dek B adań nad K onserw acją i R estauracją Dóbr K ulturaln ych)
P. Deoclecio Redig de Campos (Città del V ati cano)
P. Je a n S onnier (Francja) P. François Sorlin (Francja) P. E ustathios S tikas (Grecja) P. G ertru d T ripp (A ustria) P. J a n Zachw atow icz (Polska) P. M ustafa S. Zbiss (Tunezja).
DOKUMENT 2
UCHW AŁA DOTYCZĄCA
UTW ORZENIA M IĘDZYNARODOW EJ ORGA N IZA C JI PO ZA RZĄDO W EJ DLA SPRAW
ZABYTKÓW I M IE JSC ZABYTKOWYCH
Zgrom adzenie G eneralne II M iędzynarodo wego K ongresu A rchitek tów i Techników Za bytków
ro zp a trzyw szy
propozycję zm ierzającą do utw orzenia m ię dzynarodow ej organizacji poza rządow ej dla spraw zabytków i m iejsc zabytkow ych i po w ysłuchaniu spraw ozdania G rup y Roboczej specjalnie w yłonionej z jego składu,
biorąc pod uwagą
potrzebę utw orzenia takiej organizacji w celu koordynacji m iędzynarodow ych w ysiłków m ających n a celu ochronę i w ydobycie w a r tości zabytkow ego dziedzictw a ludzkości;
zapoznaw szy się
z wnioskam i M iędzynarodow ego K om itetu dla spraw zabytków , m iejsc o w artości a rty stycznej i historycznej oraz w ykopalisk archeo logicznych, k tó ry się zebrał w P a ry żu od 19 do 22 m aja 1964 r. na jego sesji 9-tej, zwoła nej przez D yrek to ra G eneralnego UNESCO;
w yraża przekonanie,
że nadeszła chwila, aby przy stąp ić do w pro w adzenia w życie p rak ty czn y ch środków zm ierzających do utw orzenia M iędzynarodo wej R ady Z abytów i M iejsc Zabytkow ych (ICOMOS);
pow ołuje
w tym celu K om itet O rgan izacyjny (Aneks 1) i tym czasow e B iuro W ykonawcze (Aneks 2
