"Památky a Příroda", r. 12 (1987) : [recenzja]

(1)

Magdalena Gumkowska

"Památky a Příroda", r. 12 (1987) :

[recenzja]

Ochrona Zabytków 41/4 (163), 306-310

(2)

O l e R o s s , C ollaboration in C airo: The conservation of the M adrasa el G aw hariya (W spółpraca w Kairze: konserwa cja M adrasa el G aw hariya) ss. 211-230, il. 23, streszcz. w jęz.

francuskim i hiszpańskim.

Egipt to niebo ga te państwo, które z trudem odrestaurowało swe zabytki z czasów faraonów. Większość historycznych bu dowli islamu niestety nadal jest zaniedbana, choć liczba wyznawców w iary islamskiej w tym kraju nie zmniejszyła się od wieków. A rtykuł opow iada o interesującym przedsięwzię ciu grupy specjalistów duńskich oraz egipskich, która w la tach 1972— 1982 dokonała kompleksowych badań i restauracji zabytków architektury islamu Madrasa el Gawhariya. Ten niewielki o b ie k t usytuowany przy sławnym kairskim uniwersy tecie i meczecie Al Azhar, został wzniesiony przez mameludz- kiego księcia w pierwszej połowie XV w. Jego tradycyjny krzyżowy plan starannie przystosowano do „tru d n e g o ” kształtu niew ielkiej działki. A uto r artykułu zaznajam ia nas z historią budow laną tego zabytku, jego kompozycją przestrzenną oraz wystrojem. Przystępując do prac konserwatorskich w tym b a r dzo zniszczonym obiekcie za najpilniejsze i niezbędne uznano znalezienie skutecznego sposobu zabezpieczenia go przed niszczącym wpływem wód opadowych oraz słonych wód pod skórnych. Ponadto głównym zadaniem, ja kie duńsko-egipski zespół postaw ił przed sobą, było dokonanie prac konserwa torskich przy maksymalnym zachowaniu autentyczności kształ tu oraz substancji zabytku. Artykuł dokładnie omawia prze prowadzone prace oraz problemy, na ja kie natrafia ta nie zwyczajna ekipa ekspertów, rzemieślników i studentów wywo dząca się z dwóch krajów o zupełnie różnej kulturze i tra dycji.

i wszechstronność zawartej w nich inform acji. Sporo miejsca poświęca sprawom związanym z umiejętnym fotografow aniem wnętrz. Recenzent książki, choć dostrzega pewne je j wady, uważa ją je dna k za świetnie przemyślaną oraz przejrzyście opracowaną i wyraża nadzieję, iż zainspiruje ona fo to g ra - fików -am atorów do fotografow ania ginących zabytków a rc h i tektury.

D e r e k L i n s t r u m , John Unrau, Ruskin and St. M ark's.

Thames and H u dso n: London, 1984. Ł 12,50. (s. 254).

John Unrau poświęcił swoją książkę Ruskinowi — wielkiem u krytykowi sztuki oraz analizie je go sądów na tem at bazyliki Św. M arka w W enecji. A uto r wykorzystał w swym studium wszelkie inform acje zawarte w pismach, listach, rysunkach, akwarelach i dagerotypach Ruskina. Bardzo szczegółowe om ó wienie przemyśleń i spostrzeżeń wybitnego krytyka sztuki Unrau uzupełnia własnym komentarzem na tem at obecnego stanu zachowania bazyliki. Końcowy rozdział poświęcił a u to r brytyjskiej kam panii interwencyjnej, prowadzonej przez W . M orrisa, m ającej na celu niedopuszczenie do przeprowadze nia pseudokonserwacji tego w spaniałego zabytku.

O m awiane studium jest niew ątpliw ie fascynującą pracą, k tó ra jednak napawa czytelnika smutkiem, uzm ysławiając mu ogrom zła, ja k i wyrządzono temu obiektowi w latach 40-tych, 50-tych, 60-tych i 70-tych XIX w. Unrau konkluduje że p ro ponowane wówczas przez Ruskina rozwiązania konserwator skie w pełni odpo w ia dają stosowanym dzisiaj w praktyce zasadom i metodom konserwatorskim.

Opracowała Małgorzata Rozblcka

J o h n A s h u r s t , The cleaning and treatm ent of limestone

by the "lim e m ethod". Part I. (Czyszczenie i obróbka w a p ienia przy użyciu „ metody w a piennej". Część -I.); ss. 233—

— 252, il. 18, streszcz. w jęz. francuskim i hiszpańskim. Tak zwana „m etoda w apienna” konserwacji kamienia w a piennego nie jest metodą nową ani rewolucyjną. Sukcesy odniesione przy je j zastosowaniu przy restauracji zachodnich fasad kate dr w W ells i Exeter oraz w Crowland nie znaczą, iż jest ona możliwa do zastosowania we wszelkich pracach związanych z konserwacją w apienia. W metodzie te j wyko rzystywane są tradycyjne m ateriały oraz długoletnie dośw iad czenie stosujących ją konserwatorów. Zastosowanie je j przez nieprofesjonalistów jest zdaniem autora nie tylko nieskutecz ne, lecz naw et niebezpieczne w swych skutkach.

Publikowana pierwsza część artykułu szczegółowo omawia wszystkie etapy prac występujące w „m etodzie w apiennej” . Począwszy od wstępnego zbadania stanu zachowania ob iek tu oraz od dzia łu jących nań czynników, poprzez wymianę nie- kamiennych elem entów mocujących, różne sposoby czyszcze nia kamiennych powierzchni, usuwanie starych wypełnień z uszkodzonych elementów, konsolidację wapienia wodą w a pienną oraz wzmocnienie spoinowania i spękań, kończąc na nałożeniu cie nkie j warstwy ochronnej na odrestaurowane pa r tie kamiennych budow li. Za najtrudniejsze autor uważa prace związane z napraw ą nawierzchni poprzez wzmocnienie spoi nowania I pęknięć kam ienia i stwierdza, iż pomyślne wyko nanie tego etapu robót stanowi w dużej mierze o powo dzeniu całego zadania konserwatorskiego.

BOOK REVIEW (Przegląd książek)

C h r i s t o p h e r W i l s o n , Terry Buchman, Photographing

Historie B uildings for the Record. Royal Commission on H isto rical M onum ents (England), London: HMSO, 1983. ISBN

O il 7011231. 108 ss. Ł 5, 95. (s. 253).

Jest to je d n a z nowych atrakcyjnych i dobrze ilustrowanych książek kieszonkowych, pomyślanych tak by wykorzystać zna komite profesjonalne zbiory Królewskiej Komisji Zabytków A nglii, ukazując je szerszemu gronu zainteresowanych. A utor omawia zasady wykonywania zdjęć obiektów architektury, zwracając szczególną uwagę na niezbędną rzetelność

PAMÄTKY A PRIRODA. Wyd. Stàtni ustav pamatkové péce

a ochrany prirody w Pradze w wydawnictwie „P anoram a" na zlecenie Ministerstwa Kultury CSR. Ukazuje się dziesięć razy w roku.

Rocznik 12 (1987)

Zeszyt I, ss. 64 ilustracje

M. R a d о V ó, Koncepce pam âtkového zasahu do staveb-

niho dila, je ji ûloha a vÿchodiska — cast I (Koncepcja in g e  rencji konserwatorskiej w dzieło budowlane, zadania i punkty wyjścia - część I), ss. 1 -9 , 10 ilustr. W pierwszej części a rty 

kułu autorka przedstawia charakterystykę współczesnego p ro cesu ochrony zabytków w CSR. Analiza możliwości badań naukowych. Problemy etyki konserwatorskiej; kwestie stopnia ingerencji w substancję zabytkową, autentyczność zabytku, znaczenie je d n o lite j koncepcji ochrony zabytku.

J. G w u z d, Ûzemné plànovaci dokum entace mësta H ra nic

(D okum entacja planow ania przestrzennego miasta H ranice),

ss. 10-18, 12 ilustr. Szczegółowe studium urbanistyczne m ia sta Hranice, podbudowane danymi historycznymi. A utor przed stawia propozycje nowych funkcji w aktualnym planie miasta. Znaczenie przemian w życiu społecznym, ekonomicznym i ku l turowym miasta.

J. M ü l l e r , Nastenné m alby v domë ср. 15 na Latróni

V Ceském Krumlové (M alarstwo ścienne w domu nr 15 na Latranie w Czeskim Krumlowie), ss. 19— 25, 6 ilustr. M alow idła

gotyckie zostały odsłonięte w 1951 r. Artykuł przedstawia rys historyczny oraz analizę stanu zachowania dzieła. Zwróce nie uwagi na konieczność kompleksowych prac konserwator skich wobec znacznej degra dacji obiektu^

(3)

J. S o m m e r , Chôrovâ vëz kostela sv. Jakuba v Ostrovë nad O hri (W ieża po stronie chóru w kościele Św. Jakuba w Ostrowie na d Ohrzą), s. 26. Potwierdzenie istnienia wieży

po stronie chóru w kościele Sw. Jakuba w Ostrowie. Notatka dotycząca przemian budowlanych obiektu.

J. S o m m e r , Goticky kostel we Vrbatovë Kostelci u Skutće

(G otycki kościół we W rbatow ie Kostelci kolo Skutczy), s.s.

26-29, 6 ilustr. N otatka inform acyjna na tem at przemian bu dowlanych kościoła.

J. S o m m e r , K pôvodni podobë românské tribuny kostela

v Krasovë (W kwestii pierw otnej postaci chóru w kościele w Kraszowie), s. 29, I ilustr. Notatka przedstawia problemy

związane z datowaniem obiektu. O pis przebudowań kościoła.

L. P r o c h a z k a , Seminâr o zemëdelskych stavbâch v Sou-

boru lidovych staveb a remesel Vysocina (Seminarium o za budowaniach gospodarczych w Zespole Budownictwa Ludo wego i Rzemiosł „ Wysoczyna" ), ss. 30— 31. Seminarium o d 

było się w skansenie w Wysoczynie i poświęcone było pro blemom budownictwa ludowego. Sprawozdanie z imprezy.

M. S i г о к y, 4. celostótni sem inar konzervâtoru a restaura-

torû knihovnich sbirek a knihovnikù pracujicich s historickymi fondy (IV ogólnokrajow e seminarium konserwatorów i re stauratorów książek oraz bibliotekarzy pracujących przy zbio rach historycznych), s. 31. Sprawozdanie z seminarium. Autor

podkreśla znaczenie konserwacji i ochrony księgozbiorów muzealnych.

Streszczenia w jęz. rosyjskim, francuskim i niemieckim.

Zeszyt 2, ss. 64, ilustracje

M. R a d o v ó, Koncepce pam atkového zósahu do stavebniho

dila, je ji uloha a vychodiska — cast 2 (Koncepcja in gerencji konserwatorskiej w dzieło budowlane, zadania i punkty w yj ścia — część II), ss. 65— 75, 10 ilustr. Druga część artykułu

poświęcona jest następującym kwestiom: wartości dokumentu historycznego, wartości kulturowej dzieła, specyfice dzieła i jego związkom z otoczeniem. Autorka poświęca wiele uwagi kwestii zagrożenia obiektów zabytkowych i sposobom prze ciw działania degradacji, także poprzez funkcjonalne wyko rzystanie zabytków. Artykuł porusza też zagadnienia wpływu współczesnej architektury na obiekty zabytkowe.

F. К u b e c, Stavebni vyvoj pozdnë gotického hrâdku v Prerovë nad Labem (Rozwój budowlany późnogotyckiego zameczku w Przerowie na d Łabą), ss. 76-82, 10 ilustr. Szcze

gółowe studium naukowo-historyczne przemian budowlanych zameczku w Przerowie. Przedstawienie procesu konserwator skiego, w trakcie którego dokonano odkryć związanych z bu dową zabytku.

M. P e r t l , M axm iliânskâ zbrój ve sbirkach jihoceskych pa-

matkovych objektó (Zbroje maksymiliańskie w południow o- czeskich obiektach zabytkowych), ss. 83-88, 14 ilustr. Szcze

gółowe om ówienie zbroi maksymiliańskich (m ediolańskich) znajdujących się w zbiorach zamkowych, np. Hluboka nad W ełtawą.

L. S к r u ż n y, D ilo Bedficha H avrânka jako zdrój narodo-

pisnych in fo rm aci — II (D zieło Bedricha H aw ranka jako źródło inform acji historycznych), s. 89. Artykuł stanowi uzupełnienie

wypowiedzi z „Pam ótky a p n ro d a ” 1986/8 i dotyczy znaczenia malarstwa Hawranka ja k o dokum entu historycznego.

J. S r ó m e k , M ezinarodni kongres o konzervaci kamene a nasiennych m aleb (M iędzynarodowy kongres nt.

konserwa-c ij kam ienia i malarstwa śkonserwa-ciennego), ss. 90-91. Sprawozdanie

z XI kongresu IIC w Bolonii w dn. 21— 26 IX 1986 r. poświę conego konserwacji kamienia i m alarstwa ściennego.

V. V o d ë r o v â , Seminar o lifové architekturę (Seminarium o architekturze ludow ej), ss. 91— 92. Sem inarium odbyło się w dn. 20-22 X 1986 r. w Blatnicy, a dotyczyło problematyki architektury ludowej, zwłaszcza tzw. rezerwatów budownictwa ludowego. Autorka przedstawia sprawozdanie ze szczegól nym podkreśleniem kwestii m etodologicznych.

J. Ć e c h u r a , 18.konference historicke archeologie (XVIII

konferencja archeologii historycznej), ss. 92-93. Tematem

konferencji — 6— 9 X 1986 r. Strażnica — były Stosunki m ię

dzy dworem a wsią w kulturze — uw arunkow ania historyczne, geograficzne i funkcjonalne. Sprawozdanie z obrad.

J. Ü I o v e c, Zanikły hrad Olesna, k.û. Lounovice p o d Bla-

nikem, okr. Benesov (N ie istniejący zamek Oleszna kolo Lou- niowic, pow. Beneszów), ss. 93-94, 4 ilustr. N otatka na tem at

obiektu, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1382 r. Autor wskazuje m.in. na ślady am atorskich prac w ykopalis

kowych, które odsłoniły relikty murów.

J. S t u l e , K soucasnému stavu m etodologie ûdrzby a obno-

vy stavebnich pam atek (N a tem at współczesnego stanu m eto d o lo g ii zachowania i odnowy zabytków budow nictw a), ss.

129-147, 24 ilustr. Artykuł porusza kwestie zmniejszania się zasobów obiektów zabytkowych. W skazuje na uw arunkowania ekonomiczne i złą jakość prac konserwatorskich i ochrony zabytków architektury w ogóle. W znacznej mierze od pow ie dzialność za ten stan rzeczy ponoszą służby konserwatorskie, z powodu prezentowanego przez nie stanowiska m etodolo gicznego. A utor podkreśla konieczność szczegółowych badań naukowo-historycznych, które pozwalają na umiejscowienie dzieła w określonym układzie historycznym i kulturowym. Jako przykład europejski pozytywnych działań podaje autor restytucję Zamku Królewskiego w W arszawie.

M. R u m l o v a , J. S r ó m e k , Porusovâni socharskych dël М. B. Brauna v Novém Lese u Żirce liśejniky (Niszczenie

rzeźb М. B. Brauna w Nowym Lesie koło Źirzca przez porosty),

ss. 148-152, 9 ilustr. Szczegółowa analiza de g ra d a cji rzeźb М. B. Brauna, które noszą wspólną nazwę Betlejem. Jest to zespół rzeźb znajdujących się w przyrodzie. Autorzy przed staw iają przyczyny niszczenia rzeźb przez porosty; dane bio- -geofizyczne i chemiczne. Możliwości usunięcia porostów i konserwacji obiektów.

J. К o p e ć e k, Neznâmy Brandi na Svaté Ноге? (Nieznany

Brandi na SwateJ Horze?) ss. 153— 155, 5 ilustr. W czasie

prac inwentaryzacyjnych w Pilźnie, w kaplicy na Świętej Górze dokonano odkrycia nie znanego do tą d dzieła Brandla,

Chrystus z M a rią i M artą, który powstał na początku 1707 r.

w czasie pobytu malarza w Lnarzich. Było to zamówienie hrabiny Zuzanny Teresy Czerninowej dla klasztoru augustiań skiego.

— bt - Spolecnó porada Śtótneho ûstavu pam atkovej staro-

stlivosti v Bratislavë a Stâtniho ûstavu pam âtkové péce a ochrany prirody we Praze (W spólna n a rad a Państwowego Instytutu O chrony Zabytków w Bratysławie i Państwowego Instytutu Ochrony Zabytków I Przyrody w Pradze), ss. 156-157.

Sprawozdanie z narady, która odbyła się w dn. 26-28 V 1986 r. Ocena prac z zakresu historii, teo rii i m etodologii ochrony zabytków. Om ówienie kwestii związanych z ew iden cją i dokum entacją zabytków.

(4)

I. B a n d u r i с, Zlatâ m edaila pam atkovej rezervàcii v Bar- dejove (Z loty m edal dla m iejskiego rezerwatu zabytkowego w Bardejow ie), ss. 157— 158, 1 ilustr. M iędzynarodowe e u ro p e j

skie odznaczenie dla Bardejowa.. W 1974 r. odznaczenie otrzymała W arszawa, w 1984 — Leningrad. Ocena w ykona

nych w Barejow ie prac.

J. S o m m e r , Ke gotické stavebnl podobë zapadni cósti kostela v Sedlci u Kutné Hory (W kwestii formy budow lanej zachodniej części kościoła w Sedlcu koto Kutnej Hory), s. 158.

N otatka inform acyjna dotycząca wybitnego dzieła a rch ite k tury sakralnej - znanego kościoła klasztornego w Sedlci koło Kutnej Hory.

J. S o m m e r , G otickâ zvonice kostela ve Stëpanovicich (G o 

tycka dzwonnica kościoła w Szczepanowicach), s. 158. N otatka

inform acyjna zaw ierające dane historyczne dotyczące obiektu zabytkowego w Szczepanowicach.

Recenzje, s. 159

J. P e t r u, Vÿznam mezinórodnich dokumentu vztahujicich se k pé ci о pam âtky. К 65. vyroci üm rti М ахе Dvorâka (Z na czenie dokum entów międzynarodowych odnoszących się do ochrony zabytków. Z okazji 65 rocznicy śmierci M aksa Dwo- rzaka), ss. 193— 196. Artykuł przedstawia ogólne problem y

ochrony zabytków, w ujęciu historycznym. A utor przedstawia także idee ochrony dziedzictwa kulturowego w dorobku nauko wym Maksa Dworzaka wybitnego znawcy problem atyki za- bytkoznawczej, ucznia prof. Riegla.

J. H e r o u t, Sem inar k obnovë pam atkovych areâlû a celkû

(Sem inarium na tem at ochrony zabytkowych areałów i zespo łów), ss. 197— 201. Pierwsze seminarium odbyło się w dn.

16-17 IX 1986 r. Sprawozdanie z obrad i om ówienie ciekaw szych wystąpień m.in. J. Petru, V. Jifika, J. Muchky, J. Sróm- ka, J. M ayera.

M. S p u r e k , D a lsi menhiry v Cechach (Kolejne menhiry

w Czechach), ss. 201— 216, 20 ilustr. A rtykuł przedstawia dane

dotyczące m enhirów — wolno stojących kamieni znajdujących się w różnych regionach Czech. Badania archeologiczne, geologiczne i chemiczne. Znaczenie kulturotwórcze menhirów, lokalizacja kam ieni i próba ich typologizacji.

L. S t e p ó n , 15 let Souboru Udovÿch staveb a remesel Vy-

soćina (Piętnaście la t działalności Zespołu Budownictwa Lu dowego i Rzemiosł „W ysoczina” ), ss. 217— 220, 3 ilustr. O m ó

w ienie piętna sto lecia działalności „W ysocziny” — skansenu na wyżynie Czeskomorawskiej. Prezentacja ciekawszych ob iek tów i prowadzonych prac konserwatorskich.

A. V o ś a h I i k, 18. duben — M ezinórodn! den pam atek a si

de ł (18 kw ietnia — M iędzynarodowym dniem zabytków i miejsc zabytkowych), ss. 221-222. Artykuł z okazji M iędzynarodowe

go Dnia Zabytków i M iejsc Zabytkowych. O chrona zabytków w dokum entach ICOM OS. Prezentacja dokonań w CSRS i in nych krajach socjalistycznych, dorobek G rupy Roboczej Kra jó w Socjalistycznych ds. Konserwacji Zabytków H istorii, Kul tury i M uzealiów .

Recencje, s. 223

Streszczenia w jęz. rosyjskim, francuskim i niemieckim.

Zeszyt 5, ss. 64, ilustracje

V. К o v ó r u, Rezervace vinohradnickych staveb a specifika

ochrany pam ótek v Jihomoravském kra ji (Rezerwaty zabudo

wań związanych ;z hodowlą winnej latorośli i specyfika ochro ny zabytków w województwie południowom orawskim ), ss. 257— 260, 4 ilustr. Artykuł przedstawia problemy ochrony bu downictwa ludowego, m.in. zabudowań związanych z hodowlą winnej latorośli — piwniczek, gdzie przechowywane było wino. Szczegółowy opis budowli, ich funkcji i przemian konstruk cyjnych.

J. S e d I ó к, К rekonstrukci vily Tugendhat v Brnë (W kwestii

rekonstrukcji w illi Tugendhatów w Brnie), ss. 261— 270, 11

ilustr. Omówienie jednego z najciekawszych przykładów a rc h i tektury funkcjonalizm u la t dwudziestych — w illi wybudowanej dla rodziny fabrykantów Tugendhatów przez berlińskiego a r chitekta Ludwiga Mięsa van der Rohe (1886— 1969). Autor artykułu przedstawia burzliwe dzieje dyskusji estetycznej lat dwudziestych i trzydziestych wokół dzieła, a także problemy związane z odnowieniem w illi w chwili obecnej. Przyjęcie w a riantu, który połączyłby cechy restytucji obiektu z rekonstruk cją.

Z. H a n z I, Socharské dilo Jako soucâst kulturniho dëdictvi

obyvatel soucasné vesnice a jako slozka je jich zivotniho prostredi (Dzieło rzeźbiarskie jako element dziedzictwa kul turowego mieszkańców współczesnej wsi i jako składnik o ta  czającego środowiska), ss. 271— 278, 9 ilustr. Artykuł na w ią

zujący do problem atyki etnograficznej i socjologicznej pre zentuje kulturotwórczą rolę zabytkowych obiektów kultu (m.in. krzyże, kapliczki) w świadomości społeczeństwa wiejskiego. Przedstawienie wyników ankiety.

J. D u ś a n, Obnoveny kryty most ve Velkém M ezirici (O dno

wiony kryty most w W ielkim Mezirziczi), s. 279, 2 ilustr. N o

tatka dotycząca odnowienia krytego mostu drewnianego przez rzekę Oslawę w W ielkim Mezirziczi.

J. S o m m e r , Ke stavebnimu vyvoji kostela sv. M ikulaśe v Nedvëdicich (W kwestii budowlanego rozwoju kościoła Św. M ik o ła ja w Nedwiedicach, pow iat Tabor), ss. 280-281, 4

ilustr. Artykuł jest poświęcony problemom przekształceń bu dowlanych gotyckiego kościoła z końca XIII w. Rys histo ryczny obiektu.

J. B u k o v s k y , Vystava Prokop, markrabë moravsky v Brnë

(Wystawa ,,Prokop — m argrabia morawskГ w Brnie), ss. 282—

283, 1 ilustr. Om ówienie wystawy zorganizowanej w Brnie, poświęconej margrabiem u morawskiemu Prokopowi. Asumpt do wystawy dały wyniki badań antropologiczno-medycznych szczątków doczesnych Prokopa, odkrytych w 1975 r. w gro bowcu w kościele Św. Trójcy.

J. P e t r ü , Prikladnó vystava na zâmku v Duchcovë (W ysta

wa na zamku w Duchcowie), ss. 283— 284. Sprawozdanie

z wystawy Państwowa ochrona zabytków i przyrody w Pół

nocnych Czechach.

D. B a r i n k o v a , Barok na M oravë — malirské a socharské

nâvrhy z moravskÿch sbirek (Barok na M orawach — projekty m alarskie i rzeźbiarskie ze zbiorów morawskich), s. 284. Spra

wozdanie z wystawy w Jirzskim klasztorze w Pradze — sie dzibie G alerii Narodowej - poświęconej barokowi moraw skiemu. Wystawa m iała miejsce w dn. 4 XI 1986 — 29 III 1987 r.

Recenzje, ss. 285-287.

(5)

M. S u c h o m e l , Nëkolik poznamek k puvodnim malirskym

a d ju s ta d m povrchu soch Matyâse Bernarda Brauna (Kilka uw ag na tem at pierwotnych poprawek m alarskich powierzch ni rzeźb Mateusza Bernarda Brauna), ss. 321— 330, 13 ilustr.

A rtykuł poświęcony jest wynikom prac restauratorskich pro wadzonych w latach 1979— 1983 w kościele Św. Klementa w Klem entinum w Pradze, kiedy to dokonano odsłonięcia p o li chrom ii oryginalnej, autorstwa Brauna ukrytej pod licznymi przem alowaniam i. Przedstawienie i om ówienie wybranych dzieł rzeźbiarskich, niezwykle szczegółowa analiza naukowo-historyczna.

F. К u b e c, Vrholnë renesanćni prestavba pozdnë gotického

hrâdku V Prerovë nad Labem, cast 2 (Renesansowa prze budowa późnogotyckiego zameczku w Przerowie nad Łabą),

(Część II), ss. 331— 334, 15 ilustr. Druga część artykułu po święconego przemianom architektonicznym zameczku w Prze rowie. Studium naukowo-historyczne, przy jednoczesnym wska zaniu zmian funkcji obiektu.

J. H e r o u t, Vystava Prazské synagógy v obrazech, rytinóch

a starych fo tog raiiich, Stótni zidovské muzeum v Praze, Klau- sovâ synagoga, brezen-listopad 1986. Scenór a text katalogu Arno Parik (Wystawa „Praskie synagogi na obrazach, ryci nach i w starej fo to g ra fii", Państwowe Muzeum Żydowskie w Pradze, Synagoga Klausa, m arzec-listopad 1986. Scenariusz i tekst katalogu Arno Parzik), ss. 345— 347, 3 ilustr. Wystawa

prac ze zbiorów Państwowego Muzeum Żydowskiego w Pra dze, Muzeum m. Pragi, Archiwum m. Pragi, G alerii N a rod o wej w Pradze oraz Państwowego Instytutu O chrony Zabytków i Przyrody w Pradze. Fotografie pochodzą w przeważającej części z d ru g ie j połowy XIX w. i początków XX w. Inform a cja na tem at architektury i układu urbanistycznego miasta żydowskiego Josefov w obrębie Starego M iasta w Pradze.

L, P r o c h ó z k a , Expozice lidového bydleni v Kravarich (o Ceskó Lipa), (Ekspozycja budownictw a ludowego we wsi Krawarze, pow. Czeska Lipa), ss. 348-349. Wystawa zorgani

zowana in situ przedstawia ciekawsze zabytki zabudowań gospodarskich północnych Czech.

Recenzje, ss. 349-351.

Zâvëry a doporuceni ucastnikù celostótniho odborného se- m inóre ke komplexni obnovë pamâtkovÿch areâlû a celkù, konaného ve dnech 16-17 zâri 1986 a 27 -28 kvëtna 1987 (Uchwały i zalecenia uczestników ogólnokrajow ego sem ina rium specjalistycznego na tem at kompleksowej odnowy za bytkowych areałów i zespołów, które odbyło się w dn. 16-17 września 1986 r. oraz 27 -2 8 m aja 1987 r.), ss. 385-386.

Przedstawienie uchwał przyjętych na seminarium w Pradze. Uczestnicy zwrócili przede wszystkim uwagę na problemy ochrony i wykorzystania autentycznych elem entów budow la nych, architektonicznych, rzemieślniczych przy rewaloryzacji obiektów zabytkowych. W skazano także na konieczność po d niesienia poziomu dokum entacji naukowo-historycznej.

J. M u k, Mëstska pam âtkovâ rezervace Bardejov (M iejski rezerwat zabytkowy Bardejow), ss. 387— 399, 17 ilustr. Artykuł

z okazji przyznania miastu europejskiej nagrody za ochronę zabytków. A rtykuł ma znamiona szkicu historycznego ze szcze gólnym uwzględnieniem dokonań konserwatorskich. Nagroda została przyznana w 1986 r.

N. B a z a n t o v à , D. S t e h I f k o v à , P ontifikâlni rukavice

sv. Vojtëcha (Pontyfikalne rękawice Św. W ojciecha), ss. 400—

407, 7 ilustr. Artykuł monograficzny poświęcony konserwacji zabytkowej tkaniny — rękawic pontyfikalnych Św. W ojciecha.

Jeden zabytek znajduje się w skarbcu w katedrze św. W ita w Pradze, drugi natom iast jest przechowywany w skarbcu kościoła M arii Panny w Starej Bolesławi. Szczegółowe stu dium historyczne i opis prac konserwatorskich.

M. Ś p u r e k , Puvod menhiru v Cechach (Rodowód m enhi

rów w Czechach), ss. 408-415, 6 ilustr. A utor naw iązuje do

swego poprzedniego artykułu z tegoż czasopisma o p u b lik o wanego w 1986 r. Menhiry — wolno stojące kam ienie. A utor śledzi ich lokalizację w Czechach, analizuje cechy kultu ro twórcze, funkcje, a także wskazuje na konieczność objęcia tych obiektów ochroną.

Recenzje, s. 415.

Streszczenia w jęz. rosyjskim, francuskim i niem ieckim .

J. B u k o v s k y , Kaunicovy koleje a Pamótnik vitëzstvi nad

faśismem v Brnę (Dom akadem icki Kaunica I pom nik zwy cięstwa nad faszyzmem w Brnie), ss. 449-455, 10 ilustr. H i

storia obiektu zabytkowego — domu akadem ickiego założo nego przez hrabiego Kaunica w jego brneńskim pałacu w po czątkach XX w. W 1964 r. ob iekt został wpisany do rejestru narodowych zabytków kultury. Rola obiektu zabytkowego w czasie II wojny światowej.

V. R a z i m, Novÿ typ mëstského opevnëni v Cechach (Nowy

typ murów m iejskich obronnych w Czechach), ss. 456— 458,

4 ilustr. Przemiany w układzie architektonicznym murów m ie j skich obronnych w Czechach. Analogie do obiektów na te renie Pomorza i Brandenburgii na przełomie X III/X IV w. Jako przykład autor om awia system murów obronnych w Tachowie.

E. S i m u n k o v à , V. O t t o v â , J. Z e I i n g e r, Ûcinnost

ochronnych prostredku p ro ti plisnim (D zia ła nie środków ochronnych przeciwko pleśniom), ss. 459-461, 3 ilustr. O m ó

wienie działania i właściwości chemicznych takich środków ja k Synpregnit CBZ, Pentalidol, Lastanox Special, Lastanox Super. Autorzy przedstawiają także wyniki testów biolo gicz nych.

J. P a u k e r t, D. A n t o s o v â , Tri desetileti рёсе o pa - mótky v cinnosti Krajského strediska stótni pam âtkové рёсе a ochrany prirody v Brnë (Trzydzieści lat troski o zabytki w W ojewódzkim Ośrodku Państwowej O chrony Zabytków i Przyrody w Brnie), ss. 462-471, 10 ilustr. O m ówienie d z ia 

łalności Ośrodka w Brnie. Prezentacja najciekawszych prac konserwatorskich między innymi konserwacji zamku w M ilo ti- ce, Łysice, ogrodu kwietnego w Kromierziżu czy skansenu Rymice.

V. R a z i m, Z opravy Prazské brany v Horazdovicàch (Z n a 

prawy Bramy Praskiej w Horaźdiowicach), ss. 472— 473, 4 ilustr.

A rtykuł omawia problemy związane z konstrukcją i konserwa cją jednego z na jle pie j zachowanych gotyckich obiektów — bramy miejskiej tzw. Praskiej w Horaźdiowicach, pochodzącej z XIII w.

J. S o m m e r, Redukovanâ dispozice stredovëkého kostela

v Petrovicich — Praha 4 (Zredukowana dyspozycja średnio

wiecznego kościoła w Fetrowicach — Praga 4), ss. 474— 476,

6 ilustr. Krótki inform acyjny artykuł om awiający układ a rc h i tektoniczny średniowiecznego kościoła Św. Jakuba w Pradze.

Problemy datow ania.

-jp û -, Historickó zeleń a velkomësto (Zieleń historyczna w wielkim mieście), ss. 476-478. Sprawozdanie z o g ó ln o kra 

jow ego seminarium, które odbyło się w Pradze w dn. 9— 12 VI 1987 r. W sprawozdaniu podane zostały tytuły wystąpień po

szczególnych uczestników.

(6)

V. N e j e d I y, Reflexe nazorù na restaurovani umëleckych

pam ótek v odborné literature v ob d o b i 50.-70. let 20. stoleti (Refleksja nad po glą da m i w kwestii konserwacji zabytków prezentowanymi w literaturze fachow ej la t pięćdziesiątych — stedemdzlesiątycf) XX w .j, ss. 513— 521, 6 ilustr. Artykuł przed

stawia w ujęciu historycznym problem y estetyki i etyki kon serwatorskiej, które znalazły swe odbicie w literaturze fa ch o

wej drugiej połowy XX w.

J. S v e s t a I, G eometrickó rekonstrukce historické arch itek

tury (Rekonstrukcja geometryczna architektury historycznej),

ss. 522-530, 25 ilustr. Artykuł poświęcony jest przedstawieniu związków pomiędzy zasadami geom etrii a konkretnymi re a li zacjam i architektonicznymi. Przykłady architektury i detalu architektonicznego epoki gotyku i renesansu. A utor przedsta wia obiekty takie ja k Most Karola w Pradze, kościół w Tisz- nowie, a także szereg ciekawych przykładów detali (okna,

portale, witraże).

J. H e r o u t, Jan W illenberg — Pohledy na ćeska mësta z po-

ćótku 17. stoleti — Prvó vystava unikótniho souboru pero- kreseb restaurovanych w roce 1984 (Jan W ille nbe rg - w idoki miast czeskich z początku XVII w. — pierwsza wystawa u n i katow ej kolekcji rysunków piórkiem odrestaurowanych w 1984 r.), ss. 531— 537, 13 ilustr. Analiza kompozycji i warszta

tu twórczego autora wedut miast czeskich takich ja k Czes kie Budziejowice, Hradec Kralowe, Chrudim, Pilzno, Pardu bice. Znaczne wartości historyczne rysunków pomimo licznych nieścisłości.

L. S к r u ż n y, W illenbergûv strahovskÿ skicór — vÿznamnÿ

zdrój nórodopisnych inform aci (Strahovski szkicownik W itte n berga znaczącym źródłem in fo rm acji historycznych), ss. 538—

— 542, 6 ilustr. W artości rysunków J. W illenberga (1571— 1613) jako źródła wiedzy historycznej. Całość szkicownika ze Stra- howskiej Biblioteki zawiera 46 rycin. Na wystawie przedsta wiono jedynie 39. Poza nimi pokazano także 9 z 15 drzewo rytów W illenberga, ilustracji do dzieła Bartłom ieja Paprockie go z Hlahol.

Streszczenia w jęz, rosyjskim, francuskim i niemieckim.

J. S t u l e , Modern i urbanismus a pam atkovâ péce — cast I

(Nowoczesna urbanistyka a ochrona zabytków, część I), ss.

577— 589, 15 ilustr. Artykuł poświęcony jest analizie pracy Iwo H lobila Teoria miejskich rezerwatów zabytkowych 1900-1975. Przedstawienie problem ów teorii i praktyki konserwatorskiej, przenikania się różnych stanowisk i koncepcji ochrony za bytków, pojmowania urbanistyki w kontekście działań teore tyków, praktyków — służb konserwatorskich i działaczy spo łecznych, np. Klubu M iłośników Starej Pragi. Analiza histo ryczna aktów normatywnych i ich znaczenia dla realizacji idei miejskich rezerwatów zabytkowych.

M. S i r o k y, Stav, restaurovani a ułożeni Archlvu ceskë ko

runy (Stan, restauracja i przechowywanie Archiwum Korony Czeskiej), ss. 590-592, 8 ilustr. Om ówienie historii i losów

Archiwum Korony Czeskiej - zbioru dokumentów historycz nych stanowiących podstawowe akty z dziejów państwowości czeskiej. Dokumenty pochodzą z la t 1158-1935. Ocena ich aktualnego stanu zachowania, problemy konserwatorskie i w a runki przechowywania dokumentów.

V. N a v r a t i I, Z. P r o c h ó z k a , Vÿstraznâ znameni na

kom unikacich 15. aź 16. stoleti (Znaki ostrzegawcze na szla kach komunikacyjnych w XV i XVI w.), ss. 593— 595, 10 ilustr.

Interesujący artykuł o znakach ostrzegawczych na szlakach komunikacyjnych. W yjaśnienie symboliki. Autorzy zwracają także uwagę na znaki cechowe, a także tzw. znaki celne.

J. Z e I i n g e r, Vychova chemiku pro oblast konzervace a re 

staurovani umëleckych pam âtek na Vÿsoké śkole chem icko- -technologické v Praze (Kształcenie chemików - konserwa torów zabytków w Wyższej Szkole Chemiczno-Technologicznej w Pradze), ss. 596-597. Artykuł przedstawia problemy kształ

cenia kadr wykwalifikowanych konserwatorów-chemików.

J. S o m m e r , \fëz gotického kostela ve Z liv i-o kr. Jićin (W ie 

ża kościoła gotyckiego w Zliwiu, pow. Jiczin), ss. 598— 601,

5 ilustr. Artykuł przedstawia analizę budowy wieży gotyckiego kościoła w Zliwiu pochodzącego z XIII w. Kolejne przebudo wy obiektu w XIV i XV w.

P. J. M i c h n a , V O lom ouci o mëstskych pam àtkovych re-

zervacich Severomoravského kraje (W Ołomuńcu o m iejskich rezerwatach zabytkowych województwa północnom orawskie- go), s. 601. Sprawozdanie z narady w Ołomuńcu poprzedza

ją cej przedłożenie rządowi długofalow ego programu rew alo ryzacji miejskich rezerwatów zabytkowych.

V. V ó n a, Turistickó sezóna na pamatkovych objektech v CSR v roce 1986 (Sezon turystyczny w obiektach zabytko wych w CSRS w 1986 r.), ss. 602-603. O m ówienie sezonu tu 

rystycznego w 1986 r. z podaniem danych statystycznych.

M. H I i n o m a z, V. W a a g e , Fond Pamatkovÿ Ü rad Viden

ve Statnim ûstrednim archivu v Praze novë zpristupnën (Zbiory Urzędu ds. Zabytków w W iedniu ponownie udostęp nione w Państwowym Centralnym Archiwum w Pradze), s. 604.

Udostępnienie dokum entacji dotyczącej ochrony zabtyków Czech, M oraw i Śląska, która znalazła się po 1962 r. w Pań stwowym Archiwum Centralnym pod nazwą „U rząd ds. Z a bytków — W iedeń". Dokumenty pochodzą z la t 1854-1918 i obejm ują następujące dziedziny: obiekty zabytkowe, wyko paliska archeologiczne, dzwony, dział konserwatorzy i kores pondenci, archiwa, regulacja rzek.

Recenzje, ss. 605— 608.