Skład chemiczny wód zbiorników "Pojezierza antropogenicznego" w rejonie Tuplice - Łęknica

WYLSZA SZKOLA !NlYNIERSKA IM.

J.

^{GAGARI NA} ~ ZIELONEJ GÓRZE • ZESZ fTY NAUKOWE

*

NR 84

!NlYNIERIA ŚROOOWlSKA

Adam Solsk i, ^{And r zej _ Jędrc zak , Władysław} Mate jczuk

SKtAIJ

^CHEMICZNY WÓO ZBIORN!KÓV ."POJEZIERZA ANTROPOGENICZNEGO•' W REJONIE Tl.PL!CE - lEKNICA *)

<

1. 'istęp i zagaomenie

•

1988

Geneza zbiorników powyrobiskowych na Ziemi Lubuskiej ~iąte się śeiśle z rozwojem wydobycia węgla brunatnego na tym obszarze. Pierwszą i najstarszą kopalnią węgla bru-

natnego uruchomioną tu pod koniec XVIII w. była "Fortuna'' ~ Krzebiel awi e k/Ziębic

(Olwastek 1974). Rozwój górnictwa węgla brur.atnego przypadł na drugq połowę XIX w.

W okresie ^tym na obszarze byłego woj . zielonogórskiego czymych było 87 kopalń. Naj-

większe wydobycie węgla osiągnięto w roku 1923 ^{i wynosiło} ono 1681 tys. ton. Do naj- bardziej znanych t erenów. gdzie prowadzono ekspl oatacjQ węgla na szerokq skalę, były

to rejony: Ośno-Sulęcin, Międzyrzecz , Łagów-Sieniawa, Baczyna-Lubrza, Cybinka, Gubin, Zielona Góra , 2ary, Kotuchów oraz Luk Mużakowski. OkLes międzywojenny charakteryzował

się likwidacją małych kopalń i stopniowym ZJilliejszeniem się ~dobycia węgla, które

• roku 1943 wynosiło 1447 tys. ton, przy 14 czynąych kapalniach (Praca zbiorowa 1978). Po Zakończeniu II wojny ś~1ato~ej w roku 1945 uruchomiono kopalnią węgla brunatnego

· "Babina" k/lęknicy , a ^w latach następnych: "Henry!<", "Smogóry" , "Słone", "Maria"

i "Sieniawa". Eksploatacja węgla w okr esi e powojennym osiągnęła ^najwytszy pozi om

w roku 1971, jego ~dobycie nieznacznie przekroczyło 700 tys . ton. Począwszy od końca

lat 50-tych

na s tępowa ła

^stopniowa likwi dacja

kopalń węgla

^{z powodu trudnych warunków}

WVdobycia ⁱ wzrostu kosztów eksploatacji.

w

^{toku 1974} zaprzestała swoją działalność kopa].nia "Babina" ⁱ

pozostała

^{czynna do dzi siaj tyl ko jema kopalnia w Sieniawie.}

~ ^'lfYniku eksploatacJi węgla brunatnego prowadzonej systemem podziea11ym i od<ryw-

~· ~ zło

^do niekorzystnych zmi an na DOWierzd"lni ziemi. Przy eksploatacji pod- Zl&~nej nie 1·kw·

ne. ¹ ldowano wyrobisk pr zez z<m.Jlanie podsadzi<~, ale po usunięciu dre'llnia-

J

~

^• pozostawiono wyrobiska w postaci

k ~r

^{i chodników na}

zawa ł.

^{Po pewnym}

czas1e następow . .

długie . ało os1adan1e warstw nadległych ⁱ na powierzchni ziemd tworzyły się

9yjne, ¹ stosuri<owo

wąskie

^{niecki zapadliskowe, lej e i podobne do nich formy depre-}

tkl

ro~tworzone

zapadliska

wypełniały się wodą .

^Niszczeniu

ulega ł

drzewostan ⁱ

uży-

(Praca zbiorowa 1978) .

.._ __

~Zat'ach odległej

^{w czasie, jak}

też ni ~

^{prowadzonej eksploatacj i}

węgla

~~-~ ~t '

ały liczne ^{PQwyrobiskOIJfe} zbiorniki ^-..có'lfJ. Majwi~sze skupisko sztu-

•

66 ^{ADAM SOLSKI, JĘORCD\K ANDRZEJ, MA TEJCZUt wiESŁAW}

cznie utworzonych zbiorników zwane "poJeZierzem antropogemcznym" mzc1ąga się we

wschodniej części luku Mut akowski ego pomiędzy Tuplicami a tęknicą . Na obszarze tym

znajdują się zbiornikl, których geneza sięga początków drugiej połowy XIX w. ^{i koń­}

czy się w l atach 70-tych, zarr»<nięciem kopalni "Babina" (rok 1974).

Wyróżnić tu mot :a trzy oddzielne grup; zb1orników, rótn1ące się między sobą

wieki em ⁱ genezą (Kozacki 1976). Pierwsza grupa znajduje s1ę w rejvnle Tuolic i li- czy około 30 zbiorników pochodzenia zapadliskowego oraz ll stawów Kszta1t, powiex~z4

chnia, głębokość oraz charakter lch brzegów jest bardzo różny. Przewazają zoiorniki

podłużne zajmujące prawie całe zapadlisko l ub jego część najnl.tszą , niektóre malow- niczo polotone wśród otaczających Je l asów. ^{Oś podłużna} tych zapadlisk usytuowana

jest ^przeważnie z północnego wschodu na połudn1owy zachód.

Grupa druga położona na południe od lrzebieli i Kamien1cy liczy 33 zbiorniki.

Większość

z

nich posiada kształt podłużny o przebiegu zbliżonym do połuanikowego,

sq podobnie j ak grupa pierwsza pochodzenia zapadliskowego (Kozacki 1978). Zbiorniki

tej grupy usytuowane są w części grzbietowej Wału Mużakowskiego (150m n.p.m.) lub· na zachodnim j ego ^skłonie, charakteryzuje je występowanie ostrych i wysokich brze- gów. ~ trzeciej grupie (liczącej ok. 40 zbiorników) położonej na północny wschód od

Łęknicy wyróżnić może~ trzy podgrupy. Część środkowa składa się ze zbiorników o~

tonej genezie, ^są to zbiorniki zapadliskowo-wyrobiskowe. ^Pozostałe zbiorniki ^le~

na północ i południe od podgrupy środ<owej należ~ do typu wyrobiskowego.

Większość zbiorników o kształcie wydłużonym cechuje usytuowanie osi z ^kie~

.

północno-WSChodniego na południowo-zachodni.

Zbiorniki połatane w rejonie Tuplic należą do najstarszych, podczas

gdy

na~

sze zlokalizowane są na obszarze połotonyfil na północny-wschód od Łęknicy (grupa

cia) . Rejon Łęknicy charakteryzuje si~ największym stopniem dewastacji powierzcttd ziemi oraz nieustabi lizowanym poziomem wód, niedawno utworzonych tutaj zbiornikdM·

•

Oddzielnym watnym zagadnieniem jest jakość w6d zbiorników "pojezierza antrq»-

genicznego" .

Z

wcześniejszych ^{niel icznych} badań ^{na tym obszarze wynika,} że skład~

miczny wód niektórych zbiorników, rólni się znacznie od przeciętnego składu

nego wód jeziornych w naszym kraju (Kozacki 1976).

Badania 16-tu zbiorników położonych w rejonie Łęknicy i Kamienicy przeprow•~o­

ne w latach 1980-84 przez Matejczuka (1986) , znacznie poszerzyły naszą wiedzę ^{o ich}

składzie chemicznym wody; wykazały obecność zbi orników acidotroficznych (~ 2,8 - 3,5 pH) oraz zjawiska flleromiksj i. O składzie chemicznym ^wody pozostałych­

około 90-ciu zbiorników nadal nic nie wiadomo.

Poniewaz na obszarze "pojezierza antropogenicznego" znajduje

się

ponad 100

tJd'

ników o

łąc~nej

^{powierzChni potiylej 150 na,}

pozostał

^{problem ich} zagospodarmA1"¹¹"

Były nlelic~ne

^próby gospodarczego wykorzystania wód tych zbiorników ze

względU

¹¹¹

. "k6W

co,..

brak w tym rejonie jezior. Usiłowano re>- wprowadzić ryby ^do ttzech z.blOI111 _'akO

.

dti

^..

kończyło si~ powodzeniem tylko w j ednym przypadku. Inne wykorzysty~ne są J

kle" kt;Pieliska, "dzikie• wysypiska

śmieci ,

^ociliornikl

śc i eków , tródło

^{wodY dO}

t1ł'

16w ^przeciwpo%at""owych i tp. (Matajczu.k 1986).

Skład chemiczny wód zbiornik~ . ..

o7

Należy jednak podkLeGlić, te wykorzystanie zbiorników powyrobiskowych dl a róż­

nych cel6w gospodaLCzych napotykało i napotyka na duże trudności z powodu niewłaści­

wego uforRJWania i ch mis, stromych i nieustabilaych bueg6w, a także specyficznego

składu chemicznego wód. Olodzi txJwi am . głównie o barozo niski odczyn wody wywołany złożonymi pLacesami rozkładu pirytów, prowadząc~i do wytworzenia kwasu siarkowego.

Mając na uwadze potrzebę rozwiązania probl emu zagospodarowania wód zbiorników

•.poj ezier za antropogenicznego", ' podjęto w roku 1986 wstąprle badania, których celem

było dokonanie klasyfikacji - przynależności zbiorników do grupy acidott"oficznej na podstawie badań fizyczno-chemicznych wody. Zakładano, że przede wszystkim zbiorniki o wodach kwaśnych pawi my być poddane zabiegan rekultywacyjnym. Kierując się wielko-

ścią (wybierano największe) i wiekiera, przebadano 63 zbiorniki, z których prawie poło­

w Ol ^zbiorników) zakwaliUkowała się do grupy acidot ro!icznej . 2. Metody

•

-- sierpniu 1986 roku pobrano pollderzctmowe próby wdy z 63 zbiorników "pojez1e- rz• antropogenicZJego". liczba zbiorników w trzech wyróżnionych skupiskach wynosiła :

- tejon J~lic - 16,

- rejon Trzebieli i Kamienicy - 21, - rejon Łęknicy - 26.

Ponieważ zbiorniki nie posiadały nazw, ^{znakowano je cyframi i liczbami (rys. l ).}

W terenie mierzono teą>eraturę l odczyn wody, natomiast w laboratoriUIII oznaczono:

- barwę,

- hmrOOść ogólną ,

- zasadowość,

- kwasosaść llinera.lną ⁱ utlenialność

oraz

- Zawartość tlenu rozpuszczonego, - soli alblowych)

- azotynów, - azotaoow

~

- ~SCXókJu,

- pOtasu

-~a

'

_J

--..zu

- telaza ogólnego.

'

tnl&CK:zenia wykonano wg Hermanowicza i imych (1976) .

J. !!miki

) .l. r.: ... · - Zb . .

~~ l nLników acidotroficznych

• ^r

Zasacttic

rw ZY1I wskatnikiem decytlljąc)'ll 0 pnynaletności ^badanych zbiorników do gro-

... , ICidottoti .

., . QneJ był oaczyn ~. ^który wahał się od ^{2,6 do J,9 pH (tab. l ).}

• faJonie Tunl '

(nr S) - - lc Wśród przebadanych 16 zbiorników ntpOtkeoo tylko jedan zbiornik

o

....,z

^{te \Q,aśre~ ( J '9 pH) •}

6 8

^{ADAM SOLSKI, JĘDRCZAK ANDRZEJ, MATEJCZUK WIESŁAW}

o

^{1 km}

1 - 63 - numery zbiornik~

_.. - zbiorniki

^{acidotroficzne.}

•

-

^•

•

' Bro.row~

· -- .

⁾

• .. --.i-....

---c . '

•

• '

-

•

Cz~le

-

^.

-~

~

-... . ...

•

/

1

:

;

-

..

• 1

)

1 36

...

Lp. • ^{lir , 'S'mnp •}

zl.lio~·- o(:

nJ.kD

T a h ^A 1 a .l

CHARAKTE:RYSn'I<A FIZYCZNO-CHEMICZNA WÓD ZBIORNIKÓW ACIDOTROFICZNYCH

, _ 'l 2 > 4 ;, 6 7 Łi 9 'lO 11 1.! 1.L 14 15 _ 'l G 1 '/-ł--~1~ <<.i~ł--'W:..L._J--_~ 2CJ---l

J.-....i1L---I----""~..-.f..-!2:...!1~8+-.L.C70~+-~a~2-·_

1

_.c..3•._..9'--t-..-!::2_

1

^{__ 12.4 o o 0 .10 o .3'J} .f!..&.-14 o ,o10 o 12 27 JQ_ ₁ _ _ .~..q·1..!.--ł--q,t..''ił---ł--1~=2c=2+_.3~2-~

2 _ 20 ooł--!2.."2..J._-ł--_5<..J~''~ 9--f--..<.!:. 7<0_ - f--.J!. 3.._,.•0><-ł-..E.2,y0_.1--J!!.• ^{2 _} v ^{,Q _ __1 , 3 _ 1l.9_y_ _ 4 'h) O 038 ....l.fl_ 6 . '3 _}...§.... "54-.L..L75-ł--"12:.,~7'-·-ł-_:O~'·t.!!0:!::2_+_.3~· •...!.1-~

~.1. _gg__ 2~ b,9 84 2.B 23 1.2~ o~ 2 .'1 _21^1.~ _p_,_o ^{o ,o88 _Q_..73} i.&ł--~6~. eł-~6:!::2_1-1~2L-7 -+-~9~60~J.-<3~.~8c.__-l

ą ^_ 2~ ^{22 f•} a .1 % ~. s ^{5 r;, :1} g .u -.:ł..:lQ.. -~-4o ~- ^{1 ,55_} o~4 o .2') _.:.4!..1·..L.ł-7 __ ..1...L?t>~-=.2'>.t.--t-....:E>~E:~+-~o!.J' ·L...!1C!2€>~ ^_ _.">!..s2-.--l __ !i_ ?:L_ 2._'l-l2 2.d . .. 96 2 , 9 20 6 ,.2 o_,_q _ _ ^{_2_.20 4 ,.20 4 .1 o ,os8} o 45 3 4 G.o 47 so 20.3 8 ,3 _ f-,.& _ , __ gs ^{~'l O} 9, 1 108 '3 8 1Q ^11,9 _Q...O _Q..,1.2., O ¹iv 1,f.§_ 0 ,006 0 ,50 ~ .q ~ .6 _,1..L.3- .. t-...c:5:2 __ +-..,!:0'-'''=2..:_S.r-4:..~•...:4 _ _

_ 7 _ ^{j.9_ _} 22 .G 'l u 102.._ 3,1 _:12 ^s 4 __ o,o ~L-~ _ 2 ,30 O 029 0 ,41 4 ,7 _._::..4c,2=-ł_ ... 5c•0:..._+-_,3~·4._ł-:f.o_._ . .c.5·0~~5~2=---

e ^{.l'l _2;.o} --o o 82 2 .9 12 !jJ-1 o) o .E.t-2 _ _ L_g 5.8 o,o31 o . ~2_ 6. 6 _ _ 4::..;··1.Lłą -...!6~7--+_...,5~B~-I---.!1'-l1.1...4~-i~· .:::6.t.:,4:!_ __ _ y

'• Q.._.

^{22.0 _'> 2. .... 68 ...it1 12 a ,2 o,o __ ~ .o l..,G ·11 6 _. o o11o o .... 4o 6 . ~ s ._g 79 s2. 11 o 5,2}

,__1Q_ .. _ .__II2 _J.C:,9 _ _ tl,O :)5 2.9 10 ? ,? O,_Q 2 ,ę_,__.i.._O 1 -S O 0?6 0 .32 11 9. 9 79 45 20.2 11,6 _

_ l.L ll,2 _ _j:~ o 8 .3 9S!_ 2 ,t1 10 ?_.2 O,.Q_ 2 .11 . .2.t5 ? .6 0 ,0115 O 4'; 7 .? 6.2 75 46 . 14 ,4 4~. _

w.g--1-

^{~ 2·1,1 _ _§...Q_ . 93}

^z.,

^{1 ·- 17 ~.}₁ ^{.. L ,_\hO .} .1...1""" ?.,J.__ 0_.91 o . 001 _Q_..,20 __ 1~ 22 39 34 g_, ^{s 10. o}

, , .3L · ^<1 oJ ___ g/; ___ 9'7 .. ::,.w_ _L. ·- ^:)..L~ _o_,Q___ ^{W __ -I!.J.0> .. _}

u.,z

^{',">,:fQZ 0.s.17 _____ ....iJ.:l _ _ 4-'-''L!:2''-ł--··..,.· ~'-+--4::.lSL---f-c..t.:::.;;2...5. ___ 1:.... 4}:..~•.:::4 ___ ₁

. 1U .. ij(, ;!11 o ^{; ,i.l 9';> g .._G Ił(). •. ~ 6 ~Q_ __l .• Q_;,} .JL §_ ..l..!:L-~.1Z1 0,2~ __ :,._ 1 & __ ^_2.19 _56_ 34 112 - - ~~~6-1

~--'~"""·;--+--!!1..- t.;~J _J.!.aL _ r..:l~<J __ :._~.._Q __ -~<L r---~~1 ... ^{_Q.,Q ____} !W . ___ ::!_,..§· __ .9_,_2.2.._ . .JJ.~Y.':tl- --~.2)- ^_ 1'• _ 10 ...1L 3ti 41 . 2.,6 .. -

•<> '•.J ~dJ!iŁ - .. 9.J..1 .3..?. _ _ 8 ..!L_ __ 5/. !:-,'l _Y,,_Q_ - · 2 ,•:t_ .. __ _!:>.~.? _ ..J.l.J.23 0 ,024 ...Q ... .!:Ii.. 5,j'> 9 .6 35 • 51 -~.2.9'--- J,O .. _

t-11,~'---l-· ^-''-'')'-- 1t!.'l ? ,H 8& 2 .9 20 _ ,2 .... 5 o .... o 2.1 §..2 Q....§.Q _ _Q_,OOO Q..1;J 3 . 6 S~ 60 28 24

_J~---ł---'50 1J ,2.... 13 O BO _ ~ O dO 11 _.ti_ lJ_,.Q _ _ _1₁2 . _ ^{j .._'L_} O.lłO 0 ,000 0 ,20 3 ,7 6. 3 116 34 16 . b¹2

19 -2L ^{1v, 'J U 1} U.lł ³ u 25 ..1.!·4 _ _Q,O _2,0 __ ___.!:1..~..6 1.0 ._ ..2..t00Q__ ·0. 15 3.6 6. 7 SS 27 25 _6,1

,2,6

- -

20 _ __,1--.i?. ^10') _...2...7 135 '3 0 20 ? ,5 oQ_ 1 ,7 4 .2 0 ,45 ooos 010 70 5.4 42 23 56 29

---<l---''d4- 1() 1 8,0 89 ^2.b . żółta ~2 O _o o 5. 3 1<L8 4 .0 o,oos 0 .70 6 6 '3.6 185 69 1?~ ¹¹ 6

J.--.!:.!.;:;:~---4- 54 1~, 6 ? 8 8G ...2 O 15 u. q O ,Q O ,~ 1 ^«1 2 .1 <J 000 O, 05 2? '>,0 99 22._,1-_::b~· ,~o4^{__..'>u·o-L-? _1}

23. . ~6 ..f)O 8₁0 89 3 .j 10 5,9_ 00 08 11 1 4 0005 0 ,05 41 11 .'3 68 19 2 .4 "4

21

24 '>6 ^2'J,c; 6 o 68 2 65 10 36 o ,o 6,8 23 " ·1 o 015 o ,81 7.1 a .o 121 B6 118 6,o

~:--4~~~~~~~-+~~~~~~4-~~~~-+~~~--

1-!=2'-''j--4---"'-':.L.•''/ _ 1o.? 3,4 37 2,c.. 30 14 o o 6 ,b 21 .6 5.0 __Q.._001 1. 81 ^'l 1 5. o 162 31fł 12<1 4,7

_ sa_ ^1o o ? 8 il6 2,us so 20,7 0 o_ o ,1 32 3.1 0_,001 o .76 ? 4 ^11,0 179 140 20.2 _ _ 1-J7...J....•1J..- 46

_n _ __ r-....5'J 1i...<_l _ 9 ,8 109 2,?5 3 b u o o 2 ,6 tJ.._§ 1 48 0 ,003 0 .3? 3 4 6.2 60 70 21t 8 1 6

~ t>'>_, 1"' v 7 .2 7o _g~ 40 .ł:Jł.'7 o o o 2 :s~ 3 1 _g_._oos 0 ,96 ? s ; , ą 175 14'-5+-..!.19u_?_+-'2::.J•L..:.2:.._~1

·. :::<.J _ (.,1 .:..J<.: r, b.a.'''---..25 3 2 _ 5 24 ,3 O,Q 3 ,6 16,0 ^'1.'5? 0006 0 .75 22 Q S 196 176 65 _1.,~5~

~..2!:! ui:'_-1.'!..& __3 ,4 106 ,3 ,g -s .2...§... o. o -~ .& <J.2 1,54 o.._oo1 . o.._31 3 . 3 6.2 ss aą 25.6 1.2

j1 ^c..} %:\ ,<! ?.'J -r~ 2 ,b 1·1 1~ ,? CJ ,O 2,::> 3,u ^11,1 o,o;,6 0 ,'+1 5 ,0 6 ,5 SB 126 7 ,7 ; ,4

- - - -IL-.- _ . 1. _ _ _ - - - - - +--- - +-- -..L- - - --I..----.l-----J..__- -....l..---_J

•

•

O'>

<.0

T ^a b ^e l ^a 2

CHARAKTERYSTYKA FlZYCZ"-0-CHEM!ClNA WóD ZBIORNIKÓW

"POZOSTAŁYCH"

L~ Nr ^'l'CIIIp •

~~bioru ⁰~

•

. 1.00 '•· .uu ^{1. '•'} ,p ^{5 1 .,, ls, ~'}

Skład chemiczny wód zbiorników ...

71

W reJonie Trzebieli i Ka~ienicy na 21 przebadanych zbiorników do grupy acido- troficznej zakwalifikowało się 6 zbiorników, których odczyn wód mieścił się w grani- cach od 2,8 pH (zbiornik nr 22 i 23) do 3,8 pH (zbiornik nr 36), (tab. l).W rejonie

Łęknlcy liczba przebadanych zbiorników wynosiła 26, wszystkie znalazły się w grupie acidotroficznej o odczynie od 2,6 pH (zbiornik nr 47) dO 3,3 pH (zbiornik nr 56) z ^wyjątkiem dwóch zbiorników (nr 39 i 41 ), (tab. l).

3.2. Grupa zbiorników "pozostałych"

Grupa ta liczyła 32 zbiorniki, ich zasadniczą cechą rótniącą od grupy acidotro- ficznej był rćwniet odczyn, który wahał się od 6,4 do 8,9 pH.

Zbiorniki omawianej grupy o ·,odczynie od bardzo słabo kwaśnego (6,4 pH) do lek- ko alkalicz1~ (8,9 pH) wystąpiły głównie w rejonie Tuplic, na 16 przebadanych zbior- ników tylko jeden (zbiornik nr 5) zaliczony został do grupy acidotroficznej. W rejo- nie Trzebieli i Kmnienicy zbio.rniki omawianej grupy jeszcze przewstały, gdyt na 21 przebadanych zbiorników 6 miało wody kwaśne.

W rejonie Łęknicy stwierdzono obecność dwóch zbiorników (nr 39 i 41) kwaliti-

kujących się do omawianej grupy, pozostałe 24 zbiorniki zaliczone zostały do grupy acidotroticznej.

Oo tej grupy zaliczone zostały ponadto trzy zbiorniki (nr 33, 35 i 39), charak-

teryzujące się lekko kwaśnynl odczynem ~«>dy: 5,4; 5,5; 5,8 pH.

3.3. Zakres zmian kilkunastu wskatników fizyczno-chemicznych Tlen rozpuszczony

Zawartość tlenu w wodach zbiorników acidotroficznych wahała się od 3,4 mg o₂./

dl3

(zbiornik nr 58) do 9,8 mg o₂;dm3 (zbiornik nr 60), (tab. 1).

Przedzlał stęteń tlenu w tej grupie (po odrzuceniu wartości 3,4 mg ·o₂/dm³) był­

by wętsz~. goyż następna z nsjbliższych zawartości tlenu wynosiła już 5,7 mg o₂/dm³ (Zbiornik nr 42).

Pozostałe zb1orniki charakteryzawał znacznie szerszy przedział stężeń tlenu rozpuszczony od 0,0 mg O/dm) (zbiornik nr 17 i 18) do 12,4 mg O/dm3 (zbiornik nr lO), (tab. 2). Przyczyną zaniku tlenu w powierzchniowych ~«>dach w/w zbiorników był

~ływ ścieków z pobliskich zakładów mięsnych. Procesom rozkładu zanieczyszczeń

sprzyjały w tym czasie wysokie teą>eratury wody (27, 5°C).

W Zbiornikach nr 33, 35 i 39 charakteryzujących się lekko kwaśnym odczynem wody (S,4

- s,e pH) zawartaść ^tlenu mieściła się w granicach 7,8- 8,5 mg o

2/dm3• Ponie- -.t Zbiorniki te rćtniły się znacznie cd.pozostałych jedynie odczynem wody ,

z_rezyynowano z oddzielnego ich traktowania przy 01118Wianiu następnych wskatnikćw

fllye"""-""'----...,..,lcznych. . Elarwa

nr , ~abarwlenie ^WOdy zbiorników acidotroficznych wynosiło ^{od 3 mg Pt/dm3 (zbiornik}

<>OJ do 50 ""' _...,. Pt _/till 3 (zbiornik nr 59), (ta b.. l).

72

ADAM SOLSKI, JĘORCZAK ANDRZEJ, t~TEJCZUK WIESŁAW

B~

^wody

pozostałych

zbiorników

mieściła s1ę

w zakresie od 4 mg Pt/dm3

(zbior- nik nr 3) do 90 ^mg Pt/dm3

(zbiornik nr 14), (tab. 2).

P r zyczyną

intensywnego zabar- wienia wód kwaśnych były związki żelaza (zbiornik nr 5~ i 61) , natomiast w przypadku

pozostałych zbiorników równie~ związki :telaza ( zbiornik r,r 14) ot·az dopływające ście­

ki (zbiorniki nr 17, 18 i 19).

Twardo~ć ogólna

Twardo~ć ^{ogólna wody} zbiorników acidotroficznyeh wahała się ^{od 4,6 mval/dn3}

(zbiornik nr 45) do 36 mval/ dm3 _{(zbiorn1k nr} 57), (tab. l ) ; natomiast

pozastałych

roików od 0,9 mval/ an3 ₍zbiornik nr 14) do 11,7 mval/an3 (zbiornik nr 18), (tab. 2).

Grupę acidotroficzną cechuje większe zróżnicowanie i częstsze · przypacl<i wysokich war-

toSci (tab. l ) .

Na tak~ du2:~ zmiemość tlifardości badanych wód "J)łynęły zróżnicowane ilości jondlł

wapnia, maglezu, :telaza, manganu i innych ka tiooów ( tab. l i 2) .

Zasadowość

Wody zbiorników acidotroficznych charakteryzujące się odczynem nitszym od 4,6 pll pozbawione były zdolności do zobojętniania lliOCflYch kwasów (zasadowości) , gdyt sa:rr

prezentowały wody kwaśne ( tab. l). Zasadowość wód pozostałych zbiorników wahała się

od 0,5 mval/dm3

(zbiornik nr 37) do 3,5 mval/ dro3 ₍ zbiornik nr 31) .

Stwierdzona w zbiorniku nr 17

zasa~

^{- 9,2 mval/ dm3}

była

zjawiskiSI odosobnionym, wywołanym dopływem ścieków z zakładów mięsnych.

-

Kwasowoś~ mineralna

•

Kwasowość mineralna wód zbiorników acidotroficznych wahała się ^od 0,10 mval/dl 3

(zbiornik nr 5) do 8,2 mval/dm3 _{(zbiornik nr} 61 ).

Wywołana

^ona

została obecnOśeiq

kwasów mineralnych. ^Wody zbiorników pozostałych pozbawione były kwasowości mineral-

nej ( tab. 2).

Kwasowoś~ ogólna

Kwasowość og6ln~ ^wody zbiorników acidotroficznych cechował wysoki stopiel1 zrótnicowania i

mieścił się

w granicach od 0,35 mval/ t:n3 ( zbiornik nr 5) do

:n

mval/ an3 (zbiornik nr 61, (tab. l).

Kwasowość

^{ogólna wody zbiorników}

pozostałych

była

^na

ogół

wielokrotnie

niższa

^od

kwasowości

^{wody grupy} acidotroficznej i wynosili

Od 0,00 mval/dm3 (zbiornik nr 10) do 0,80 mval/ cb3 (zbiornik ^nr 18), ( tab. 2) .

Przyczyną stoswi<owo wyższej kwasowości ^{ogólnej wody w} zbiornikach 18 ⁱ 19 byłY ^._,

sy organiczne, pochodzące ^z rozkłaru dopływających zanieczyszczeń organicznych·

Sole amonowe

Zawarto~

^{soli amonowydl w}

łtiOdzie

zbiorników ac.ldotroficznych

wahała się

^od

0,14

~

^{N/m3 (zbiornik nr 5) oo 11,6 mg N/diD3 (zbiornik nr 42), (tab. l ) . IIY}

11 . ł - raczej

ar-

ne odci amonlaku były oo~ zr62nicowene, na ich ZlnAł!'~ m1a Y

_,:L,.-

•