Bariery dla innowacji i transferu techniki w Polsce oraz sposoby ich pokonywania

(1)

Bariery dla innowacji i transferu techniki w Polsce oraz sposoby ich pokonywania

Filip Tu nik

^*

Dzia alno w zakresie innowacji jest w ostatnim czasie g ównym wyznacznikiem pozycji ryn- kowej przedsi biorstw. Jednym z podstawowych wyzwa , przed którymi stoj mened erowie, jest umiej tno radzenia sobie z barierami napotykanymi przy ich wdra aniu. Skuteczne ich przezwyci enie mo e wp yn na sukces firmy, a w skali makro na rozwój ca ej gospo- darki. W niniejszym artykule zaprezentowano klasyfikacj najcz ciej pojawiaj cych si barier w dzia alno ci innowacyjnej przedsi biorstw oraz w procesie transferu techniki. Przedstawiono w nim podstawowe przeszkody o charakterze finansowym, problemy wynikaj ce ze wspó pracy pomi dzy sektorem nauki i biznesu, a tak e prawne aspekty negatywnie wp ywaj ce na prac innowatorów. Artyku zawiera równie przegl d propozycji dotycz cych przeciwdzia ania barierom rekomendowanych przez krajowych ekspertów i przedsi biorców.

S owa kluczowe: innowacje, transfer techniki, bariery innowacji.

Nades any: 07.02.2014 | Zaakceptowany do druku: 14.05.2014

Barriers for innovation and technology transfer in Poland and methods of overcoming them

One of the main determinants of companies’ market rating is their innovative activity. Though, many managers must cope with barriers they encounter while implementing new technolo- gies. The effectiveness in overcoming barriers could have an influence on company’s success and development of the national economy. This article focuses on classification of the main barriers that appear during innovative activity and the technology transfer process. There are three groups of barriers taken into consideration: these of financial origin, these arising between business and science, and those of legal origin. One can also find suggestions how to overcome barriers, given by domestic experts and entrepreneurs.

Keywords: innovation, technology transfer, barriers to innovation.

Submitted: 07.02.20014 | Accepted: 14.05.2014

JEL: O32.

Studia i Materia y, 2014 (17): 111– 123 ISSN 1733-9758, © Wydzia Zarz dzania UW DOI 10.7172/1733-9758.2014.17.10

(2)

1. Wst p

W dzisiejszym wiecie innowacyjno stanowi czynnik weryfikuj cy pozycj przedsi biorstw na rynku, a mened erowie s w wi kszo ci wiadomi, e inwestowa- nie w innowacje stanowi szans szybkiego rozwoju oraz zwi kszenia konkurencyjno-

ci firmy w otoczeniu. Intensywny rozwój dzia alno ci innowacyjnej jest widoczny równie w Polsce, gdzie w ci gu ostat- nich dwóch dekad pojawi y si sprzyjaj ce warunki do wprowadzania innowacji na rynek oraz intensyfikacji procesu transferu techniki.

Niniejszy artyku w ca o ci opiera si na ród ach wtórnych, a jego g ównym celem jest ch odnalezienia odpowiedzi na pytanie, z jakimi barierami spotykaj si innowatorzy w Polsce i jak im skutecznie przeciwdzia a . Tez za jest stwierdzenie, e rzetelne okre lenie barier w dzia alno ci innowacyjnej umo liwia podj cie dzia a w celu skutecznego ich przezwyci enia.

W artykule termin innowacja odnosi si do innowacji technologicznych, które A. Pomykalski definiuje jako „nowe produkty i procesy oraz znacz ce zmiany technologiczne w produktach i procesach”

(Pomykalski, 2001, s. 26). Bariery s obecne w trakcie procesu innowacyjnego, który W. Janasz nazywa ci giem zdarze zamy- kaj cym si w znaczeniu czynno ciowym

„w przedziale od pierwszej koncepcji do pierwszej realizacji” (Janasz, 1999, s. 71), a tak e w trakcie transferu techniki. Pro- ces ten, jak pisze A. Jasi ski, mo e mie charakter pionowy, odbywa si pomi dzy jednostk naukowo-badawcz a przedsi - biorstwem i skutkowa pojawieniem si innowacji na rynku lub poziomu, którego celem jest dyfuzja innowacji, rozumiana jako rozprzestrzenianie si innowacji po ród przedstawicieli danej bran y (Jasi - ski, 2006, s. 23–26). Warto te wspomnie za E. Rogersem, e obecnie ju sama informacja o nowej technologii wykorzystana w celach u ytkowych cz sto stanowi transfer techniki (Rogers 2003, s. 150).

2. Dzia alno innowacyjna w Polsce Coraz wi ksza liczba rodzimych przedsi biorstw anga uje si w dzia alno innowacyjn . Niestety, jak wskazuj wyniki bada przeprowadzone przez Komisj Europejsk , Polska razem z otw , Rumu-

ni oraz Bu gari wci znajduj si w ród najmniej innowacyjnych pa stw Unii Euro- pejskiej, ze redni innowacyjno ci pra- wie trzykrotnie mniejsz od krajów–liderów innowacji, jak Finlandia, Dania, Niemcy czy Szwecja (Innovation Union Scoreboard, 2013, s. 10).

Mo na jednak znale wiele polskich firm, które z powodzeniem realizuj strategie innowacyjne i rozwijaj si poprzez ci g e ich wprowadzanie. Wed ug GUS za dzia alno innowacyjn uwa a si dzia ania naukowe, organizacyjne, techniczne, finansowe i komercyjne, prowadz ce lub maj ce prowadzi do wdra ania innowacji (GUS, 2013, s. 1). Dane GUS dotycz ce tak rozu- mianej innowacyjno ci polskich przedsi - biorstw w latach 2009–2011 oraz 2010–2012 zosta y przedstawione w tabeli 1.

Wyniki bada wskazuj na wzgl dne utrzymanie si niskiego poziomu innowacyjno ci polskich firm w latach 2010–2012 w porównaniu z okresem poprzednim.

Relatywnie najwi kszy wzrost udzia u innowacji odnotowano dla przedsi biorstw us ugowych wdra aj cych wyroby, gdzie ich poziom zwi kszy si z 2,5 do 3,3%. Naj- wi kszy spadek innowacyjno ci jest natomiast widoczny w przypadku innowacyjnych metod wspieraj cych procesy, dla których udzia firm przemys owych zmniejszy si z 5,8 do 5,4%, a firm us ugowych z 7,0 do 6,6%.

W opracowaniu GUS mo na równie znale informacje na temat celów, jakie stawiaj sobie polscy innowacyjni przedsi - biorcy. Najwa niejszym z nich jest wzrost przychodów ze sprzeda y, na który wska- zuje a 56,4% innowacyjnych firm z sektora przemys owego i 59,4% z sektora us ugo- wego. W drugiej kolejno ci respondenci chc zmniejszenia kosztów dzia alno ci, a cel ten wskazuje 47,8% firm przemy- s owych i 46,4% firm us ugowych (GUS, 2013, s. 5).

Takie wyniki pokazuj kierunek dzia a polskich innowatorów, którzy b d d yli do zintensyfikowania sprzeda y, a tak e usprawnienia procesów logistycznych i dys- trybucyjnych w swoich firmach. Pomocna w realizacji opisanych powy ej celów mo e okaza si umiej tno przezwyci ania barier innowacji, z którymi wielu z nich od dawna ma do czynienia, a które niejednokrotnie s przyczyn niskich przychodów ze sprzeda y i wysokich kosztów prowadzenia dzia alno ci innowacyjnej.

(3)

3. Rodzaje barier w dzia alno ci innowacyjnej

Bariery w dzia alno ci innowacyjnej mog mie ró ny charakter. Pojawiaj si we wszystkich etapach procesu innowacyjnego:

w trakcie prac nad nowym pomys em, w czasie rozwoju i testowania nowo ci, a tak e pó niej w procesie komercjalizacji produktu.

S obecne podczas tzw. pionowego transferu techniki, gdy innowacja przebywa drog ze wiata nauki do wiata biznesu, w procesie poziomego transferu techniki, gdy rozpo- wszechnia si ona w ród przedsi biorców, jak równie po jej skutecznym wdro eniu, przy okazji akcji promuj cych innowacyjne rozwi zanie na rynku.

Dodatkowo, dzia alno ci innowacyjnej towarzyszy ryzyko, przejawiaj ce si w mo - liwo ci wyst pienia strat, niebezpiecze stw lub zagro e dla przedsi biorcy – innowa- tora. Wed ug Janasza mo e ono mie charakter: (1) ryzyka w a ciwego, wynikaj cego z prawa wielkich liczb; (2) ryzyka subiek- tywnego, opisuj cego subiektywn ocen prawdopodobie stwa okre lonych zdarze przez cz owieka oraz (3) ryzyka obiektyw- nego, odnosz cego si do zjawisk absolut- nie niepewnych czy wr cz nieprzewidywal- nych (Janasz, 2003, s. 236–245).

Z ryzykiem w dzia alno ci innowacyjnej wi e si powstawanie barier. Jak wynika z bada Pucha y-Krzywiny, która prze-

prowadzi a ankiet w ród 500 najbardziej innowacyjnych przedsi biorstw w Pol- sce, rodzimi przedsi biorcy innowacyjni zdaj sobie spraw z ich wyst powania.

Poproszeni o wskazanie najwa niejszych czynników utrudniaj cych dzia alno innowacyjn , zwracaj uwag na nast - puj ce bariery (Pucha a-Krzywina, 2011, s. 164–168):

1) brak rodków w asnych;

2) brak zewn trznych rodków finansowych;

3) zbyt wysokie koszty prowadzenia dzia- alno ci innowacyjnej;

4) brak wystarczaj cej informacji o rynku, na który ma by wprowadzona innowa- 5) brak pe nej wiedzy o charakterystyce cja;

technologii innowacyjnej;

6) nieprzewidywalny poziom popytu na innowacyjne produkty;

7) problemy w trakcie poszukiwania part- nerów do wspó pracy;

8) brak wykwalifikowanego personelu;

9) brak odpowiedniego nadzoru innowacji po jej wdro eniu, co prowadzi do problemów efektywnym wykorzysta- niem jej potencja u na rynku;

10) opanowanie rynku przez podmioty du e, dominuj ce, dysponuj ce wi kszym kapita em i si przebicia na rynku;

11) brak wystarczaj cego popytu na innowacje.

Tabela 1. Procentowy udzia innowacji w ród polskich przedsi biorstw w latach 2009–2011 oraz 2010–2012

Charakter

innowacji Rodzaj innowacji Typ przedsi biorstwa

Udzia firm innowacyjnych

w latach 2009–2011 (%)

Udzia firm innowacyjnych

w latach 2010–2012 (%)

Innowacje produktowe

wyroby przemys owe 10,4 10,5

us ugowe 2,5 3,3

us ugi przemys owe 2,6 2,6

us ugowe 5,0 4,8

Innowacje procesowe

metody wytwarzania wyrobów

przemys owe 9,7 9,7

us ugowe 2,8 3,0

metody z zakresu logistyki i dystrybucji

przemys owe 3,0 3,0

us ugowe 3,6 3,5

metody wspieraj ce procesy

przemys owe 5,8 5,4

us ugowe 7,0 6,6

ród o: opracowanie w asne na podstawie GUS, 2013.

(4)

W ród wymienionych barier mo na wyodr bni kilka ich grup o podobnej gene- zie powstawania. Pierwsze trzy z nich maj wyra ny charakter finansowy i s zwi zane z brakiem rodków na realizacj celów innowacyjnych. Trzy kolejne wynikaj z nie- wystarczaj cej wiedzy innowatorów o rynku oraz potencjale innowacji. Nast pne trzy bariery tworz grup przeszkód o pod o u organizacyjnym, a ostatnie dwie wskazuj na istotne zjawisko gospodarcze, jakim jest proces przejmowania rynków przez wi ksze podmioty i zwi zany z nim spadek popytu na krajowe innowacje.

Cztery g ówne grupy barier w dzia alno- ci innowacyjnej wskazuje te GUS, na podstawie badania przeprowadzone go w ród polskich przedsi biorstw. Znajduj si w ród nich czynniki o charakterze finansowym, czynniki zwi zane z wiedz , czynniki rynkowe oraz pozosta e, niesklasy- fikowane w adnej z grup. Procentowy udzia firm ró nej wielko ci, które zaob- serwowa y w swojej dzia alno ci wyst - powanie poszczególnych barier zosta

przedstawiony w tabeli 2 (GUS, 2011, s. 81–82).

Na podstawie tabeli 2 mo na wyci - gn ogólny wniosek, e im przedsi biorstwa s mniejsze, tym wi kszy odsetek ich w a cicieli wskazuje na istnienie barier, niezale nie od ich rodzaju. I tak, najcz -

ciej wskazuj na nie przedstawiciele firm zatrudniaj cych poni ej 49 osób. Najrza- dziej widz bariery przedstawiciele pod- miotów o liczbie pracowników powy ej 500 lub, dla kilku barier, firmy o liczbie zatrudnionych pomi dzy 250–499.

W ród barier, niezale nie od wielko ci ankietowanych firm, ich przedstawiciele najcz ciej wskazuj na te o charakterze finansowym, a wi c brak rodków finansowych w przedsi biorstwie, brak rodków finansowych ze róde zewn trznych oraz zbyt wysokie koszty innowacji. Ostatnia z tych barier zosta a wskazana przez najwi ksz liczb przedsi biorstw, niezale nie od ich wielko ci, a w ród firm zatrudnia- j cych poni ej 49 pracowników osi gn a najwy sz ze wszystkich pozycji warto ,

Tabela 2. Procentowy udzia polskich przedsi biorstw przemys owych, które odczuwa y wyszczegól- nione bariery w dzia alno ci innowacyjnej w latach 2008–2010

Rodzaj

czynnika Bariera

Procentowy udzia barier w zale no ci od wielko ci przedsi biorstwa (wg liczby zatrudnionych pracowników)

<49 50-249 250-499 500>

Czynniki finansowe

brak rodków finansowych

w przedsi biorstwie 33,2 29,7 23,8 21,3

brak rodków finansowych

ze róde zewn trznych 28,0 25,3 20,1 17,2

zbyt wysokie koszty innowacji 35,7 31,7 28,4 21,9

Czynniki zwi zane z wiedz

brak wykwalifikowanego personelu 16,0 12,1 8,2 7,6 brak informacji na temat technologii 13,5 10,3 8,0 7,1 brak informacji na temat rynków 12,8 10,0 6,8 7,1 trudno ci w znalezieniu partnerów do

wspó pracy w zakresie dzia alno ci inno-

wacyjnej 18,4 13,5 9,1 7,3

Czynniki rynkowe

rynek opanowany

przez dominuj ce przedsi biorstwa 22,9 17,5 13,0 15,3 niepewny popyt na innowacyjne produkty 23,1 18,8 15,4 15,3

Pozosta e czynniki

brak potrzeby prowadzenia dzia alno ci innowacyjnej ze wzgl du na wprowadze-

nie innowacji w latach poprzednich 15,8 11,6 7,0 7,3

brak popytu na innowacje 16,3 11,6 9,5 8,3

ród o: opracowanie w asne na podstawie GUS, 2011.

(5)

wynosz c 35,7% wskaza spo ród ankietowanych podmiotów.

Mniej wskaza , aczkolwiek wci relatywnie du o, zanotowa y bariery o charakterze rynkowym, jak rynek opanowany przez przedsi biorstwa dominuj ce oraz niepewny popyt na innowacyjne produkty, które w ród firm du ych zosta y wskazane przez oko o 13–15%, a w przypadku firm najmniejszych przez blisko 23% respon- dentów.

Relatywnie najmniej uci liwe wydaj si dla badanych firm bariery zwi zane z dost - pem do wiedzy, jak brak informacji na temat technologii i rynków. W przypadku bariery zwi zanej z trudno ciami w znalezieniu partnerów do wspó pracy w zakresie dzia alno ci innowacyjnej mo na natomiast zauwa y najwi ksz wzgl dn ró nic pomi dzy liczb wskaza przez przedstawicieli firm o najwi kszej liczbie pracow- ników, w ród których tylko 7,3% widzi taki problem, a liczb wskaza przez przedstawicieli firm zatrudniaj cych najmniej pracow- ników, w ród których a 18,4% twierdzi, e jest to istotna bariera.

Równie pozosta e dwie bariery, czyli brak potrzeby prowadzenia dzia alno ci innowacyjnej ze wzgl du na wprowadzenie innowacji w latach poprzednich oraz brak popytu na innowacje zosta y wskazane przez mniejsz liczb respondentów, niezale nie czy w ród firm wi kszych, czy mniejszych.

Podsumowuj c badania przeprowadzone przez GUS, przedsi biorcy najbardziej narzekaj na bariery o charakterze finansowym, a w niewiele mniejszym stopniu na bariery wynikaj ce z czynników rynkowych.

Inne bariery, jak na przyk ad zwi zane z dost pem do wiedzy, s zdaniem przedsi biorców mniej dokuczliwe.

Ciekawych wniosków dostarczaj rów- nie wyniki bada przeprowadzonych w ród polskich mikroprzedsi biorstw przez Juchniewicz i Grzybowsk , które dziel bariery utrudniaj ce wdra anie innowacji na wewn trzne i zewn trzne (Juchnie- wicz i Grzybowska, 2010, s. 101–104). Do wewn trznych zaliczaj one: (1) niewystar- czaj ce rodki finansowe; (2) niewystarczaj ce zaplecze techniczne; (3) zbyt ma e do wiadczenie we wdra aniu innowacji;

(4) niewystarczaj c informacj na temat potrzeb rynkowych; (5) niewystarczaj c informacj na temat nowoczesnych technologii; (6) brak dzia u badawczo-rozwo-

jowego; (7) niew a ciwy system nagród;

(8) zbyt ma e poparcie ze strony kierow- nictwa; (9) zbyt niski poziom kwalifikacji pracowników oraz (10) opór przed wdra-

aniem nowo ci z ich strony.

W ród barier o charakterze zewn trznym wyró niaj one: (1) wysokie koszty innowacji; (2) utrudniony dost p do zewn trznych róde finansowania; (3) utrudniony dost p do funduszy europejskich; (4) zbyt du biurokracj w urz dach administracji publicznej; (5) zbyt wysoki poziom ryzyka ekonomicznego dzia alno ci innowacyjnej; (6) ma y popyt na innowacje;

(7) niesprzyjaj c innowacjom polityk pa stwa; (8) niesprzyjaj c innowacjom polityk w adz lokalnych; (9) brak instytucji wspieraj cych transfer techniki oraz (10) brak jasnych koncepcji rozwoju regionalnego.

Na podstawie wyników bada przeprowadzonych przez Juchniewicz i Grzybow- sk mo na wyodr bni dwie nowe grupy barier, które nie pojawi y si we wcze-

niej prezentowanych zestawieniach. S to bariery o charakterze prawnym, jak niesprzyjaj ca polityka pa stwa i w adz lokalnych czy nadmierna biurokracja urz dników oraz technologiczne, jak brak dzia u badawczo-rozwojowego czy niewystarczaj ce zaplecze techniczne do wdra- ania innowacji. Istnienie tych pierwszych ma niebagatelny wp yw na szybko oraz skuteczno dzia alno ci innowatorów na rynku, a tak e na perspektywy rozwoju innowacyjno ci ca ej gospodarki. Te drugie s natomiast szczególnie widoczne w polskich przedsi biorstwach, konkuruj cych z firmami zagranicznymi, dla których brak dost pu do nowoczesnych technologii oznacza zmniejszenie szans na wdro enie innowacji, a w efekcie coraz cz ciej przy- mus opuszczenia rynku.

Wyst powanie wi kszo ci powy ej wymienionych barier potwierdzaj badania Pentora przeprowadzone w ród ma ych i rednich rodzinnych przedsi biorstw innowacyjnych w Polsce. Ponadto, w ród wyni- ków bada mo na znale wiele informacji na temat barier charakterystycznych dla tych specyficznych podmiotów. Z dziesi ciu wyodr bnionych w wyniku badania prze- szkód, pi pierwszych jest charakterystycznych dla sektora ma ych i rednich firm, pozosta e za s popularne w ród przedsi - biorstw rodzinnych (Pentor, 2009, s. 49–52):

1) brak kapita u na cele inwestycyjne;

(6)

2) bariery o charakterze podatkowym oraz fiskalnym, zwi zane z prowadze- niem dzia alno ci innowacyjnej;

3) ograniczenie zakresu inwestycji i dzia- ania przez bariery prawne i administracyjne;

4) trudno ci ze znalezieniem odpowiednio wykwalifikowanych kadr pracow- niczych;

5) bariery technologiczne, wynikaj ce z braku dost pu do nowoczesnej apa- ratury oraz pojawiaj cych si na rynku innowacji technicznych;

6) brak odpowiednio wykwalifikowanych kadr mened erskich lub silne ograniczenie ich dzia ania przez cz onków rodziny w a cicielskiej;

7) bariery w kulturze organizacyjnej, które s wynikiem nepotyzmu w a cicieli oraz rodzinnej atmosfery w firmie;

8) problemy z sukcesj , ze zmian poko- lenia zarz dzaj cego firm , które mog powodowa kryzysy w firmie;

9) charakter za o yciela firmy, który cz - sto d y do autokratyzmu w sterowa- niu przedsi biorstwem;

10) bariery b d ce efektem rozbie no ci pomi dzy celami przedsi biorstwa a celami rodziny w a cicielskiej.

Wyniki bada Pentora wskazuj , e mali i redni przedsi biorcy z sektora firm rodzinnych, obok problemów charakterystycznych dla przedsi biorczo ci rodzinnej, zauwa aj te same rodzaje barier w dzia-

alno ci innowacyjnej, co ankietowani w wymienionych wcze niej badaniach. Do najwi kszych z nich zaliczaj oni te o charakterze finansowym, prawnym, organizacyjnym oraz technologicznym.

Matusiak z Guli skim i zespo em zwracaj natomiast uwag na problem, który stanowi preferencje instytucji inwestycyj- nych (Matusiak i Guli ski, 2010, s. 47).

Wol one bowiem wspiera projekty o charakterze nietechnicznym, charakteryzuj ce si mniejszym stopniem ryzyka ni innowacje technologiczne, które wymagaj najcz - ciej wi kszych nak adów oraz d u szego okresu potrzebnego do ich realizacji.

Co wi cej autorzy ci zauwa aj , e finansowe mechanizmy wsparcia innowacji s ma o efektywne, co wynika ze le okre lo- nego celu ich przeznaczenia, uzale nionego od procedur, a nie od ch ci zrealizowania merytorycznie uzasadnionych przedsi - wzi . Do czterech podstawowych barier, które pojawiaj si podczas wykorzysty-

wania rodków pomocowych przez polskie przedsi biorstwa, autorzy zaliczaj (Matu- siak i Guli ski, 2010, s. 30):

1) zbyt du formalizacj i „procedurali- zacj ” mechanizmów wsparcia, prowadz c do nieefektywnego wydatkowania

rodków;

2) nieokre lon kwesti kontynuacji pro- gramów pomocowych po zako czeniu finansowania i niedok adne ich dostoso- wanie do specyfiki regionu;

3) niedojrza i nieprzejrzyst polityk innowacyjn w regionach, charakteryzu- j c si niehierarchicznym post powa- niem i du ym rozwodnieniem przedsi - wzi promuj cych innowacyjno ; 4) brak jednoznacznej, odgórnej polityki

innowacyjnej powoduj cej brak koor- dynacji post powania i deficyt planów rozwoju innowacyjno ci.

Pisz te , e za s aby stan polskiej innowacyjno ci s równie odpowiedzialni polscy konsumenci, nieufni wobec rodzimych jednostek badawczo-rozwojowych i niech tnie wybieraj cy polskie nowinki technologiczne.

Wspomniani powy ej badacze prze- prowadzili tak e analiz barier pojawia- j cych si w procesie transferu technolo- gii, od którego skuteczno ci ci le zale y prawid owy rozwój innowacyjno ci w ca ej gospodarce. Okazuje si , e w kontaktach pomi dzy sektorami nauki i biznesu istnieje du a ilo odmiennych wizji dzia ania, prowadz cych do nieporozumie , a nawet jaw- nej wrogo ci. Efektem takiego stanu jest brak skutecznej wspó pracy pomi dzy tymi dwoma sektorami oraz upo ledzony proces rozwijania innowacji i przenikania ich z nauki do biznesu.

W ród barier generowanych przez polskich przedsi biorców autorzy wymieniaj : (1) imitacyjny styl przedsi biorczo ci, opieraj cy si na adoptowaniu rozwi za sprawdzonych za granic ; (2) brak zaufania przedsi biorców do jako ci wiedzy powsta- j cej w rodzimych jednostkach naukowo- badawczych i (3) obaw przed niewystarcza- j cym przygotowaniem tych jednostek do efektywnej wspó pracy z przedsi biorcami.

Barierami powstaj cymi po stronie jednostek naukowo-badawczych s natomiast wed ug autorów: (1) brak efektów zmian transformacyjnych, które zasz y na rodzimych uczelniach i w jednostkach naukowo- badawczych po 1989 roku; (2) wysoki fiska- lizm tych jednostek, który wp ywa na ich

(7)

nisk adaptacj do warunków rynkowych;

(3) brak okre lonych regu zarz dzania wiedz i czenia dzia alno ci naukowej z biz- nesow ; (4) brak okre lonych regulaminów, wzorów umów kontraktów badawczych czy te dokumentów dotycz cych ochrony praw w asno ci intelektualnej; (5) brak odczu- walnych korzy ci finansowych przez pra- cowników naukowych podejmuj cych prace badawcze; (6) prze wiadczenie wiata nauki o wi kszym znaczeniu bada podstawowych od prac rozwojowych oraz o sprzecz- no ci dzia alno ci gospodarczej z etosem pracy naukowej (Matusiak i Guli ski, 2010, s. 30).

Powy sze bariery wskazuj na istnienie bardzo powa nych tar pomi dzy przedsta- wicielami rodowiska naukowego i wiata biznesu. Efektem tego jest wzajemna nie- ch , brak zaufania oraz du a niepewno dotycz ca ewentualnych wspólnych przedsi wzi . Niestety, taki stan jest podtrzymy- wany przez hermetyczno struktur w jednostkach naukowo-badawczych oraz szereg stereotypów, które pozosta y jeszcze z lat 80., a które wp ywaj na ocen w oczach przedsi biorców.

Cztery g ówne rodzaje barier, które wymieniaj autorzy to bariery (Matusiak i Guli ski, 2010, s. 30):

1) o charakterze strukturalnym, które pojawiaj si zarówno w sektorze nauki, jak i biznesu, a które wynikaj z braku okre-

lonej strategii i polityki dzia ania;

2) systemowe, zwi zane z przesytem regulacji prawnych, uniemo liwiaj cych rozwój innowacji oraz zmniejszaj cych skuteczno dzia ania sektora badaw- czego;

3) natury wiadomo ciowo-kulturowej, wynikaj ce z utrwalonych stereotypów oraz postaw naukowców i przedsi bior- ców, wp ywaj cych na brak wzajemnego zaufania obydwu stron oraz niski poziom akceptacji polskich innowacji przez polski sektor biznesu;

4) kompetencyjne wyst puj ce w jednostkach naukowo-badawczych i w ród przedsi biorców, które prowadz do niedostatecznej wspó pracy w ramach technologii innowacyjnych.

O barierach dla transferu techniki pisze tak e Jasi ski, który przeprowadzi badanie m.in. w ród polskich ekspertów zajmuj - cych si tematyk innowacyjno ci i transferu technologii. Autor dzieli wskazane przez ankietowanych bariery na trzy pod-

stawowe grupy (Jasi ski, 2006, s. 150–151):

kluczowe, szczególnie wa ne oraz pozosta e, o mniejszej istotno ci. I tak, w ród barier kluczowych znajduj si : (1) niska otwarto i brak odpowiedniej gotowo-

ci jednostek naukowo-badawczych do wspó pracy z przedsi biorstwami; (2) ma o sprawne systemy wspierania innowacyjno ci przedsi biorstw i ich wspó pracy ze sfer nauki; (3) problemy przedsi biorstw zwi - zane z ma ilo ci w asnych rodków finansowych i (4) z ich pozyskiwaniem ze róde zewn trznych, a tak e (5) zdecydowanie za ma a kultura innowacyjna widoczna w dzia-

alno ci polskich firm.

W ród barier transferu techniki okre- lonych przez Jasi skiego, jako szczegól- nie wa ne, znajduj si (1) ma a ch on- no innowacji w gospodarce; (2) ma a sprawno dzia ania jednostek infrastruktury transferu techniki, takich jak parki naukowo-techniczne, instytucje pomostowe czy firmy odpryskowe; (3) nik e finansowa- nie z narodowego systemu innowacji oraz (4) omijanie sektora bada i rozwoju na rzecz bezpo rednich inwestycji zagranicz- nych.

Do pozosta ych barier, o mniejszym znaczeniu, zalicza on natomiast (1) w sk ofert jednostek naukowo-badawczych;

(2) ma ilo informacji o innowacjach docieraj c do wiata biznesu; (3) brak do wiadczenia, odpowiednich kwalifikacji oraz wystarczaj cej motywacji mened e- rów zajmuj cych si tematyk innowacji;

(4) brak regulacji prawnych i finansowych wspieraj cych transfer techniki; (5) dzia-

alno badawczo-rozwojow wewn trz firm; (6) brak jednoznacznej zorientowa- nej na innowacje strategii oraz (7) oderwa- nie nauki akademickiej od wiata techniki i laboratoriów.

Przytoczone powy ej wyniki bada wskazuj na ró noraki charakter barier wyst - puj cych w dzia alno ci innowacyjnej oraz w procesie transferu techniki. Ponadto, ka da z nich jest odczuwana w ró nym stopniu przez poszczególne firmy i z odmien- nym nat eniem wp ywa na ich innowacyjno . Cz sto istotno danej bariery dla przedsi biorstwa zale y od jego formy organizacyjno-prawnej, od dzia u gospodarki, w której ono funkcjonuje, czy te , jak potwierdzi y badania przeprowadzone przez GUS, od wielko ci firmy.

Autorzy wymienionych powy ej bada podj li prób zaszeregowania opisywanych

(8)

barier, tworz c z nich grupy o podobnej genezie. Odpowiednia selekcja barier u a- twia równie ca o ciowe spojrzenie na ich istot , a co za tym idzie na mo liwo ci ich przezwyci enia. Trzy podstawowe grupy barier w dzia alno ci innowacyjnej, wyod- r bnione do dalszej analizy, to: (1) bariery o charakterze finansowym; (2) bariery wyst puj ce podczas wspó pracy pomi dzy sektorami nauki i biznesu oraz (3) bariery o pod o u prawnym. W ramach ka dej z grup znajduj si przeszkody posiadaj ce wspólne cechy, decyduj ce o ich uci liwo ci dla polskich innowatorów. Takie ich zestawienie umo liwia równie wytypowa- nie szeregu czynników, które mog pomóc w ich zwalczeniu. W dalszej cz ci artyku u zosta a przeprowadzona analiza poszcze- gólnych grup barier oraz przedstawiono propozycje dotycz ce sposobów ich przezwyci ania.

4. Sposoby prze amywania barier o charakterze finansowym

Najcz ciej pojawiaj cym si problemem w dzia alno ci innowacyjnej jest niedosta- teczna ilo rodków finansowych. Brakuje ich zarówno w trakcie rozwoju innowacji od pierwszego pomys u do pierwszego wdro-

enia, jak i podczas prac nad jego dyfuzj na rynku. Pojawiaj si trudno ci z realizacj celów rozwojowych przedsi biorstw, takich jak pozyskiwanie nowych rozwi za technicznych oraz udoskonalanie posia- danego wyposa enia i urz dze . Problem ten wynika przede wszystkim z wysokich kosztów transferu techniki oraz zbyt ma ej pomocy administracji publicznej w dofinan- sowaniu dzia a innowacyjnych przedsi - biorców.

Na brak wystarczaj cych rodków finansowych w ród polskich firm innowacyjnych zwraca uwag chocia by Jasi ski (2006, s. 133), który stwierdza, e ich niedobór

„ma bezpo redni zwi zek z wysokimi kosz- tami dzia alno ci”. Autor ten porusza te temat niedostatecznej wspó pracy przedsi biorstw innowacyjnych z jednostkami sektora finansowego, które proponuj nie- dogodne warunki kredytowania przedsi - wzi oraz gwarantowania bada z funduszy por czeniowych i po yczkowych.

Jasi ski widzi jednak szanse na przezwyci enie barier innowacji o charakterze finansowym. Na podstawie wyników ankiety przeprowadzonej w ród przedsi -

biorców, proponuje pi sposobów naprawy sytuacji ekonomicznej firm innowacyjnych (Jasi ski, 2006, s. 134–135):

1) powi kszenie puli dotacji na cele badawczo-rozwojowe oraz u atwienie dost pu do nich firmom innowacyjnym;

2) zwi kszenie ilo ci rodków pomocowych oraz u atwienie dost pu do nich;

3) powi kszenie udzia u pa stwowych nak adów na cele badawczo-rozwojowe;

4) u atwienie dost pu do informacji o pro- gramach pomocowych i dotacjach na innowacje;

5) zmniejszenie podatków zwi zanych z dzia alno ci innowacyjn .

Z kolei w badaniach przeprowadzonych przez Ceter w ród ma ych i rednich firm bran y poligraficznej pojawiaj si takie argumenty, jak obawa przed uzale nieniem si od instytucji finansowych czy wyst powanie niespójno ci procedur pozyskiwania

rodków. Odzwierciedlaj one pozycj polskich firm, zw aszcza tych biedniejszych, które w sytuacji braku rodków na dzia-

alno oraz istotnych problemów z ich pozyskaniem, s zmuszane do zaniechania planów wdro eniowych. Autor wskazuje równie na szereg propozycji responden- tów, dotycz cych prze amywania barier finansowych w innowacjach (Cetera, 2010, s. 170–171):

1) zmniejszenie kosztów kredytów na innowacje;

2) wprowadzenie ta szych kredytów na zakup rodków produkcji;

3) wprowadzenie subsydiów na innowacje oraz ulg podatkowych;

4) uproszczenie procedur, których celem jest pozyskanie por cze kredytowych na zakup nowych technologii;

5) uproszczenie procedur finansowania rozwoju innowacyjnych przedsi wzi ; 6) skrócenie okresu amortyzacji rodków

trwa ych;

7) dop aty do dzia alno ci badawczo- rozwojowej oraz na cele innowacyjne;

8) dop aty na cele zwi zane z promocj innowacji.

Mo na polemizowa czy polscy innowatorzy nie powinni w pierwszej kolejno- ci poszuka drogi do efektywniejszego zarz dzania w asnym przedsi biorstwem.

Na pewno warto zacz od wprowadze- nia praktyk, które uskuteczni yby proces gospodarowania finansami wewn trz tych podmiotów. Takie dzia ania wymagaj jednak na d u sz met wsparcia od

(9)

instytucji administracji publicznej, a jak potwierdzaj wyniki bada , postulaty innowacyjnych polskich przedsi biorców, dotycz ce zwalczania barier o charakterze finansowym, s skierowane g ównie poza firm .

Nie ulega w tpliwo ci, e innowatorzy maj problemy z finansowaniem dzia alno ci ze rodków w asnych. Nie jest te rzecz dziwn , e w takiej sytuacji poszu- kuj wsparcia dla swoich inwestycji ze ró- de zewn trznych. Wydaje si , e szans na prze amanie barier o charakterze finansowym nale y upatrywa przede wszystkim w dzia aniach administracji rz dowej, która powinna wzi wi ksz odpowiedzialno za rozwój polskich innowacji. Mo na wyró ni trzy sposoby rozwi zania tego problemu: (1) ci g e rozszerzanie mo liwo-

ci finansowania przedsi wzi innowacyj- nych poprzez zwi kszanie poziomu dotacji na innowacje i na prace badawczo-rozwo- jowe; (2) u atwianie dost pu do rodków wi kszej liczbie innowatorów oraz (3) stwo- rzenie bardziej dogodnych warunków kre- dytowania dzia alno ci innowacyjnej.

5. Pokonywanie barier we wspó pracy pomi dzy sektorami nauki i biznesu

Jasi ski twierdzi, e podstawow prze- szkod w kontaktach pomi dzy wiatem nauki i biznesu w Polsce jest „s abo samej nauki i jej oferty”. Wskazuje on jednocze-

nie na istotny problem w dzia alno ci innowacyjnej, jakim jest pasywna postawa polskich jednostek naukowo-badawczych w stosunku do wspó pracy z przedsi biorcami (Jasi ski, 2006, s. 133).

Przezwyci enie barier pomi dzy sektorami nauki i biznesu wymaga podj cia dzia a przez ka d ze stron, jednak mo na odnie wra enie, e najwi cej pracy jest do wykonania w jednostkach naukowo-badawczych. Jasi ski wskazuje na trzy najwa niej- sze postulaty skierowane w ich stron przez przedsi biorców (2006, s. 135):

1) usprawnienie procesów zwi zanych z zarz dzaniem jednostkami naukowo- badawczymi i ich finansowaniem, co skutkowa oby lepszym ich funkcjono- waniem i szersz , ta sz oraz bardziej innowacyjn ofert naukow ;

2) odnalezienie nowych sposobów wykorzystania wyników prac badawczo-rozwojowych w praktyce;

3) zintensyfikowanie kontaktów pomi dzy przedstawicielami wiata nauki i biznesu.

Autor ten zamieszcza te swoje propozycje dzia a dla jednostek naukowo-badawczych, które mog yby zniwelowa problem s abej wspó pracy pomi dzy naukowcami i przedsi biorcami w Polsce. S to (Jasi - ski, 2006, s. 157): (1) lepsze przygotowa- nie i gotowo do wspó pracy z firmami;

(2) szersza oferta innowacyjnych rozwi za naukowo-technicznych oraz (3) u atwienie dla nich dost pu do rynku; (4) usprawnienie ich zarz dzania i funkcjonowania; (5) utwo- rzenie silniejszych powi za z przedsi biorcami, zw aszcza z sektora M P; (6) u a- twienie m odzie y akademickiej wi kszego dost pu do praktyk w laboratoriach badawczych, a tak e (7) przeprowadzenie dzia- a o charakterze marketingowym, maj - cych na celu atwiejsze przedostawanie si opracowanych technologii do sektora biznesu.

W podobnym tonie wypowiada si Mac- kiewicz, która wskazuje na nast puj ce sposoby przeciwdzia ania tym barierom (2007, s. 54):

1) zwi kszenie mobilno ci naukowców oraz przep ywu kadr naukowych;

2) doprowadzenie do bardziej dog bnej wymiany wiedzy technicznej oraz do wiad- cze mi dzy przedstawicielami obydwu

rodowisk;

3) tworzenie wspólnych projektów badawczych;

4) tworzenie konsorcjów badawczych;

5) intensywniejsze tworzenie firm odpry- skowych, typu spin-off;

6) ch tniejsze licencjonowanie innowacyjnych rozwi za przedsi biorcom;

7) otwieranie wspólnych inwestycji infra- strukturalnych oraz wspólnych labora- toriów badawczych;

8) nawi zywanie nieformalnych powi za pomi dzy przedstawicielami obu rodowisk;

9) u atwienie przep ywu absolwentów uczelni do przedsi biorstw.

Spe nienie wszystkich powy szych ocze- kiwa jest trudne. Nale y bowiem przepro- wadzi wiele zmian w strukturach uczelni oraz instytutów badawczych i zmieni sposób my lenia niektórych pracowni- ków naukowych. Aby prze ama marazm w kontaktach pomi dzy polskimi naukowcami a przedsi biorcami, potrzebna jest jednak przede wszystkim zmiana podej cia wiata nauki do sposobu prowadzenia prac

(10)

badawczych oraz wzmocnienie wzajemnego zaufania ka dej ze stron.

Dodatkowo, nale y szuka pomocy oraz oczekiwa konkretnych dzia a ze strony jednostek infrastruktury transferu techniki, takich jak inkubatory innowacji, parki naukowo-technologiczne, centra technologiczne, instytucje pomostowe czy te firmy odpryskowe, które u atwiaj praktyczne wykorzystanie rozwi za naukowo-technicznych powstaj cych w ramach bada . Jasi ski wskazuje cztery rodzaje dzia a , dzi ki którym instytucje te mog przyczyni si do poprawy sytuacji na linii nauka–biz- nes (2006, s. 179):

1) wsparcie pracowników naukowych, dok- torantów oraz studentów podczas rozpo- czynania przez nich dzia alno ci gospodarczej;

2) pomoc w kwestiach ochrony praw w a- sno ci intelektualnej;

3) pomoc w patentowaniu osi gni nau- kowców;

4) przeciwdzia anie negatywnym emocjom pomi dzy jednostkami naukowo-badawczymi a przedsi biorstwami.

Rola jednostek infrastruktury transferu techniki w procesie prze amywania barier pomi dzy wiatem naukowym a biz- nesowym jest istotna. To od nich w du ej mierze zale y powodzenie misji, jak jest prze amanie obustronnej niech ci oraz ukierunkowanie dzia a tych rodowisk na osi ganie wspólnych sukcesów, naukowych i ekonomicznych.

Przede wszystkim jednak potrzebne s zmiany wewn trz jednostek naukowo- badawczych, które powinny opiera swoj dzia alno na wiedzy praktycznej, dostarczanej im przez przedsi biorców oraz ukie- runkowa j na tworzenie konkretnych rozwi za dla wiata biznesu. Najwa niejsz rzecz jest natomiast potrzeba pozytyw- nego spojrzenia tych placówek oraz firm na kwesti wzajemnej wspó pracy. Tylko wtedy mo na my le o realnym wzmocnie- niu innowacyjno ci polskiej gospodarki.

6. Przezwyci anie przeszkód natury prawnej

Do trzeciej grupy barier w dzia alno- ci innowacyjnej nale te o charakterze prawnym. Wielu przedsi biorców zwraca bowiem uwag na brak przyjaznych ure- gulowa prawnych, nadmiern biurokracj

i d ugotrwa e procedury administracyjne, na niedostateczn uwag w adz pa stwowych skierowan w stron innowacyjnych firm, a tak e na powierzchowno w dzia-

aniach organów odpowiedzialnych za wykorzystanie rodków pomocowych na innowacje.

Haffer i Haffer przeanalizowali poten- cjalne efekty zmian legislacyjnych, które mog yby poprawi sytuacj prawn polskich innowatorów (2008, s. 82). Oto najciekaw- sze wnioski z ich pracy:

1) nale y wprowadzi u atwienia prawne dla przedsi biorstw aktywnie wspó pracuj cych z jednostkami naukowo-badawczymi, dzi ki czemu b d one w stanie

atwiej wprowadza innowacje na rynek;

2) istnieje potrzeba uproszczenia procedur starania si przedsi biorców o rodki pieni ne na innowacje;

3) niezb dne jest wprowadzenie zmian prawnych na poziomie centralnym, które doprowadzi yby do wypracowania jedno- znacznych strategii dzia ania w kwestii ochrony praw w asno ci intelektualnej oraz usprawnienia systemu fiskalnego pa stwa.

Równie Pucha a-Krzywina przyta- cza postulaty przedsi biorców dotycz ce usprawnienia prawnych aspektów prowadzenia dzia alno ci innowacyjnej, w ród których znalaz y si : (1) potrzeba uproszczenia przepisów dotycz cych dzia alno ci gospodarczej; (2) wymóg przyspieszenia i u atwienia procedur zwi zanych z poszu- kiwaniem zewn trznych róde finansowania oraz (3) potrzeba usprawnienia drogi do powo ania centrum badawczo-rozwojowego (Pucha a-Krzywina, 2011, s. 168).

O mo liwo ci pokonywania barier natury prawnej pisz te Matusiak z Guli - skim i zespo em. Wskazuj na si dzia a oddolnych, inspirowanych przez admini- stracj lokaln . Mimo e ta forma gospodarowania rodkami publicznymi przyczyni a si do aktywizacji firm innowacyjnych w wielu miejscach w kraju, jej potencja w skali ogólnopolskiej jest wci niewyko- rzystany.

Autorzy ci zwracaj te uwag na obec- no w Polsce wielu pozytywnych dzia a w dziedzinie rozwoju innowacyjno ci, jak ci g a restrukturyzacja czy zwi kszenie efektywno ci gospodarowania zasobami i wiedz . Istotny wp yw na rozwój innowacyjno ci polskiej gospodarki mo e

(11)

mie rozpocz ty ju proces przenoszenia pomocy publicznej z dojrza ych rynkowo firm i bran w miejsca rozwoju innowacji i instrumentów komercjalizacji wiedzy (Matusiak i Guli ski, 2010, s. 20–23).

Niebagatelny wp yw na rozwój innowacyjno ci mia y te Fundusze Europejskie, które poluzowa y wiele barier. Przyk adowo Program Operacyjny Innowacyjna Gospo- darka z lat programowania 2007–2014 sk a- da si z 9 osi priorytetowych: (1) badania i rozwój nowoczesnych technologii;

(2) infrastruktura sfery B+R; (3) kapita dla innowacji; (4) inwestycje w innowacyjne przedsi wzi cia; (5) dyfuzja innowacji;

(6) polska gospodarka na rynku mi dzy- narodowym; (7) spo ecze stwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji; (8) spo ecze stwo informacyjne – zwi kszenie innowacyjno ci gospodarki oraz (9) pomoc techniczna. W ramach Programu uda o si wesprze dzia ania polskich przedsi biorstw, w ród których do po owy 2013 roku w skali ca ego kraju umow o dofinansowanie podpisa o prze- sz o 6 podmiotów na 1000 (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013, s. 19–20).

Pomimo tego sukcesu, mo na odnie wra enie, e ci gle istnieje konieczno zweryfikowania zapisów prawnych, dotycz cych dzia alno ci innowacyjnej. Przed- si biorcy domagaj si bowiem wi kszej pomocy ze strony pa stwa, zdecydowanego uproszczenia przepisów oraz d ugotrwa ej, spójnej polityki, dotycz cej innowacji.

Pokonanie barier prawnych wymaga bowiem zmiany sposobu my lenia ustawo- dawców, którego efektem by by projekt d ugotrwa ego systemu wsparcia innowa- torów oraz kompleksowego zarz dzania ca ym sektorem innowacji. Pozytywne i wsparte jednoznacznym prawem spojrzenie w adz w stron rozwoju rodzimej innowacyjno ci pozwoli oby na podniesienie konkurencyjno ci ca ej polskiej gospodarki.

7. Konkluzje

Mo na odnie wra enie, e problemy przedstawione w ramach ka dej z grup barier innowacyjno ci w Polsce przenikaj si wzajemnie. Nale y równie szuka rozwi za , które umo liwi yby kompleksowe podej cie do tematyki barier i zmniejszenie ich odczuwalno ci. Istniej takie przeszkody, które maj ró norak genez ,

a ich przezwyci enie zale y od skutecznego zrealizowania zada w kilku obsza- rach jednocze nie. Przyk adowo, opisywane w pierwszej cz ci artyku u bariery o charakterze technologicznym oraz zwi zane z niewystarczaj c wiedz innowatorów niejednokrotnie maj wspólne pod o e finansowe.

W jeszcze innych przypadkach przezwyci enie jednej bariery prowadzi do rozwi zania szeregu pozosta ych proble- mów. Przyk adem mo e by tutaj kwestia uproszczenia zapisów prawnych, zwi zanych z procesem starania si o rodki finansowe na innowacje. Wprowadzenie takiego rozwi zania mia oby pozytywny wp yw na sytuacj finansow innowacyjnych przedsi biorców, jak równie mog oby uaktywni bardziej przedsi biorczych naukowców do dzia alno ci rynkowej.

Pomimo wykorzystania rodków unij- nych, g ównie w ramach Programu Ope- racyjnego Innowacyjna Gospodarka, wci odczuwalna jest ma o przyjazna polityka pa stwa wobec innowatorów, która prze- k ada si nie tylko na wzrost poziomu barier o charakterze prawnym, lecz tak e na wspó prac pomi dzy sektorem nauki i biznesu oraz na poziom finansów w przedsi biorstwach innowacyjnych. Analogicz- nie, wi ksza ilo rodków bud etowych na innowacje mog aby spowodowa , e pra- cownicy naukowi byliby bardziej otwarci w kontaktach ze sfer biznesu, gdy wspólne z przedsi biorstwami projekty mog yby stanowi dla nich dodatkow szans rozwoju, osi gni cia profitów finansowych oraz pew- niejszej pozycji w ród naukowców.

Propozycje dzia a przedstawione w ta - beli 3 stanowi g ówne postulaty wobec przedsi biorców, jednostek naukowo- badawczych oraz administracji pa stwowej, których zrealizowanie mo e si przyczyni do przezwyci enia barier w dzia alno ci innowacyjnej.

Aby umo liwi stworzenie odpowiednich warunków pracy dla innowatorów, nale y dokona zmian na najwy szych szczeblach w adzy. To decyzje w adz pa - stwowych maj najwi kszy wp yw na stan innowacyjno ci polskiej gospodarki. Nowe spojrzenie na ten problem jest niezb dne, by realnie usprawni rodzim dzia alno innowacyjn oraz proces transferu techniki pomi dzy polskimi jednostkami naukowo- badawczymi a firmami.

(12)

Bibliografia

Cetera, W. (2010). Skazani na wyobra ni . Zacho- wania innowacyjne ma ych i rednich przedsi biorstw poligraficznych w wietle bada empirycznych. War- szawa: Promocja XXI.

GUS. Informacja sygnalna. (2013). Dzia alno innowacyjna przedsi biorstw w latach 2010–2012.

Warszawa: Informacje i opracowania statystyczne.

Pozyskano z: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/

szczec/ASSETS_sygnalna_DI.pdf (21.12. 2013).

GUS. Urz d Statystyczny w Szczecinie. (2011).

Dzia alno innowacyjna przedsi biorstw w latach 2008–2010. Warszawa: Informacje i opracowania statystyczne.

Haffer, M. i Haffer, R. (red.) (2008). Aktywno innowacyjna ma ych i rednich przedsi biorstw Pomo- rza i Kujaw. Toru : Wydawnictwo Naukowe UMK.

Janasz, W. (1999). Innowacyjne strategie rozwoju przemys u. Szczecin: Fundacja Uniwersytetu Szcze- ci skiego

Janasz, W. (red.) (2003). Innowacje w modelach dzia alno ci przedsi biorstw. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczeci skiego.

Jasi ski, A. (2006). Innowacje i transfer techniki w procesie transformacji. Warszawa: Difin.

Juchniewicz, M. i Grzybowska, B. (2010). Innowa- cyjno mikroprzedsi biorstw w Polsce. Warszawa:

PARP.

Komisja Europejska. (2013). Innovation Union Scoreboard. Bruksela: Komisja Europejska. Pozy- skano z: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/

innovation/files/ius-2013_en.pdf (30.01.2014).

Mackiewicz, M. (2007). W: M.A. Weresa (red.), Transfer wiedzy z nauki do biznesu. Do wiadczenia regionu Mazowsze. Warszawa: OW SGH.

Matusiak, K. i Guli ski, J. (red.) (2010). System transferu technologii i komercjalizacji wiedzy w Polsce – Si y motoryczne i bariery. Warszawa: PARP.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. (2013).

Sprawozdanie okresowe z realizacji Programu Ope- Tabela 3. Lista propozycji dzia a maj cych na celu prze amanie ka dej z grup barier skierowana do poszczególnych podmiotów zaanga owanych w rozwój dzia alno ci innowacyjnej w Polsce

Grupy barier

Propozycje dzia a dla poszczególnych podmiotów przedsi biorstwa jednostki

naukowo-badawcze administracja pa stwowa

Bariery o charakterze finansowym

zwi kszenie efektywno ci zarz dzania finansami przez przedsi biorstwa

zwi kszenie efektywno ci zarz dzania finansami przez jednostki naukowo- badawcze

1) zwi kszanie poziomu dotacji na innowacje 2) u atwienie dost pu do

rodków pomocowych wi kszej liczbie przedsi biorstw

3) oddzia ywanie na banki, by stworzy y lepsze warunki kredytowania dzia alno ci innowacyjnej

Bariery we wspópracy pomidzy sektorami nauki ibiznesu

zacie nienie powi za z przedstawicielami jednostek naukowo- badawczych

1) oparcie dzia alno ci na wiedzy praktycznej, dostarczanej przez przedsi biorców 2) ukierunkowanie

dzia a na tworzenie rozwi za dla wiata biznesu

wsparcie dzia alno ci jednostek infrastruktury transferu techniki

Bariery o pod

ou prawnym

- - 1) uproszczenie przepisów

dotycz cych dzia alno ci gospodarczej

2) u atwienia prawne dla przedsi biorców aktywnie wspó pracuj cych z jednostkami naukowo-badawczymi ród o: opracowanie w asne.

(13)

racyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013 za I pó rocze 2013 r. Pozyskano z: https://www.poig.gov.

pl/AnalizyRaportyPodsumowania/poziom/Docu- ments/Sprawozdanie_POIG_I_POLROCZE_2013.

pdf (5.05.2014).

Pentor, (2009). Badanie firm rodzinnych – raport ko cowy. Warszawa: PARP.

Pomykalski, A. (2001). Innowacje. ód : Politech- nika ódzka.

Pucha a-Krzywina, E. (2011). Czynniki ograni- czaj ce aktywno innowacyjn przedsi biorstw w latach 2007–2009. W: T. Baczko (red.). Raport o innowacyjno ci gospodarki Polski w 2010 roku.

Warszawa: INE PAN.

Rogers, E. (2003). Diffusion of innovations. New York: Free Press.