Ocena jakościowa i ilościowa obecnie zalecanych oraz projektowanych norm wyżywienia chorych w szpitalach

HELENA STOBNICKA, JADWIGA SICZKOWNA

ROCZNIKI PZH, 1961, t. XU, nr l

OCENA J AKOSCIOWA I

ILOŚCIOWA

OBECNIE ZALECANYCH ORAZ PROJEKTOWANYCH NORM

WYŻYWIENIA

CHORYCH

W SZPITALACH

CZ. I. BADANIA W JEDNYM ZE

SZPITALI

POWIATOWYCH Z

Zakładu

Higieny

Żywienia Państwowego Zakładu

Higieny

Wyżywienie

chorych nie jest j,esz, cze w naszym kraju

sprawą całkowi­

cie

uregulowaną

i

należy włożyć

jesz, cze wi,ele

wysiłków,

aby

polepszyć

ist-

niejący

stan. Wszelkie

niedociągnięcia

w 1ej dziedzini,e kierownictwo szpi- tali ·

tłumaczy

tym,

ż,e

normy

wyżywienia

zalecane przez Ministerstwo Zdrowia (Dz.

Urzędowy

Min. Zdr. nr 13, 1955 r.)

są niewystarczające.

Wskutek

podwyższenia

cen na niektóre produkty oraz sezonowych

wahań

oen na warzywa i owoce, realizowanie tej normy

rzeczywiśc:e

napotyka na

większe

lub mniejsze

trudności,

jednak trzeba

wyraźn;,e po::lkreślić, że często jedną

z zasadniczych ,przyczyn wadliwego

żywienia

chorych jest to,

że

norma zalecana nie je.st realizowana w sbpniu, na który pozwala stawka finansowa oraz

że posiłki są sporządzane

w

nieprawidłowy

sposób i podawane chorym b. niedhal,e; w tych warunkach trudno jest

mówić

o in- dywidualnym dostosowywaniu diety do potrzeb chorych.

Zdając

sobie

sprawę

z braków obecnie

„obowiązującej"

normy

wyży­

wienia, Ministerstwo Zdrowia przy pomocy Komisji

MiędzyresoTtowej opracował-o

nowe - proj,ekt,owane normy z

uwzględnieniem

rodzaju szpi- tali i wieku pacjentów. Przed wprowadz,eniem tych norm w

życie

Mini- sterstwo Zdrowia

zleciło

kilku Instytutom Naukowym, a w tym i

Zakła­

dowi Higieny

Żywienia

PZH wypróbowanie tych norm i wydanie oceny, w jakim stopniu

wystarczają

one do pokrycia potrzeb

związanych

z przy- gotowaniem tzw. diety normaln,ej i diet specjalnych. Koszt

wyżywienia

chorych w okr-esie

badań mógł być wyższy niż przewidywały

normalnie

obowiązujące

stawki finansowe. Teg, o rodzaju badania

zostały

przeprowa- dzone przez

Zakład

Higieny

Żywienia

w dwóch .szpitala,ch: ogólnym w jednym z powiatów oraz klinicznym w Warszawie.

Praca ta dotyczy pierwszego z tych szpitali.

Ogólna liczba

łóżek

w omawianym szpitalu

wynosiła

210, w tym Od-

Jział

chirurgiczny

miał

78

łóżek,

internistyczny - 40,

położniczy

- 38,

dziecięcy

- 38 i

zakaźny

- 16

łóż-ek.

Dzienna stawka na

wyżywienie wynosiła

w 1958 roku 12,79

zł

na 1 chorego.

Badania w tym szpitalu przeprowadzone

były

w czasie od dnia 28. VI.

do dnia 27. VII. 1958 r. pod k:erunkiem pracowników naukowych

Zakładu

Higieny

Żywienia

PZH oraz przy

współprncy

instruktorek i abs,olwentek

szkół

dietetycznych, stud~nta

Wyższ,ej Szkoły

Ekonomicznej oraz labo~

rantki PZH z przygotowaniem gospodarczym.

BO H. Stobnicka, J. Siczkówna

CEL PRACY

Celem pracy

było

stwierdzenie:

Nr 1

a) czy projekt,owana norma rzeczowa, opracowana przez

Komisję Mię­

dzyre.sortową;

jest

wystarczająca

do

sporządzenia

w warunkach szpi- talnych tzw. diety normalnej i wszystkich

niezbędnych

diet specjal- nych,

następnie

b) w jakim stopniu norma rzeczowa da

się zrealizować

w ramach

obowią­

zującej

stawki finansowej oraz

c) jakie

ibędą

opinie chorych

dotyczące

nowego spos,obu

żywienia.

PRACE

WSTĘPNE

Okres

właściwych badań poprzedziły

prace przygotowawcze, pod,c:ias któr.ych zapoznano

się

z

dotychczasową gospodarką żywieniową, liczbą

i

jakością

stosowanych w szpitalu diet, przeanalizowano

jadłospisy

or az

nawiązano

kontakt z dostawcami.

Uzupełniono także liczbę

personelu

biorą,c

za

podstawę

normy zatrudnie- nia,

ogłoszone

w Dzienniku

Urzędowym

Ministerstwa Zdrowia nr 7 z 1956 r. , i ulepszono warunki pracy szczególnie w

części

produkcyjnej, co

było niezbędne

dla zachowania higieny osobistej i higieny

posiłków.

Następnie uzupełniono brakujący sprzęt

oraz

narzędzia

pracy, a prze- de wszystkim spowodowano uruchomienie komory

chłodniczej.

Wreszde

ustalono z ordynatoriami

liczbę niezbędnych

diet i zapoznano personel

pielęgniarski

z celem prowadzonej pracy i sposobem j,ej realizowania.

RODZAJ I ZAKRES PRAC PROWADZONYCH W OKRESIE

BADAŃ

Po tych przygotowaniach

przystąpiono

do

właściwych badań.

W oelu uzyskania miarodajny,ch wyników

pracę

prowadzono na wszystkich od- cinkach gospodarki

żywieniowej

pod

kontrolą

ekipy

kierującej,

a mia- nowi, cie:

a) planowano

jadłospisy

dla chorych

korzystających

z diety normalnej i diet specjalnych oraz czuwano nad

jakością

zaopatrzenia szpitala w produkty

spożywcze;

b) na podstawie zebranych z

oddziałów zgłoszeń

na posz, czególne diety przygotowywano zestawienie zbiorcze, a

następnie

obliczano zapotrze- bowanie do magazynu na produkty dla

żywienia

chorych i oddzielnie dla

żywienia

personelu;

c) pobierano produkty z magazynu ogólnego do

podręcznego,

a

następnie

wydawano je do kuchni w celu

sprządzania

potraw wg opracowanych uprzednio gramówek; *

d) kierowano

całą produkcją

potraw dla chorych i dl.a personelu, a w mia-

rę

potrzeby wylmnywano niektóre potrawy;

e) nadz.orowano i brano

udział

w wydawaniu potraw z kuchni na

oddziały

i do

stołówki

oraz

f) nadz.orowano

rozdział posiłków

na

oddziałach

i przeprowadzano wy- wiady z chorymi w sprawie ich stosunku do zmienionego sposobu

ży„

wienia.

• Gramówka: .ilość

produktów w gr. am.a<:h potrzebna do przygotowania

całodzien­

nego

wyżywienia

dla 1 osoby.

~' :

1'~!· l ^Normy

^żywienia

w szpitalu 81

Przed

rozpoczęciem badań

liczba personelu

była niewystarczają<;a;

po- .nadto nie był on przeszkolony; jego praca ograniczała się prawie wyłącz­

ni€ do

sporządzania posiłków

w kuchni i wydawania ich na

oddziały.

W czasie

badań

natomiast

zasięg

pracy

był

znacznie szerszy i kontrolo- wano produkt od chwili zakupu do wydania go choremu w formie odpo- wiednio przerobionej.

Jednym z wyrazów zmian, jakie wprowad:wno do

żywienia

chorych,

było zwiększeni,e

z trzech do

sześciu

licZJby diet specjalnych przygotowy- w~nych przez

kuchnię.

Poza tym na zlecenie lekarzy przygotowywano dodatkowo

różne

diety indywidualne, np.

alkalizującą, zakwaszającą,

wy-

:sokobiałlmwą

itp.

RODZAJE DIET

BYŁY NASTĘPUJĄCE:

A) w okresie

poprzedzającym

bad a n i a: 1) nor- · mulna, 2) 1-ekkostrawna i 3) dla ,chorych z

chorobą wrzodową;

B) w ok r e- sie b a d a

ń:

1) normalna, 2) lekkostrawna, 3) dla chory, ch z

chorobą

\VTzodową,

4) dla ,chorych ze schorzeniami

wątroby,

5) dla chorych ze schorzeniami nerek oraz 6)

płynna

wzmocni, ona.

Ponadto

zwiększono liczbę posiłków

dla wszystkich chorych o 1, czy- li podawano 4

posiłki

w

ciągu

dnia a dzieciom i chorym na

chorobę

wrzo-

dową

5

posiłków.

Porównując jadłospisy

z poprzedniego okresu i

jadłospisy

z okresu ba-

dań, można stwierdzić, że

te drugie

były

llardziej urozmaicone zarówno pod

względem

doboru produktów, jak i potraw. W okresie

badań

pierwsze

ś¹1iadania składały się

zwykle z zup mlecznych,

różnych

napojów z mle- kiem, pieczywa z

masłem

oraz dodatku twarogu,

wędliny,

jaj,

dżemu.

Na drugie .

śniadanie

poday.,ano owoce, napoje owocowe, desery owocowe lub

mleczne, twaróg z owocami itp.

Do obiadów wprowadzono

cały

szereg nowych potraw, dotychczas prz,ez

kuchnię

nie przygotowywanych oraz wprowadzono trzecie dania.

Dodatkowym

posiłkiem

dla wszystkich chorych

były

podwiecwrki, na które

najczęściej

podawano owoc,e, napoje owocowe lub mleczne z dodat- kiem

słodkiego

pieczywa. Zamiast tzw. kola, cji suchy-eh wprowadzono

„gotowane" z dodatkiem pieczywa z

masłem

i

gorącego

napoju. W trosce o

jakość

przygotowywanych

posiłków

dbano o to, aby podawane one

były

zawsze w formie atrakcyjnej i o odpowiedniej temperaturze. Trzydniowe

pi-zykładowe jadłospisy

z okresu

poprzedzającego

badania i z okresu ba-

dań

podane

są

w tabeli I.

Dla

dokładniejszej

charakterystyki sposobu

żywienia

chorych podajemy lkzby

obrazujące

asortyment produktów pobieranych z magazynu przed i w czasie

badań; różnorodność

produktów wykorzystywanych dla

żywie­

nia chorych w okresie

poprz.edzającym

badania

wynosiła

67, a w okresie badań wzrosła do 93. Jeśli by z tych danych wyłączyć całkowicie grupę warzyw i owoców, który, ch

rzeczywiście

w okresie

poprzedzającym

bada- nia

mogło być

i

było rzeczywiści,e

mniej

aniżeli

w okresie

badań,

to i tak stosunek liczbowy wszystkich produktów

byłby

mniej korzystny dla okre- su

poprzedzającego

badania

niż

dla okresu

badań

i

wynosiłby

o:lpowied- nio 49 i 61.

Charakterystycze

też

jest

spożycie mięsa;

w ok r e si e p opr z e- d z a j

ą

c y m b a d a n i a procentowy

udział

poszczególnych rodzajów

:Roc.:nlki PZH -- 6

H. Stobniclrn,

J.

Siczkówna Nr l

T a b e l a I

A.

Trzydniowy

jadłospis

dla chorych

korzystających

z diety normalnej

2.

okresu

poprzedzającego

badania (czerwiec)

śniada­

nie Obiad

Dzień

3

Chleb,

masło,

kawa Cleb, smalec, kawa Cleb, smalec_ , kawa

biała biała biała

Botwina z ziemnia- kami

Leniwe pierogi Kompot

Zupa ogórkowa z zie- mniakami

Kotlet schabowy Ziemniaki

Kapusta gotowana

Rosół

z makaronem Sztuka

mięsa,

sos szczypiorkowy · Ziemniaki

Sałata Czereśnie

- - - --1- - - -- l - - - --11--- --··-·-- - -- --···· · -

Kolacja Chleb,

masło,

kawa Chleb, smalec, kawa Chleb, smalec, kawa

biała biała biała

B. Trzydniowy

jadłospis

dla chorych

korzystających

z diety normalnej z okresu

badań

(lipiec)

Posiłek

śniada­

nie

Dzień

1

Kasza jaglana na mleku

Pieczywo mieszane

Masło

Pasta z szynki Kawa

biała

Dzień

2

Piecżywo

mieszane

Masło

Baleron Kawa

biała

Dzień

3

Ryż

na mleku Pieczywo mieszane

Masło

Pa.sta z jaj Kawa

biała

- - - -l -- - - ~ - - - 1 -- - - 1- -- - - -·- •---

Obiad Zupa szpinakowa

bułką

z Zupa jarzynowa

Pieczeń wołowa

Makaron Mizeria Risotto z

mięsa i

wa-

rzyw.

Napój z porzeczek

Zupa owocowa

Wątróbka smażona

Ziemniaki

Surówka z marchwi Sos koperkowy

Sałata

zielona Napój z agrestu

- - - - _ _o_-"---'-'-=:...::..::_:_:::__ _ _ _ 1-- -- - - 1 - - -- -··--·-·-·-.. ···- . -·

Podwie-

czorek

Kolacja

Ciastka kruche Herbata z sokiem

Zapiekanka z ziem- niaków z jajami Surówka z rzodkiewki Pieczywo

Masło

Herbata

Kisiel kakaowy Ciasto

drożdżowe

Zsiadłe

mleko 2.iemniaki

Pieczywo mieszane

Masło

Herbata

Mleko Buhka Marmolada Makaron z serem Pieczywo

Masło

Herbata

mięsa przedstawiał się następują-co:

wo1owiny 22'0/o, wieprzowiny wraz z

wędlinami

67;i/o,

^płuc

i

wątr,o,by

11'°/o, a w okr e s ie b a d a

ń:

wo.- lawiny 44'0/o,

c:elęciny

160/o, wieprzowiny 12%,

wątrnby,

se.re i ozorów 11 O/o,

wędlin różny-eh

16-0/ o i drobiu 1 °/o. Z

powyższych

danych

widać, że

asortym-ent

mięsa był

znacznie

większy,

przy czym

zwlększ,ona została ilo-ść

chudyc h gatunków

m:ęsa

kosztem wieprzowiny.

Przeciętne miesięczne zużycie

produktów na

o9obo-dzień

w Szpitalu Po-

wiatowym w okresie

poprzedzającym

badania oraz w okresie

badań

Za-

kla,du Iligi,eny

Żywi,enia

PZH w porównaniu do normy projektowanej na

Nr 1 ^Normy

^żywienia

w sZJ)italu 83

przyszłość

i normy zalecanej Ministerstwa Zdrowia z roku 1955 podaje tabela II.

T a b e l a II

-- -·- -

--- -, -·--- ^..

średnie zużycie

produktów Norma zalecana

Nazwa grupy Norma pro- Ministerstwa

w okresie po- w okresie jektowana Zdrowia wg Dz.

produktów

przedzająC"ym

naszych (1) Urz. z 195j r.

badania

badań

(2)

Mleko ml 654 670 7go 595

śmietana i śmietanka

g 21 42 51 12

Sery

"

^Il

30 92 28

Masło

,, 38 40 45 26

Inne

tłuszcze

,, 16 12 12 20

Jaja

" ^{37 50 78 39}

Mięso,

drób, ryby,

wędliny ,,

78 125 170 136

Pieczywo

" 291 246 266 209

Mąki,

makarony,

kasze . ,, 90 80 96 83

Ziemniaki

" 386 381 298 391

Warzywa ,, 2f5 283 380 350

Owoce

" ^{31 140 309 136}

Cukier, przetwory

"

owocowe, miód

"

82 102 109 81

Uwagi:

1)

Norma projektowana obliczona na podstawie procentowej

iloś_ci

chorych na

od- działach: położniczym, dziecięcym,

internistycznym, chirurgicznym i pozosta-

łych.

2)

Przeciętna

norma zalecana obliczona na podstawie procentowej

ilości

chorych na

oddziałach: dziecięcym, położniczym

i

pozostałych

w omawianym Szpitalu Powiatowym.

żywienie

chorych w czasie prowadzenia

badań

oceniane

było

jako dobre i znacm:e lep.sz.e

n:ż

poprzednie zarówno pod

względem ilośdowym,

jak i

jakośdowym

- tak przez lekarzy i personel

pielęgniarski,

jak i przez sa- mych chorych.

Chmzy

spożywali posiłki chętnie

-

pozostałości

na talerzach

były

nie- wielkie. W okres:e tym zanot<:iwano

również

bardzo

wyraźne

zmniejszenie

się częstości

przynoszenia dla chorych przez rodziny

posiłków

i pro:iuk- tow,

były

to wtedy

głównie słodycze

i napoje.

Jednvm z

najważniejszych

czynników, który

umożliwił

uzyskanie tych rezultatów,

była

fa.chowa organizacja pracy.

W badaniach

brało udział

7 osób. Praca

między

nimi

była

podzielona w

następujący

sposób: jed.na osoba

była

odpowiedzialna za

całość

g,ospo- Jarki

żywieni-owej;

jed.na

zajmowała się

zamów:(;miami

artykułów żyw­

n,ośdowych

hk;ch jak pieczywo

mięso nabiał,

które dostarczane

były

Szpitalowi przez centralne punkty zaopatrz,enia; osoba ta

była również

od.powiedzialna za

urządzenie

i

wyposażenie

bloku

żywienia*;

do niej na-

* Blok

żyw:enia:

maga?yny

żywnościowe,

kuchnia z pomieszczeniami pomocni- czymi, kuchenki

o::ldziałowe,

pomies.z,czenia socjalne pracowników zatrudnio-

nych przy

żywieniu

w szpitalach.

84 H. Stobnicka, J . Siczkówna Nr l

leżało więc składanie

wszelkich

zamówień

na

sprzęt, zgłaszanie

na- praw itp.; trzecia osoba była stale zatrudniona przy produkcji. Cztery po-

wstałe

osoby

były

podziel-one na dwi,e grupy; praca ich zorganizowana by-

ła

w ten sposób,

że

jednego dnia j-edna grupa

prowadziła dokumentację iywieni-ową,

a

Więc przygotowywała

tzw. gramówki,

relewę,

* zapotrze-

łY.>wanie

do magazynu, ro~dzielniki itd., a w czasie

posiłków nadwrowała

1ch

rozdział

na

oddziała-eh

i

kontaktowała się

z chorymi;

następnego

dnia, na podstawie opracowanej przez siebie dokumentacji, ta sama grupa nad-

zorowała produkcję

i wydawanie

posiłków

z kuchni na

oddziały

w

ciągu całego

dnia, a w

miarę

potrzeby

wykonywała

niektóre potrawy.

Praca drugiej grupy zorganizowana

była

w ten sam sposób, tylko w dniu, w którym , pierwsza grupa

prowadziła dokumentację

- druga grupa nad-

zorowała produkcję.

Każdego

dnia po wydaniu ostatniego

posiłku

i

zakończeniu

pracy w kuchni oooby

prowadzące

badania

zbierały się

w celu wspólnego omó- wi-enia wszystkich

spostrzeżeń

z

bieżąceg.o

dnia i -ewentualnie wprowadz,e- nia pewnych zmian i

ulepsz.eń

w pracy. Zawsze

też

wspólnie planowany

był jadłospis. Kładziony był

przy t ym

duży

nacisk na odpowiedni dobór produktów, starano

się

bowiem o to, aby calodzi- enne

posiłki stanowiły pdną rację pokarmową.

Okresowo kontrolowano

wyżywienie

przez po- :.-ównanie go z normami lub :przez obliczanie

wartości odżywczej cało­

dziennych

:posiłków.

WYNIKI I ICH OMÓWIENIE .

1. Znacznie szerszy asortyment produktów

spożywczych zużytych

w czasie

badań, przykładowe jadłospisy

(tabela I) oraz opinia personelu Szpitala i chorych

świadczą

o tym,

że

w okresie

badań żywienie

byto

dość

urozmaicone: ponadto

posiłki były

lepiej

sporządzane

i smaczne.

· 2. Jak

widać

z tabeli II,

żywienie

w okresie prz.eprowadzania

badań

przez

Zakład

Higieny

Żywienia zmieniło się

na

korzyść. Porównując

po- dane

średnie zużycie

produtków w okresie

poprzedzającym

badania z nor..:

mą zrealizowaną

w okresie

badań. można stwierdzić, ż,e

w t ym drugim przypadku podawano 2 razy

więcej śmietany,

1,5 razy

więcej

jaj i

mięsa,

4 razy

więcej

owoców i prawie 3 razy

więcej

sera.

Z tabeli tej

widać również, że

w okresie

poprzedzającym

badania

zuży­

c~ e ni€których produktów

było

taki,e samo lub nawet nie(!O

wyższe niż

w okresie

badań

(patrz

masło

i inne

tłuszcze,

mlelw, warzywa), natomiast innych, np. owoców o wiele

niższe.

Jak z tego

widać,

o

jakości wyżywienia świadczy

nie tylko

ilość

pro- duktów, na któr€ jest

największy

popyt, al€ przed€ wszystkim odpowied- ni dobór

artykułów żywnościowych, składających się

na

rację pokarmową

oraz

umiejętne

gospodarowanie nimi.

3.

Porównując zużycie

produktów w czasie

doświadczenia

z

normą

za-

lecaną

przez Min. Zdrowia z 1955 r.,

widać, że

norma ta, nawet gdyby

była całkowicie

realizowana, w warunkach najbardziej

prawidłowej

gos- podarki

wymagałaby

zasadniczych poprawek, a mianowicie

zwiększenia ilości

jaj,

masła, śmietany,

cukru.

• Relewa:

ilościowe

zestawienie produktów potrzebnych do przygotowania ca-

łodziennego wyżywienia

dla wszystk:Lch chorych w szpitalu.

Nr 1 ^Normy

^żywienia

w s:®italu 85

4. Z porównania

zużycia

produktów w czasie

doświadczenia

z

normą r-rojektowaną widać, że

j,est ona

całkowicie wystarczająca

i zawiera na- wet dla niektórych produktów

pewną rezerwę

- dotyczy to

głównie

sera, jaj i

mięsa.

Jednakże należałoby zaznaczyć, że średnie zużycie

produktów w okre- sie

miesięcznych badań,

przeprnwadzonych przez

Zakład

Higieny

Żywie­

nia PZH,

może być

tylko ogólnym

wskaźnikiem,

czy w ramach normy projektowanej

można zrealizować

racjonalne

żywienie

w

różnych

szpita- lach. Natomiast nie

można

jej

uznać

za

ostateczną normę

dla wszystkich szpitali,

ponieważ

na takie

osz,czędne

gospodarowanie produktami w oma~

wianym szpitalu powiatowym

złożyły się:

a) Stosunkowo dobre

możliwości

zaopatrz-enia w produkty. W omawia~

nym przypadku

mogło być niższ,e zużycie

grupy produktów

mięs­

nych i ryb,

ponieważ

na skutek wysokich

wymagań

stawianych przy zakupie

mięsa

przez osoby

prowadzą,ce

badania otrzymywano

mięso

bardz- o dobrej

jakości. Można było również otrzymywać

wysokiej

wartości

podroby

(wątroba,

serca, ozory), które

wykazują

znacznie mniejsze

ilości

odpadków

niż mięso

w ogóle. Wobec

zupełnego

braku ryb na rynku

zastępowano

je

odpowiednią ilością

chud-ego

mięsa.

W

mieście

tym nie

można było uzyskać śmietanki słodki-ej

10°/o, wohec czego

normę

na ten produkt pokrywano

śmitaną świeżą

20'0/o,

zmniejszając

odpowiednio jej

ilość.

.

W czasie

badań

nie wykorzystano normy warzyw i owoców,

choć byłoby

to

pożądane, ponieważ

gospo:farstwo ogrodnicze przyszpital-

ne ani rynek miejski nie

były

nastawione na

produkcję

i

dostawę

wczesnych warzyw i owoców jagodowych, których powinno

być

w tym okresie pod dostatkiem.

Zużyto

natomiast

więcej

ziemniaków

niż

przewiduje norma, po-

nieważ

podawano

cały

czas ziemniaki stare, a wskutek malej

il-ości

warzyw na rynku nie

można było wprowadzić słusznego

postulatu,

ażeby

do obiadu

podawać

poza ziemniakami lub produktami

zbożo­

wymi dodatek dwu potraw z warzyw.

b)

Dość

dobre warunki przechowywania produktów

spoż)T\vczych.

Oma- wiany szpital

posiadał uruchomioną

na skutek

starań zespołu

ba- dawczego

dość obszerną komorę chłodniczą,

która

umożliwiała

ra-

cj,onalną gospodarkę łatwo psującymi się

produktami

zwierzęcymi (mięs,em

serem, mlekiem).

c)

Umiejętne

dokonywanie zakupów i

właściwa

gospodarka produkta- mi. W czasie

doświadczenia

prowadzonego przez

Zakład

Hig:eny

Żywienia

gospodarka

żywieniowa była wyjątkowo oszczędna

i pra-

widłowa.

d) Stosunkowo

nieduża

liczba diet specjalnych. Liczba diet specjalnych

była

stosunkowo

nieduża,

a odsetek ~horych

korzystających

z tych diet, nie

licząc

diety tzw. lekkostrawnej,

wynosił

ok. 12'0/o.

Ilościowy

stosunek diety normalnej do diet specjalny,ch

może kształtować się różnie

w

zależnośd

od rodzaju szpitala.

e) Stosowanie w szpitalu specjalnej

bezmięsnej

diety wrzodowej dla chorych z

chorobą wrzodową.

To

było

powodem mni,ejszego

zużycia

mięsa.

5. W okres:e

,poprzedzającym

badania

przeciętny

koszt

wvżywienia

l chorego

wynosił około

12,34

zł,

a w okresie

badań

15,72

zł.

Wzrost kosztu

wyżywienia

o 2,93

zł

w stosunku do ,przewidzianej stawki (stawka na wy,-

86 ^{H .} Stobnicka, J. Siczkówna Nr 1

żywienie wynosiła

12,79

zł) części,owo tłumaczy się

tym,

że

oeny warzyw w okresie prowadzenia

badań były wyższe aniż,eli przeciętne

ceny na te produkty w innych .sezonach.

WNIOSKI

1. Obecni,e zalecana norma Minister:stwa Zdrowia z rnku 1955 j,est nie-

wystar,czająca

i w kilku pozy, cjach wymaga

uzupełni,enia,

ale nawet wtedy

byłaby

tylko

normą dostateczną.

W ramach skorygowanej normy z r. 1955 racjonalne

żywien:e

-chorvch

byłoby możliwe

tylko przy wysokich kwalifikacjach fachowych i

właści­

wej postawi,e m oralnej personelu oraz przy dobrych warunkach zaopatrze- nia i przechowywania produktów.

Norma projektowana j, est

wystarczają,ca

i ma

pewną,

a w niektórych pozy<c:jach nawet

dość znaczną rez,erwę,

która jest

gwarancją, że

w ramach tej normy

można zr-ealizować

bardziej

zróżnioowane

wskazania die~etJcz- ne, nawet w

przeciętnych

warunkach naszych szpitali; dotyczy to zaopa- t!Zenia,

wyposażenia

w

sprzęt

i

urząd.zenia chłodnicze

oraz kwalifikacji personelu.

2. Na podstawie opisanych tu

badań można stwierdzić, ż,e

w ramach kosztu 15,72

zł można był,o

w 1958 r. racjonalni,e

wyżywić

chorych i wpro-

wadzić niezbę:ine

di,ety specjalne. Przewiduje

się, że

w innych sez::mach,

,głównie

w okresie jesieni, ki,edy -cena warzyw jest

niższa,

koszt

wyżywi~­

nia

byłby

nieco mniejszy, eo w stosunku rocznym

mogłoby

ni-ec<J obni-

żyć średni

koszt

wyżywi,enia. B:orąc

nabmiast po:i

uwagę osbtnią zwyż­

kę

cen na

mięso

i

tłusz,cze zw~erzęce,

koszt

wyżywi,enia byłby

odpowiednio

wyższy

od 15,72

zł.

3. Obserwacje nasze

wykazały, że

chorzy ustosunkowywali

się

b. do- brze do wszelkich zmian wprowadzanych w

żywieniu.

W czasie

badań udało się wprowadzić cały

szereg n owych potraw, które chorzy , ch~tnie przyjmowali, m im o nieraz

dość głębokich własnych przyzwyczajeń

je:ize- uiowych. Lansowanie

więc poglądów, że jakość posiłków

musi

się ściśle dost,osowywać

do poprzednich nawyków

żywieniowych

chorych , a

zwłasz­

cza

po,chodzących

ze wsi, wydaje

się

nam n:ezupeln:e uzasadni one:

należy

t ylko nowe potrawy odpowiednio

sporządzać

i

właściwie podawać.

X. C T o 6 H a u K

a.

51. C 11 'I K y B H a

KA4ECTBEHHA51 H KOnH4ECTBEHHA51 OUEHKA PEKOMEHnORAHHWX H TIPO EKTHPOBAHI-lb!X HOPM TIHTAF-11151 13 rocnHTAJ151X

Co:1:epmaHHe

ABTOpb! npose.1m 11>CCJie,l.\OBaHH51 B 0/(HOM H3 OÓ!l(CCTBC-llllblX YC3,l.\Hb!X •fOCIIHTaJieA lila,l.\ cyll(et."I'BYIOII(HMII Tenepb li npoCK1'11POBaHHb!MH HOpMaMH mnaHH51 ÓOJTbHb!X. Ko11-

CTaTH,pOBa.IIO, 'ITO npemHH51 HOpMa Hym,l.\aCTC51 •B HCKOTOpb!X nonpaBKilX TaK KaK O!-ta lłCJ(OCTaro¹ma. oco6eHl!O TaM f)(C HCOÓXOlHIMa ÓbJJJa Cl1Cl(HaJJbł!a51 J(HCTa. TipoeKTHpo- 0amraH HOpMa O'Ka33.ij3,Cb llllO.nf!e y,10B)leTBOpHTCJlblla H HMCCT name HCÓ0.111,IIIOH pe3epB.

Nr l Normy

żywienia

w szpitalu 87

Bo BpeMfl HC'CJIC,l(OBa1rnl1 ,llOKa3aHo, qro ycJIOBl!eM yJ1yąwcmrn Kaqe,cTBa H'l!TaHU51 OOJlbHblX 3TO npocjlecHOHaJibHOe 3HattHe H COOTBeTCTBemrafl opraHl!3aUl!51. ,1],aHHble OTHOCH- TeJib!IO MCI-110 H cpaBHHTeJibHblC q11cJia yirnrpe6JieHHblX n11meBb!X npO}l.YKTOB C HOpMaMl1

.,½HHHCT()[JCT!la 3JI.opoB1,H H npoeKTHpoBaHHOtt nopMOtt noKa3ai-lbl Ha

I

H

II

ra6Jimiax.

H

.

S t o b n

i

c k a, .J. S i c z k

ó

w n a

CRTTICAL EVALUATION OF PRESENT AND PLANNED NORMS OF NUTRITION IN HOSPITALS

Summary

The authors carried out investigations in one of the

generał

district hospfials ::oncerni.ng the here-tof.ore advised and newly planned norms of nutrition of pa- dents. It was found that the previous norm requires some correction becauise it

is

not sufficient especially in cases when the ho.spitals employ special diets. The

planned norm however

is

suffi.cient and even shows some res erve.

During the investigations it was shown that the condition of improving the quality of foods for patients consists in qualified staff and proper organization of work.

Data concerning the menu and comparisons of foods u sed with the norm advised by the Ministry of He-alth and the .planned .nonm are presented by . tables I and li.

KOMUNIKAT REDAKCJI ROCZNIKÓW PZH DO P.T. AUTORÓW

Wobec

powtarzających się często

przypadków

nadsyłania

do druku prac nie od-

powiadających

warunkom Redakcja uprzejmie przypomina,

że

w Nr 2 (1960) Rocz- niki PZH

został

podany regulamin zamieszczania prac.

Jednocześnie

Redakcja p:idaje do

wiadc:mości, że

wobec

przejściowych

trud-

ności

w

powiększeniu objętości

czasopisma zmuszona jest

ograniczyć objętość

prac do 15 stron maszynopisu

łącznie

z tabelami, rysunkami itp. D:> pracy, zaraz po tytule,

należy dołączyć

krótkie, nie

przekraczające

5 wierszy maszynopisu, omó- wienie

przedstawiające

cel i znaczenie wyników pracy.

Prace nie

odpowiadające powyższym

warunkom nie

będą

przyjmowane.

Redakc '!