B i b l i o t e k a Prac. Pomorz.
G ł ó w n a
U M K T o r u ń 05631}
S P R A W O Z D A N I E Z DZIAŁALNOŚCI OKRĘGU POMORSKIEGO LIGI MORSKIEJ I KOLONIALNEI
w r. 1937
: A J U 1 9 3 8 R O K U
Spółdzielczej w Toruniu, ul. Mickiewicza 2-4.
^ - 2 - Y S f c O
S P R A W O Z D A N I E Z DZIAŁALNOŚCI OKRĘGU POMORSKIEGO LIGI MORSKIEJ I KOLONIALNEJ
w r. 1937
v^ i g e a t u ^
D U - i k
T O R U Ń , W M A J U 1 9 3 8 R O K U
/
Q,e.iwaŁ
(ZWni Œajzbniepz. Sciinkêm iki
tpMlekta* Jßigi M & ukkj. i OùsJonjiilnai
( E i g e n t u m 3 e e w i a t d i i o - 3 r o e k
B a l d i g
ri
r
WŁADZE OKRĘGU POMORSKIEGO L. M. K W ROKU 1937
Prezydium Zarządu.
P rezes p. R udolf Radłow ski, P rezes Sądu O kręgow ego w To
runiu.
I W iceprezes p. p łk dypl. inż. Z ygm u nt Dzw onkowski, za
stępca D-cy O. K. VIII.
II W iceprezes — p. kom andor ppor. dypl. J e rz y Kłossowski, n a czelnik B iu ra Personalnego D yrekcji O kręgow ej K olei P a ń stw ow ych w Toruniu.
S k a rb n ik — p. Eugeniusz Siwiec.
S e k reta rz — p. kpt. Józef T repiak.
Członkowie Zarządu.
p. inż. Buczek — d y re k to r Pom orskiej Izby Rolniczej,
p. inż. W ładysław C hw alibogow ski — d y re k to r Lasów P ań stw o w ych, Toruń,
p. S tan isław C ieślak — naczelny red a k to r Słow a Pom orskiego, p. prof. J a n Eckm ann,
p. m jr H en ry k Gąsiorow ski, p. k m d r inż. Ignacy M usiałowski,
p. m gr S tan isław N ow akow ski — d y re k to r Rozgłośni P om or
skiej,
p. m gr insp ek tor A dam N ow odw orski — kom endant w ojew ódz
ki P olicji Państw ow ej,
p. E d w ard P rzyb y lsk i — p ro k u ra to r Sądu Okręgowego, p. kpt. K azim ierz Sterz,
p. H en ry k T ytulski — naczelnik U rzędu Skarbow ego w T oruniu, p. W acław W ytyk — re d a k to r D nia Pom orza,
p. inż. A lek sand er Z akrzew ski — d y re k to r Pom orskiego Tow a
rzy stw a Rolniczego,
p. J a n Z akrzew ski, no tariu sz — em. prezes Sądu A pelacyjnego w Poznaniu.
5
Komisja Rewizyjna.
p. sędzia okręgow y d r K azim ierz K arakulski,
p. rad ca Ł u c ja n K rzew ski, naczelnik w ydziału finansow ego Z a
rzą d u M iejskiego w G rudziądzu, p. pp łk S tan isław S taufer.
Przewodniczący Sekcyj przy Zarządzie Okręgu,
I. S ekcja O rganizacyjno-P ropagandow a — p. kpt. Józef T re- piak,
II. S ekcja F u ndu szu O brony M orskiej — p. nacz. H e n ry k Ty- tulski,
III. S ekcja K olonialna — p. k m d r ppor. dypl. rez. J e rz y Kłos- sowski,
IV. S ekcja Żeglugi Śródlądow ej — p. k m d r inż. Ignacy M usia- łowski,
V. S ekcja M łodzieżowa — p. prof. J a n Eckm ann.
Kierownik Biura Okręgu.
p. m g r p raw Zdzisław Grzeszczak.
6
ODZNACZENIA PAŃSTWOWE
Za w y b itn ą działalność n a tere n ie Ligi M orskiej i K olonial
nej n a stęp u jący działacze O kręgu Pom orskiego o trzym ali od
znaczenia pań stw o w e w ciągu ro k u 1937:
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski:
p. P rezes O kręgu Pom orskiego LM K R udolf R adłow ski, P rezes Sądu O kręgow ego w T oruniu.
Złoty Krzyż Zasługi:
1) ks. B iskup M orski d r S tan isław O koniewski,
2) p. kpt. rez. Józef Bizio, prezes O ddziału LM K w K artu zach , 3) p. prof. J a n E ckm ann, przew odniczący S ekcji M łodzieżowej
Z arządu Okręgu,
4) p. inż. W acław G ierdziejew ski, prezes O bw odu LM K w G dyni, 5) p. k m d r ppor. dypl. rez. Je rz y A ntoni Kłossowski, naczelnik
B iu ra Personalnego D. O. K. P. Toruń, w iceprezes O kręgu Pom orskiego LMK, prezes O bw odu K olejow ego przy D. O. K.
P. Toruń,
6) p. k m d r W ładysław K osianow ski,
7) p. Ju liu sz R um m el, d y re k to r okrętow ej firm y m ak lersk iej, 9) p. dyr. A ndrzej W achow iak, G dynia.
Srebrny Krzyż Zasługi.
1) p. R om an Głowacz, prezes O bw odu LM K w Starogardzie, 2) p. A lfons M anthei, u rzęd n ik P. K. P. w G dyni, Obwód K ole
jow y,
3) p. prof. E m ilian Moroz, se k re tarz O bw odu LM K Toruń, 4) p. inż. Eugeniusz Siwiec, sk arb n ik Z arządu O kręgu P om o r
skiego,
5) p. kpt. K azim ierz Sterz, se k re tarz O bw odu LM K G rudziądz, 6) p. poseł P io tr Szturm ow ski, w iceprezes O bw odu LM K w Ko
ścierzynie,
7) p. kom. P. P. P a w e ł Tuz, Obwód S tarogard,
8) p. naczelnik U rzędu Skarbow ego w T o ru niu H en ry k T y tu l- ski, przew odniczący S ekcji O brony M orskiej Z arządu O kręgu.
7
N A 5-CIOLECIE OKRĘGU POMORSKIEGO LIGI MORSKIEJ I KOLONIALNEJ
W tru d z ie i zm aganiu się, z n iejasn ych zrazu przebłysków u św iad am iania sobie naszych potrzeb narodow ych, rodziła się w Polsce idea Ligi M orskiej i K olonialnej.
W społeczeństw ie naszym , społeczeństw ie o w iekow ych tra - d ycjach k on ty n en taln y ch , dla którego zetknięcie się z żyw iołem m orskim byw ało nieraz ro m an ty czną przygodą, ale k tó re n ie
m al nigdy nie doceniało n a szerszą m iarę jego znaczenia go
spodarczego p ow stanie Polski O drodzonej, o p artej o B ałtyk, b u dziło raczej in sty n k to w n e przeczuw anie doniosłości m orza, an i
żeli rea ln e uśw iadam ianie sobie tych w szystkich korzyści jak ie d a je człow iekow i morze.
Zrozum ienie, że dziedziczne zan iedbyw anie i niedocenianie m orza było jed n ą z zasadniczych przyczyn zacofania gospodar
czego i u p adku politycznego Polski przedrozbiorow ej, tragicz
ne, jakże bolesne dośw iadczenia p ółtoraw iekow ej niew oli, go
rące prag n ien ie i zdecydow ana wola uniknięcia błędów prze
szłości spowodowało, że społeczeństw o nasze, społeczeństw o w trzech czw artych rolnicze, z d e te rm in a cją p atrząc na te n n i
k ły sk raw ek m orskiego w ybrzeża, ja k i nam przy p ad ł w udziale, sam o przejęło n a siebie m isję w y k u w an ia polskiej m yśli m or
skiej, w y k u w an ia polskiego p ro g ram u m orskiego, w szczepiania w naszą lądow ą m entalność i w nasze lądow e o rien tacje p ie r
w iastk ów m orskich.
I już tylk o ew olucja nazw y organizacji, z k tó rej później w y
ło n iła się Liga M orska i K olonialna dobitnie c h a ra k te ry z u je stopniow e rozszerzanie się i pogłębianie problem ów m orskich w Polsce Odrodzonej.
W r. 1918 pow stało stow arzyszenie pod nazw ą „B andera P o lsk a“, staw iając sobie za cel rozw ój śródrzecznej i m o r
skiej żeglugi ojczystej. Tow arzystw o to w r. 1919 przek ształ
ciło się na Ligę Żeglugi P olskiej, obejm ując rów nocześnie za
k resem sw ych d ziałań sp raw y zw iązane z rozbudow ą m ary n a rk i w o jen n ej i handlow ej, h and lem m orskim oraz naszą eksp ansją gospodarczą za morze. L iga Żeglugi Polskiej przez pięć lat w y k a z u je ro zm aite n asilen ie swej p racy i w r. 1924 przekształca się na Ligę M orską i Rzeczną, a ta w r. 1930 z in icjaty w y zga
słego przedw cześnie naszego W odza organizacyjnego gen. Orlicz- MGR ZDZISŁAW GRZESZCZAK.
8
D reszera, przy b iera w r. 1930 nazw ę Ligi M orskiej i K olonialnej.
D atu jący się od r. 1930 spontaniczny i żyw iołow y rozrost Ligi M orskiej i K olonialnej w ysuw a ją na czoło w szystkich or-
?non nnoC yji SP?łeCZnyCh W P ° 1SCe' D zislaJ U Sa skupia p raw ie 300.000 członków i to m e papierow ych, jed y n ie figu ru jący ch w statystykach , lecz członków -abonentów , poniew aż każdy czło
n ek LM K otrzy m u je pism a organizacyjne stosow nie do opłaco
nej składki m iesięcznej. O rganizow ane przez Ligę M orską i K o
lonialną doroczne św ięto „Tydzień M orza“ uroczyście obchodzo
no w e w szystkich, n aw et n ajb ard ziej zapadłych zakątkach Rze
czypospolitej, stanow i im ponującą m an ifestację narodow ą i p a ń stw ow ą, a szereg innych im prez, urządzanych z niespo tyk any m u nas dotychczas rozm achem , ja k na przy k ład „Dni K olonialne“
budzą ustaw icznie czujność naszego społeczeństw a i sk ierow u ją jego m yśli ku naszym palącym potrzebom politycznym i gospo
darczym . P row adzona przez L. M. K. zbiórka na dozbrojenie Polski na m orzu, na Fundusz O brony M orskiej, dzięki w ytężo
nej pracy dziesiątek tysięcy działaczy ligow ych i w ielkiej o fiar
ności społeczeństw a m im o srożącego się k ryzy su ekonom icznego i szeregu innych na w ielką skalę zakrojonych zbiórek społecz- n y ch > j ak Pom oc Zim ow a, F. O .N. i inne, doprow adziła do ze
b ran ia na przestrzen i zaledw ie 4 la t ogrom nej ja k na nasze sto
su n k i sum y przeszło 5 i pół m iliona złotych, k tó ra to sum a w głów nej m ierze przyczyniła się do zapłacenia w ybudow anego w H olandii na zam ów ienie R ządu R zeczypospolitej o k rętu pod
w odnego „O rzeł , ju ż opuszczonego na m orze w styczniu b. r.
Rozpoczęta od 1 w rześnia 1937 r., na podstaw ie u ch w ały o sta t
niego W alnego Z jazdu D elegatów L. M. K. w P oznaniu, w m aju ub. r. dalsza zbiórka na F. O. M., m ająca na celu ufundow an ie przez w szystkie O kręgi 18-tu ścigaczy w przeciągu zaledw ie sied
m iu m iesięcy, t. j. do 6. IV. 1938 ro k u już p rzed staw ia sum ę 1.025.518 zł.
Pow yższe fak ty stw ierd zają w sposób aż n ad to k a
tegoryczny, że propagow ane i p opularyzow ane przez Ligę M orską i K olonialną zagadnienia ja k najpełniejszego w ykorzy
stania, posiadanego przez nas w ybrzeża m orskiego, zagadnienia stw orzenia polskiej siły zbrojnej, stojącej w stosow nej pro po rcji do naszych potrzeb, zabezpieczającej i g w a ra n tu jąc e j całkow itą swobodę naszej m orskiej w ym iany handlow ej, zagadnienia po
zy skania dla Polski teren ó w osiedleńczych i surow cow ych oraz zagad n ien ia m orskiego w ychow ania naszego społeczeństw a,
9
a w pierw szym ' rzędzie m łodego pokolenia, tra fia ją na g ru n t po
datn y, tra fia ją do polskich serc i um ysłów!
W potężnym w y siłk u tej polskiej k on fed eracji p atrio ty cz
nej, ja k ą jest Liga M orska i K olonialna, k on fed eracji zrodzonej z naszej w spólnej tro sk i o w łasną, polską przyszłość gospodar
czą i polityczną, O kręg P om orski LM K, m im o późniejszego pow stan ia od w ielu innych O kręgów, zajm u je obecnie jedno z p ie rw szych m iejsc w k raju .
P ow ołany został do życia w d niu 13 października 1932 roku.
Istn iały już poprzednio w T oruniu, Gdyni, G rudziądzu i szeregu innych m iejscow ościach n a Pom orzu O gniw a Ligi M orskiej i Rzecznej, a od r. 1930 Ligi M orskiej i K olonialnej, ale d ziałal
ność ich dotychczas nieskoordynow ana, nie u ję ta jed n ą w ięzią organizacyjną, nie m ogła m ieć cech stałości, nie pozw alała na planow e realizow anie haseł i zam ierzeń ligowych. Tym zada
niom , scem entow aniu w szystkich ogniw LMK, rozsianych na Pom orzu, d aw aniu in icjaty w y do pow ołania now ych, opracow a
n iu i w skazyw aniu now ych kieru n kó w pracy organizacyjnej i jej harm onizow aniu w edług d y rek ty w Z arządu Głów nego w obrębie w ojew ództw a pom orskiego, m iał służyć O kręg P om or
ski LMK.
Z ebran ie organizacyjne O kręgu Pom orskiego zw ołane w lo
kalu... L. O. P. P.-u, pow ołało Z arząd O kręgow y i O kręg P om or
ski LM K rozpoczął sw e istn ien ie początkow o w tak iej skali ja k dziesiątki i setki organizacyj w Polsce.
Ale u podstaw , u źródeł pow stania, u źródeł tw orzenia się ogniw Ligi b yła w ielka idea! Idea d um na i żywa, idea b u n tu , idea p ory w ająca i rozp alająca w płom ień isk ry tlące się w d u szy każdego Polaka:
N ie chcem y, aby nasza O jczyzna kroczyła na końcu po
śród narodów św iata!
N ie chcem y, aby słowo P o lak było synonim em drugo
rzędnego o b yw atela Europy!
N ie chcem y, aby P o lsk a pod jakim kolw iek w zględem i w jak iejk o lw iek dziedzinie ta k k u ltu ra ln e j ja k i m a
terialn e j d aw ała się w yprzedzać innym państw om i in n y m narodom n a świecie!
Z dajem y sobie spraw ę z ogrom u m ożliwości drzem iących w naszym 35 m ilionow ym państw ie, zdajem y sobie sp ra
w ę z naszych narodow ych, rasow ych polskich w artości, z naszej nieugiętej woli i am bicji przodow ania innym , z naszego h a rtu w w alce i w naszych dążeniach!
10
rPuz¿i CLmiądu GUzk^cju. rßiS~iMKikieg.ii. I¿. AL GL.
GŁuddf. GŁadbuiukL
r¡-' kZ¿í S-ą-ilL @ kl^(JAU i£Ç.<X U i CllKluiu
11
-Z ty m sam ym n ieugiętym hartem , k tó ry nas cechow ał w czasie półtoraw iekow ej niew oli, półtoraw iekow ych zm agań i szarp an in y z potęgam i Europy, zdaw ałoby się nie do obalenia, z h artem , k tó ry nie d ał się niczym zła
mać, ani k a to rg ą S ybiru, an i W rześnią czy też m iską so
czewicy, ze w szystkich naszych sił m usim y dążyć do zbudow ania z Polski m ocarstw a światow ego, w y w iera
jącego m ożny w p ły w nie tylko na losy k o n ty n en tu eu ropejskiego, ale i na m orzach i za m orzami!
T aka je st nasza w ola i inaczej nie w yobrażam y sobie naszej przyszłości!
Idea Ligi M orskiej i K olonialnej n a naszych oczach, na p rzestrzen i ostatnich trzech, czterech la t zaledw ie, w yszła ze zw ykłych ra m organizacji i p rzek ształciła się w żyw iołow y ru ch narodow y, gorejący m iłością Ojczyzny!
Podobnie je s t i w innych połaciach R zeczypospolitej na P o
m orzu p oczynają pow staw ać coraz to now e ogniw a ligowe, sk u p iające coraz to now e tysiące uśw iadom ionych bojow ników 0 N ow ą Polskę, z m iesiąca na m iesiąc w ielokrotni się sum a pracy organizacyjnej i propagandow ej, a tow arzyszy jej w ielki zapał 1 w ielk a ofiarność społeczeństw a pom orskiego, w y rażająca się chociażby ty lko w tym , że O kręg P om orski w poprzednich swo
ich granicach m ały i ubogi, w y su n ął się zeb ran ą na Fundusz O- b ron y M orskiej kw o tą 363.166 zł 77 g r n a p iąte m iejsce w k raju .
Liczba czynnych członków O kręgu Pom orskiego w szybkim w zroście osiąga w dn. 1. I. 1936 r .cyfrę 33.475 osób, w d n iu 1. I.
1937 r. cy frę 35.262 osób, w d n iu 31. X II. 1937 r. cyfrę 39.262 osób, a w dn. 1. IV. 1938 r. (po pow iększeniu O kręgu) 53.926 osób.
W chw ili obecnej pod w zględem ilości czynnych członków i w pływ u finansow ego w r. 1937 w yrażającego się kw o tą 192.000 zł O kręg P om orski Ligi M orskiej i K olonialnej zajm u je drugie m iejsce w śród w szystkich organizacyj społecznych n a Pom orzu, w ykazując przy ty m zdecydow anie w yraźnie ten den cje do d al
szego i to szybkiego rozrostu.
Siecią ogniw ligow ych, liczących 469 Obwodów, Oddziałów, K ół Szkolnych i Z w ykłych, p racu jący ch w 318 m iejscow ościach w ojew ództw a pom orskiego, O kręg P om orski LM K p rze n ik n ął do w szystkich w a rstw i u g ru p o w ań społecznych n a Pom orzu, zdo
b y w ając w e w szystkich ośrodkach życia pom orskiego e n tu z ja stycznych, a n a w e t fanatycznybh, w dodatnim tego słow a zna
czeniu, działaczy ligow ych, pośw ięcających z zapałem każdy 12
swój w olny czas p racy nad rozpow szechnieniem i urzeczyw ist
nieniam i h aseł Ligi M orskiej i K olonialnej.
U p rogu drugiego swego pięciolecia O kręg P om orski LM K w szedł w now ą fazę rozw ojow ą. Z dniem 1 stycznia 1938 roku zostały w łączone dó O kręgu Pom orskiego Obw ody LM K: B yd
goski, Inow rocław ski, Szubiński i W yrzyski, z O kręgu P ozn ań skiego LM K; W łocław ski Lipnow ski, R ypiński i A leksandrów - ski z O kręgu W ojew ództw a W arszawskiego.
S y tu acja geograficzna regionu pom orskiego d y k tu je w spo
sób n a tu ra ln y społeczeństw u pom orskiem u c h a ra k te r jego za
m iłow ań, c h a ra k te r jego podejścia do zagadnień gospodarczych, c h a ra k te r jego tw órczości k u ltu ra ln e j i artystyczn ej.
Założeniem koncepcji stw orzenia W ielkiego Pom orza, m oc
nego. jednolitego nadm orskiego bloku Rzeczypospolitej, było w łaśnie um ożliw ienie, u łatw ie n ie i spotęgow anie tych n a tu ra l
nych k ieru nkó w na Pom orzu przez zakreślenie im szerszych ram ludnościow ych i tery to rialn y ch .
O dm ienne od w szystkich in ny ch w ojew ództw , specy
ficzne zadania p aństw ow e i narodow e W ielkiego P o m orza, m uszą znaleźć w yraz w działalności O kręgu P o
m orskiego Ligi M orskiej i K olonialnej i jego w szystkich Ogniw. N astaw ienie n a m orze zabudow y gospodarczej W ielkie
go Pom orza, n astaw ien ie ro ln ictw a pom orskiego na aprow izację m iast nadm orskich i bun k ier, stw orzenie okrętow ego przem ysłu pom ocniczego w zw iązku z pow staniem polskiej stoczni, re g u lacja dolnej W isły, budow a k a n a łu Tczew — G dynia, ja k n a j
szersze uw zględnianie zagadnień m orskich w szkolnictw ie po
m orskim , paląca sp raw a pow ołania do życia W yższej Szkoły H andlu M orskiego w G dyni — oto pro b lem y k tó ry ch p rzean a
lizowaniem , opracow aniem i w ysuw aniem na forum publiczne w inn i się zająć działacze O kręgu Pom orskiego Ligi M orskiej i K olonialnej.
H istoryczna rola społeczeństw a polskiego zorganizow anego w Lidze M orskiej i K olonialnej, rola k ształto w an ia opinii, woli i czynów, aby „Polskę wzw yż podciągnąć“ na tej nadm orskiej połaci Rzeczypospolitej, na W ielkim Pom orzu, m usi być bardziej doniosła ja k gdziekolw iek!
13
PRACE ZARZĄDU OKRĘGU POMORSKIEGO LIGI MORSKIEJ I KOLONIALNEJ W R. 1937
W ielość i różność sp raw ro zp atryw an ych, rozstrzyganych i regulow anych przez Z arząd O kręgu dla w yczerpującego p rzed staw ien ia w ym agałyby obszernej publikacji, poniew aż rozm iar organizacji i czynny w niej udział p rzedstaw icieli niem al w szyst
k ich polskich u g ru p o w ań społecznych i zaw odowych, pow oduje, że nie m a w prost zjaw iska o ch ara k te rz e politycznym , gospo- ■ d arczym , k u ltu ra ln y m czy społecznym , któ reb y nie znajdow ało oddźw ięku w organizacji liczącej 800.000 członków.
Z powyższej przyczyny spraw ozdanie m a raczej za zadanie p rzedstaw ien ie jed yn ie n ajw ażniejszych pozycyj pracy O kręgu i jego Zarządu.
W p racach Z arządu O kręgu Pom orskiego Ligi M orskiej i K o
lonialnej w ciągu ro ku 1937, a zwłaszcza od chw ili zm iany na stan ow isk u kierow nika B iu ra O kręgu (1. IV. 1937) m ożnaby w y różnić trz y c h a rak tery sty czn e rysy:
1) konsekw entne w prow adzanie daleko posuniętej karności i spraw ności organizacyjnej, w yrażającej się w ustaw icz
nym czuw aniu nad term in ow y m i pełny m realizow aniem w ydanych zarządzeń przez Z arząd G łów ny i Z arząd O- kręgow y. Z tej przyczyny może dla poszczególnych Z a
rządów O bw odów i O ddziałów było rzeczą p rz y k rą o- trzy m y w an ie stosunkow o dużej ilości okólników , zale
ceń, m onitów i ponagleń, niem niej jed n a k jed yn ie tą drogą m ożna było osiągnąć należyty poziom naszych p rac organizacyjnych. E fektem ty ch usiłow ań Z arządu i B iu ra O kręgu jest fak t, że w roku spraw ozdaw czym w szystkie bez w y ją tk u Obw ody i O ddziały znajdow ały się w stały m k ontakcie z O kręgiem i nie zaszedł w p rze 1 4
ciw ieństw ie do la t poprzednich, ani jed en w ypadek za
sto ju p rac ligowych.
2) Zapoczątkow anie szkolenia k a d r in stru k to rsk ic h LM K drogą organizow ania ku rsó w i zjazdów o c h a ra k te rz e in
fo rm acyjnym i przeszkoleniow ym .
3) Stopniow e w p row adzanie d ecen tralizacji działalności przez przekazy w an ie szeregu lokalnych zagadnień Z a
rządom O bw odów i p opieranie tw orzenia się now ych Ob
wodów.
W chronologicznym u jęciu działalność O kręgu i Z arządu O kręgu w r. 1937 p rzed staw ia się n astępująco:
w dniu 30 kwietnia
odbył się w T oru n iu W alny Z jazd D elegatów O kręgu P o
m orskiego LMK, przy udziale 66 delegatów . O bradom p rze w odniczył p. km dr. Kłossowski, sek retarzo w ał p. kpt. Sterz. Z a
rząd G łów ny rep rezen to w ał in sp ek to r LM K p. Szwedow ski.
W alny Z jazd D elegatów po u dzieleniu abso luto riu m u stę p u ją cem u Z arządow i i u chw alen iu ram ow ego p ro g ram u pracy w y
b ra ł now y Z arząd O kręgu w n astęp u jący m składzie: p. dyr. inż.
Buczek, p. dyr. Cieślak, p. dyr. Chw alibogow ski, p. p łk inż.
D zw onkow ski, p. prof. E ckm ann, p. m jr G ąsiorow ski, p. k om an
dor Kłossowski, p. dyr. m g r N ow akow ski, p. in sp ek to r P. P. m gr N ow odw orski, p. km dr. inż. M usiałow ski, p. prok. P rzybylski, p. prezes S. O. R adłow ski, p. kpt. Sterz, p. inż. Siwiec, p. kpt.
T repiak, p. naczelnik T ytulski, p. red. W ytyk, p. not. Z akrzew ski i p. dyr. Z akrzew ski. K om isja R ew izyjna: p. sędzia d r K a- rak u lski, p. radca K rzew ski i p. p p łk S taufer.
W dniu 4 maja
Z eb ranie Z arząd u O kręgu. P rezy d iu m Z arząd u O kręgu u- konstytuow an o w ty m sam ym składzie co poprzednio, a m ia
nowicie:
prezes p. R udolf R adłow ski, P rezes S ądu Okręgowego, I w iceprezes — p. p łk dypl. inż. Z yg m unt Dzw onkowski, II w iceprezes — p. k m dr. ppor. dypl. rez. J e rz y Kłossowski, se k re tarz — p. kp t. Józef Trepiak,
sk a rb n ik — p. E ugeniusz Siwiec.
Przew odniczący Sekcyj:
S ekcja O rg an izacyjno-P ropagandow a — p. kpt. Trepiak, S ekcja O brony M orskiej — p. nacz. Tytulski,
S ekcja K olonialna — p. km dr. Kłossowski,
15
S ekcja M łodzieżow a — p. prof. E ckm ann,
S ekcja Żeglugi Śródlądow ej — p .km dr. M usiałowski, W dniu 7 i 8 maja
odbył się w P o znaniu V II O gólnopolski W alny Z jazd D ele
gatów Ligi M orskiej i K olonialnej, w k tó ry m z O kręgu P om or
skiego pod przew odnictw em prezesa O kręgu, p. prezesa S. O.
R udolfa Radłow skiego, wzięło ud ział 69 delegatów . V II W alny Z jazd D elegatów u ch w alił now y s ta tu t LM K i zadecydow ał, że z chw ilą zakończenia zbiórki n a o k ręt podw odny „O rzeł“ w szyst
kie O kręgi pow inny przystąpić do grom adzenia funduszów n a zakupien ie jednego ścigacza m orskiego. P rzy ch y lając się do w niosku naszego O kręgu, V II W alny Z jazd postanow ił zorgani
zow anie przyszłego Z jazdu D elegatów w r. 1939, w stolicy P o
m orza, w T oruniu. Do R ady G łów nej LM K z O kręgu P om or
skiego zostali w y b ran i: p. dyr. Borow ik, d y rek to r In s ty tu tu B ał
tyckiego w G dyni, p. inż. G ierdziejew ski, prezes O bw odu LM K G dynia, p. k m d r ppor. dypl. rez. Kłossowski, prezes O bw odu K olejow ego p rzy D. O. K. P. Toruń, p. dyr. W achow iak z Ob
w odu LM K G dynia i p. Zaziem ski z O bw odu LM K G dynia.
Z u rzęd u do R ady G łów nej w chodzi p. prezes Okręgu.
W dniu 4 czerwca
Z ebranie Z arządu O kręgu. R ozpatryw ano spraw y rozbudo
w y organizacyjnej LM K w p o w iatach kościerskim , staro g ard z
kim , m orskim i na tere n ie W olnego M iasta G dańska.
U chw ałą Z arządu O kręgu O ddział LM K w G rudziądzu zo
sta ł p rzem ianow any n a Obwód.
TYDZIEŃ MORZA:
P om orski W ojew ódzki K om itet H onorow y „Tygodnia Mo
rz a “ stanow ili p. w ojew oda pom orski, m in ister Raczkiewicz, ks.
biskup m orski d r O koniew ski i staro sta k rajo w y Łącki. W oje
w ódzkim K o m itetem W ykonaw czym był Z arząd Okręgu.
W ojew ódzki K o m itet „Tygodnia M orza“ w ystosow ał do O gniw LM K i innych organizacyj społecznych na P om orzu o- dezwę, w zyw ającą do uroczystego obchodzenia w e w szystkich m iejscow ościach „Tygodnia M orza“. Odezwę tę ogłoszono w p ra sie, w listach sk ierow anych do poszczególnych organizacyj spo
łecznych oraz w yd rukow ano n a 1500 p lak atach rozesłanych do O bw odów i O ddziałów O kręgu Pom orskiego. Ogółem zaw ią
zano n a Pom orzu 104 K o m itety L okalne „Tygodnia M orza“.
16
Uroczystości „Tygodnia M orza“ na szerszą skalę odbyły się d n ia 29 czerw ca w stolicy ad m in istracy jn ej Pom orza, w T o ru n iu i w dn. 11 lipca w stolicy m orskiej Pom orza i Polski, Gdyni, sta now iąc rów nocześnie p u n k t k u lm in acy jn y obchodów „Tygodnia M orza“ całej Rzeczypospolitej.
W T oruniu, w Mszy polowej, w „D niu M orza“, t. j. 29-go czerw ca w ziął udział p. w ojew oda pom orski m in iste r R aczkie- wicz, prow adząc n astęp n ie osobiście pochód członków LM K i or- ganizacyj społecznych przez m iasto.
W ram ach uroczystości gdyńskich delegacja Z arządu O krę
gu pod przew odnictw em w iceprezesa O kręgu p. płk. dypl. inż.
D zw onkowskiego, w ręczyła załodze O. R. P. „P om orzanin“
p ięknie opraw iony cykl książek p. t. „C uda P olsk i“, z a w a rte j w ozdobnej kasecie, a d elegacja ko lejarzy pom orskich zrzeszo
n ych w LMK, pod przew odnictw em w iceprezesa O bw odu K ole
jow ego p. d r H ańskiego, w ręczyła załodze O. R. P. „G rom “
„Z łotą K sięgę P a m ią tk o w ą “, przeznaczoną do zb ierania podpi
sów osób baw iących n a okręcie. Do księgi tej jako pierw szy w pisał się P re zy d e n t R zeczypospolitej prof. Ignacy Mościcki.
Z biórka n a listy zbiórkow e rozesłane w czasie „Tygodnia M orza“ d ała w naszym O kręgu kw otę 1.445 zł 50 gr, m ateriałó w d ek o racyjn ych rozsprzedano za 1.111 zł 80 gr, razem w pływ y z „T ygodnia M orza“ w ynosiły 2.557 zł 30 gr.
24 września
Z ebranie Z arządu O kręgu. Zadecydow ano zorganizow anie K u rsu Instru ktorskiego , m ającego n a celu przeszkolenie działa
czy LM K i przygotow anie ich do pracy organizacyjno-propa- gandow ej w terenie. Postanow iono w yodrębn ienie z O bw odu Starogardzkiego nowego O bw odu z siedzibą w K ościerzynie i z k o m petencją te ry to ria ln ą n a p o w iat kościerski.
25 października
Z ebranie Z arządu O kręgu. Omówiono organizację i p ro gram O kręgow ego K u rsu Instruk to rsk iego.
30, 31 października i 1 listopada O kręgow y K u rs In stru k to rsk i.
S taran iem Z arządu Ligi M orskiej i K olonialnej odbył się w T o runiu w dniach 30, 31. X. i 1. XI. 1937 r. P ierw szy O kręgo
w y K u rs In stru k to rsk i dla działaczy LMK, w k tó ry m wzięło u- dział 93 uczestników ze w szystkich ośrodków pracy LM K n a
17
P om orzu, p rzy czym szczególnie licznie by ły rep rezen to w an e O ddziały w iejskie LM K z p o w iatu starogardzkiego i kościer- skiego.
Celem k u rsu w m yśl tegorocznego h asła LM K „Chcem y sil
nej floty w ojennej i kolonii“, było zapoznanie słuchaczy z p r o blem am i dotyczącym i naszej m a ry n a rk i w ojennej i handlow ej, z k w estią naszych m ożliwości kolonialnych i kolonizacyjnych,
oraz sp raw am i organizacyjno-propagandow ym i.
Przew odniczącym K u rsu b y ł W iceprezes Z arządu O kręgu p. K om andor Je rz y Kłossowski, sek retarzem K u rsu kiero w nik B iu ra O kręgu p. m g r Z dzisław Grzeszczak, w ykładow cam i obok p. K om andora Kłossowskiego, p. dyr. Lipczyński, p. prof. Mo
roz i p. prof. m gr K ublin.
W y kłady odbyw ały się w sali k on feren cy jn ej D. O. K. P.
i ze w zględu n a zespół prelegentów , zwłaszcza ze w zględu na osobę przew odniczącego p. K om andora Kłossowskiego, jednego z nielicznych pionierów podstaw ow ych zagadnień polity ki m o r
skiej w jej całokształcie, stały n a w ysokim poziom ie fachow ym , grom adząc poza uczestnikam i K u rsu rów nież liczną publiczność, m im o że organizatorzy, p rag nąc nadać K ursow i c h a ra k te r r a czej w ew nętrzno-organizacyjny, zaniechali szerszego rek lam o w a
n ia K ursu.
P. K om andor K łossow ski w re fe ra ta c h „Św iatow a p o lityk a m o rsk a “, „W ojna n a m orzu“, „Z bro jenia m orskie“ i „M aryn ark a h an d lo w a “ zobrazow ał sy tu ację Polski dzisiejszej n a tle m iędzy
narodow ej g ry interesó w poszczególnych państw , zapoznał ze
b ra n y c h z głów nym i zasadam i w spółczesnej w alki m orskiej, z siłą z b ro jn ą i stan em zb ro jeń n a m orzu m ocarstw zachodnio
europejskich, Stanów Z jednoczonych A. P„ Japonii, Z. S. R. R.
i naszym , zaznajam iając przy ty m uczestników K u rsu z te rm i
nologią m o rską ta k obcą i n ieopanow aną jeszcze przez nasze spo
łeczeństw o. W referacie końcow ym p. t. „Spraw y m orskie w daw nej i obecnej' Polsce“ p. K om andor K łossow ski w sy n te
ty czn y m u jęciu p rzed staw ił cało kształt zagadnienia m orskiego w Polsce, począw szy od czasów pierw szych Piastów po dzień dzisiejszy, podkreślając, że in sty n k to w n y pęd P a ń stw a P olskie
go k u B ałtykow i ju ż w okresie zaczątków organizacyjnych, d y k to w a n y w yczuciem doniosłości posiadania w ybrzeża m orskiego, u leg ł z czasem zaham ow aniu i w ręcz cofnięciu się, skoro p u n k t ciężkości zaintereso w ań decydującej w arstw y naszego społe
czeń stw a — szlachty, p rzesu nął się n a wschód, k u bezkresnym step o m U k rain y i B iałorusi, przynosząc polskiej szabli piękne
18
tra d y c je rycerskie, ale pogrążając nasze społeczeństw o w sy tu a cję społeczeństw a zdecydow anie kontynen talneg o, zasklepione
go w jed n o stro n n ej u p raw ie roli, społeczeństw a, dla którego zet
k nięcie się z żyw iołem m orskim było tylko ro m an tyczną a w an tu rą , a k tó re gospodarczego znaczenia m orza, m orza łączącego n aro dy św iata, przynoszącego coraz to now e horyzonty m yślo
we, bogacącego k u ltu ra ln ie i m aterialn ie, nie rozum iało, w prost niedoceniało.
W iekow e zaniedbania w dziedzinie m orskiej m uszą odrobić pokolenia Polski Odrodzonej, a ju ż szczególnie społeczeństw o ziem i pom orskiej, k tó rem u O patrzność p ow ierzyła straż nad P o l
skim B ałtykiem . N a ziem i pom orskiej, na k tó rej tragicznym krzyżem p rzecin ają »się odw ieczne szlaki dw óch obcych sobie etnicznie narodów , Polaków -dziedziców tej ziem i p rasło w iań skiej i Niem ców w ich najeźdźczym pochodzie w zdłuż w y b rze
ża B ałtyku, pogłębienie zrozum ienia sp raw m orskich m usi być szczególnie wzmożone, m usi prow adzić nie tylko do ideowego ale i gospodarczego i zbrojnego n astaw ien ia Pom orza n a zagad
nien ia m orskie. Ten tragiczny krzyż n akreślon y naciskiem n ie
m ieckim na ziem ię pom orską z zachodu na wschód, nie tylko je s t sym bolem m ęczeństw a tej ziemi, lecz i sym bolem w iary, że Pom orze zah arto w an e w swej nieu stęp liw ej w alce oprze się w szelkim zakusom i w alnie przyczyni się do rozszerzenia ojczy
stego w ładztw a na m orzach i za m orzam i.
Dalsze re fe ra ty w ygłosili p. dyr. L ipczyński p. t. „H andel zagraniczny polski“, p. prof. Moroz „Z agadnienia kolonii i d ą
żenia kolonialne P olski“ i „U dział G dyni i G dańska w h an d lu zag ranicznym P olski“, p. prof. K u b lin „Proces kolonizacyjny A- fry k i“, „A fryka jako organizm gospodarczy“, „Jak ie niespodzian
ki czekają em igrantów w A fryce i A m eryce P o łu d n io w ej“
i o M adagaskarze w referacie p. t. „Tam, gdzie królow ał B e
niow ski“. M gr Grzeszczak, kierow n ik b iu ra O kręgu P o m orskie
go LMK, om ów ił spraw y o rganizacyjne oraz w skazał m etody w łaściw ej p ropagandy ideologicznej i organizacyjnej LM K n a Pom orzu.
Trzydniow e przeszkolenie i zorientow anie przedstaw icieli poszczególnych ogniw organizacyjnych O kręgu Pom orskiego LMK, w zasadniczych k ieru n k ach działalności Ligi M orskiej i K olonialnej n iew ątpliw ie będzie m iało doniosłe znaczenie dla rozw oju i rozrostu LM K n a Pom orzu i pozwoli O kręgow i oraz ogniw om lokalnym na rozporządzanie przeszkolonym i działa
czam i do p rac organizacyjno-propagandow ych. P o trzeb a posia- 19
P
d a n ia w iększej ilości przeszkolonych działaczy w ystępow ała o- sta tn io z tym w iększym nasileniem , że O kręg P om orski LM K, należący do najliczniejszych w k raju , ju ż obecnie posiada z gó
r ą 53.000 czynnych członków.
Celem pogłębienia i sam odzielnego przem yślen ia n ab y ty ch n a K u rsie wiadom ości m orskich i kolonialnych, zadano uczest
nikom K u rsu opracow anie piśm ienne, ju ż po pow rocie z K ursu, następ u jąceg o tem atu : „K orzyści i obowiązki płynące z posia
d an ia dostępu do m orza“, zobow iązując rów nocześnie uczestni
ków K u rsu do w ygłoszenia swej p racy n a tere n ie m acierzystego O ddziału.
Do d nia 1. II. b. r., a więc do u p ły w u te rm in u nad sy łan ia opracow ań przesłano do B iu ra O kręgu 33 p race i to nap isan a przez n a stęp u jący ch uczestników K u rsu P. P.:
1. B anach A., S ta ra K iszew a 2. Bogacki M arian
3. Borzyszkow ski Franciszek, Lipusz 4. C zajkow ski K azim ierz, K ow alew o 5. Czeczetka Ewa, T oruń
6. Czechowski Z ygm unt, G rudziądz 7. D om inikow ski P aw eł, Tczew 8. D rab ik Józef, U nisław 9. G ołębiew ska U rszula, T oruń 10. G robelny Alfons, T oruń
11. G rzyw aczew ski Leon, G rudziądz 12. G u ttm a n n E dm und, T oruń 13. inż. Horószczuk Rom an, K aliska 14. Jan k o w sk i E dm und, Tuchola 15. K am iński Leon, Chełm no 16. K ellas Józef, S taro g ard 17. K ordos Stanisław , S taro g ard 18. K lugiew icz Jan , W ąbrzeźno 19. m g r K ow alski Józef, G rudziądz 20. K ow alski K lem ens, T oruń 21. K rólikow ski Jan , S taro g ard 22. L ipski Alojzy, K ocborowo 23. Lisow ski W ładysław , T oruń 24. Muc K azim ierz, G rudziądz 25. N adolny Stanisław , K artu zy 26. P a sa ła M aksym ilian, T o ru ń 27. P a n z e r K azim ierz, Chełm no 28. S m uziński Leon, S ta ro g a rd
21
j 29. kpt. S terz K azim ierz, G rudziądz 30. Szym anow ski Tadeusz, Ł asin 31. W itkow ski Rom an, G olub 32. W ysocki Tadeusz, L ubaw a 33. Zydorow icz N arcyz, T o ruń
Po do kładnym ro zp atrzen iu przez K ierow nictw o K u rsu n a desłany ch prac, okazało się, że większość opracow ań w stosun
ku do ogólnego w y kształcenia i przygotow ania autoró w stoi n a w ysokim poziom ie rzeczow ym i w zupełności k w alifik u je się spożytkow ania, jako m a te ria ł odczytow y i prasow y. Za n a jle p sze uznano opracow ania p. inż. R om ana Horoszczuka z O ddziału K aliska i p. m gr Józefa K ow alskiego z Obw odu G rudziądz.
P rag nąc dać ogniw om naszego O kręgu gotow y m a te ria ł p ro - p agandow o-referatow y, K ierow nictw o K u rsu postanow iło w y d rukow ać kilka o trzym any ch prac, a przy w yborze uw zględni
ło raczej m ożliwości au to ró w aniżeli ich w artość bezw zględną.
K ierow nictw o K u rsu p rag n ie zaznaczyć, że jed y n ie w ysokie ko
szty nie pozw oliły na w y d ru k ow an ie jeszcze k ilk u bardzo do
b ry ch opracow ań.
W ydrukow ano n astęp u jące prace:
1) p. E w y Czeczetki z K oła Szkolnego LM K przy P a ń stw o w ym G im nazjum Żeńskim im. K rólow ej Jad w ig i w To
run iu .
2) p. P a w ła Dom inikow skiego, z O ddziału K olejow ego LM K w Tczewie.
3) p. Leona G rzyw aczew skiego, z O ddziału G rudziądz.
4) p. inż. R om ana Horoszczuka, z O ddziału K aliska.
5) p. m g r Józefa K ow alskiego z O bw odu Grudziądz.
6) p. W ładysław a Lisowskiego, starszego m echanika w a r
sztatow ego z 1-go B aonu Balonowego w T oruniu.
7) p. K azim ierza Muca, z O ddziału G rudziądz.
8) p. M aksym iliana P asały jn r, K ierow nika B iu ra Obw odu LM K Toruń,
9) p. T adeusza W ysockiego, z O ddziału L ubaw a.
O w ielkich korzyściach Pierw szego K u rsu In stru k to rsk ieg o O kręgu Pom orskiego LM K poza nadesłanym i pracam i i ich po
ziom em św iadczą stale n ap ły w ające do Z arządu O kręgu spraw o
zdania, że uczestnicy przeszkoleni na K u rsie nie tylko ro zw ijają n a swoim tere n ie energiczną akcję propagandow ą i odczytow ą, ale w w ielu O bw odach i O ddziałach naszego O kręgu o bejm ując odpow iedzialne fu n k cje organizacyjne, p rzy czyn iają się w y d a t
nie do zw iększenia ich żywotności. Pow yższe stw ieid zen ia sta- 22
now ią dla Z arząd u O kręgu zachętę do tw orzenia za po średnic
tw em K ursów dalszych k a d r działaczy ligow ych w naszym O- kręgu.
28 listopada
Z jazd O piekunów K ół Szkolnych. Z arząd O kręgu zorgani
zow ał w T orun iu w dn. 28 listopada Z jazd O piekunów K ół Szkolnych O kręgu Pom orskiego, połączony z w y staw ą prac, w y kon an ych przez uczniów -członków K ół Szkolnych n a Pom orzu.
W Zjeździe wzięło ud ział obok przedstaw icieli w ładz cyw il
n ych i w ojskow ych, przed staw iciela Z arządu G łów nego prof. d r Sum ińskiego, członków Z arządu O kręgu, około 80 refe re n tó w sp raw m łodzieżow ych p rzy O bw odach i O ddziałach oraz O pie
k un ó w K ół Szkolnych z te re n u całego Pom orza. R eferenci sp raw m łodzieżow ych i opiekunow ie K ół Szkolnych sk ład ali spraw ozdania ze sw ej działalności n a odcinku m łodzieżowym .
S p raw ozdania odbyw ały się w edług schem atu zaw artego w ankiecie, rozesłanej uprzednio przez B iuro O kręgu Z arządom Obw odów i Oddziałów . P rzed staw io n e spraw ozdania w yk azy
w ały bardzo pow ażny rozrost organizacyjny, w ielk ą żyw otność i rozm aitość p rac K ół Szkolnych naszego O kręgu. Szczegóły uzyskane z odpow iedzi na an k ietę zostały dokładnie p rze a n a li
zow ane przez Sekcję M łodzieżow ą Z arządu Okręgu.
Przew odniczący Sekcji M łodzieżowej O kręgu p. prof. E ck- m an n złożył obszerne spraw ozdanie z przebiegu dotychczaso
w ych prac. P ra ca w K ołach Szkolnych LM K na Pom orzu d aje n a d e r pow ażne rez u lta ty , w dniu Z jazdu O kręg P om orski posia
d ał 103 K oła Szkolne 7850 członków, przy czym n a pierw szych m iejscach pod w zględem ilości członków stały n astęp u jące m ia
sta: 1) T oru ń — 2006 członków w K ołach Szkolnych, 2) G ru dziądz — 1250 członków w K ołach Szkolnych, dalej S ta ro g a rd , C hełm ża i Chełm no.
W ram ach Z jazd u fachow e re fe ra ty o m o delarstw ie w odnym w ygłosili p. prof. P arzy ch z O bw odu LM K G rudziądz oraz in s tru k to rz y m o d elarstw a w odnego z Z arządu G łównego p. Sow iń
ski i p. M iazgowski.
Podczas Z jazdu odbyła się w y staw a p rac K ół Szkolnych LM K O kręgu Pom orskiego. W ystaw a ob jęła szereg precy zy j
nie w ykonanych eksponatów , jak : m odele jachtów , statków , o- krętó w , ry su n k i i w ykresy, m odele p o rtu gdyńskiego, la ta rn i m orskich i t. d. i św iadczyła do b itnie o w ysokim poziom ie p ra c K ół Szkolnych LM K n a Pom orzu. N a szczególne w yróżnienie
23
z a słu g u ją dw a niezw ykle p recy zyjn ie w y konane m odele jac h tó w , o długości 1,50 m, w y k o n ane przez K oła Szkolne w P ucku.
Jury w składzie p. prof. Eckmanna, p. Parzycha i p. Goncerze- w icza sklasyfikowało eksponaty znajdujące się na W ystawie
prac K ół Szkolnych LMK Okręgu Pomorskiego w sposób następujący:
1) Obwody:
Toruń: M yśl sam odzielna, ład n e w ykonanie, w ielka ilość m odeli.
Puck: Pilność, okazałość i precyzyjność w ykonania.
Starogard: O ryginalność w w yk on aniu (m odele 2 jach tó w ).
2) Szkoły średnie:
I- sze m iejsce — P ań stw . Gim n. im. K o p ernik a Toruń.
II- gie miejsce — G im nazjum 185 Toruń.
III- cie m iejsce — G im nazjum Żeńskie Toruń.
3) Szkoły powszechne i inne:
I- sze miejsce — Pom orskie G im nazjum Żeńskie i P ry w a tn a Szkoła Pow szechna (R ybaki).
II- gie miejsce — Szkoła Pow szechna im. M arcinkow skiego w G rudziądzu.
III- cie miejsce — Szkoła Pow szechna im. Sienkiew icza w G rudziądzu.
4) Jednostki wyróżnione:
1. Toruński Klub Żeglarski — za sam odzielne zap ro jek to w anie łodzi ty p u regatow ego.
2. Szkoła Powszechna w Pucku — uczniow ie S krzy p n ik i Grodow ski.
3. Uczniowie Liceum Handlowego Toruń — G u ttm a n n i Trocha.
4. Uczniowie Szkoły Powszechnej w Starogardzie.
5. Uczeń Szkoły Powszechnej z Grudziądza — Szulc.
6. Kruszelnicki Zdzisław — uczeń P ry w . Szkoły Pow szech
nej __ ul. R ybaki — za ory g in aln y i sta ra n n ie w ykonany zeszyt ilu stru ją c y morze.
7. Eckmann Januszek — P ry w a tn a Szkoła Pow szechna — ul. R ybaki — za ja c h t ty p u angielskiego.
2 4
15 grudnia.
Z ebran ie Z arząd u O kręgu. R o zpatryw ano sp raw y zw iązane z przejęciem z dn iem 1 stycznia 1938 r. przez O kręg P om orski LM K O bw odów LM K: W łocław ek, Lipno, R ypin i A leksandrów z O kręgu W ojew ództw a W arszaw skiego; Bydgoszcz, Inow rocław , Szubin i W yrzysk z O kręgu Poznańskiego oraz z przekazaniem O ddziałów LM K w D ziałdow ie i L id zb arku O kręgow i W oje
w ód ztw a W arszaw skiego.
U stalono nazw ę „Pom orze“ dla ścigacza, k tó ry m a być zbu
d o w any ze skład ek społeczeństw a pom orskiego n a Fun du sz O- b ro n y M orskiej.
Poza zeb ran iam i pełnego Zarządu, P rezy d iu m Z arządu od
było k ilkad ziesiąt k onferencyj d la om ów ienia sp raw organiza
cy jn ych i p rogram ow ych O kręgu oraz dokonało szeregu wizy- tacy j O bw odów i O ddziałów O kręgu.
W ro k u spraw ozdaw czym O kręg przeprow adził za pośred- ■ nictw em Obw odów i O ddziałów zbiórkę n a B azylikę M orską w Gdyni. Z biórka k tó rej najw iększe nasilenie przypadło na dzień 3. X. 1937 r., d a ła w edług dotychczasow ych obliczeń 2.745 zł 20 gr.
Sumy zebrane przez Okręg Pomorski w r. 1937 z terenu W ojewództwa Pomorskiego.
S kład k i c z ł o n k o w s k i e ...
Fund u sz O brony M o r s k ie j...
Fund u sz A kcji K o l o n i a l n e j ...
Tydzień M o r z a ...
W pływ y z i m p r e z ... ...
P ro w izja z rozsprzedaży m ateriałó w propag.
N a B azylikę M o r s k ą ...
W pływ y r ó ż n e ...
112.413,43 zł 71.549,15 zł
369.60 zł 2.557,30 zł
637.60 zł 591,19 zł 2.745,20 zł
550,93 zł Ogółem zebrano w r. 1937 191.414,40 zł
DZIAŁALNOŚĆ SEKCYJ ZARZĄDU OKRĘGU POMORSKIEGO L M. K.
I. SEKCJA ORGANIZACYJNO-PROPAGANDOWA.
Przew odniczący: p. kpt. Józef T repiak.
Mimo, że działalność O kręgu Pom orskiego LM K w ciągu r.
1937 szła p rzede w szystkim w k ieru n k u ja k najw iększego po
głębienia prac ligow ych n a tere n ie w ojew ództw a pom orskiego i n ad an ia ty m pracom ja k najw iększego poziom u jakościowego, rów nież i pod w zględem ilościow ym O kręg P om orski LM K w y
k azał pow ażny rozrost.
W ro k u 1937 pow stały n astęp u jące now e O gniw a:
Obw ody:
1) G dynia 2) G rudziądz 3) K ościerzyna 4) P u ck 5) Toruń.
O ddziały:
1) K olejow y w G dańsku, Obwód K olejow y p rzy D. O. K.
P. T oruń 2) Sulęczyno
3) Now a K arczm a, Obw ód K ościerzyna 4) G ostyczyn
5) Lipusz, Obwód K ościerzyna
6) T oruń-B ydgoskie Przedm ieście, O bw ód T oruń 7) T o ru ń -Jak u b sk ie Przedm ieście, O bw ód T oruń 8) P o lb ry t i Żegluga Polska, O bw ód G dynia 9) P olskarob, O bw ód G dynia.
K ół Z w ykłych — 35.
K ół Szkolnych — 44.
R eaktyw ow ano nieczynne w ro k u poprzednim O ddziały LM K w G órznie, w R um ii, Obwód G dynia i w Bobowie, Obwód S tarogard. O becnie w O kręgu Pom orskim nie m a nieczynnych O gniw LMK.
Z dniem 1 stycznia 1938 r. zostały w łączone do O kręgu Po
m orskiego O bw ody LM K: Bydgoszcz, Inow rocław , Szubin i W y- 26
rży sk z O kręgu Poznańskiego i Obw ody W łocław ek, Lipno, R y p in i A leksandrów z O kręgu W ojew ództw a W arszaw skiego.
O ddziały: Działdow o i L idzbark zostały przyłączone do O kręgu W ojew ództw a W arszawskiego.
W ro ku spraw ozdaw czym w szystkie Obwody i Ogniw a n a szego O kręgu w ykazały w ielką żywotność organizacyjną, p rzy czyniając się do u g ru n to w an ia haseł i program ów LM K na P o m orzu i św iadcząc o w ielkim uspołecznieniu społeczeństw a zie
m i pom orskiej. N a szczególne w yróżnienie zasługuje działal
ność ligow a O ddziałów LM K Bobowo, Czersk, Chełm no, C hełm ża, Liniew o, Pogóaki, Rum ia, T oruń Bydgoskie Przedm ieście, T o ru ń Ogólny, oraz Obwodów: G dynia, G rudziądz, K olejow y p rzy D. O. K. P. i Toruń.
Stan Ogniw LMK Okręgu Pomorskiego.
Data Obwody Oddziały Koła Zwykłe Koła Szkolnej Razem
1. IV. 1933 15 15
1. I. 1935 1 42 69 27 139
1. I. 1937 3 66 59 65 193
31. XII. 1937 8 75 94 109 286
1. 1. 1938 16 104 96 132 348
1. IV. 1938 17 107 110 178 412
Stan członków LMK w Okręgu Pomorskim.
Data Zwyczajni Popierajqcy Z b i o starsi
o w i szkolni
Razem
1. IV. 1933 2298 _ 95 2.393
1. I. 1935 5790 17.451 — 23 241
1. I. 1937 5481 4051 23.596 ■ 2.477 35.607
31. XII. 1937 5806 4081 20.848 8.524 39.262
1. I. 1938 7601 4741 22.507 10 778 45.629
1. IV. 1938 89 7 5037 26.077 13 841 53.926
Ilość m iejscowości w w ojewództwie pomorskim, w których znajdowały się Ogniwa LMK.
1. IV. 1933 . 1. I. 1935 . . 1. I. 1937 . . 31. XII. 1937 1. I. 1938 . . 1. IV. 1938 .
15 112 129 206 288 312
27
S ekcja O rganizacyjno-P ropagandow a u trz y m y w a ła bezpo
ś re d n i k o n ta k t z P olską A gencją T elegraficzną i p rasą pom or
ską, stale info rm u jąc ją o p racach o rganizacyjnych O kręgu Po
m orskiego LMK. N a szczególne podkreślenie zasługuje bardzo p rzych ylne u stosunkow anie się do p rac ligow ych i częste za
m ieszczanie a rty k u łó w o LM K oraz h aseł FOM -u przez: „Dzień P om orza“, „D ziennik B ydgoski“, „ K u rier B ałtycki“, „I. K. C.“
i „Słowo P om orskie“. W ym ienione pism a oraz szereg innych p ism regio n alnych położyły w ielkie zasługi przy popu lary zacji ideologii i h aseł Ligi M orskiej i K olonialnej. Rów nież S ekcja O rgan izacyjno-P ropagandow a czuje się w obow iązku złożenia podziękow ania Rozgłośni Pom orskiej, k tó ra stale z w ielką goto
w ością n ad aw ała k o m u n ik aty o p racach LM K na Pom orzu.
O statnio w ęzły w spółpracy z Rozgłośnią P om orską zostały jesz
cze bardziej zacieśnione, co już po upływ ie okresu spraw ozdaw czego znalazło w yraz w urządzen iu audycyj dla K ół Szkolnych j>. t. „P raca w m o d elarn i“ i w n ad aw an iu dłuższych pogadanek
o LMK.
S ekcja O rganizacyjno-P ropagandow a w realizow aniu swo
ich zadań w spółpracow ała z kilku innym i organizacjam i, ja k n. p. Polskim Zw iązkiem Z achodnim przy u rządzaniu odczytów p. k om andora Kłossowskiego, z T ow arzystw em Budow y B azyliki M orskiej w Gdyni, z Z w iązkiem H arcerstw a Polskiego, z K olejo
w ym Przysposobieniem W ojskow ym , a zwłaszcza z Sekcją te a tr a ln ą K. P. W. „Scena“.
Dzięki „Scenie“ po raz pierw szy w ro k u ubieg
ły m m ożna było rozw inąć propag and ę celów i zad ań L M K za pośrednictw em w idow isk te a tra ln y ch . N a p ro g ram przygotow anego przez „Scenę“ w idow iska „W ieczór M orski“
złożyły się inscenizow ane u tw o ry p. t. „Ave M are N o stru m “,
„ P a n c ern e tw ó rzm y szaty u m orskich Polski w ró t“ i „M aryna
rz e “.
P ro g ra m bogaty w treść zarów no, gdy chodzi o problem y polskiej siły zbrojnej na m orzu, ja k i konieczność skup ienia się społeczeństw a polskiego pod sztan darem LMK. „Scena“ po w y
sta w ie n iu „W ieczoru“ w T eatrze Ziem i Pom orskiej w T oruniu, w dn iu 28 lutego 1937 r. udała się w podróż objazdow ą i pow tó
rz y ła tę im prezę w czasie od dn. 19 m arca do 18 lipca w K a rtu zach, C hojnicach, K ościerzynie, Tucholi, G dyni, Bydgoszczy, J a błonow ie, Chełm ży, N akle, K arsznicach, S tarogardzie (2 raz y ), Tczewie, P ucku, Czersku, Świeciu, L idzbarku, Brodnicy, D ział
dow ie i Skórczu, ogółem 24 razy. „W ieczór M orski“ sp o ty kał 28
■
