Park Milenijny we Wrocławiu

34

Tworzony od podstaw, prawie stuhektarowy zespó³ parkowo-leœny w zachodniej czêœci Wroc³awia jest drugim tej wielkoœci, a pierwszym kompleksowym tego typu przedsiê- wziêciem w tysi¹cletnich dziejach miasta. Dla upamiêtnienia czasu roz- poczêcia inwestycji przypadaj¹cego na obchody jubileuszu – Rada Miej- ska nada³a mu nazwê Parku Milenij- nego.

Jego historia siêga lat 70., kiedy zgodnie z koncepcj¹ pasmowego rozwoju aglomeracji wroc³awskiej w zachodniej czêœci miasta zbudo- wano kilka du¿ych osiedli mieszka- niowych. Jednym z nich jest licz¹ce ponad piêædziesi¹t tysiêcy miesz- kañców osiedle Nowy Dwór. Obok zaplanowano dzielnicowy Park Nowodworski. Jednak dzia³aniom in- westycyjnym nie towarzyszy³ pro- porcjonalny do potrzeb rozwój infra- struktury, a parki dzielnicowe oraz inne tereny rekreacji i wypoczynku pozostawa³y przez wiele lat martwy- mi zapisami Planu Ogólnego Zagos- podarowania Przestrzennego Miasta.

Po powstaniu w 1990 roku Wy- dzia³u Rolnictwa, Leœnictwa i Ochro-

ny Œrodowiska w Urzêdzie Miejskim Wroc³awia (obecnie Wydzia³ Ochro- ny i Kszta³towania Œrodowiska), jego pracownicy niezw³ocznie rozpoczêli przygotowania do zagospodarowa- nia terenów przeznaczonych pod zieleñ. Uwzglêdniaj¹c hierarchiê potrzeb spo³ecznych, w pierwszej kolejnoœci zwrócono uwagê na dziel- nice zachodnie. W tej czêœci miasta wytyczne z planu wskazywa³y dwa g³ówne obszary dzia³ania: teren miê- dzy Odr¹ a ul. Kosmonautów, prze- znaczony pod zalesienie (73 ha) oraz Park Nowodworski.

Oba obszary s¹ po³o¿one w do- linie Œlêzy i stanowi¹ wa¿ne ogniwa uzupe³niaj¹ce ci¹g³oœæ korytarzy ekologicznych miasta. Lokalizacjê Parku Nowodworskiego wyznaczo- no na zachód od osiedla Nowy Dwór, miêdzy nasypem kolejowym a planowan¹ obwodnic¹ autostrado- w¹. Rzeka Œlêza dzieli go na dwie, mniej wiêcej równe czêœci. Zgodnie z ustaleniami planu, miêdzy nasypem a Œlêz¹ mia³ powstaæ wielofunkcyj- ny zespó³ rekreacyjno-sportowy (45 ha); drugiej zaœ czêœci parku (47 ha) – po³o¿onej za rzek¹ – przezna-

Park Milenijny we Wroc³awiu

EXPO 2010

Park dolesienia

Millennium Park in Wroc³aw

Prezentacje

35

czono rolê klimatyczno-izola- cyjn¹.

W listopadzie 1992 roku pojawi³a siê szansa pozyskania z funduszy miêdzynarodo- wych œrodków na realizacjê czêœci zachodniej. Urz¹d Miej- ski Wroc³awia nawi¹za³ kon- takt z przedstawicielami Fun- dacji FACE, zajmuj¹cej siê finansowaniem zalesieñ w ró¿- nych czêœciach œwiata w celu redukcji gazów cieplarnia- nych, g³ównie CO₂.

W listopadzie 1992 roku odby³a siê wizja terenowa z udzia³em przedstawicieli stro- ny holenderskiej oraz kontrola poprawnoœci prowadzenia prac pielêgnacyjnych na terenie la- sów komunalnych miasta Wro- c³awia. W grudniu 1992 roku na spotkaniu z przedstawiciela- mi FACE w Warszawie zosta³ przedstawiony harmonogram prac zalesieniowych na obsza- rze 120 ha, w tym 73 ha w re- jonie ul. Kosmonautów i 47 ha w czêœci Parku Nowodworskie- go. W styczniu 1993 roku pod- pisano umowê wstêpn¹ z Fun- dacj¹ FACE.

W kwietniu 1993 roku wojewoda wroc³awski zatwier- dzi³ Operat Urz¹dzeniowo- -Leœny dla tych terenów i pod- pisano umowê zasadnicz¹. Za- rz¹d Miasta zobowi¹za³ siê do nienaruszalnoœci granic objê- tych opracowaniem przez

Wroc³aw. Park Milenijny zosta³ zlokalizowany w koryta- rzu ekologicznym doliny Œlêzy, miêdzy osiedlem miesz- kaniowym a planowan¹ obwodnic¹ autostradow¹ i tere- nami wystawowo-rekreacyjnymi.

Wroc³aw. The Millennium Park’s location in the ecologi- cal corridor in the Œlêza river valley, between a housing development and future ring road and fairgrounds and rec- reational areas.

Park Milenijny. Drzewa w czêœci zalesianej z funduszu FACE zaczynaj¹ przywracaæ doli- nie jej naturalne walory.

The Millennium Park. Re-afforestation carried under the FACE programme restores natural landscape values of the Œlêza river valley.

36

okres 100 lat. W paŸdzierniku 1993 roku przyst¹piono do pierwszych prac zalesieniowych, które zosta³y prze- rwane ze wzglêdu na koniecznoœæ od- tworzenia terenów zieleni zniszczo- nych przez powódŸ z 1997 roku.

Dalsze prace mo¿na by³o pod- j¹æ dopiero jesieni¹ 2000 roku.

26 paŸdziernika odby³o siê uroczy- ste posadzenie Drzew Milenijnych z udzia³em Ministra Ochrony Œrodo- wiska, Prezydenta Wroc³awia, przed- stawicieli w³adz miejskich oraz Me- tropolity Wroc³awskiego kardyna³a Henryka Gulbinowicza. Zosta³y te¿

wytypowane kolejne tereny pod za- lesienia, w powi¹zaniu z ci¹gami przyrodniczymi wzd³u¿ dolin rzecz- nych lub zespo³ami sportowo-rekre- acyjnymi. Przewiduje siê sukcesyw- ne przejmowanie na ten cel oko³o 30 hektarów rocznie.

Pod koniec 1999 roku rozpoczê- to przygotowania do konkursu na za- gospodarowanie wschodniej czêœci Parku Nowodworskiego. Ze wzglêdu na przypadaj¹ce w 2000 roku obcho- dy milenium Wroc³awia – nazwa zo- sta³a wstêpnie zmieniona na Park Ty- si¹clecia, zalecono te¿ wprowadzenie w programie czytelnych elementów rocznicowych kosztem ograniczenia obiektów i urz¹dzeñ sportowych. Te ostatnie znajd¹ siê bowiem w wielo- funkcyjnej hali przy ul. Kosmonautów.

Wraz z k¹pieliskiem i wspomnianym ju¿ terenem zalesieñ powstanie tu du¿y zespó³ wypoczynkowy, oddzie- lony od parku obszarem planowanej

wystawy EXPO 2010. Te trzy wielkie inwestycje stworz¹ w niedalekiej przysz³oœci ca³kiem nowy, zielony wi- zerunek miasta.

W lipcu na zlecenie Wydzia³u Ochrony i Kszta³towania Œrodowiska UM, zosta³ og³oszony przez wro- c³awski oddzia³ SARP konkurs. Na- des³ano dziewiêæ prac. S¹d konkur- sowy w sk³adzie: przewodnicz¹cy s¹du – Jerzy Modlinger, sêdzia refe- rent – Tadeusz Sawa-Borys³awski oraz sêdziowie: Teresa Choroszy Mi- nikowska, Les³aw Chudzyñski i An- drzej Konarski, przyzna³ trzy nagro- dy i dwa wyró¿nienia. Pierwsz¹ nagrodê otrzyma³ zespó³ autorski z Wroc³awia w sk³adzie: Alina Dra- pella-Hermansdorfer, Pawe³ Ogielski, Teresa Lorenz, Ryszard Majewicz, Joanna Dendewicz, Anna Dudziñska, Piotr Korejwo, Agnieszka Kulisie- wicz, Kamila Lesiw i Damian Tom- ków. Drug¹ nagrodê przyznano rów- nie¿ zespo³owi wroc³awskiemu, w którego sk³ad weszli: S³awomir

¯ak, Les³aw Rubik, Joanna Grzywa, Anna Paprzycka, Aleksandra Bille- wicz-Kozina oraz Mi³os³awa Sieradz- ka. Nagrodê trzeci¹ otrzymali: Micha³ Szymanowski, Iwona Baku³a, Anna Nakoneczna, Katarzyna Basista, Ka- tarzyna Osielczak, Borys Korszyñski i Jacek Paproch z Krakowa.

Ze wzglêdu na wysoki poziom nades³anych prac, s¹d konkursowy wyst¹pi³ o dodatkowe œrodki na dwa wyró¿nienia. Przyznano je zespo³o- wi z Gdañska i Olsztyna, w sk³adzie:

Grzegorz Porêbski, Jerzy Bartosz

Krzemiñski oraz Maciej i Rafa³ Jaca- szek. Drugie, równorzêdne wyró¿- nienie otrzyma³a praca Ró¿y i Toma- sza Myczkowskich oraz Andrzeja Sobolewskiego z Wroc³awia.

Wynik zosta³ uroczyœcie og³o- szony w Ratuszu w dniu 30 paŸdzier- nika 2000 roku, w obecnoœci Prezy- denta Wroc³awia Bogdana Zdrojew- skiego oraz licznych przedstawicieli mediów. W uzasadnieniu oceny s¹d konkursowy poda³, miêdzy innymi:

1. „W zakresie za³o¿eñ programo- wo-ideowych praca nagrodzona proponuje elementy jubileuszowe jako podstawowe wyznaczniki kompozycji parku. Symboliczna aleja okreœlona jako Bulwar X Wieków z kulminacj¹ i zamkniê- ciem osi w formie Kopca Piastów Œl¹skich czytelnie i przekonuj¹co tworz¹ za³o¿enie o cechach po- mnika we w³aœciwej, monumen- talnej skali, przy równoczesnej atrakcyjnoœci sygnalizowanych rozwi¹zañ w skali drobnej. Œwia- dome i konsekwentne operowa- nie w kompozycji elementami presti¿owymi, scenograficznymi, edukacyjnymi i marketingowymi decyduje o charakterze i wartoœ- ci za³o¿enia parkowego.

2. Podstawow¹ wartoœci¹ oraz istot- nym kryterium oceny pracy na- grodzonej jest kszta³towanie tere- nów otwartych w powi¹zaniu z rzek¹. Praca w najwy¿szym stopniu, w pe³ni konsekwentnie, zaproponowa³a dzia³ania proeko- logiczne poprzez planowany

37

zbiornik wodny oraz kontrolowa- ne nawadnianie ³¹k jako system przywracaj¹cy rzece wartoœci i funkcje przyrodnicze, z uwz- glêdnieniem warunków i bez- pieczeñstwa powodziowego.

Dodatkowo proponowana renatu- ryzacja systemu melioracji umo¿- liwi podniesienie wartoœci przy- rodniczej w zakresie bogactwa œrodowisk roœlinnych, w szczegól- noœci o znaczeniu ornitologicz- nym”.

3. „Analiza prac przekonuje o bra- ku w³aœciwej dostêpnoœci komu- nikacyjnej terenu parku, szczegól- nie w pó³nocnej czêœci, w s¹- siedztwie zabudowy jednorodzin- nej, gdzie lokalizuje siê g³ówny parking oraz program kubaturo- wy i boiska. Wydaje siê, i¿ nale-

¿y w bezpoœrednim s¹siedztwie parku projektowaæ dodatkowe parkingi od pó³nocy (z ul. ¯ernic- kiej), wschodu (przy nasypie od strony osiedla) i po³udnia oraz poprawiæ dojazdy do terenu par- ku. Obecnie zak³adana obs³uga nie umo¿liwia w³aœciwego dojaz- du dla komunikacji zbiorowej na teren parku od pó³nocy.

4. W zakresie programu praca na- grodzona trafnie i niekolizyjnie lokalizuje boiska w czêœci pó³- nocnej terenu. Propozycje kuba- turowe w obszarze parku zosta³y ograniczone do okreœlenia loka- lizacji i charakteru obiektu jako istotnego elementu kompozycji i krajobrazu w s¹siedztwie zbior-

nika wodnego. Wydaj¹ siê zasad- ne propozycje lokalizowania za- budowy uzupe³niaj¹cej program parku w bezpoœrednim s¹siedz- twie g³ównych wejœæ do parku od strony osiedli (wejœcia pó³nocne i wschodnie)”.

Praca wyró¿niona pierwsz¹ na- grod¹ zosta³a przyjêta do realizacji

jako jedno z priorytetowych zadañ na nadchodz¹ce lata.

Les³aw Chudzyñski

Wydzia³ Ochrony i Kszta³towania Œrodowiska, Urz¹d Miejski Wroc³awia

Department of Environment Protection and Ma- nagement, Municipality of City of Wroc³aw