5
Spis treści
Podziękowania ...9
I. Entomologia sądowa jako nauka Elżbieta Kaczorowska, Agnieszka Draber-Mońko ...11
II. Rys historyczny rozwoju entomologii sądowej Elżbieta Kaczorowska ...14
III. Stawonogi występujące na zwłokach Agnieszka Draber-Mońko ...21
IV. Czynniki wpływające na faunę zwłok Elżbieta Kaczorowska ...77
1. Temperatura i wilgotność ...77
2. Położenie geografi czne ...80
3. Typ siedliska i sposób ukrycia zwłok ...81
4. Światło i cień ...87
5. Przyczyna zgonu ...87
6. Dzienna i sezonowa aktywność owadów przybywających na zwłoki ...88
7. Dostępność pokarmu ...89
8. Współzawodnictwo pokarmowe ...93
V. Śmierć i zmiany pośmiertne Elżbieta Kaczorowska ...95
1. Rodzaje śmierci ...95
2. Wczesne i późne zmiany pośmiertne ...96
3. Zmiany pośmiertne zwłok zanurzonych w wodzie ...101
4. Określanie czasu zgonu metodami wykorzystywanymi w medycynie sądowej ....101
6
VI. Metody entomologiczne wykorzystywane do odtwarzania czasu zgonu zwłok „świeżych”
Elżbieta Kaczorowska ...106
1. Określanie czasu rozwoju muchówek w stałych i zmiennych warunkach termicznych ...106
2. Określanie wieku larw na podstawie ich rozmiarów ...110
3. Wykresy izomegaleniczne i izomorfeniczne ...111
4. Wartości parametrów termicznych regulujących rozwój owadów ...113
5. Określanie wieku i zachowanie się larw nieżerujących ...118
6. Określanie wieku poczwarek ...119
7. Określanie wieku postaci dorosłych...120
8. Rozwój jaj ...121
VII. Metody entomologiczne wykorzystywane do odtwarzania czasu zgonu zwłok „starych” Elżbieta Kaczorowska ...123
1. Fauna zwłok niepogrzebanych ...123
1.1. Fauna zwłok niepogrzebanych w warunkach klimatu ciepłego ...123
1.2. Fauna zwłok niepogrzebanych w warunkach klimatu umiarkowanego ...126
1.3. Pasożyty zewnętrzne wykorzystywane w odtwarzaniu czasu zgonu zwłok niepogrzebanych ...131
2. Zwłoki zmumifi kowane ...131
3. Zwłoki spalone ...132
3.1. Zwłoki ofi ary zmarłej w wyniku oparzeń ...132
3.2. Fauna zwłok spalonych ...133
4. Zwłoki powieszone ponad powierzchnią gruntu ...134
4.1. Zmiany patomorfologiczne zwłok powieszonych ...134
4.2. Fauna zwłok powieszonych ...136
5. Zwłoki pogrzebane ...141
5.1. Rozkład zwłok pogrzebanych ...141
5.2. Fauna zwłok pogrzebanych ...142
6. Zwłoki zanurzone w wodzie ...146
6.1. Śmierć w wyniku utonięcia ...146
6.2. Patofi zjologia utonięcia ...146
6.3. Wyniki sekcji zwłok ...147
6.4. Fauna zwłok zanurzonych w wodzie słodkiej ...147
6.5. Fauna zwłok zanurzonych w wodzie morskiej ...152
6.6. Czynniki uwzględniane podczas określania PMI i PMSI ...152
6.7. Owady wodne ważne podczas prób odtwarzania PMI i PMSI ...154
6.8. Pasożyty zewnętrzne na zwłokach zanurzonych w wodzie ...155
7 6.9. Zdolność do przeżywania zanurzenia w wodzie poczwarek
muchówek z rodziny Calliphoridae ...155
VIII. Inne aspekty entomologii sądowej Elżbieta Kaczorowska ...157
1. Owady notowane na konopiach siewnych ...157
2. Owady jako przyczyna zgonu ...159
2.1. Osowate (Vespidae) ...160
2.2. Pszczołowate (Apidae) ...160
IX. Entomotoksykologia Elżbieta Kaczorowska ...163
1. Pojęcie toksykologii ...163
2. Pojęcie entomotoksykologii ...164
3. Badania nad gromadzeniem związków chemicznych w organizmach owadów ...166
4. Wpływ związków chemicznych na tempo i czas rozwoju stadiów preimaginalnych muchówek nekrofagicznych ...168
X. Wykorzystywanie analizy DNA w entomologii sądowej Elżbieta Kaczorowska ...172
1. Metody analizy DNA ...172
2. Badanie DNA ważnych owadów nekrofagicznych ...173
3. Analiza genetyczna pokarmu spożytego przez nekrofagiczne owady ...175
XI. Wpływ owadów na wyniki analizy śladów krwi Elżbieta Kaczorowska ...176
XII. Metody zbierania, konserwacji i hodowli owadów notowanych na zwłokach Elżbieta Kaczorowska ...179
1. Zbieranie owadów i danych na temat siedliska w miejscu znalezienia zwłok oraz w prosektorium ...179
2. Wyposażenie entomologa sądowego ...184
3. Środki chemiczne używane do uśmiercania i konserwowania materiału entomologicznego ...185
4. Preparowanie materiału ...187
5. Hodowle owadów lądowych ...188
6. Zbieranie i hodowanie owadów wodnych ...189
8
Aneks I. Lista bezkręgowców notowanych na poszczególnych typach zwłok
Elżbieta Kaczorowska ...191
Aneks 2. Stawonogi notowane na niepogrzebanych zwłokach kręgowców w Polsce – wstępne wyniki badań Elżbieta Kaczorowska ...207
Literatura ...211
Ilustracje ...247
Indeks łacińskich i polskich nazw zwierząt...282
