Język polski

Język polski

klasa 1a LO P 11.05-15.05.2020 6h

Temat: Kasandryczne wizje. Czy wieszcze / jasnowidze powinni być doradcami rządzących ? Odprawa posłów greckich (2h)

1. Jak Kasandra przedstawia swoją sytuację ? ( Po co mię prózno , srogi

2. co przepowiada Kasandra ?

3. Wymień rady jakich udziela wieszczka mieszkańcom Troi 4. Czy Kasandrę można uznać za postać tragiczną?

5. Interpretacja wiersza Wisławy Szymborskiej Monolog dla Kasandry

A to jest moje miasto pod popiołem.

A to jest moja laska i wstążki prorockie.

A to jest moja głowa pełna wątpliwości.

To prawda, tryumfuję.

Moja racja aż łuną uderzyła w niebo.

Tylko prorocy, którym się nie wierzy, mają takie widoki.

Tylko ci, którzy źle zabrali się do rzeczy, i wszystko mogło spełnić się tak szybko, jakby nie było ich wcale.

Wyraźnie teraz przypominam sobie, jak ludzie, widząc mnie, milkli wpół słowa.

Rwał się śmiech.

Rozpalały się ręce.

Dzieci biegły do matki.

Nawet nie znałam ich nietrwałych imion.

A ta piosenka o zielonym listku - nikt jej nie kończył przy mnie.

Kochałam ich.

Ale kochałam z wysoka.

Sponad życia.

Z przyszłości. Gdzie zawsze jest pusto i skąd cóż łatwiejszego jak zobaczyć śmierć.

Żałuję, że mój głos był twardy.

Spójrzcie na siebie z gwiazd - wołałam - spójrzcie na siebie z gwiazd.

Słyszeli i spuszczali oczy.

Żyli w życiu.

Podszyci wielkim wiatrem.

Przesądzeni.

Od urodzenia w pożegnalnych ciałach.

Ale była w nich jakaś wilgotna nadzieja, własną migotliwością sycący się płomyk.

Oni wiedzieli, co to takiego jest chwila, och bodaj jedna jakakolwiek

zanim -

Wyszło na moje.

tylko że z tego nie wynika nic.

A to jest moja szmatka ogniem osmalona.

A to są moje prorockie rupiecie.

A to jest moja wykrzywiona twarz.

Twarz, która nie wiedziała, że mogła być piękna.

Temat : Retoryka dyskusji. Odprawa posłów greckich (2h)

1. Podstawowa zasadą retoryki jest :

 stosowność ( decorum)

poprawność językowa jasność wypowiedzi ozdobność

2. Retoryka a erystyka .

Retoryka to sztuka przekonywania do prawdziwych racji, erystyka - to sztuka prowadzenia sporów, bez względu na słuszność tezy i prezentowane racje( nieetyczne zastosowanie perswazji językowej).

Erystyka odwołuje się do nieuświadomionych emocji rozmówców czy słuchaczy ( np.

wzbudzanie niechęci, wywoływanie strachu). Wypowiedzi, które zawierają manipulację i odwołują się do zbiorowych emocji oraz nastawione są na pozyskanie popularności mówcy, to przejaw demagogii.( z gr. dosłowne - kierowanie ludem ).

2. Językowe środki retoryczne, np.:

 anafora

 antyteza

 apostrofa

 epifora

 hiperbola

Środki retoryczne były dokładniej omówione w I semestrze ( patrz ksero z środkami językowymi)

3. Chwyty erystyczne :

 argument ad auditorem - odwołanie się do emocji słuchaczy

 argument ad hominen - potwierdzenie swojej racji przy użyciu stanowiska przeciwnika

 argument ad personam - odwołanie się do jakiejś cechy lub rodziny mówcy, a nie do jego argumentów

 oddziaływanie na wolę - nakłanianie do jakiegoś stanowiska przez odwołanie do postaw, z którymi słuchacz chciałby się utożsamiać

 odwołanie się do autorytetu - przywołanie sądu osoby uznawanej za autorytet zamiast merytorycznego dowiedzenia swojej tezy

 odwracanie kierunku dowodzenia ( tzw. odwracanie kota ogonem)

 twierdzenie relatywne- odwołanie się do względności oceny

 uogólnienie - rozmyślnie, ucieczka w ogólniki

 zaliczanie do negatywnej kategorii pojęć - np. krytyka czyjegoś ubioru poprzez uznawanie go za niemodny

4. Analiza i interpretacja fr. Odprawy posłów greckich, s.89-91 Odpowiedz na pytania 1-10, s. 91

Temat: Parafraza psalmów Dawida. Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego (2h) 1. Psalmy

Wśród wciąż pojawiających się nakazów biblijnych, by czcić Boga, jest ten, który przypomina ludziom, aby śpiewali i grali na chwałę Stwórcy. Żydzi ów obowiązek wypełniali m.in. poprzez psalmy. Chrześcijanie (wszystkich Kościołów) przejęli ten sposób oddawania szacunku Bogu.

Właśnie Księga Psalmów to ta część Biblii, o której przekład dbano szczególnie mocno. Oczywiście, pozostałe księgi też mają ogromne znaczenie dla chrześcijan (zwłaszcza ewangelie). Jednak

to Psałterz należał do dzieł, które – jeśli decydowano się na tłumaczenie pojedynczych części Pisma Świętego – wybierano częściej niż inne.

Liturgie różnych Kościołów chrześcijańskich zawsze zawierają czytania (lub śpiew)

fragmentów Biblii. Ksiąg uznawanych za natchnione jest kilkadziesiąt. Różne Kościoły mają ten zestaw nieco odmienny – kanon biblijny różni się np. u katolików, luteranów i kalwinistów. Jednak nie ma wyznania, które pominęłoby w swych modlitwach psalmy. Co więcej, są one wykorzystywane podczas każdej mszy, a pozostałe księgi okazjonalnie: do wyboru są różne fragmenty Pisma Świętego.

Przekłady psalmów na język polski istniały na długo przed Janem Kochanowskim. Pierwsze z nich były rękopiśmienne i powstawały w jednym egzemplarzu. Najprawdopodobniej w XIII stuleciu zostały przetłumaczone dla bł. Kingi (to tylko poszlaka – nie ma żadnych materialnych dowodów na istnienie tej translacji). Pod koniec XIV wieku powstał Psałterz królowej Jadwigi (zwany

też Psałterzem floriańskim), przepięknie ilustrowany, spisany w trzech językach, a pierwotnie przeznaczony dla pierwszej żony Władysława Jagiełły.

W XV wieku pojawił się tzw. Psałterz puławski – dziś przechowywany w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. Po nim zaczęły się ukazywać drukowane Psałterze: krakowski (1532), Walentego Wróbla (1539), Mikołaja Reja (1546), Jakuba Lubelczyka (1558). A w 1579 roku w Krakowie ukazał się Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego.

2. Geneza Psałterza Dawidowego

O pracy twórczej nad Psałterzem Dawidowym Kochanowski pisał najpełniej w znanym liście do sekretarza Zygmunta Augusta, Stanisława Fogelwedera, datowanym na 6 października 1571 r. Edycja dzieła ukazała się 8 lat później w Drukarni Łazarzowej (1579), lecz w liście mowa była już o zamiarze przedstawienia królowi 30 psalmów podczas mającego się odbyć w 1572 r. sejmu. […] Kochanowski w istocie uważał Psałterz za swoje najwybitniejsze osiągnięcie poetyckie, o czym świadczy wiersz dedykacyjny dla biskupa Piotra Myszkowskiego.

Jan Kochanowski wiedział, że w pracy nad przekładem Biblii konieczne jest zachowanie niezwykle wysokich standardów literackich. Jest to dzieło specjalne, bo mające dla chrześcijan charakter prawdy objawionej. Dla zachowania rymu czy użycia szczególnie efektownego środka stylistycznego nie wolno zmieniać dogmatów. W tradycji żydowskiej istniało nawet przekonanie, że jeżeli zmienia się jedną literę w Biblii, zmienia się losy całego świata. Mistrz z Czarnolasu pamiętał o konieczności wiernego zachowania treści ksiąg Pisma Świętego, w tym – Psałterza.

Poeta był też świadom swego talentu i tego, że udostępnienie psalmów odbiorcom nie może polegać na mechanicznym zastąpieniu słów hebrajskich wyrazami w języku polskim.

Psałterz Dawidów jest parafrazą starotestamentowych psalmów. Jan Kochanowski, uznał, że psalmy to hebrajska liryka, więc zastosował wers zamiast wersetu, użył rymów oraz środków stylistycznych nieobecnych w oryginale. Nie oznacza to, że polski poeta nie respektował zawartości księgi biblijnej.

Nie zmieniał sensu psalmów i dbał, by jak w Starym Testamencie Boga ukazywać za pomocą antropomorfizacji.

Ta formuła łącząca biblijną i antyczną tradycję spodobała się współczesnym poecie. Jego Psałterz Dawidów śpiewany był w świątyniach różnych wyznań chrześcijańskich.

3. Przeczytaj Psalm 13 i Psalm 47. Odpowiedz na pytania

 przypomnij sobie klasyfikacje psalmów(tematyka) i określ rodzaj każdego z nich ; uzasadnij swój wybór

 wyjaśnij sens symboliki światła i ciemności

 ustal, które środki stylistyczne podkreślają charakter psalmów

 nazwij postawy, które przyjmuje człowiek wobec Boga

 wyjaśnij, kim jest Bóg dla człowieka

 Psałterz Dawidów to parafraza psalmów Księgi Psalmów. Odwołaj się do Biblii i wyjaśnij na czym polegają i czemu służą zmiany wprowadzone przez Kochanowskiego

4. Przeczytaj Psalm 91 i odpowiedz na pytania

 scharakteryzuj Boga przedstawionego w utworze

 zinterpretatuj metaforę z wersów 7-8; odwołaj się do tematyki psalmu

 odszukaj elementy fantastyczne w strofach 2,3, 4.; jaka jest ich rola?; który obraz mógłby zainspirować autora Opowieści z Narnii