ISSN 2083-8611 Nr 267 · 2016
Jarosław Korpysa
Uniwersytet Szczeciński
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Katedra Mikroekonomii
jarek@korpysa.pl
DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA MIKROPRZEDSIĘBIORSTW
WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
Streszczenie: Podstawowym celem artykułu jest analiza działalności innowacyjnej mi- kroprzedsiębiorstw. Realizacja niniejszego celu zdeterminowała strukturę tekstu. W części teoretycznej zostały zaprezentowane najważniejsze teorie związane z innowacyjnością jako atrybutem przedsiębiorczego funkcjonowania mikrofirmy. W szczególności doko- nano analizy schumpeterowskiej koncepcji tworzenia innowacji jako zdolności przedsię- biorcy do dostrzeżenia i wykorzystania szans przedsiębiorczych. Powyższe rozważania stały się podstawą do zaprezentowania wyników własnych badań przeprowadzonych wśród 124 mikroprzedsiębiorców w 2014 r. w województwie zachodniopomorskim.
Słowa kluczowe: innowacyjność, przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa.
Wprowadzenie
Działalność innowacyjna przedsiębiorstw należy do najważniejszych współczesnych nurtów badawczych nad przedsiębiorczością. Wynika to głównie z faktu, iż dzięki stworzeniu i wdrożeniu nowych rozwiązań przedsiębiorstwo w sposób bardziej efektywny wykorzystuje dostępne czynniki wytwórcze, co w konsekwencji skutkuje wzrostem produktywności i osiągnięciem trwałej przewagi konkurencyjnej. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że stworzenie i wdrożenie innowacji nie jest możliwe bez przedsiębiorczego innowatora, który dostrzega i wykorzystuje możliwości rynkowe, jak również w sposób kreatywny i twórczy wykorzystuje wiedzę i doświadczenie. W takim rozumieniu tworzenie innowacji jest istotne dla wszystkich przedsiębiorstw, w tym szczególnie dla mi-
Jarosław Korpysa 56
kroprzedsiębiorstw, które stanowią ponad 95% ogółu funkcjonujących w Polsce przedsiębiorstw i zatrudniają 37,9% wszystkich pracujących w przedsiębior- stwach [Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób…, 2014; Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w Polsce…, 2015].
Powyższe zależności zdeterminowały główny cel opracowania, którym jest przeprowadzenie analizy działalności innowacyjnej mikroprzedsiębiorstw. W pierw- szej części artykułu zostaną przedstawione najważniejsze rozważania teoretycz- ne dotyczące analizowanej problematyki. Rozważania te będą stanowić podsta- wę do prezentacji w części empirycznej własnych badań przeprowadzonych w 2014 r. wśród mikroprzedsiębiorstw.
1. Innowacyjność przedsiębiorstw
Współczesna literatura charakteryzuje działalność innowacyjną przedsię- biorstw m.in. jako twórcze rozpoznanie i wykorzystanie przez przedsiębiorcę możliwości przedsiębiorczych, które odzwierciedlone są w ulepszeniu lub też tworzeniu nowych produktów, usług, procesów, rozwiązań w organizacji, czy też rozwoju i doskonaleniu infrastruktury związanej z gromadzeniem, przetwa- rzaniem i udostępnianiem informacji [de Brentani, Kleinschmidt i Salomo, 2010, s. 143-160; Wolak-Tuzimek, 2010, s. 865]. W takim ujęciu podejście to zbieżne jest z schumpeterowską koncepcją przedsiębiorczości. Według Schumpetera przedsiębiorca jest innowatorem kreującym nowe lub ulepszone rozwiązania, które charakteryzują się celowością i praktycznym zastosowaniem, radykalną modyfi- kacją stosowanych uprzednio procesów oraz zerwaniem z dotychczasową istnie- jącą w danej organizacji rutyną [Galindo i Méndez-Picazo, 2013, s. 501-514].
Istotne znaczenie w tym względzie mają innowacje produktowe, nowe procesy technologiczne oraz nowe formy organizacji i zarządzania. Dzięki nim przedsię- biorstwo na rynku może osiągnąć istotną przewagę konkurencyjną. W tym miej- scu należy mieć także na uwadze, iż Schumpeter tworzenie innowacji przypisywał w znaczniej mierze dużym przedsiębiorstwom [Matusiak, Stawasz i Jewtucho- wicz, 2001]. Głównie wynikało to z procesu kreatywnej akumulacji wiedzy, która powstawała w wyniku prowadzonych przez duży podmiot gospodarczy własnych prac badawczo-rozwojowych wymagających wysokich nakładów finansowych i odpowiednich warunków technicznych. Dopiero Kirchhoff na początku lat 90.
ubiegłego stulecia wskazał, iż małe przedsiębiorstwa mogą być kreatorami in- nowacji [Kirchhoff, 1994; Kirchhoff, Linton i Walsh, 2013, s. 159-166]. Tym samym wyróżnił cztery podstawowe grupy małych podmiotów tworzących in-
nowacje, tj.: przedsiębiorstwa „rdzeń ekonomiczny”, przedsiębiorstwa „ambitne”, przedsiębiorstwa „wspaniałe”, przedsiębiorstwa „ograniczonego rozwoju”. Pierwsza grupa przedsiębiorstw charakteryzuje się wprowadzeniem innowacji tylko na początku działalności, zaś w późniejszym okresie funkcjonowania na rynku wła- ściciele firm nie dążą ani do wprowadzania nowych rozwiązań, ani także do zwiększania rozmiarów firmy. Kolejna grupa – przedsiębiorstwa „ambitne” to podmioty, które implementują innowacje tylko na początku działalności, lecz przedsiębiorcy, w odróżnieniu od przedsiębiorstw zaliczanych do grupy „rdzeń ekonomiczny”, dążą do wzrostu rozmiarów funkcjonowania, głównie poprzez wzrost zatrudnienia, wzrost sprzedaży, wzrost liczby oferowanych produktów i usług. Następna grupa przedsiębiorstw to podmioty „o ograniczonym wzroście”, charakteryzujące się tworzeniem innowacji technicznych przez cały okres funk- cjonowania, przy czym przedsiębiorcy nie dążą do osiągnięcia wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa. Ostatnią zaś grupę stanowią podmioty „wspaniałe”, które przez cały okres działalności tworzą i wdrażają innowacje i tym samym odnoto- wują dynamiczny wzrost i rozwój [Kirchhoff, Linton i Walsh, 2013, s. 159-166].
Bez względu na wielkość podmiotów tworzących innowacje, ważnym źró- dłem kreowania nowych rozwiązań jest dostrzeżenie i wykorzystywanie przez przedsiębiorcę możliwości przedsiębiorczych, które Shane i Venkataraman utoż- samiają z możliwościami biznesowymi [Shane i Venkataraman, 2000, s. 217-226].
Tym samym, jak podkreśla Kirzner, rolą każdego przedsiębiorcy jest zidentyfi- kowanie dzięki tzw. wyczuleniu i posiadanym zdolnościom odkrywczym możli- wości biznesowych, ocenienie ich pod kątem urynkowienia i prawdopodobieństwa uzyskania zyskowności, a następnie ich urealnienie [Yu, 2001, s. 50]. Podejście to zbieżne jest z schumpeterowską triadą innowacji procesowej, w której inno- wacja stanowi proces generowania nowych rozwiązań warunkujących zmianę funkcjonowania przedsiębiorstwa. W takim ujęciu proces kreowania innowacji obejmuje następujące etapy:
– generowanie wiedzy, – konceptualizację pomysłu, – optymalizowanie,
– wdrożenie innowacji [Baruk, 2011, s. 113-127].
W pierwszej fazie procesu kreowania innowacji istotną rolą jest gromadze- nie przez przedsiębiorcę wiedzy i doświadczenia. Możliwe jest to m.in. dzięki kształceniu ustawicznemu pracowników i przedsiębiorcy, zachęcaniu pracowni- ków do dzielenia się pomysłami, pozyskiwaniu wiedzy z literatury branżowej, internetu, konferencji, prowadzeniu badań i analiz dotyczących aktualnych po- trzeb rynkowych.
Jarosław Korpysa 58
W efekcie powyższych działań w organizacji zachodzi proces transformacji wiedzy niejawnej (cichej) w wiedzę formalną, co jest tożsame z konceptualizacją wiedzy. Dzięki temu przedsiębiorca tworzy pomysły w zakresie kreowania in- nowacyjnych rozwiązań. Pomysły te w kolejnym etapie, tj. w fazie optymalizacji, poddawane są weryfikacji pod kątem ich urzeczywistnienia. W tym względzie istotna jest ocena możliwości przystosowania struktury organizacyjnej, informa- tycznej, procedur w danej organizacji na potrzeby wdrażania innowacji przy jednoczesnym zapewnieniu finansowania dla realizacji przedsięwzięć i ocenie zyskowności prowadzonych działań. W ostatniej fazie procesu tworzenia inno- wacji zostaje stworzony prototyp innowacyjnego rozwiązania, który po wpro- wadzeniu niezbędnych modyfikacji zostaje urealniony.
Mając na względzie powyższe zależności należy stwierdzić, iż innowacja jest wynikiem przedsiębiorczego działania interesariuszy przedsiębiorstwa. Tym samym działalność innowacyjna jest składową orientacji przedsiębiorczej, która w literaturze przedmiotu jest definiowana jako strategia działania przedsiębior- czych firm charakteryzujących się dynamicznym wzrostem [Gaweł, 2013, s. 41].
Ponadto działalność innowacyjna jako element orientacji przedsiębiorczej wska- zuje na zaangażowanie przedsiębiorstwa w kreatywne procesy tworzenia no- wych rozwiązań, a także na tworzenie kultury innowacyjności opartej na otwar- tości na nowatorskie pomysły wszystkich interesariuszy firmy. W takim kontekście działalność innowacyjna nie tylko jest utożsamiania z schumpeterowską kon- cepcją twórczej destrukcji, lecz także z imitacją innowacji, co oznacza, iż inno- wacje nie muszą oznaczać tworzenia rozwiązań dotychczas nieznanych, lecz istotne jest to, aby stanowiły nowe rozwiązania na rynku lub też dla danego przedsiębiorstwa [Alegre i Chiva, 2013, s. 491-507].
2. Metodologia badawcza. Charakterystyka badanych przedsiębiorstw Badanie ankietowe przy wykorzystaniu techniki CATI zostało przeprowa- dzone w sierpniu 2014 r. wśród 124 właścicieli (przedsiębiorców) mikroprzed- siębiorstw funkcjonujących na terenie województwa zachodniopomorskiego.
Wybór obszaru badawczego został zdeterminowany przez fakt, iż region Pomo- rza Zachodniego w porównaniu do pozostałych województw ma największy udział funkcjonujących mikroprzedsiębiorstw w liczbie ogółem podmiotów funkcjonujących w regionie (96,3%). Ponadto jest drugim po województwie ma- zowieckim regionem z największą liczbą działających przedsiębiorstw przypa- dających na 10 tys. mieszkańców (1279 przedsiębiorstw). Ważnym kryterium
doboru było także to, iż dotychczasowe doświadczenia badawcze autora w wo- jewództwie zachodniopomorskim zapewniały szerszą perspektywę badawczą, dając również większe prawdopodobieństwo uzyskania zgody na udział w bada- niach mikroprzedsiębiorstw.
Dokonując charakterystyki badanej populacji należy stwierdzić, iż najczę- ściej były to przedsiębiorstwa działające na rynku 5 lat i dłużej (60%). Niewielki odsetek firm funkcjonował do 2 lat (sumaryczny odsetek 8%).
Tabela 1. Charakterystyka badanych mikroprzedsiębiorstw Długość
funkcjonowania w latach
Liczba Procent Dominujący
profil Liczba Procent
1 4 3% handlowy 22 18%
2 6 5% usługowy 92 74%
3 23 19% produkcyjny 10 8%
4 16 13% Liczba
zatrudnionych Liczba Procent
5 i więcej 75 60% 0 54 44%
Forma prawna Liczba Procent 1 do 3 37 30%
Jednoosobowa
działalność 98 79% 4 do 6 16 13%
Spółka jawna 3 2% 7 do 9 17 14%
Spółka cywilna 10 8%
Wielkość rocznych
przychodów Liczba Procent Spółka z o.o. 9 7% do 100 tys. 64 52%
Spółka
komandytowo-akcyjna 4 3% 101-500 tys. 27 22%
Obszar działania Liczba Procent 501 tys.-1 mln 17 14%
Rynek lokalny 47 38% 3,1 mln-5 mln 4 3%
Rynek regionalny 46 37% powyżej 5 mln 12 10%
Rynek krajowy 22 18%
Rynek międzynarodowy 9 7%
Źródło: Na podstawie przeprowadzonych badań.
Biorąc pod uwagę dominujący profil działalności, można zaobserwować, iż trzy czwarte badanej populacji działało w sektorze usługowym, zaś co piąty podmiot w sektorze handlowym. Najmniej firm funkcjonowało w sektorze pro- dukcyjnym (8%). Ponadto, analizując obszar działania badanych firm należy stwierdzić, iż najwięcej przedsiębiorstw funkcjonowało na rynku lokalnym
6
( j j b k t z w 4 m m 3
b w i
R Ź
n w n z k c p m d 60
(38%
jow jedn były kom trud zatr w p 4 i mio mni 3. W
bior wie i wd
Rys Źród
nyc w c now zbio któr czym prze mie dzia
%) wym noo y na man
dnie rudn prze
wię otów iej p
Wy W rstw edzi
droż
s. 1.
dło: N
Zg ch m ciąg we r
orow re z m w eds ejscu
ałal i re m (1 osob astę ndyt
enia niał edzi ęcej w (5 prz
ynik W ce w w
i na żył
Dz Na po
god mik gu o roz woś zatr wśr ięb u n lnoś
egio 8%
bow ępuj tow a pr ło p iale j pr 52%
eds
ki b elu w pi a py a in
ziała odsta
dnie krop osta zwią
ści, rudn ród
iors nale
ści ona
%). W we p ując wo-a
rzed prac e od raco
%) sięb
bad zd ierw ytan nno
alno awie
e z prze tnic ązan , m niał firm stw eży inn
alny Wa prow
e fo akcy dsię cow d 1 own
osią bior
dań diag wsz nie d
wac
ość i e prze
otr edsi ch t nia.
możn ły m m, k wa, k do now
ym ( arto wad orm yjn ębio wnik do nikó ąga ców
ń gnoz
ej k dot cje.
inno epro
rzym iębi trze . B na min
któr któr odać wacy
(37 tak dzą my p
a ( orst ków o 3
ów ała r w w
zow kole tycz . Sz
owa wad
man iors ech iorą zao nimu
re n re n ć, i yjn
7%) kże
ce d praw 3%
tw, w, z
pra . N roc wska
wan ejno zące zcze
acyjn dzony
nym stw lat ąc obse
um nie p nie z iż w nej
, a zau dzia wne
%) o mo zaś acow Nale
zne azał
nia ości e te egó
na m ych b
mi r (6 inn pod erw 4 p pod zatr wśró
pod Ja
naj uwa ałal e: sp oraz ożna
30 wn ży e pr
ło n
dzi i po ego, ółow
mik bada
rezu 60%
now d u wow pra dejm rudn ód dmi
arosł
mn aży lnoś pół z sp
a st
% ikó tak rzyc na r
iała opro , cz we w
krop ń.
ulta
%) z wacj wag wać, acow
mow niał
naj ioty
ław
niej yć, i ść g ka półk twie zad ów.
kże cho rocz
lno osz zy f wyn
rzed
atam zade ji. N gę , iż wni wały
ły o jczę y w
w Ko
na iż z gosp
cyw ka j erdz dekl
Ty nad ody
zne
ości zono firm
niki
dsię
mi n ekla Nat
pos ż za ków y d osób
ęsts wym
orpy
ryn zdec pod wiln jaw zić, laro ym
dmi na obr
inn o pr ma w
i pr
ębio
nale aro om szcz azw w i dział b or szyc mien
ysa
nku cyd darc na ( wna , iż owa sam ieni
po roty
now rzed w o reze
orstw
eży wał miast zeg wycz
dz łaln raz ch niał
u mi dow czą (8%
(2 44 ało mym
ić, ozio
y po
wac dsię stat entu
w w
stw ła b t 40 góln
zaj iała nośc dzi prz ły:
iędz wana (79
%), s
%) 4%
zat m n iż w omie
owy
cyjn ębio tnic uje r
w lat
wier brak 0%
ne k tw ały ci in
iała zycz bra
zyn a w 9%) spó
. O mik trud najm
wię e d yżej
nej orcó ch t
rys.
tach
rdzi k t
firm kryt worz na nno ały m
zyn ak
naro więk ). W łka Ocen
krop dnie mni ększ do 1 ej 1
wś ów trze . 1.
h 20
ić, two m tw teri zyły
ryn owa
min n br
wy odow kszo W d
z o niaj prz enie iej f zość 100 mln
ród o u ech
12-2
iż w rze wor a p y in nku acyj nim raku yma
wym ość
alsz o.o.
jąc zeds e m firm ć ba tys n zł
d m udz lata
210
wię nia rzy podz
nno u 3 nej mum
u p agań
m ( firm zej
(7%
stru sięb mies m z ada s. z ł (1
mikr ziele
ach
04
ększ a i yło i ział owa i 4 , do m 5 l ode ń r
(7%
m to kol
%), ukt bior zcz zatru anyc zł, z 3%
ropr enie h stw
zość wd i wd łu b acje
lat omi lat.
ejm rynk
%) i o fi lejn , sp turę rstw zące udn ch p zaś
%).
rzed e od wor
ć b droż dro bad fir ta. P inow W mow kow
kra irm nośc
ółk ę za w ni e si niał pod
naj
dsię dpo rzył
ada żeni żył dane
rmy Prz wał tym wani
wyc a- my
ci ka a- ie ię ło d-
j-
ę- o- ła
a- ia ło ej y, zy ły m ia ch
(56%), wysokie koszty tworzenia i wdrożenia innowacji (43%), brak środków finansowych (41%) oraz brak możliwości ich pozyskania (38%).
W kolejnym etapie badania poproszono przedsiębiorców innowacyjnych podmiotów o określenie rodzaju stworzonej i wprowadzonej innowacji. W pyta- niu tym respondenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź. Uzyskane re- zultaty prezentuje tabela 2.
Tabela 2. Rodzaj tworzonej innowacji
Rodzaj innowacji Liczba Procent
Produktowa (rozwój nowego produktu lub usługi) 58 47%
Procesowa (zmiana procesu wytwarzania lub świadczenia usług) 50 40%
Marketingowa (zmiana w procesie sprzedaży i dystrybucji oferowanych
produktów i usług) 17 13%
Organizacyjna (zmiana w sposobie funkcjonowania przedsiębiorstwa,
zmiana organizacji pracy, organizacji zarządzania) 17 13%
Źródło: Na podstawie przeprowadzonych badań.
Najwięcej przedsiębiorstw stworzyło i wdrożyło innowacje produktowe (47%) oraz procesowe (40%), przy czym najmniej marketingowe (13%) i orga- nizacyjne (13%). Ponadto, biorąc pod uwagę poszczególne kryteria podziału ba- danej populacji, zaobserwowano, iż znacznie częściej innowacje procesowe two- rzone były przez firmy działające głównie na rynku lokalnym, zaś produktowe na rynku regionalnym i krajowym. Natomiast analizując strukturę odpowiedzi według osób zatrudnionych należy stwierdzić, iż najczęściej innowacje produk- towe tworzyły firmy niezatrudniające żadnego pracownika, zaś procesowe były najczęściej tworzone przez firmy zatrudniające od 1 do 6 pracowników. W przy- padku innowacji organizacyjnych oraz marketingowych nie zaobserwowano istot- nych zróżnicowań dla poszczególnych kryteriów podziału badanej zbiorowości.
W prowadzonym badaniu postanowiono także dokonać analizy źródeł two- rzenia i wdrożenia innowacji (rys. 2).
Wśród dominujących źródeł tworzenia i wdrożenia innowacji najczęściej były wymieniane inspiracje i pomysły właściciela firmy (73%), zakup od innych przedsiębiorstw oraz inspiracja klientów (52%). Najmniejsza ilość wskazań doty- czyła następujących odpowiedzi: wyniki własnych prac badawczo-rozwojowych (18%) oraz inspiracja i pomysły pracowników firmy (27%). W tym miejscu na- leży podkreślić, iż bez względu na podział kryterium badanej populacji struktura odpowiedzi na to pytanie wśród przedsiębiorstw była podobna. Jednocześnie poproszono respondentów o określenie głównych przyczyn w zakresie wyboru poszczególnych źródeł tworzenia innowacji. Przedsiębiorstwa, które w procesie tworzenia innowacji bazowały na inspiracji oraz pomysłach właściciela firmy,
6
w n p n n k w w
R Ź
ź n d m c 62
wśr now pu o nie nyc kup wyt wym
Rys Źród
źród nieg dejm mie ca m
ród wyc od inn ch p pić s
two mag
s. 2.
dło: N
Is deł go p mow ejscu móg
głó ch r
inn now prz spra orze
gan
Mo Na po
totn fin pro wan
u n gł w
ówn ozw nych wacj
zeds awd enia nia r
otyw odsta
ną nans ocen nie nadm wyró
nyc wiąz
h pr ji. W sięb dzo a. N
rynk
wy d awie
czę sow nta
dz mie óżn
ch m zań rze W p bior one Nato kow
dzia e prze
ęści wani roc ziała enić nić k
mot ń wy
dsię przy rstw roz omi we.
ałaln epro
ą b ia p czny alno ć, iż
kilk tyw ymi ębio ypa w, d
zwią ast
nośc wad
bada proc ych ości ż w ka ź
wów ieni orst adku dom ąza
dla
ci in dzony
ania cesu h pr
i in prz źród
w w iały tw u ko mino anie
a źr
nnow ych b
a b u tw rzyc nno zyp deł.
Ja
wyko y na
ora olej ow , kt ródł
wac bada
było wor cho owa adk
arosł
orzy ajcz az w jneg ały tóre ła in
cyjn ń.
o ta rzen odów acyj
ku ź ław
ysta zęśc więk
go ź od e ko
nsp
nej
akże nia i w ( nej źród
w Ko
ania ciej kszy źró dpo oszt pirac
e pr i w (tab w deł
orpy
a te niż y w dła owie
tow cja
rzep wdro
bela w la fin
ysa
ego ższy wpły , ja edz wały kli
pro ożen a 3) atac ans
o źr y k yw akim zi, y mn
ient
wad nia
, ja h 2 sow
ródł kosz prz m by iż niej tów
dze inn aki 201 wani
ła w zt, n
zed ył z
prz j, n w do
enie now był 2- ia in
w p niż dsięb
zaku zed niż w
omin
e di wacj ł pr 21 nno
pro w p bior up sięb wyn now
iagn ji (r rzez 04.
owa ces przy rcó inn bior niós wał
noz rys.
zna N acji
sie ypa w n now
rstw słby a o
zy w 3) czo ależ
prz kre adku
na t wacj
wa y ko
dpo
w z ora ony ży zeds
eow u z two i od wo oszt owi
zakr az ś na w sięb
wani aku orze d in olał
t ic iedź
resi śred a po tym bior
ia u- e- n- ły
h ź:
ie d- o- m r-
R Ź
t n m ś ś b n t t 4
n d p T
Ź Rys Źród
two nad mec środ środ bior nato tylk two 4 la
nyc dzia przy Tab
Mni Pom Pom Pom Wię Źród
s. 3.
dło: N
Zg orze dto
chan dki dki rstw omi ko f orze ata i D ch n ałaj y cz bela
iej n międz międz międz ęcej n dło: N
Źró Na po
god enia
w n niz
un z w n
iast firm enie
i wi oko na i
ące zym a 3.
i
iż 3%
zy 3%
zy 5, zy 8, niż 1 Na po
ódła odsta
dnie a i w
niew m nijne
bud nie w
t jes my
e inn ięce onu
nno e w m na
Śred inno
%
% a ,1%
,1%
12%
odsta a fin
awie
e z wdr
wie wsp e (7 dże wsk st fa dzi now ej.
ując owa w wo ajm dni owa
5%
a 8 % a 12
awie nans e prze
otr roże elki
pół 7%
etu kaza fakt
ałaj wac
c oc acje ojew mnie
roc acyj
% 2%
e prze sow
epro
rzym enia
m łfina
%). W pań ało , iż jące cji z
ceny e m
wód ej po czny
ną
epro wani
wad
man a in
stop ans W ństw
na z p e n z in
y ś możn
dztw owy y pro
wad a tw dzony
nym nnow pni ow prz wa a to
poż a ry nnym
śred na z wie yże ocen
dzony worz
ych b
mi wac
u w wani
zypa ora źró życz ynk mi p
dnie zao e za ej 12
nt p
ych b zeni bada
rez cji b wyk ia z adk az ódło zek ku d prz
ego obse acho
2%
przy
bada ia i
ń.
zulta były korz
z in ku p ven o fi i k do
eds
pr erw odn
% (pa ycho
ń.
wdr
atam y śr zyst nny poz ntur inan kred
3 l sięb
roce ow niop
atrz odów
roże
mi rod tyw ymi zost
re c nso dytó
at, bior
enta ać, pom z tab
w pr enia
dom dki w wane
pr ałyc cap owan
ów nat rstw
a ro iż mors
bela rzez
a inn
min wła
e b rzed ch pital
nia ora tom wam
ocz naj skim
a 3) znac Lic
now
nują asne były dsię wa l, ż tw az fu mias mi p
znyc jczę m p ).
czan
czba 23 39 39 15 8
wacj
ącym e pr y po ębio arian
żadn worz
fund st n podm
ch ęści prze
nych firm
i
m rzed
oży orstw
ntów ne zeni dusz
ajcz mio
prz iej m ezna
h na m
źró dsię yczk wam w o
z b ia i zy u zęś oty
zych mik acz a dz
ódłe ębio ki i
mi odp bad inno
unij ciej dzi
hod krop zały
ziała em
orstw kr (13 pow dany owa jny j w ałaj
dów prze y od
alno fin w ( redy 3%
wied ych acji ych wspó
jące
w pr eds d 3%
ość
Pro 19 3 3 12 6
ans (93%
yty ), c dzi, h pr i. C kor ółfin
e na
rzez sięb
% d
ocent 9%
1%
1%
2%
6%
sow
%).
(13 czy
to rzed Ciek
rzys nan a ry
zna biors
do
t
wani . Po 3%) y te
jes dsię kaw staj nsuj ynk
aczo stw 8%
ia o-
), eż st ę- wy
ją ją ku
o- wa
%,
Jarosław Korpysa 64
Analizując powyższą strukturę odpowiedzi według kryterium podziału ba- danej populacji, można zauważyć znaczne zróżnicowanie w przypadku dominu- jącego profilu działalności oraz wielkości rocznych przychodów. Tym samym zaobserwowano, iż tylko mikroprzedsiębiorstwa działające w sektorze produk- cyjnym przeznaczają na tworzenie innowacji więcej niż 12%, natomiast naj- mniej, to jest poniżej 3%, podmioty funkcjonujące w sektorze handlowym. Jed- nocześnie najwięcej podmiotów sektora usługowego przeznacza na tworzenie innowacji między 3% a 12%. W przypadku wielkości rocznych przychodów za- uważono, iż wśród grupy przedsiębiorstw przeznaczającej na tworzenie innowacji do 5% przeważają podmioty osiągające roczne przychody do 500 tys., zaś w grupie podmiotów przeznaczającej od 5,1% do 8% dominują firmy o przychodach od 501 tys. do 1 mln zł. Natomiast w grupie firm przeznaczających więcej niż 12%
rocznych przychodów dominują podmioty osiągające roczne przychody powyżej 5 mln zł.
Podsumowanie
Reasumując należy stwierdzić, iż działalność innowacyjna jest atrybutem przedsiębiorczości, który kształtuje możliwości rozwojowe podmiotów rynkowych.
W takim ujęciu innowacja staje się źródłem wzrostu dla przedsiębiorstw. Two- rzenie i kreowanie przez podmioty nowych rozwiązań nie tylko zapewnia im trwałość na rynku, ale również umożliwia osiągnięcie przewagi konkurencyjnej.
Mając na uwadze wyniki przeprowadzonych badań należy stwierdzić, iż większość funkcjonujących w województwie zachodniopomorskim mikroprzed- siębiorstw nie tworzy innowacji wskutek braku wymagań rynku oraz wysokich kosztów prowadzenia działalności innowacyjnej i braku możliwości finansowa- nia wspomnianej działalności. Te zaś podmioty, które tworzą nowe rozwiązania, najczęściej kreują innowacje produktowe i procesowe, podkreślając jednocze- śnie, iż główną inspiracją dla tworzenia nowych rozwiązań są pomysły właści- ciela lub klientów firmy. Ponadto jako istotne źródło innowacji wyróżniają także zakup od innych przedsiębiorstw sprawdzonych innowacyjnych rozwiązań.
Warto także nadmienić, iż niezależnie od źródeł tworzenia innowacji, w znacz- niej mierze finansują tworzenie innowacji z własnych źródeł, przeznaczając na działalność innowacyjną maksymalnie do 8% rocznych przychodów.
Powyższe wyniki w zakresie ilości innowacyjnych mikroprzedsiębiorstw, a także rodzaju tworzonej innowacji mogą świadczyć o umocnieniu w przyszło- ści pozycji rynkowej analizowanego segmentu przedsiębiorstw. W tym miejscu
należy mieć na uwadze, iż w 2010 r. tylko 23% mikroprzedsiębiorstw tworzyło innowacje [Juchniewicz i Grzybowska, 2010]. Tym samym na przestrzeni ostat- nich 4 lat w badanym województwie odnotowano wzrost (ponad 50%) wśród mikrofirm tworzących innowacje. Ponadto nie może dziwić fakt, iż przedsię- biorca-właściciel jest głównym innowatorem, gdyż wynika to z charakteru funk- cjonowania mikroprzedsiębiorstw, a także z małej liczby osób zatrudnionych w analizowanych podmiotach. Jednocześnie pewną przeszkodą w podniesieniu konkurencyjności badanych podmiotów może być wysoki udział finansowania działalności innowacyjnej ze środków własnych mikroprzedsiębiorstw. Może to zdeterminować w przyszłości mniejszą dynamikę wzrostu produktywności i być przyczyną utraty płynności finansowej mikroprzedsiębiorstw. Tym samym nie- zbędne jest podjęcie działań przez instytucje państwowe czy samorządowe w ce- lu ułatwienia finansowania tworzenia innowacji przez mikroprzedsiębiorstwa przy jednoczesnej intensyfikacji działalności innowacyjnej mikrofirm.
Literatura
Alegre J., Chiva R. (2013), Linking Entrepreneurial Orientation and Firm Performance:
The Role of Organizational Learning Capability and Innovation Performance, „Journal of Small Business Management”, Vol. 51(4).
Baruk J. (2011), Wiedza w procesach tworzenia innowacji, „Organizacja i Kierowanie”, nr (4).
Brentani U. de, Kleinschmidt E.J., Salomo S. (2010), Success in Global New Product Development: Impact of Strategy and the Behavioral Environment of the Firm,
„Journal of Product Innovation Management”, Vol. 27(2).
Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2013 r.
(2015), GUS, Warszawa.
Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w Polsce w 2013 r. (2014), GUS, Warszawa.
Galindo M.Á., Méndez-Picazo M.T. (2013), Innovation, Entrepreneurship and Economic Growth, „Management Decision”, Vol. 51(3).
Gaweł A. (2013), Proces przedsiębiorczy: tworzenie nowych przedsiębiorstw, Difin, Warszawa.
Juchniewicz M., Grzybowska B. (2010), Innowacyjność mikroprzedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa.
Kirchhoff B.A. (1994), Entrepreneurship and Dynamic Capitalism: The Economics of Business Firm Formation and Growth, ABC-CLIO.
Kirchhoff B.A., Linton J. D., Walsh S.T. (2013), Neo‐Marshellian Equilibrium versus Schumpeterian Creative Destruction: Its Impact on Business Research and Economic Policy, „Journal of Small Business Management”, Vol. 51(2).
Jarosław Korpysa 66
Matusiak K.B., Stawasz E., Jewtuchowicz A. (2001), Zewnętrzne determinanty rozwoju innowacyjnych firm, Katedra Ekonomii UŁ, Łódź.
Shane S., Venkataraman S. (2000), The Promise of Entrepreneurship as a Field of Research,
„Academy of Management Review”, Vol. 25(1).
Wolak-Tuzimek A. (2010), Determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, WN PWN, Warszawa.
Yu T.F.L. (2001), Entrepreneurial Alertness and Discovery, „The Review of Austrian Economics”, Vol. 14(1).
INNOVATION ACTIVITIES OF MICROFIRMS IN WEST POMERANIA REGION – RESULTS OF SURVEY
Summary: The main aim of this article is to analyze innovation among micro- enterprises. In the first part of article was presented the most important theories associated with innovation as an attribute of entrepreneurial company. Theoretical considerations were the basis for presenting the empirical part of the results of own research conducted among micro-enterprises in West Pomerania Region. The research was conducted among 124 micro-enterprises in 2014.
Keywords: innovation. entrepreneurship, microfirms.
