1. Miasto i rozwój kapitalizmu w Ziemi obiecanej Władysława Reymonta
1. 1. Cele lekcji
1. a) Wiadomości Uczeń:
• zna genezę i współczesne znaczenie pojęcia: ziemia obiecana,
• zna historię miasta Łódź,
• zna realia historyczne związane z rozwojem kapitalizmu na ziemiach polskich,
• potrafi wymienić społeczne skutki uprzemysłowienia,
• zna fabułę powieści Ziemia obiecana.
2. b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi wytłumaczyć wymowę tytułu powieści Ziemia obiecana,
• umie przeprowadzić analizę porównawczą obrazu wsi i miasta w powieściach Władysława Reymonta,
• ma świadomość pozytywnych aspektów przenikania się różnych kultur,
• potrafi w sposób barwny i osobisty opisać swoje miasto.
2. 2. Metoda i forma pracy
Metoda sprawdzająca: uczniowie przybliżają fabułę powieści.
W formie referatu: jeden z uczniów przedstawia historię miasta Łódź.
Metoda oglądania: prezentacja zdjęć XIX-wiecznej Łodzi. Projekcja fragmentu filmu Ziemia obiecana (opcjonalnie).
W formie wykładu: nauczyciel przybliża realia historyczne związane z rozwojem przemysłu i kapitalizmu na ziemiach polskich.
Metoda problemowa: dyskusja na temat społecznych i kulturowych aspektów współżycia ze sobą różnych narodowości.
3. 3. Środki dydaktyczne
1. Zdjęcia przedstawiające architekturę Łodzi końca XIX wieku.
2. Film Ziemia obiecana w reżyserii Andrzeja Wajdy.
3. Powieść Ziemia obiecana Władysława Reymonta.
4. 4. Przebieg lekcji
1. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel pyta uczniów o pochodzenie terminu: ziemia obiecana. Uczniowie przypominają biblijny kontekst związany z powyższym pojęciem. Podają własne propozycje ziemi obiecanej początku XXI stulecia. Zastanawiają się, dlaczego Władysław Reymont użył tego
sformułowania w tytule powieści opowiadającej o rozwoju kapitalizmu w Łodzi końca XIX wieku.
2. b) Faza realizacyjna
Wybrani uczniowie zarysowują fabułę Ziemi obiecanej. Wymieniają głównych bohaterów powieści i przedstawiają ich charakterystyki.
Nauczyciel przypomina kontekst historyczny fabuły utworu Władysława Reymonta.
Wspomina o zapoczątkowanej w Anglii rewolucji przemysłowej, która w sposób diametralny przeobraziła struktury społeczne, wpłynęła na politykę i odmieniła życie wielu ludzi.
Nauczyciel mówi m.in. o migracjach ze wsi do miast, o wielkich przemysłowcach i rodzącej się klasie robotniczej oraz o charakterze rozwijających się dynamicznie stosunków
kapitalistycznych.
Jeden z uczniów, na podstawie przygotowanych notatek, zarysowuje historię miasta opisanego przez Władysława Reymonta. Wypowiedź koncentruje wokół okresu
przedstawionego w Ziemi obiecanej. Pozostali uczniowie oglądają zdjęcia przedstawiające architekturę Łodzi 2. połowy XIX stulecia.
Uczniowie przypominają sobie, jakimi barwami Władysław Reymont malował wieś w powieści Chłopi. Konfrontują to z obrazem miasta w Ziemi obiecanej. Odpowiadają na pytanie: jak polski noblista postrzega miasto i toczące się w nim życie. Nauczyciel zwraca uwagę na sposób ujęcia tego tematu przez Honoriusza Balzaka w powieści Ojciec Goriot.
Nauczyciel opowiada o Łodzi końca XIX wieku jako o mieście wielu narodowości. Wymienia trzy najważniejsze: niemiecką, polską i żydowską. Mówi o ich współistnieniu
i wzajemnym przenikaniu się. Zwraca uwagę uczniów na ubogacający i rozwijający człowieka aspekt koegzystencji odmiennych kultur. Jednocześnie podkreśla, że często to bycie koło siebie pełne jest antagonizmów i konfliktów. Uczniowie zastanawiają się, co decyduje o takim lub innym obrazie różnych narodowości żyjących w jednym miejscu.
3. c) Faza podsumowująca
Uczniowie w oparciu o wiadomości z lekcji zastanawiają się nad wymową tytułu dzieła Władysława Reymonta.
5. 5. Bibliografia
1. Dinter H., Spod czarnych dymów. Łódź w latach 1861-1918, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1978.
2. Ihnatowicz I., Społeczeństwo polskie 1864-1914, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1988.
3. Reymont W., Ziemia obiecana, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000.
6. 6. Załączniki
1. Zadanie domowe Napisz wypracowanie na wybrany temat:
• Przedstaw subiektywny obraz Twojego miasta. Postaraj się użyć jak najwięcej określeń opisujących jego charakter.
• Ziemia obiecana – miejsce, w którym chciałbym spędzić całe swoje życie.
7. 7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. 8. Uwagi do scenariusza
brak
