Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województw 2002 r.

(1)

Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województw 2002 r.

Czêœæ III opracowania, traktuj¹ca o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województw jest elemen- tem uzupe³niaj¹cym materia³. Zosta³a ona po raz pierwszy przygotowana na podstawie danych z roku 2000, celem zaprezentowania sytuacji na kolejnym szczeblu podzia³u terytorialnego kraju, za pomoc¹ analogicznej metody, lecz z uwzglêdnieniem innego zbioru cech wyjœciowych. Ranking województw nie ma ¿adnego powi¹zania z analiz¹ gminn¹ i po- wiatow¹, jest odrêbnym opracowaniem z innym zakresem przyjêtych cech, które umo¿liwiaj¹ szersz¹ analizê na tym poziomie.

Gdy po raz pierwszy przyst¹piono do oceny sytuacji spo³eczno-gospodarczej województw (w 2000 r.), zaproponowano zdecydowanie bardziej obszerny zestaw cech ni¿ przyjêty w analizie dla gmin i po- wiatów. By³o to podyktowane wiêksz¹ dostêpnoœci¹ do danych i wskaŸników, jakie s¹ mo¿liwe do pozy- skania w uk³adzie województw. Zestaw ten nastêp- nie zosta³ poddany weryfikacji za pomoc¹ analizy zale¿noœci korelacyjnych i ostatecznie po wyelimi- nowaniu silnie skorelowanych cech, zaproponowano nastêpuj¹cy zestaw wskaŸników do opisu sytuacji spo³eczno-gospodarczej województw²⁴, który jest wykorzystany w niezmienionej postaci równie¿

w tegorocznej analizie:

• zak³ady osób fizycznych i spó³ki cywilne w przeliczeniu na 1000 mieszkañców,

• produkcja sprzedana przemys³u na 1 mieszkañca,

• nak³ady na sektor B + R²⁵na 1 mieszkañca,

• mieszkania oddane do u¿ytku na 1000 ludnoœci,

• plony zbó¿ podstawowych z 1 ha,

• przeciêtny roczny udój mleka od krowy,

• ma³¿eñstwa zawarte na 1000 ludnoœci,

• przyrost rzeczywisty na 1000 mieszkañców,

• wspó³czynnik obci¹¿enia demograficznego,

• udzia³ dzieci i m³odzie¿y w strukturze ludnoœci,

• pracuj¹cy w gospodarce narodowej w przeliczeniu na 1000 ludnoœci,

• stopa bezrobocia,

• udzia³ absolwentów w strukturze bezrobotnych,

• udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych w strukturze bezrobotnych,

• przeciêtny miesiêczny dochód rozporz¹dzalny na 1 osobê w gospodarstwie domowym,

• przeciêtna miesiêczna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ,

• korzystaj¹cy ze œwiadczeñ pomocy spo³ecznej na 10 tys. mieszkañców,

• samochody osobowe zarejestrowane na 1000 ludnoœci,

• ludnoœæ obs³ugiwana przez oczyszczalnie œcie- ków w % ogó³u ludnoœci,

• standardowe ³¹cza g³ówne na 1000 mieszkañców,

• drogi publiczne o nawierzchni twardej na 100 km² powierzchni.

Dla wybranych danych statystycznych ustalono charakterystyki pozwalaj¹ce na ocenê stopnia zró¿- nicowania 16 województw. Tabela 23 przedstawia zaproponowany zbiór wskaŸników statystycznych, s³u¿¹cych ocenie poziomu rozwoju spo³eczno-gospodarczego oraz okreœleniu dysproporcji rozwojo- wych województw.

Analiza danych wyjœciowych s³u¿y do okreœlenia ró¿nic pomiêdzy wskaŸnikami charakteryzuj¹cymi poszczególne obszary (regiony). W wiêkszoœci przypadków nie s¹ one tak znaczne, jak notuje siê to w rankingu gminnym. Do wyj¹tków nale¿y wskaŸ- nik nak³adów na sektor B + R w przeliczeniu na 1 mieszkañca. Wartoœæ maksymalna tego wskaŸni- ka jest ponad 35 razy wiêksza od minimalnej i w po-

24Pe³ny zestaw wskaników wyjciowych, jaki zosta³ zaproponowany do oceny sytuacji spo³eczno-gospodarczej województw, ich charakterystyka, analiza zale¿noci korelacyjnych oraz odrzu- cone na jej podstawie wskaniki s¹ przedstawione w publikacji Sy- tuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym w 2000 r. (analiza z wykorzystaniem metody takso- nomicznej), Urz¹d Marsza³kowski Województwa Opolskiego, Opo- le 2002, s. 56 i nast.

25Badania i rozwój.

(2)

T a b e l a 23 Charakterystyka wskaników statystycznych do oceny sytuacji spo³eczno-gospodarczej województw*

Wskaniki Max. Min. Relacja

max./min. rednia Odchylenie

standardowe Wspó³czynnik zmiennoci Zak³ady osób cywilnych i spó³ki

cywilne na 1000 mieszkañców 100,0

zachodniopomorskie

57,7

podkarpackie 1,7 76,1 11,7 15,4

Produkcja sprzedana przemys³u

na 1 mieszkañca 20590

mazowieckie

6262

lubelskie 3,3 11 845,0 3 838,1 32,4

Nak³ady na sektor B + R na

1 mieszkañca 391

mazowieckie

11

wiêtokrzyskie 35,5 86,8 89,7 103,3

Mieszkania oddane do u¿ytku

na 1000 ludnoci 4,4

mazowieckie

1,2

opolskie 3,7 2,4 0,8 35,6

Plony zbó¿ podstawowych z 1 ha 43,7 opolskie

24,2

podlaskie 1,8 32,0 5,2 16,4

Przeciêtny roczny udój mleka od

krowy 5500

opolskie

3356

wiêtokrzyskie 1,6 4 034,70 504,0 12,5

Ma³¿eñstwa zawarte na 1000

ludnoci 5,5

wiêtokrzyskie

4,4

lubuskie 1,3 5,0 0,3 6,6

Przyrost rzeczywisty na 1000 mieszkañców

2,3 ma³opolskie pomorskie

-5,1

opolskie -0,5 -0,9 2,3 -248,6

Wspó³czynnik obci¹¿enia

demograficznego 27,6

wiêtokrzyskie

21,1

lubuskie 1,3 24,1 2,5 10,2

Udzia³ dzieci i m³odzie¿y w

strukturze ludnoci 29,4

podkarpackie

23,6

zachodnio-pomorskie 1,2 26,6 1,6 6,1

Pracuj¹cy w gospodarce

narodowej na 1000 ludnoci 398,6

mazowieckie

269,1

warmiñsko--mazurskie 1,5 315,8 32,6 10,3

Stopa bezrobocia 28,9

warmiñsko-mazurskie

13,8 mazowieckie

ma³opolskie 2,1 19,5 4,7 24,1

Udzia³ absolwentów

w strukturze bezrobotnych 7,0

ma³opolskie

3,5

zachodnio-pomorskie 2,0 5,1 1,0 18,7

Udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych w strukturze bezrobotnych

55,1 podkarpackie

46,7

lubuskie 1,2 51,1 3,0 5,8

Przeciêtny miesiêczny dochód rozporz¹dzalny na 1 osobê w gospodarstwie domowym

795,5 mazowieckie

538,5

podkarpackie 1,5 647,6 63,3 9,8

Przeciêtna miesiêczna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ

1 278,3

l¹skie

850,6

podkarpackie 1,5 957,9 99,3 10,4

Korzystaj¹cy ze wiadczeñ pomocy spo³ecznej na 10 tys.

mieszkañców

947,7 warmiñsko--mazurskie

492,5

l¹skie 1,9 708,2 127,3 18,0

Samochody osobowe

zarejestrowane na 1000 ludnoci 352 wielkopolskie

237

podkarpackie 1,5 280,1 31,3 11,2

Ludnoæ obs³ugiwana przez oczyszczalnie cieków w % ogó³u ludnoci

74,8 pomorskie

44,2

wiêtokrzyskie 1,7 56,9 9,5 16,6

Standardowe ³¹cza g³ówne na

1000 mieszkañców 369,1

mazowieckie

227,7

podkrapackie 1,6 304,0 40,7 13,4

Drogi publiczne o nawierzchni

twardej na 100 km²powierzchni 162,8

l¹skie

53,5

podlaskie 3,0 83,8 30,7 36,6

* Uwagi jak tab. 1.

r ó d ³ o: Opracowanie w³asne na podstawie danych G³ównego Urzêdu Statystycznego.

(3)

równaniu z latami ubieg³ymi uleg³a jeszcze zwiê- kszeniu²⁶. W przypadku pozosta³ych wskaŸników istotne ró¿nice dotycz¹: mieszkañ oddanych do u¿y- tku na 1000 ludnoœci (wartoœæ maksymalna jest 3,7 razy wiêksza od minimalnej), produkcji sprzedanej

przemys³u (3,3 razy) oraz wskaŸnika gêstoœci dróg publicznych o nawierzchni twardej (3 razy). Wspo- mnieæ nale¿y równie¿ o wskaŸniku przyrostu rzeczywistego ludnoœci, dla którego nie da siê przed- stawiæ ró¿nic pomiêdzy regionami, poniewa¿ stosu- nek wartoœci maksymalnej do minimalnej jest ujem- ny (wartoœæ maksymalna jest dodatnia, a minimalna

ujemna). Ró¿nice obrazuje tu odchylenie standardowe oraz wspó³czynnik zmiennoœci.

Tabela 24 przedstawia wyniki obliczeñ syntetycznego wskaŸnika rozwoju spo³eczno-gospodarczego dla województw w 2002 r. Aby umo¿liwiæ odnie- sienie siê do poprzedniego rankingu i u³atwiæ po- równywanie wyników podano miejsca województw w roku 2000 oraz 2001.

Podobnie jak w poprzednich rankingach na pierw- szym miejscu znalaz³o siê województwo mazowieckie. Analiza cech wyjœciowych wykorzystanych do obliczeñ wskaŸnika syntetycznego wykaza³a, ¿e na 21 cech a¿ 14 nale¿y do korzystniejszych²⁷od œred- niej krajowej, z czego 7 to najkorzystniejsze zaobse- rwowane wartoœci wœród 16 województw, bêd¹ce sk³adowymi wzorca rozwoju²⁸. S¹ to: produkcja sprzedana przemys³u, nak³ady na sektor „badania i rozwój” (w zakresie tego wskaŸnika mazowieckie trzyipó³krotnie przekracza œredni¹ krajow¹, a dwui- pó³krotnie – drugie w rankingu województwo ma³opolskie), mieszkania oddane do u¿ytku, telefoniczne ³¹cza g³ówne, pracuj¹cy w przeliczeniu na li- czbê ludnoœci, przeciêtny miesiêczny dochód rozporz¹dzalny na 1 osobê w gospodarstwach domo- wych oraz notuje siê tu równie¿ najni¿sz¹ stopê bezrobocia. Korzystniejsze od œredniej krajowej warto- œci zanotowano ponadto w przypadku wskaŸnika przedsiêbiorczoœci, ma³¿eñstw zawartych na 1000 ludnoœci, przyrostu rzeczywistego, udzia³u absol- wentów w strukturze bezrobotnych, wysokoœci przeciêtnej emerytury i renty, korzystaj¹cych ze œwiadczeñ pomocy spo³ecznej oraz samochodów osobowych w przeliczeniu na liczbê mieszkañców.

Razem z mazowieckim w grupie województw o najwy¿szym poziomie wskaŸnika rozwoju spo³eczno-gospodarczego znalaz³o siê, podobnie jak w ka¿- dym dotychczasowym rankingu, województwo œl¹skie.

Województwo œl¹skie charakteryzuje siê najko- rzystniejsz¹ sytuacj¹ w kraju w zakresie trzech wskaŸników. Zanotowano tu bowiem najwy¿szy

T a b e l a 24 Syntetyczny wskanik rozwoju spo³eczno-gospodarczego

dla poszczególnych województw w 2002 r.

Lp. Województwa Wartoæ

wskanika

w 2002 r. Ranking

2001 Ranking 2000

1. mazowieckie 0,463 1 1

2. l¹skie 0,337 3 2

3. pomorskie 0,325 4 3

4. wielkopolskie 0,315 2 4

5. ma³opolskie 0,267 5 5

6. dolnol¹skie 0,248 6 7

7. zachodniopomorskie 0,227 7 6

8. lubuskie 0,211 9 9

9. opolskie 0,209 8 8

10. kujawsko-pomorskie 0,164 10 10

11. podlaskie 0,146 14 14

12. warmiñsko-mazurskie 0,137 11 11

13. ³ódzkie 0,132 12 12

14. podkarpackie 0,105 13 13

15. lubelskie 0,087 15 15

16. wiêtokrzyskie 0,078 16 16

REDNIA 0,216

ODCHYLENIE STANDARDOWE 0,108

GRUPY

I od 0,326 mazowieckie, l¹skie, II od 0,217 do 0,325 pomorskie, wielkopolskie,

ma³opolskie, dolnol¹skie, zachodniopomorskie, III od 0,109 do 0,216 lubuskie, opolskie,

kujawsko-pomorskie, podlaskie, warmiñsko-mazurskie, ³ódzkie, IV do 0,108 podkarpackie, lubelskie,

wiêtokrzyskie

r ó d ³ o: Jak w tab. 1.

26W roku 2000 wartoæ maksymalna tego wskanika by³a bli- sko 27 razy wiêksza od minimalnej, w 2001 r. 28 razy.

27 Korzystniejszych tzn. wy¿szych od redniej dla kraju, w przypadku zmiennych bêd¹cych stymulantami oraz ni¿szych od

redniej krajowej dla zmiennych bêd¹cych destymulantami.

28W porównaniu do ubieg³ego roku zestaw cech korzystniejszych od redniej krajowej zmniejszy³ siê o jedn¹ cechê.

(4)

poziom przeciêtnej emerytury i renty, najni¿szy udzia³ osób korzystaj¹cych z pomocy spo³ecznej oraz najgêstsz¹ sieæ dróg publicznych. W regionie tym 12 spoœród danych i wskaŸników przyjêtych do obliczeñ cechuje poziom korzystniejszy od œredniej krajowej. Do najistotniejszych nale¿¹: produkcja sprzedana przemys³u (2 miejsce w kraju), udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie pozostaj¹cych bez pracy (2 miejsce pod wzglêdem najni-

¿szych wartoœci tego wskaŸnika), przeciêtny udój mleka od krowy, udzia³ ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków w ogóle mieszkañców, przeciêtny miesiêczny dochód rozporz¹dzalny (4 miejsce).

W drugiej grupie regionów znalaz³y siê wojewódz- twa: pomorskie, wielkopolskie, ma³opolskie, dol- noœl¹skie i zachodniopomorskie.

W województwie pomorskim zanotowano, co prawda, wiêcej wskaŸników, których wartoœci s¹ na poziomie korzystniejszym w porównaniu do œred- niej krajowej ni¿ w œl¹skim, a nawet mazowieckim – bo 15, jednak tylko w zakresie jednego pomorskie stanowi wzorzec dla pozosta³ych województw – chodzi o ludnoœæ obs³ugiwan¹ przez oczyszczalnie œcieków w ogólnej liczbie mieszkañców. W przypadku tego województwa wspomnieæ nale¿y ponadto o przyroœcie rzeczywistym ludnoœci, liczbie miesz- kañ oddanych do u¿ytku na 1000 ludnoœci, przeciêt- nym dochodzie rozporz¹dzalnym (2 miejsce w kraju), produkcji sprzedanej przemys³u, nak³adach na sektor wiêcej B + R, wspó³czynniku obci¹¿enia demograficznego, telefonicznych ³¹czach g³ównych, przeciêtnej emeryturze i rencie (4).

Województwo wielkopolskie w ubieg³ym roku znalaz³o siê w grupie I, w tegorocznym rankingu spad³o do grupy II. Region ten wyró¿nia siê na tle pozosta³ych przede wszystkim w zakresie wskaŸni- ka samochodów zarejestrowanych na 1000 miesz- kañców – pod tym wzglêdem zajmuje 1 pozycjê w kraju. Ponadto region ten zajmuje 2 miejsce w kraju pod wzglêdem wskaŸnika pracuj¹cych na 1000 ludnoœci, 3 pod wzglêdem wskaŸnika produkcji sprzedanej przemys³u, wskaŸnika przeciêtnego udo- ju mleka oraz niskiego udzia³u d³ugotrwale bezrobotnych, 4 – wskaŸnika przedsiêbiorczoœci, przyro-

stu rzeczywistego ludnoœci oraz mieszkañ oddanych do u¿ytku.

Województwo ma³opolskie wyró¿nia siê na tle pozosta³ych tylko pod wzglêdem najwy¿szego w kraju wskaŸnika przyrostu rzeczywistego. Najni¿- sza (równa z mazowieckim) jest tu stopa bezrobocia, 2 co do wielkoœci nak³ady na sektor B + R oraz wskaŸnik gêstoœci dróg, 3 – liczba mieszkañ oddanych do u¿ytku na 1000 ludnoœci, wskaŸnik samo- chodów osobowych oraz 3, najni¿szy wskaŸnik liczby ludnoœci korzystaj¹cej z pomocy spo³ecznej, ma³¿eñstwa zawarte na 1000 ludnoœci. Do niekorzy- stnych nale¿y tu jednak najwy¿szy wœród 16 regio- nów udzia³ bezrobotnych absolwentów.

W dolnoœl¹skim, podobnie jak w poprzednich rankingach, nie zanotowano przypadku wyst¹pienia najwy¿szej wartoœci spoœród zanotowanych w 16 województwach. Korzystnie w porównaniu do œred- niej krajowej kszta³tuje siê tam jednak 11 cech. Do najwa¿niejszych nale¿¹: plony zbó¿, udzia³ ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków, przeciê- tna emerytura i renta (pod wzglêdem ka¿dego region zajmuje 2 pozycjê w kraju), wskaŸnik przed- siêbiorczoœci, telefoniczne ³¹cza g³ówne, przeciêtny miesiêczny dochód rozporz¹dzalny (3), gêstoœæ dróg publicznych (4) oraz równie¿ 4 miejsce w zakresie najni¿szego udzia³u absolwentów oraz d³ugotrwale bezrobotnych w strukturze bezrobotnych.

W zachodniopomorskim notuje siê najwy¿szy w kraju wskaŸnik liczby spó³ek cywilnych oraz zak³adów osób fizycznych w przeliczeniu na 1000 mieszkañców, a tak¿e najni¿szy wskaŸnik udzia³u absolwentów w strukturze bezrobotnych. W zakresie wiêkszoœci wskaŸników region ten zajmuje miejsca powy¿ej œredniej krajowej – w 11 na 21 danych wykorzystanych do obliczeñ. Wzorcem rozwoju jest w przypadku jednej danej – a mianowicie wskaŸ- nika przedsiêbiorczoœci.

Dziewi¹t¹ pozycjê w rankingu zajmuje wojewódz- two opolskie. W przypadku tego regionu 8 spoœród 21 cech u¿ytych do obliczeñ wykazuje wartoœci korzystniejsze w stosunku do œredniej krajowej. S¹ to:

oba wskaŸniki charakteryzuj¹ce wyniki sektora rolnictwa – plony zbó¿ podstawowych oraz przeciêtny udój mleka, wspó³czynnik obci¹¿enia demograficz-

(5)

nego, oba wskaŸniki struktury bezrobotnych – tj.

udzia³ absolwentów oraz d³ugotrwale bezrobotnych w ogóle pozostaj¹cych bez pracy, jak równie¿ wskaŸ- niki: korzystaj¹cych ze œwiadczeñ pomocy spo³ecznej, samochodów zarejestrowanych na 1000 ludno- œci oraz gêstoœci dróg publicznych. Województwo to charakteryzuje siê najwy¿szymi wartoœciami w kraju w zakresie dwóch z wymienionych wy¿ej wskaŸników dotycz¹cych rolnictwa, co jest nie- w¹tpliwie przyczyn¹ jego lokaty. Istniej¹ bowiem tak¿e wskaŸniki, w zakresie których zanotowana wartoœæ nale¿y do najni¿szej w kraju – tj. wskaŸnik przyrostu rzeczywistego na 1000 ludnoœci oraz liczba mieszkañ oddanych do u¿ytku, równie¿ w przeliczeniu na 1000 mieszkañców. Ogó³em w zakresie wiêkszoœci wskaŸników region opolski plasu- je siê w œrodku stawki regionów. Oprócz wymienionych dwóch wskaŸników z zakresu rolnictwa nale¿y jeszcze wspomnieæ o pi¹tym miejscu regionu w kraju pod wzglêdem udzia³u d³ugotrwale bezrobotnych oraz absolwentów w ogólnej liczbie pozostaj¹cych bez pracy, wysokoœci przeciêtnej renty i emerytury, liczby osób korzystaj¹cych z pomocy spo³ecznej w przeliczeniu na 1000 mieszkañców, oraz 4 miejscu, gdy chodzi o samochody zarejestrowane na 1000 ludnoœci. Natomiast do negatywnych nale¿y zaliczyæ: 13 miejsce w zakresie wskaŸnika przedsiê- biorczoœci, 14 – nak³adów na sektor B + R i telefonicznych ³¹cz g³ównych, 12 – udzia³u dzieci i m³odzie¿y w strukturze ludnoœci, oraz 15 – pracuj¹cych na 1000 ludnoœci.

W III grupie województw, obok opolskiego znaj- duj¹ siê: lubuskie, kujawsko-pomorskie, podlaskie, warmiñsko-mazurskie, oraz ³ódzkie. Województwa te notuj¹ wartoœci wskaŸników u¿ytych do obliczeñ korzystniejsze od œredniej krajowej odpowiednio w 9 przypadkach (lubuskie), 8 (kujawsko-pomorskie, warmiñsko-mazurskie), 7 (³ódzkie), 6 (podla-

skie). Wœród tej pi¹tki województw tylko jedno – lubuskie – dominuje nad pozosta³ymi. Zanotowano tu bowiem najni¿szy w kraju wskaŸnik obci¹¿enia demograficznego oraz najni¿szy udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych. Województwo lubuskie to jednak region o najni¿szym w kraju wskaŸnik zawartych ma³¿eñstw na 1000 ludnoœci. Kujawsko-pomorskie najkorzystniej prezentuje siê na tle pozosta³ych re- gionów w zakresie wskaŸnika plonów zbó¿ (3 miejsce w kraju), podlaskie – wskaŸnika telefonizacji (2) oraz udzia³u dzieci i m³odzie¿y w ogóle ludnoœci, jak równie¿ w zakresie stopy bezrobocia (3).

W podlaskim jednak notuje siê najni¿sze plony zbó¿, niska jest produkcja sprzedana przemys³u na 1 mieszkañca oraz wskaŸnik gêstoœci dróg, wysoki natomiast wspó³czynnik obci¹¿enia demograficznego. Województwo warmiñsko-mazurskie to przede wszystkim najwy¿sza stopa bezrobocia w kraju i najmniej pracuj¹cych, natomiast najwiêcej osób korzysta tu z pomocy spo³ecznej. W ³ódzkim najwy¿- szym wskaŸnikiem jest liczba pracuj¹cych oraz nak³ady na dzia³alnoœæ B + R (3 lokata w kraju). Re- gion ten charakteryzuje siê ponadto najni¿szym udzia³em dzieci i m³odzie¿y w strukturze ludnoœci, wysokim wskaŸnikiem obci¹¿enia demograficznego oraz niskimi plonami zbó¿.

W grupie IV znalaz³y siê: podkarpackie, œwiêto- krzyskie i lubelskie. ¯adne z tych województw nie zanotowa³o takich wartoœci danych i wskaŸników u¿ytych do obliczeñ, które sk³ada³yby siê na wzorzec rozwoju, ponadto w podkarpackim i œwiêto- krzyskim notuje siê tylko 4 wskaŸniki, których war- toœæ jest korzystniejsza w porównaniu do œredniej krajowej, a w lubelskim 5.

Mapa 11 przedstawia kszta³towanie siê omawia- nego wskaŸnika poziomu rozwoju spo³eczno-gospodarczego dla 16 województw w 2002 r.

(6)

r ó d ³ o: Opracowanie w³asne.

Mapa 11. Klasyfikacja województw na podstawie syntetycznego wskanika rozwoju spo³eczno-gospodarczego

Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województw 2002 r.