Stanisław A. Porębski
Międzynarodowy Kongres
Filozoficzny w Krakowie
Studia Philosophiae Christianae 30/1, 180-181
Chciałbym jeszcze zasygnalizować to, że Kongres zgrom adził 1300 uczestników z kilkudziesięciu krajów świata. Polaków było 12 reprezentujących Polską Akademię N auk, U niw ersytet Jagielloński, U niw ersytet Warszawski, Politechnikę W arszawską, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet G dański, Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Kiel cach, A kademię Teologii Katolickiej reprezentow ał piszący to sprawozdanie.
STA N ISŁA W A. PO RĘBSK I
MIĘDZYNARODOWY KONGRES FILOZOFICZNY W KRAKOWIE
W dniach 14-16 czerwca 1993 roku mial miejsce w K rakow ie K ongres Filozoficzny, którego myślą przew odnią było: Społeczeństwo a Kościół Europy centralnej w późnym średniowieczu.
O rganizatoram i Kongresu były następujące instytucje: SIEPM (Société Inter nationale pour l ’Etude de la Philosophie Médiévale), Uniwersytet Jagielloński oraz Polska A kademia N auk.
Skład K om itetu H onorow ego stanowili: kard. Franciszek M acharski, rek to r U J - prof. Andrzej Pelczar, dziekan W ydziału Fiłozoficzno-Historycznego - prof. W ładysław Stróżewski, rektor Papieskiej Akademii Teologicznej - prof. A dam K ubis, sekretarz generalny Polskiej Akademii N auk - prof. Józef Skąpski oraz prof. Stefan Swieżawski - emerytowany profesor K U L i ATK .
Stroną organizacyjną K ongresu zajęli się profesorowie: J. Kiełbasa, A. Ryś, W. Stróżewski, J. W idomski i Z. W łodków na.
Zarów no wykłady, ja k i dyskusje odbywały się w położonych na wzgórzu nad Wisłą,, oddalonych piętnaście kilom etrów od K rakow a, Przegorzanach, w centrum uniw er syteckim zbudowanym po wojnie dla tego typu spotkań.
Przybyłych gości i uczestników K ongresu pow itał D ziekan W ydziału Filozoficz- no-historycznego U J, Prof. W ładysław Stróżewski. Zaś otw arcia zgromadzenie dokonał A. Zim m erm ann, prezydent SIEPM , profesor z K olonii. W ykład in auguracyjny w języku francuskim był dziełem Stefana Swieżawskiego i odczytała go M ałżonka Profesora, jak o że słaby wzrok utrudniał osiemdziesięciosześcioletniemu uczonem u osobistą prezentację treści w ykładu na temat: Konsekwencje moralne i polityczne koncyliaryzmu.
G łów ną ideą wykładu było ukazanie sytuacji, w jakiej znalazł się K ościół w drugiej połowie X IV wieku i w pierwszej XV. To, co się wówczas działo zarów no w dziejach teologii, jak i filozofii m iało decydujący wpływ na oblicze duchowe nowożytnej Europy. Oddziaływanie tych XIV- i XV- wiecznych faktów sięga niewątpliwie rdzenia wielu przem ian, które obserwujemy współcześnie. W ielką tragedią, będącą końcowym etapem wielorakich perypetii, przez które przechodził K ościół drugiej połowy XIV i pierwszej XV wieku - podkreślił Profesor - było rozejście się soboru bazylejskiego z Eugeniuszem IV; oznaczało to faktyczną klęskę dzieła reformy, podejm owanego przez cały Kościół, ze stolicą A postolską jak o głównym jej prom otorem . N a taką reformę in capite et in membris - ale dokonyw aną już w innym klimacie duchowym - m usiał czekać Kościół katolicki przeszło sto lat. Tridentinum było jednak bardziej radykalnym odcięciem się do dążeń koncyliarystycznych, niż włączeniem ich i do stosowaniem do najgłębszych potrzeb ludu Bożego. To ponad wiek trwające czekanie kosztowało Kościół zbyt wiele. Straty były olbrzymie a obrana linia absolutyzm u m onarchicznego, rządów twardej ręki i uniform izm u ideologicznego okazała się drogą sprzeniewierzania się najwyższemu pow ołaniu ewangelicznemu Kościoła. Niestety, świadomość tego stanu rzeczy dojrzewała powoli - stwierdził zacny Profesor.
Po dyskusji związanej z pierwszym wykładem, kolejnym mówcą w sesji przedpołud niowej był prof. Josef W ohlm ut z Bonn. Wygłosił on wykład na temat: Eklezjologia soboru bazylejskiego (1431-1449) w sporach wokół reformy i autorytetu Kościoła.
Sesji popołudniowej przewodniczył prof. K nuuttilla z W ydziału Teologii Sys tematycznej uniw ersytetu w Helsinkach. Zostały wygłoszone dwa referaty. Pierwszy na tem at: Koncyłiaryzm w Uniwersytecie Krakowskim w pierwszej połowie X V wieku, wygłosił prof. Jan D rabina z K rakow a. D rugi referat dotyczył krytyki D antego przez Jana Falkenberga i Pawła W łodkowica. A utorem jego był Francis Cheneval z W y działu Filozofii Średniowiecznej we Fryburgu (Szwajcaria).
W drugim dniu Kongresu również zostały wygłoszone cztery referaty: przed południem dwa i po południu dwa. Posiedzeniu przedpołudniow em u przewodniczył H oracio Santiago-O tero z M adrytu, zaś pierwszy wykład w języku angielskim na tem at rozumienia hierarchii kościelnej w dyskusjach późnego średniowiecza wygłosił D avid E. Luscombe z Wydziału H istorii uniwersytetu Sheffield w Wielkiej Brytanii. D rugie popołudniowe wystąpienie dotyczyło autorytetu Kościoła i potępień na uniwersytetach średniowiecznych. A utor skupił się głównie na potępieniu 219 tez filozoficznych w 1277 roku w Paryżu. A utorem w ykładu był Stephen Brown, reprezentujący Wydział JTologii w Bostonie (USA).
Tego samego dnia, w czasie poobiedniej przerwy, uczestnicy Kongresu mieli okazję zwiedzić Bibliotekę Jagiellońską a w szczególności wystawę rękopisów średniowiecz nych przygotow aną z okazji zjazdu uczonych.
Sesję popołudniow ą otworzył i prow adził prof. S. Brown, natom iast pierwszym prelegentem był prof. B. K orolec, ataché kulturalny R.P. w Republice Słowackiej w Bratysławie. Jego wystąpienie w języku francuskim dotyczyło cnót społecznych w nauczaniu uniwersyteckim w K rakow ie w XV wieku. D rugi prelegent, Mieczysław M arkow ski, prof. PA N z K rakow a przedstawił problem y gospodarcze i ekonomiczne w nauce M ikołaja K opernika. R eferat głoszony w języku niemieckim.
Trzeciego i ostatniego dnia K ongresu przed południem swoje wypowiedzi prezen towali Stefano Sim onetta z M ediolanu na temat: Jan W y k lif m iędzy utopią i rzeczywis tością, Vilem H erold z Instytutu Filozofii i Socjologii w Pradze, który mówił 0 H ieronim ie z Pragi oraz prof. Pavel Spunar z Pragi - Dominikanie prascy 1 uniwersytet w drugiej połowie X IV wieku.
O statnie dwa popołudniow e wykłady wygłosili polscy profesorowie: J. Wyrozumski z K rakow a i J. D om ański z Warszawy. Pierwszy głosił na tem at idei tolerancji na Uniwersytecie K rakow skim w I połowie XV wieku; drugi analizował ideę republiki w pismach Erazm a z R otterdam u. O ba wykłady wygłoszone zostały w języku francuskim.
Po każdym wykładzie trwały ożywione dyskusje.
N a zakończenie, w am fiteatralnej auli, gdzie trw ał Kongres, odbył się uroczysty koncert zespołu w okalno-baletowego „Słow ianki” z U niwersytetu Jagiellońskiego.
N a zakończenie tej relacji zastanaw iająca i dająca do myślenia refleksja: na stu dwóch zgłoszonych uczestników, większość przybyła z zagranicy (Ameryki, Anglii, Niemiec, Francji, Finlandii, Belgii, Portugalii Hiszpanii, Italii, Szwajcarii, Czech i Słowacji), natom iast z Polski uczestniczyło dwadzieścia osób. W tym miejscu należy przytoczyć opinię prof. S. Swieżawskiego, który kiedyś wyznał piszącemu niniejszy kom unikat, że polskie środowisko filozoficzne pracuje w sposób niezorganizowany i w rozsypce, nie stanowi m onolitu co w konsekwencji powoduje, że jest mało postrzegane na arenie międzynarodowej. Coś w tym jest!
