ISSN 2081-5395
BYTOMSKA BYTOMSKA BYTOMSKA BYTOMSKA
BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA
INFORMATOR INFORMATOR INFORMATOR INFORMATOR
Zeszyt 18 Zeszyt 18 Zeszyt 18 Zeszyt 18 (styczeń
(styczeń (styczeń
(styczeń----marzec 2012) marzec 2012) marzec 2012) marzec 2012)
www.bytom.pbw.katowice.pl
TEMAT NUMERU TEMAT NUMERU TEMAT NUMERU TEMAT NUMERU
60 lat 60 lat 60 lat
60 lat Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. J. Lompy w Kat
im. J. Lompy w Kat im. J. Lompy w Kat
im. J. Lompy w Katowicach, owicach, owicach, F owicach, F F F ILII W ILII W ILII W ILII W B B B B YTOMIU YTOMIU YTOMIU YTOMIU
Bytomska Biblioteka Pedagogiczna już od 1952 roku służy bytomskiemu
środowisku oświatowemu, wspiera kształcenie i doskonaleniezawodowe mieszkańców Bytomia i miast sąsiednich. Biblioteka od 2004 r.
jest w pełni skomputeryzowaną placówką, która oferuje swe zbiory i usługi nauczycielom i innym pracownikom oświaty, studentom, osobom prowadzącym wszelką działalność edukacyjną, wychowawczą bądź opiekuńczą, katechetom, pracownikom sądu, policji, opieki społecznej, a także osobom dokształcającym się oraz uczniom klas maturalnych.
GODZINY UDOSTĘPNIANIA ZBIORÓW poniedziałek - środa 8:00 - 18:00
czwartek 8:00 - 15:00
piątek 8:00 - 18:00
sobota (trzecia w miesiącu) 9:00 - 14:00
W GODZINACH PRACY BIBLIOTEKI DOSTĘPNY JEST KATALOG ONLINE
pod adresem :
www.bytom.pbw.katowice.pl
W katalogu elektronicznym Filii PBW w Bytomiu znajdują się opisy wszystkich książek, czasopism, dokumentów audiowizualnych i elektronicznych zgromadzonych w bibliotece oraz opisy artykułów
z prenumerowanych czasopism (od roku 2003).
Wydawca: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Katowicach, Filia w Bytomiu
ul. Armii Krajowej 54 b, 41-909 Bytom tel.: 32 286 23 52
e-mail: bytom@pbw.katowice.pl
Zespół redakcyjny: Bożena Zwierzyńska (red. nacz.), Anita Góral, Joanna Ambroży, Wioleta Bożek
SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI
Zaproszenie do biblioteki Zaproszenie do biblioteki Zaproszenie do biblioteki
Zaproszenie do biblioteki... ... ... ... ... ... ... .... .... ....4444 K
K K
K
SIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBISIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBISIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBISIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBIŁEMŁEMŁEMŁEM… … … … W W
W W
YWIAD Z YWIAD Z YWIAD Z YWIAD ZH H H H
ISTORYKIEM ISTORYKIEM ISTORYKIEM ISTORYKIEMB B B B
ERNARDEM ERNARDEM ERNARDEM ERNARDEMSSSS
ZCZECHEMZCZECHEMZCZECHEMZCZECHEM... ... 6666 ... ...
60 60 60
60
LAT MINĘŁO LAT MINĘŁO LAT MINĘŁO LAT MINĘŁO… … … …
MAŁE KALENDARIUM MAŁE KALENDARIUM MAŁE KALENDARIUM MAŁE KALENDARIUM... ... ... ... ... ...13 ... 13 13 13 B B
B B
IBLIOTEIBLIOTEKI PEDAGOGICZNE DZISIBLIOTEIBLIOTEKI PEDAGOGICZNE DZISKI PEDAGOGICZNE DZISKI PEDAGOGICZNE DZISIAJIAJIAJIAJ––––
zzzz perspektywy Pedago perspektywy Pedago perspektywy Pedago perspektywy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej gicznej Biblioteki Wojewódzkiej gicznej Biblioteki Wojewódzkiej gicznej Biblioteki Wojewódzkiej w
w w
w Katowicach, Filii Katowicach, Filii Katowicach, Filii Katowicach, Filii w w w w Bytomiu Bytomiu Bytomiu Bytomiu ... ... ... ... ... ... ... 16 16 16 16 1. 1.
1. 1.
K K K K
LIENTELA I ZADANIA BLIENTELA I ZADANIA BLIENTELA I ZADANIA BLIENTELA I ZADANIA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZIBLIOTEKI PEDAGOGICZIBLIOTEKI PEDAGOGICZIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJNEJNEJNEJ... ... 16 ... ... 16 16 16 2.
2.
2.
2.
G G G G
ROMADZENIE ROMADZENIE ROMADZENIE ROMADZENIE– –– –
OPRACOWANIE OPRACOWANIE OPRACOWANIE OPRACOWANIE– –– –
PRZETWARZANIE PRZETWARZANIE PRZETWARZANIE PRZETWARZANIE– –– –
UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓ UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓ UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓ
UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓWWWW
////
INFOINFORMACJI WINFOINFORMACJI WRMACJI WRMACJI WBYTOMSKIEJBYTOMSKIEJBYTOMSKIEJBYTOMSKIEJ
BIBLIOTECE PEDAGOGIC BIBLIOTECE PEDAGOGIC BIBLIOTECE PEDAGOGIC
BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJZNEJZNEJZNEJ
.... ... ... ... ... ... ... ... 17 17 17 17 3. 3.
3. 3.
D D D D
ZIAŁALNOŚĆ INSTRUKCYZIAŁALNOŚĆ INSTRUKCYZIAŁALNOŚĆ INSTRUKCYZIAŁALNOŚĆ INSTRUKCYJNOJNOJNOJNO----
METODYCZNAMETODYCZNAMETODYCZNAMETODYCZNA.... ... ... ... 20 ... 20 20 20 4.
4.
4.
4.
D D D D
ZIAŁALNOŚĆ BIBLIOGRAZIAŁALNOŚĆ BIBLIOGRAZIAŁALNOŚĆ BIBLIOGRAZIAŁALNOŚĆ BIBLIOGRAFICZNA I WYDAWNICZAFICZNA I WYDAWNICZAFICZNA I WYDAWNICZAFICZNA I WYDAWNICZA.... ... ... ... ... 22 22 22 22 5.
5.
5.
5.
P P P P
ROMOCJA BIBLIOTEKIROMOCJA BIBLIOTEKIROMOCJA BIBLIOTEKIROMOCJA BIBLIOTEKI.... ... ... ... ... ... ... ... 23 23 23 23 6.
6.
6.
6.
N N N N
OWE ZADANIAOWE ZADANIAOWE ZADANIAOWE ZADANIA... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24 24 24 24 7. 7.
7. 7.
SSSS
PECYFIKA PRACY W PEDPECYFIKA PRACY W PEDPECYFIKA PRACY W PEDPECYFIKA PRACY W PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTECAGOGICZNEJ BIBLIOTECAGOGICZNEJ BIBLIOTECE FAGOGICZNEJ BIBLIOTECE FE FE FILIALNEJILIALNEJILIALNEJILIALNEJ....
Z Z Z
Z
NACZENIE SIECINACZENIE SIECINACZENIE SIECINACZENIE SIECI... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28 28 28 28 8.
8.
8.
8.
P P P P
ERSPEKTYWYERSPEKTYWYERSPEKTYWYERSPEKTYWY.... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31 31 31 31 9.
9.
9.
9.
P P P P
ODSUMOWANIEODSUMOWANIEODSUMOWANIEODSUMOWANIE... ... ... ... ... ... ... .... .... .... 32 32 32 32 10. Bibliografia
10. Bibliografia 10. Bibliografia
10. Bibliografia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33 33 33 33 W
W W
W
FOTOGRAFICZNYM KALE FOTOGRAFICZNYM KALEJDOSKOPIE FOTOGRAFICZNYM KALE FOTOGRAFICZNYM KALEJDOSKOPIEJDOSKOPIEJDOSKOPIE… … … …... ... ... ... ... ...34 ... 34 34 34 P P
P P
UBLIKACJE NAUCZYCIELUBLIKACJE NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZYUBLIKACJE NAUCZYCIELUBLIKACJE NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZYI BIBLIOTEKARZYI BIBLIOTEKARZY... ... ... ... ... ... ...48 48 48 48
Zaproszenie do biblioteki Zaproszenie do biblioteki Zaproszenie do biblioteki Zaproszenie do biblioteki
„
Ważne jest, by nigdy nie przestać pytać.Ciekawość nie istnieje bez przyczyny. Wystarczy więc, jeśli spróbujemy zrozumieć choć trochę tej tajemnicy każdego dnia.
Nigdy nie trać świętej ciekawości. Kto nie potrafi pytać nie potrafi żyć”.
Albert Einstein
Rok 2012 to dla bytomskiej biblioteki pedagogicznej czas pięknego jubileuszu. 60 lat temu, 1 stycznia 1952 r., powołana została do istnienia Pedagogiczna Biblioteka Miejska w Bytomiu.
Zaczynała skromnie: jej księgozbiór, powstały z połączenia zasobów Związku Nauczycielstwa Polskiego i Inspektoratu Szkolnego, stanowiło ok. 800 książek. Dwadzieścia lat później było ich już ponad 15000, w 1996 r. – ponad 35000, w roku 2012 – blisko 47000. Możliwość korzystania z fachowej pomocy i bogatych, specjalistycznych zbiorów doceniały kolejne roczniki bytomskich nauczycieli i studentów; częstym wizytom w bibliotece sprzyjała jej znakomita lokalizacja. Szkoda,
że kilkadziesiąt lat efektywnejobecności w pejzażu edukacyjnym miasta nie zapobiegło usunięciu placówki ze ścisłego centrum Bytomia…
Ale trudne chwile minęły, a biblioteka, choć obecnie na obrzeżach miasta, rozwija się dynamicznie. Pojawiło się dużo NOWEGO: nowe pomysły i projekty edukacyjne plus nowe możliwości techniczne (komputeryzacja biblioteki, strona internetowa, katalog online) przyciągają do nas nowych użytkowników, a idące z duchem czasu nowe regulacje prawne pozwalają nam obecnie służyć wsparciem wszystkim, którzy, zgodnie z ideą edukacji ustawicznej, poszukują wiedzy, informacji, inspiracji do samorozwoju. Zapraszamy wszystkich, dla których
„ważne jest, by nigdy nie przestać pytać…”
Niniejszy numer Informatora to okazja do jubileuszowej prezentacji biblioteki, jej historii i działalności. Mamy nadzieję,
że wybrane w tym celu różnorodne formy „odsłon” spełnią swezadanie i choć w części przybliżą pracę biblioteki pedagogicznej.
Jest tu kalendarium, jest artykuł, wpisujący się w nurt żywej obecnie dyskusji nad kształtem polskiego bibliotekarstwa, systemu informacji edukacyjnej oraz wspomagania edukacji ustawicznej; jest wreszcie
„coś dla oka” - fotograficzny przegląd ostatnich piętnastu lat funkcjonowania naszej filii. Istotne uzupełnienie rysującego się tutaj obrazu stanowią nasze wcześniejsze publikacje, z których dwie dostępne są online
. Do zajrzenia do nich serdecznie zachęcamy.
Honorowym Gościem jubileuszowego numeru Informatora jest Pan Bernard SZCZECH – znany bytomski historyk, muzealnik i… bibliotekarz, wieloletni przyjaciel i darczyńca naszej placówki, której zbiory wzbogacił cennymi darami. Dziękujemy!
Wyrazy wdzięczności składamy również w tym miejscu
Pani Gabrieli BAJERSKIEJ, nauczycielowi bibliotekarzowi SPnr 45 w Bytomiu, wspierającej od lat nasz biblioteczny bookcrossing. Dzięki Jej zaangażowaniu mnóstwo atrakcyjnych książek dla dzieci i młodzieży zyskało nowych czytelników. Radość najmłodszych mieszkańców Łagiewnik, głównych beneficjentów tych darów, pozwala mieć nadzieję,
że bibliotece udaje się takżerozbudzać – bynajmniej nie staroświeckie - umiłowanie książki.
Bożena Zwierzyńska Bożena Zwierzyńska Bożena Zwierzyńska Bożena Zwierzyńska
1. B. Zwierzyńska, A. Góral: 55 lat Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach Filii w Bytomiu. Bytom: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im.
Józefa Lompy w Katowicach. Filia, 2007. ISBN 978-83-921212-3-7.
2. B. Zwierzyńska: Witryna internetowa, informator i uśmiech, czyli wybrane formy promocji w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. J. Lompy w Katowicach - Filii w Bytomiu. „Dialogi Biblioteczne” 2010, nr 2, s. 19–23. Wersja online:
<http://pbw.katowice.pl/katowice/dialogi/dialogi_06.pdf>
3. B. Zwierzyńska: Bookcrossing w bibliotece pedagogicznej. „Biblioteka w Szkole” 2011, nr 4, s. 5-6.
K K K
K SIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBI SIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBI SIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBI SIĄŻKĘ ZAWSZE HOŁUBIŁEM ŁEM ŁEM ŁEM ,,,,
TO BYŁA MOJA PRZYJAC TO BYŁA MOJA PRZYJAC TO BYŁA MOJA PRZYJAC
TO BYŁA MOJA PRZYJACIÓŁKA IÓŁKA IÓŁKA IÓŁKA 24 24 24 24 GODZINY NA DOBĘ GODZINY NA DOBĘ GODZINY NA DOBĘ GODZINY NA DOBĘ ––––
z Bernardem Szc z Bernardem Szc z Bernardem Szc
z Bernardem Szczechem, bytomsk zechem, bytomsk zechem, bytomsk zechem, bytomskim historykiem i im historykiem i im historykiem i muzealnikiem im historykiem i muzealnikiem muzealnikiem muzealnikiem rozmawia Bożena Zwierzyńska
rozmawia Bożena Zwierzyńska rozmawia Bożena Zwierzyńska rozmawia Bożena Zwierzyńska
Naszym Gościem jest Pan Bernard Szczech, bytomski historyk, który, dzięki swym badaniom, przybliża nam – i ocala od zapomnienia – historię i folklor Górnego Śląska. Autor i wydawca ponad 120 publikacji o zróżnicowanej tematyce i charakterze. Tak bogaty dorobek został nawet uczczony przez przyjaciół i współpracowników limerykiem Ło płodnym muzealniku
1…
Rzeczywiście, troszeczkę się tego nazbierało. A że są to prace tak różnorodne, wynika zarówno z osobistych zainteresowań, jak i uwarunkowań drogi zawodowej, z pojawiania się nowych możliwości. W sumie to, czym się zajmuję, mógłbym podzielić na trzy główne nurty. Pierwszy to historia, a konkretnie nauki pomocnicze historii, przede wszystkim dyplomatyka. Badam dokumenty z okresu od XIII wieku aż po wiek XX, przy czym kocham się bardziej w tych starych; dokumenty im starsze, tym lepsze… Miałem dostęp do Archiwum Miejskiego w Bytomiu, oryginały były pod ręką! A bywało, że historycy, zamiast sięgać do nich, powoływali się na późniejsze tłumaczenia Gramera, gdy tymczasem on lub zecer, który teksty składał, potrafił zgubić prawie pół dokumentu. Te materiały trzeba było na nowo odczytać. Wziąłem się więc za nie i jakoś miałem to szczęście, że zawsze na coś dobrego trafiłem, np. wśród XVIII- wiecznych dokumentów odnalazłem kartki najstarszego, XV-wiecznego urbarza górnośląskiego. Pozbierałem je więc, opracowałem i wydałem. To były skarby.
Biblioteka Pedagogiczna w Bytomiu ma w swoich zbiorach m.in. podarowane przez Pana tomiki Dokumentu Górnośląskiego…, opracowane na podstawie zbiorów wspomnianego powyżej, byłego Archiwum Miejskiego w Bytomiu. Okazują się one arcyciekawą lekturą! Krótkie noty potrafią oddać barwny, choć mozaikowy, żywy obraz
świata, w którym żyli ludzie zaskakująco podobni współczesnym: czytamy o dawnychzatargach, dłużnikach, sprawach spadkowych, ślubach i narodzinach, wyszynku wina i piwa… Już kilka wieków temu pojawiają się skargi na opieszałość sądu; jest też np.
1 Zob. A. Podgórski, B. Podgórska: A dzieło jego: 77! Benefis rudzkiego muzealnika [online]; [dostęp 06.03.2012].
Dostępny w WWW:
<http://www.wiadomosci24.pl/artykul/a_dzielo_jego_77_benefis_rudzkiego_muzealnika_127884.html>
pyszny wyrok z 1614 r., stwierdzający, że kobietę, „która dopuściła się ze skazańcem wiarołomstwa należy z miasta uprzątnąć miotłami”
2.
Muzeum nie było stać na wydanie tych dokumentów w jednym tomie, wyszukiwałem więc sponsorów i wydałem je w sumie w siedmiu tomikach.
Te dokumenty są w pewnym sensie przestrogą, kiedy się dziś je czyta; wygląda, że zmieniają się czasy, środki, ale natura ludzka raczej się nie zmienia. Kiedyś okrutniej karano, to może główna różnica. Niektóre dokumenty obrazowały naprawdę dramatyczne historie. Opublikowałem kiedyś w „Wieściach Górnośląskich” Ortel czyli wyrok za dzieciobójstwo, z 1690 r., z nieodległych Bytomiowi Michałkowic, gdzie opisano taką zbrodnię i równie okrutny wyrok na jej sprawców. Swoją drogą, niewinną matkę dziecka wypędzono. Z czytelnikami wielu gazet dzieliłem się też różnymi lokalnymi ciekawostkami. Natknąłem się np.
na dokument, w którym była mowa o ślubie osławionego Stanisława Stadnickiego, zwanego „Diabłem łańcuckim”. Okazało się, że brał ślub w Mikulczycach, w kościółku, który potem stał (i spłonął) w bytomskim parku. I stąd tekst Czy diabeł brał ślub u świętego Wawrzyńca?
To musi być fascynujące - odkrywanie ukrytych śladów przeszłości.
Świetnie to widać chociażby na przykładzie badania zjawiska utajania dat.
Mamy w bytomskim kościele Wniebowzięcia Panny Maryi XVIII-wieczny kielich, opatrzony specyficzną inskrypcją, tzw. chronogramem. Zawiera on w sobie chronostych - zaszyfrowaną datę. Wyróżnione litery pisma łacińskiego, odpowiadające rzymskim cyfrom, po zsumowaniu swojej wartości ujawniają rok 1758 jako czas powstania napisu. Pisałem o tym niegdyś w Zabytkach Bytomia prof. Jana Drabiny3, ale jest tam sama esencja problemu. Tematyka ta interesuje mnie już od czasów pisania pracy magisterskiej; aktualnie w szufladzie czeka na wydanie szersza publikacja Chronogram w epigrafice polskiej.
Historia: urbarze, protokolarze, widymaty, dzieje kościołów, zabytków, śląskich miejscowości… To pierwszy obszar Pańskich zainteresowań. A drugi?
To już troszeczkę ludyczna sprawa: wszystkie te legendy, podania…
Znalazłem się w swoim czasie „pod ręką” doc. Józefa Ligęzy, wybitnego etnografa, dyrektora Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Był takim moim drugim ojczulkiem-opiekunem już gdy byłem w szkole średniej, potem w czasach studenckich; ściągnął mnie do siebie, dużo mnie nauczył. Niestety, nieszczęśliwie szybko zmarł… Zajmował się m.in. zbieraniem śląskich podań, ja mu pewne materiały gromadziłem, no i tak mnie to już wciągnęło.
Zebrał Pan i opracował legendy i podania Bytomia, Gliwic, Piekar Śląskich, Zabrza, Grojca, Lubszy… Srebrne miasto, czyli bytomskie legendy i podania
2 B. Szczech: Dokument Górnośląski 1601-1626 : ze zbiorów byłego Archiwum Miejskiego w Bytomiu. Zabrze:
Muzeum Miejskie, 1996, s. 32. ISBN 83-905806-1-6. Sygn. A-1825.
3Zob.B. Szczech: Osiemnastowieczny kielich z utajoną datacją. W: Zabytki Bytomia. Praca zbiorowa pod red.
Jana Drabiny. Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 1988, s. 272-277. Sygn. 31872.
błyskawicznie weszło do kanonu lektur konkursowych i cieszy się wśród naszych czytelników dużą popularnością. A ostatnio obdarował Pan bibliotekę, za co ponownie, w imieniu naszym i naszych czytelników, bardzo dziękuję, wspaniałym darem: to
Czarny Śląsk, tom pierwszy szeroko zakrojonej, niezwykle atrakcyjnej seriiwydawniczej W kręgu górnośląskich podań i legend.
Z tego, co słyszałem, Srebrne miasto… rzeczywiście stało się czymś w rodzaju lektury przy nauczaniu regionalnym w szkołach. To mnie naprawdę cieszy. Obecnie zostało ono w pewnym sensie „wchłonięte” przez znacznie obszerniejsze dzieło, jakim jest wspomniany cykl wydawniczy. Jest już niemal gotowy jego drugi tom, Biały Śląsk, czyli ziemia lubliniecka; kilka legend i podań muszę jeszcze przetłumaczyć. W planach jest Śląsk Zielony, Śląsk Cieszyński…
Świat mitów, legend i podań okazuje się ciągle żywy.
W słowie wstępnym do Czarnego Śląska pisze Pan, że „nestorem – nie tylko wśród Górnoślązaków – parających się zbieraniem zapisów literatury mówionej na Górnym Śląsku, nazwać możemy Józefa Lompę, skromnego wiejskiego nauczyciela z nieodległej Bytomiowi Lubszy”
4. Od lat popularyzuje Pan jego dorobek; przykładowo, jako dyrektor Muzeum Miejskiego w Zabrzu, wydał Pan m.in. Krótkie wyobrażenie
historyi Szląska dla szkół elementarnych zebrane przez J. Lompę Szkolnego i Organistę w Lubszey, pierwszy taki podręcznik na Śląsku. Pana zainteresowanie światem ludowego folkloru, a zarazem sylwetką Lompy znajduje jakże naturalnepodłoże w fakcie, że w Lubszy się Pan urodził…
Historia była wokół mnie. Brat mojego dziadka, Franciszek Szczech, w okresie przedwojennym jeden z wójtów Lubszy, był sekretarzem Zarządu Komitetu Wykonawczego budowy pomnika Józefa Lompy, na marginesie - jednego z pierwszych pomników wiejskich w Polsce. W 1931 r. miała w Lubszy miejsce uroczystość odsłonięcia pomnika, a dokonał tego senator Wojciech Korfanty. Korfanty bywał również na spotkaniach Towarzystwa Śpiewu „Lutnia”, którego mój dziadek był współzałożycielem. Z kolei w listach Lompy do Józefa Ignacego Kraszewskiego zachowało się wspomnienie jego przyjaźni z pochodzącym z Lubszy ks. Wojciechem (a właściwie Tomaszem) Szczechem.
Lompa więc był mi bliski „od zawsze”. Teraz znowu dałem do druku coś pośrednio z nim związanego: dziełko ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Statut cechu krawców z 1858 r., w tłumaczeniu Lompy – bo trzeba wiedzieć, że był on także tłumaczem przysięgłym z języków czeskiego i niemieckiego. Oczywiście, ten jego język, jego polszczyzna jest nieco nieporadna… On był wychowany na starodrukach, modlitewnikach, żywotach świętych, tym, co znalazł na farach na strychach, on z tego się uczył. Ale dzięki temu, paradoksalnie, jego prace, także proste, nieco archaiczne wiersze miały większe szanse trafienia do ludzi. Kto tutaj czytał Mickiewicza i Słowackiego! Literacki język polski to był język obcy dla śląskiej wsi, oni tego nie rozumieli. Ludzie mówili, czytali „po naszymu”.
4W kręgu górnośląskich podań i legend. T.1 , Czarny Śląsk: Bytom, Gliwice (miasto i powiat), Piekary Śląskie, Zabrze. Zebrał Bernard Szczech. Zabrze: FHU Goldpress, 2008, s. 7. ISBN 978-83-925972-0-9. Sygn. A-4708.
Józef Lompa jest od 1983 roku patronem Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach. Akurat wówczas na Pańskiej bogatej drodze zawodowej pojawił się epizod pracy w PBW i pomagał Pan przygotować uroczystość nadania imienia placówce.
To dobry patron. Człowiek książki, pedagog. W sumie tragiczna postać.
Jego brano na świeczniki, kiedy był potrzebny, potem często zapominano. Już przed wojną były boje o niego, na linii politycznej, zwolennicy Grażyńskiego przeciwko korfantystom. Po wojnie wiele pamiątek po nim rozszabrowano. Płytę z jego pomnika, zdjętą w 1939 r., którą jeden z mieszkańców przechował przez całą wojnę, niedawno ukradziono na złom. W Lubszy było pierwsze wiejskie muzeum na Śląsku, otwarte w 1957 r., im. Józefa Lompy właśnie, a kilka lat później, w stulecie śmierci Lompy, zabrano wszystko do Woźnik i dzisiaj już tego nie ma… W Woźnikach wyburzono nawet dom Lompy, ten, który on zbudował, w którym mieszkał. O uratowanie jego domu prowadziłem prawdziwą wojnę;
niestety, zwyciężył lokalny interes. Był taki czas, że chciano nawet odebrać imię Lompy szkole, której patronował. Nie szanowano żadnych śląskich świętości;
przyniesiono w teczce nowego, bardziej „prawomyślnego” patrona. Ale ten patron, poległy rzekomo w Katyniu, po wojnie żył w Łodzi i miał się dobrze… Było blisko kompromitacji całego okręgu szkolnego. A jeśli chodzi o uroczystości nadania imienia Józefa Lompy bibliotece, tak, miałem wtedy odczyt, byłem w jury konkursu o Lompie, wypożyczyłem zresztą na tę okazję liczne materiały z Muzeum Miejskiego w Zabrzu, w którym kierowałem wówczas Działem Historii i Kultury Regionu. W owym 1983 roku, na 120-lecie śmierci Lompy, zorganizowałem też w Zabrzu cykl obchodów (dostałem wtedy za to Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki).
W późniejszym okresie przymierzałem się, wraz z ówczesną dyrekcją PBW, do zorganizowania pierwszego na Śląsku muzeum szkolnictwa; prace były zaawansowane, niestety, rozbiło się wszystko o pieniądze. Szkoda.
Był Pan również kierownikiem Działu Zbiorów Śląskich Biblioteki Śląskiej w Katowicach, dyrektorem Muzeum Miejskiego w Zabrzu, dyrektorem Muzeum Miejskiego w Rudzie Śląskiej…
A gdzie to ja nie pracowałem… Jak zaczynam się nudzić, coś zmieniam;
czasem zdrowie kazało coś odpuścić, czasem sprawczynią zmian była zbyt rogata dusza. W sumie - pojawiały się nowe możliwości, nowe obszary badawcze.
W Bibliotece Śląskiej miałem pełną pracownię ludzi, badaczy, pasjonatów, dziennikarzy. A praca w muzealnictwie to właśnie ten trzeci obszar moich zainteresowań. Pociągały mnie idee wystawiennicze, stąd potem te wszystkie katalogi z wystaw, do wystaw, niektóre wydane za granicą, np. w Niemczech;
także katalogi zbiorów. To osobna, całkiem spora działka.
Bytomskie Muzeum Górnośląskie jest obecnie poważnie zagrożone…
To skandal, tu są wspaniałe zbiory, przedwojenne, to są m.in. rzeczy
„tutejsze”, z Heimatmuseum, ze stuletniego muzeum bytomskiego. Najpierw będzie oddział, potem nie będzie nic. Może warto by napisać artykuł, by ludzie
sobie przeczytali, jak rabowano Bytom. Wywieziono całą Bibliotekę Śląską; jakież tam były zbiory, starodruki… A bytomskie Archiwum?
Bytom chyba w ogóle ma pecha. Mieszkamy w Szombierkach, z okien widok na monumentalny gmach Elektrociepłowni Szombierki, z drugiej strony cudem ocalały szyb Krystyna…
A reszta otoczenia zniszczona. Nie ma cechowni, drugiej wieży wyciągowej, wieży ciśnień, zwieńczonej charakterystyczną kulą. Dużą szansą byłoby stworzenie w elektrociepłowni Centrum Nauki, ale czy to się uda? Nie tylko Bytom, Śląsk w ogóle miał pecha od dziesięcioleci, o sprawach Śląska nie decydowali Ślązacy. Wspaniała architektura poprzemysłowa Śląska nie była i nie jest w cenie.
Na początkach swojej kariery zawodowej pracował Pan jako nauczyciel historii.
Co mógłby Pan dzisiaj doradzić kolegom „po fachu”?
Podstawowa sprawa, lekcje nie powinny być śmiertelnie poważne. Niech będą „na luzie”, z humorem; wtedy można „wtłoczyć” wszystko. Historyk powinien także i te śmieszne rzeczy wyciągać, pokazać barwne, zabawne drobiazgi z przeszłości. „Gazeta Wyborcza” zwróciła się kiedyś m.in. do mnie z ankietą Dziesięć rzeczy, które nasz region dał światu. Wszyscy podeszli do tego śmiertelnie poważnie, natomiast ja – z uśmiechem. Wymieniam więc rzeczy dużego kalibru, np. najstarsze polskie zdanie („gorze szą nam stało” Wincentego z Kielczy, z relacji o bitwie pod Legnicą; o kilkadziesiąt lat wcześniejsze niż głośna fraza z Księgi henrykowskiej), koks, cynk, maszynę parową do odwadniania kopalń, ale i zabawne drobiazgi. Jest żymlok, młodszy brat krupnioka, zwanego
„czornym kawiorem”, jest automatyczny żłób Ernesta Brondera z Lipin, ziemniakopomidor, no i perełka – „walkman” Wiktora Blachy z Piotrowic.
Skonstruował go w 1933 r., by słuchać muzyki podczas grabienia siana.
Mechanizm składał się z grabi, pary słuchawek i mieszczącego się w kieszeni, małego aparatu odbiorczego pomysłu wynalazcy. Byłby więc Śląsk przed Japończykami… Ja w ogóle mile wspominam, choć był to krótki epizod w moim życiu zawodowym, pracę w bytomskim szkolnictwie. Z ledwie niespełna rocznym stażem reprezentowałem całe ówczesne województwo katowickie, zaproszony z dwójką uczniów do Belwederu. Przez kilka lat projektowałem również dla szkół historyczne stroje na Dni Bytomia; uczniowie prezentowali potem te wszystkie cechy: krawców, szewców, piekarzy, ludwisarzy…
Od lat jest Pan hojnym ofiarodawcą najróżniejszych publikacji, wzbogacających zbiory biblioteki oraz bardzo popularny wśród naszych czytelników bookcrossing.
Historia Polski i powszechna, w tym tajemnice II wojny światowej, dzieje wielkich rodów śląskich, biografie wojskowych, polityków i regionalnych działaczy, ale także Erazm z Rotterdamu, Leszek Kołakowski, Anna Achmatowa…
Cieszę się, że te książki są czytane. Nie chcę tak patetycznie mówić, że kocham książki, no ale tak właśnie można powiedzieć. Książkę zawsze
hołubiłem, to była moja przyjaciółka 24 godziny na dobę, bo czytałem, gdzie i kiedy mogłem. Mieszkałem w Lubszy, na tej wsi, no co ja miałem robić! Po dziadku odziedziczyłem sporą bibliotekę, mnóstwo wydawnictw „Katolika”, Karola Miarki… Sporo książek wygrywała w konkursach moja starsza, przybrana siostrzyczka, Oti; dzięki radiowej „Otwartej szkatułce” zebrała całą biblioteczkę.
Czytał ojciec, książki kupowała mi mama, by różne psoty nie chodziły młodemu po głowie. Potem już sam gromadziłem nowości i antykwaryczne rarytasy, a ileż książek uratowałem przed losem makulatury… Ale nie sposób w domu gromadzić wszystkiego; niezbędny jest określony warsztat pracy, a z literatury pięknej ulubione cacuszka, jak np. dla mnie - dwutomowe włoskie wydanie Monte Cassino Wańkowicza, którego mam chyba wszystko.
No właśnie, proszę pozwolić zapytać o ulubionych autorów. Będzie to więc Wańkowicz…
Zaczytywałem się w nim. Monte Cassino, Ziele na kraterze, Tworzywo…
Lubiłem też Bunscha. Dzikowy skarb, Ojciec i syn, Rok tysięczny, Zdobycie Kołobrzegu, opowieść o Zawiszy Czarnym… To były moje pierwsze, specyficzne podręczniki wiedzy o dawnej Polsce. Czytałem je po kilka razy.
Dzisiaj dzieci częściej dostają w prezencie komputer niż książkę. Staramy się więc, choć jesteśmy biblioteką skierowaną zasadniczo do dorosłych, w różnych formach zachęcać do książki nawet przedszkolaków. Żeby wiedziały, że przed filmowym, disneyowskim Kubusiem Puchatkiem była książka, był taki Krzyś, któremu tatuś napisał opowieści o Misiu o Małym Rozumku…
Tak trzeba! Kiedy ja zostałem przyciągnięty do książki - jeszcze do podstawówki nie chodziłem. Proszę wyobrazić sobie taką scenerię: zimowy wieczór, my w jednym łóżku w kuchni: ojciec, ja i Oti, każdy czyta swoje. I mama, wściekła, bo nie może się do nikogo odezwać. Do dzisiaj mam w oczach ilustracje z pierwszej książki, kot jako D’Artagnan, a tu jego przeciwnik, szczur z opaską na oku, i ta walka... Był Konik Garbusek, wygrane przez Oti Dzieci z Bullerbyn, Bajki Krasickiego… To niezapomniane chwile.
Papierowa książka jeszcze jakiś czas przetrwa?
O, na pewno, jestem o tym przekonany. Ale pojawiło się zagrożenie likwidacją zawodu bibliotekarza. To głupota; decydują o tym urzędnicy, którzy chyba nigdy nie byli w bibliotece. Nie będzie miał kto opracowywać zbiorów, więc nie będzie katalogów, nie będzie baz danych. Będziemy szukać informacji w bazach zagranicznych, a po drodze mnóstwo lokalnego dorobku przepadnie.
Pańskie książki bazy zagraniczne notują w dużej obfitości.
WorldCat notuje ich nawet więcej niż nasz NUKAT… Cieszy mnie, że te książki są w użytku, weszły w obieg czytelniczy na całym świecie. Najwięcej mają Niemcy, Bawarska Biblioteka Państwowa, ale są też w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych, Oksfordzie, w Bibliotece Muzeum w Opawie… Znajduję
też swoje rzeczy wysoko wycenione na Allegro; wiem, że bardzo poszukiwany jest album o starych fotografiach zabrzańskich z lat 1866-1941, czy tomiki o symbolice Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Byłem kiedyś kolekcjonerem oznak i odznak wojskowych; zaowocowało to współautorstwem dwóch tomików na ten temat.
To ciekawy materiał, często cytowany jako źródło do historii różnych jednostek wojskowych.
W przyszłym roku przypada 150. rocznica śmierci Józefa Lompy. Czy już dzisiaj mogłabym, w imieniu biblioteki, poprosić Pana o kilka słów, w roku jubileuszowym, na temat naszego patrona?
Oczywiście, będzie mi bardzo miło. Swoją drogą, nie wiem, czy nasze władze wojewódzkie przypomną sobie na czas o tym fakcie… Ja przymierzam się właśnie do napisania większej publikacji na temat okresu lubszeckiego Lompy;
mam mnóstwo materiałów szerzej nieznanych, m.in. z jego życia codziennego.
Nie mówi się też o tym, że były propozycje, by Lompa startował do parlamentu pruskiego w Berlinie. Itd., itp.
Serdecznie dziękuję za rozmowę.
Publikacje Bernarda Szczecha w zbiorach Filii PBW w Bytomiu
60 60 60
60 LAT MINĘŁO LAT MINĘŁO LAT MINĘŁO LAT MINĘŁO … … … … MAŁE KALENDARIUM MAŁE KALENDARIUM MAŁE KALENDARIUM MAŁE KALENDARIUM
oprac. Joanna Ambroży, Anita Góral oprac. Joanna Ambroży, Anita Góral oprac. Joanna Ambroży, Anita Góral oprac. Joanna Ambroży, Anita Góral
1951 Powstanie, na mocy Dziennika Urzędowego Ministra Oświaty nr 10/15 z 1951 r. poz. 115, Pedagogicznych Bibliotek Wojewódzkich, organizujących sieć bibliotek na swoim terenie.
1952 Powołanie Pedagogicznej Biblioteki Miejskiej w Bytomiu, wykorzystanie do jej utworzenia księgozbioru podręcznego Inspektoratu Oświaty w Bytomiu.
1957 Przekazanie bibliotece księgozbioru biblioteki Związku Nauczycielstwa Polskiego (1852 woluminów).
1966 Przeprowadzka biblioteki pedagogicznej do budynku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu (ul. Parkowa 2).
1971 Zmiana siedziby biblioteki na lokal w centrum Bytomia (pl. Kościuszki 5), sąsiadującego z siedzibą Związku Nauczycielstwa Polskiego.
1976 Decyzją Ministra Oświaty i Wychowania zmiana statutu i nazwy bytomskiej biblioteki pedagogicznej na Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Katowicach, Filia w Bytomiu.
1977 Przejęcie księgozbioru likwidowanej biblioteki Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej (577 woluminów).
1978 Początek prowadzenia katalogu centralnego działów nauczycielskich bibliotek szkół bytomskich.
Przeprowadzka Filii PBW w Bytomiu do lokalu przy ul. 1 Maja 36 (obecna ul. Dworcowa).
1983 Nadanie Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Katowicach imienia Józefa Lompy.
1990 Starania o pozyskanie dodatkowej powierzchni dla Filii PBW w Bytomiu, zakończone sukcesem, remont i adaptacja pomieszczeń do potrzeb biblioteki.
1991 Przejęcie obsługi administracyjno-ekonomicznej biblioteki przez Dyrekcję PBW w Katowicach.
1997 Walka o nową siedzibę dla biblioteki.
Przeprowadzka do nowego lokalu w dzielnicy Bytomia - Łagiewniki przy ul. Armii Krajowej 54B.
2001 Otrzymanie sprzętu komputerowego oraz zintegrowanego systemu bibliotecznego Libra.
2002 Początek procesu komputeryzacji Filii PBW w Bytomiu.
2004 Udostępnienie komputerowej bazy danych czytelnikom oraz rozpoczęcie komputerowego udostępniania zbiorów.
2005 Włączenie się w ogólnopolską akcję „uwalniania książek”, czyli Bookcrossing w Filii PBW w Bytomiu.
Utworzenie strony internetowej filii w dwóch wersjach - flash i html (http://bytom.pbw.katowice.pl).
2007 Jubileusz 55-lecia PBW w Katowicach, Filii w Bytomiu.
Wydanie publikacji jubileuszowej – „55 lat Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach, Filii w Bytomiu”.
Organizacja międzyszkolnego konkursu plastycznego „Ekslibris jubileuszowy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach, Filii w Bytomiu”.
2008 Rozpoczęcie publikacji biuletynu „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna.
Informator” prezentującego zbiory i usługi biblioteki.
Udostępnienie KATALOGU ONLINE.
Utworzenie nowej strony internetowej biblioteki z wykorzystaniem systemu zarządzania treścią stron internetowych Joomla!
2009 Nowa strona internetowa Filii PBW w Bytomiu laureatem Ogólnopolskiego Konkursu na najlepszy serwis internetowy bibliotek szkolnych i pedagogicznych – „Pokaż swoją dobrą stronę”.
2010 Pozyskanie numeru ISSN oraz rejestracja w bazie Biblioteki Narodowej wydawnictwa ciągłego „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna. Informator”.
Pierwsza prezentacja oferty biblioteki na corocznych Targach Edukacyjnych organizowanych przez Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Bytomiu pod patronatem Prezydenta Bytomia.
Rejestracja półki bookcrossingowej na oficjalnej stronie akcji www.bookcrossing.pl, od VII Święta Wolnych Książek (9 czerwca) akcja prowadzona jest w bibliotece non stop.
Nawiązanie współpracy z Kołem Naukowym Matematyków Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Od roku szkolnego 2010/2011 organizacja kwartalnych spotkań informacyjno-szkoleniowych dla bibliotekarzy szkół bytomskich.
Wypracowanie nowej oferty edukacyjnej Filii PBW w Bytomiu wzbogaconej o zajęcia z biblioterapii oraz wiele imprez bibliotecznych, które na stałe zagościły w kalendarzu biblioteki.
Akces Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach a wraz z nią Filii w Bytomiu do Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.
Uruchomienie internetowego FORUM Nauczycieli Bibliotekarzy jako miejsca wymiany informacji dla bibliotekarzy bibliotek szkolnych i pedagogicznych.
Włączenie się biblioteki do akcji „Cała Polska Czyta Dzieciom” poprzez popularyzację czytelnictwa w placówkach przedszkolnych.
2011 Publikacja wydawnictwa jubileuszowego „55 lat Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach, Filii w Bytomiu” oraz wszystkich zeszytów biuletynu „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna. Informator” w zasobach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.
Założenie konta na portalu społecznościowym facebook, gdzie na bieżąco zamieszczane są informacje o działalności filii.
Organizacja 1. edycji „BiblioFeriady, czyli ferii z Filią PBW w Bytomiu”
dla dzieci z dzielnicy Bytomia-Łagiewniki.
Nawiązanie współpracy z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Bytomiu.
Opracowanie i publikacja na platformie edukacyjnej Belfer on-line RODN
„WOM” w Katowicach lekcji online z zakresu redagowania bibliografii załącznikowej dokumentów elektronicznych.
Udział w XIII Targach Edukacyjnych w Bytomiu.
Nawiązanie współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Metodyczno- Edukacyjnym „Metis” w Katowicach w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli szkół bytomskich.
2012 JUBILEUSZ 60-LECIA PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTEKI WOJEWÓDZKIEJ IM. J. LOMPY W KATOWICACH, FILII W BYTOMIU.
Organizacja 2. edycji „BiblioFeriady, czyli ferii z Filią PBW w Bytomiu”.
Udział w XIV Targach Edukacyjnych w Bytomiu.
B B B
B IBLIOTEKI PEDAGOGICZ IBLIOTEKI PEDAGOGICZ IBLIOTEKI PEDAGOGICZ IBLIOTEKI PEDAGOGICZNE DZISIAJ NE DZISIAJ NE DZISIAJ NE DZISIAJ –––– z z z perspektywy z perspektywy perspektywy perspektywy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej
Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej
w w w
w Katowicach, Filii w Bytomiu Katowicach, Filii w Bytomiu Katowicach, Filii w Bytomiu Katowicach, Filii w Bytomiu
B B
B Bożena Zwierzyńska ożena Zwierzyńska ożena Zwierzyńska ożena Zwierzyńska
1.KLIENTELA I ZADANIA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
Interesującą pozycję w polskiej przestrzeni edukacyjnej zajmują biblioteki pedagogiczne. Początkowo służące wyłącznie potrzebom środowiska nauczycielskiego, z czasem otwierały się na coraz szersze grono czytelników (przede wszystkim studentów), by w ostatnich latach móc już służyć wsparciem rzeszy nowych użytkowników, poszukujących wiedzy i informacji1. Charakterystyczne, wyselekcjonowane zbiory bibliotek pedagogicznych to przede wszystkim materiały z zakresu pedagogiki, psychologii, socjologii, filozofii (etyki!), resocjalizacji, penitencjarystyki, prawa (w szczególności – oświatowego), a także bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, medioznawstwa czy marketingu.
Do tego regionalia oraz klasyka i – w miarę możliwości - nowości z literatury pięknej.
Potencjalna klientela tak budowanych zasobów jest ogromna: to oczywiście nauczyciele przedszkoli i szkół wszystkich typów, pracownicy naukowi oraz studenci (grupa najliczniejsza), a także pedagodzy szkolni i rodzinni, streetworkerzy, pracownicy placówek opiekuńczo-wychowawczych, domów kultury i świetlic środowiskowych, poradni pedagogiczno-psychologicznych, kuratoriów oświaty, policji, więzień czy sądów. To również księża i katecheci, pracownicy socjalni, wolontariusze. Pracownicy domów opieki społecznej, pielęgniarki, lekarze. Dziennikarze. Naturalnie, także uczniowie, zwłaszcza maturzyści. Rodzice. Wszyscy, którzy pragną i powinni kształcić się, doskonalić, rozwijać2.
Aktualne zadania bibliotek pedagogicznych wykraczają daleko poza tradycyjne działania. Przede wszystkim, nastąpiło przesunięcie punktu ciężkości z nastawienia na gromadzenie, opracowywanie, ochronę, przechowywanie i udostępnianie ZBIORÓW na gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie INFORMACJI – nie tylko pedagogicznej – na niespotykaną wcześniej skalę.
Biblioteki budują wielkie bazy danych, oferują użytkownikom nowoczesne formy udostępniania informacji (katalogi online), tworzą strony internetowe. Poprzez oferowany w większości z nich dostęp do Internetu umożliwiają sięganie do globalnych zasobów informacyjnych, służąc jednocześnie fachową pomocą w efektywnym ich wyszukiwaniu. Bibliotekarz, zwany czasem szumnie brokerem informacji3, rzeczywiście współuczestniczy w tworzeniu zrębów społeczeństwa
1 Zob. L. Biliński: Nowe regulacje prawne dotyczące bibliotek pedagogicznych. „Bibliotekarz” 2003, nr 9, s. 39.
2 Poza dziennikarzami, wśród naszych użytkowników odnotowaliśmy WSZYSTKIE wymienione powyżej kategorie osób.
3 Por. S. Cisek: Bibliotekarz brokerem informacji? [online]; [dostęp: 06.03.2012]. Dostępny w WWW:
<http://www.slideshare.net/sabinacisek/bibliotekarz-brokerem-informacji>
informacyjnego. Ale, jak podkreśla Jacek Wojciechowski, „Internet to narzędzie informacyjne, piśmiennictwo to instrument kreowania wiedzy. Jedno bez drugiego byłoby w dzisiejszej rzeczywistości nieporozumieniem oraz dziwactwem”4. Tę edukacyjną całość oferują dziś właśnie biblioteki, zwłaszcza pedagogiczne.
W ślad za podstawowym, realizowanym w coraz bogatszych formach, zadaniem bibliotek wymieńmy kolejne, charakterystyczne dla współczesnej biblioteki pedagogicznej:
• wspomaganie pracy dydaktyczno-wychowawczej i doskonalenia zawodowego nauczycieli;
• wspomaganie pracy doradców metodycznych;
• pomoc merytoryczna dla bibliotekarzy szkolnych;
• zaspokajanie potrzeb edukacyjnych studentów, wsparcie maturzystów;
• prowadzenie praktyk zawodowych dla studentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej;
• wspieranie kształcenia ustawicznego dorosłych;
• współtworzenie krajowego systemu informacji edukacyjnej;
• działalność promocyjna, wydawnicza i bibliograficzna.
Prezentując pracę nauczyciela bibliotekarza biblioteki pedagogicznej, odnosić się będę do przykładu konkretnej jednostki: Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach, Filii w Bytomiu.
2.GROMADZENIE – OPRACOWANIE – PRZETWARZANIE – UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓW/INFORMACJI W BYTOMSKIEJ BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ.
Utworzona w 1952 r., biblioteka pedagogiczna w pejzażu edukacyjnym Bytomia obecna jest już od lat sześćdziesięciu; od roku 1976 funkcjonuje jako filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. J. Lompy w Katowicach. Bogate, wyselekcjonowane zasoby placówki obejmują ponad 43 tysiące książek i ponad 2700 roczników czasopism (210 tytułów, z tego 35 w aktualnej prenumeracie) oraz niespełna 420 jednostek zbiorów audiowizualnych i elektronicznych5. W bibliotece, w łącznym wymiarze 4,5 etatu, pracuje pięcioosobowy zespół nauczycieli bibliotekarzy o kwalifikacjach, wymaganych w tego typu placówce.
Pierwszy z wymienionych element naszej pracy – gromadzenie zbiorów/informacji – opiera się na wypracowanym systemie nieustannego, niemal już automatycznego „wychwytywania” sygnałów, dotyczących potrzeb (także potencjalnych) użytkowników. Mając do dyspozycji niewielkie środki finansowe, a pragnąc dostarczać informacji aktualnej i poszukiwanej, szukamy wskazówek, pomocnych w konstruowaniu oferty, w niemal każdej rozmowie z użytkownikiem;
analizujemy składane zamówienia i artykułowane problemy, przyjmujemy dezyderaty (także drogą elektroniczną: mailem lub poprzez odpowiedni formularz na stronie internetowej). Do tego dochodzi dbałość o bieżącą orientację
4 J. Wojciechowski: Gry edukacyjne. „Biblioteka w Szkole” 2011, nr 9, s. 7.
5 Wszystkie przytaczane dane prezentują stan z dnia 6 marca 2012 r.
w najnowszych trendach w pedagogice i aktualnościach oświatowych, stały, szybki przegląd ofert wydawniczych, newsletter, recenzje, środowiskowe opinie…
W efekcie nasi użytkownicy wielokrotnie wyrażali zadowolenie z jakości gromadzonego księgozbioru i innych zasobów informacyjnych (bogactwo haseł w kartotece zagadnieniowej, dobór tematyki sporządzanych zestawień bibliograficznych itp.), aczkolwiek nieodmiennie problemem pozostaje ilość możliwych do wypożyczenia egzemplarzy. To znany większości bibliotek dylemat:
więcej egzemplarzy czy więcej tytułów? Bywa, że biblioteki ratują swe budżety, pobierając rokrocznie opłaty wpisowe; choć obserwujemy taką praktykę od lat, odrzucamy tę pokusę, jest to bowiem naruszenie prawa6. Natomiast często sami
„zasilamy” biblioteczne zbiory, zabiegamy też o dary, będące cennym wzbogaceniem zasobów biblioteki7. Zaprzyjaźniona księgarnia, znany bytomski historyk, stali czytelnicy i liczni anonimowi darczyńcy zasłużyli na wdzięczność naszą i wielu korzystających z ich darów użytkowników.
Ogromnym atutem biblioteki jest rozbudowany warsztat informacyjno- bibliograficzny, zarówno elektroniczny, jak i tradycyjny. Najcenniejszy dla użytkowników jest oczywiście, dostępny od 2008 r., katalog online. Poprzez OPAC czytelnicy mają dostęp do katalogów alfabetycznego, tytułowego, rzeczowego wg UKD, serii wydawniczych oraz – szczególnie cennego – katalogu przedmiotowego, a także katalogu czasopism i kartoteki zagadnieniowej.
Na warsztat tradycyjny składają się katalogi: alfabetyczny, systematyczny wg UKD, czasopism, katalogi pomocnicze (dokumentów elektronicznych, dokumentów audiowizualnych, serii wydawniczych, Silesiaca) i kartoteki:
zestawień bibliograficznych, osobowa, kartoteka „Prace nauczycieli bytomskich”
oraz bibliograficzna kartoteka zagadnieniowa. Mimo komputeryzacji, dla wygody czytelników katalogi kartkowe są nadal prowadzone.
Charakterystyczną cechą budowanego w bibliotece warsztatu jest jego wysoka jakość i maksymalna wszechstronność, ułatwiająca użytkownikom docieranie do poszukiwanych informacji różnymi drogami. Opracowanie zbiorów wszystkich typów opiera się na stosowaniu odpowiednich norm bibliograficznych.
Głęboko rozbudowany jest katalog rzeczowy, katalog przedmiotowy od samego początku tworzony jest w oparciu o konkretny język informacyjno–wyszukiwawczy – Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej. W bazie elektronicznej znajdują się pełne opisy bibliograficzne całości zbiorów książkowych i multimedialnych (czyli odpowiednio ok. 46700 i 426 rekordów) oraz opisy bibliograficzne artykułów z czasopism od roku 2003 (blisko 21200), bardzo często wzbogacone przez bibliotekarzy adnotacjami. Obszerna, niosąca najbardziej aktualną wiedzę kartoteka zagadnieniowa zawiera ok. 50000 opisów bibliograficznych, przy czym, mimo dwóch różnych postaci fizycznych (kartkowa za lata 1980–2002 oraz bieżąca elektroniczna), zachowany jest jednolity język informacyjno–wyszukiwawczy (JHP BN). Na wprowadzenie w bibliotece tego języka zdecydowaliśmy się w 2002 r., przygotowując się do komputeryzacji
6 R. Golat: Bezpodstawność opłat wpisowych do bibliotek. „Bibliotekarz” 2009, nr 5, s. 34.
7 Przykładowo, w 2009 r. ilość darów książkowych przekroczyła ilość zakupów.
placówki8. Dokonaliśmy wówczas konwersji dotychczasowej kartoteki zagadnieniowej na nowy język, a nasi użytkownicy, nim zasiedli przed swoimi terminalami, mieli możliwość wdrożenia się do posługiwania się nowym narzędziem. I to właśnie możliwość przeszukiwania bazy poprzez hasła przedmiotowe jest szczególnie ceniona przez naszych użytkowników. Słownik haseł przedmiotowych Filii PBW w Bytomiu liczy obecnie ponad 72800 haseł, dzięki którym nauczyciel błyskawicznie znajdzie materiały np. o awansie zawodowym, eurosieroctwie, metodzie projektu, plagiatach, przemocy w szkole, stresie szkolnym, świetlicach socjoterapeutycznych, wykluczeniu społecznym, wypaleniu zawodowym... A także – oczywiście – ogromny wybór najrozmaitszych scenariuszy zajęć szkolnych oraz bogate materiały repertuarowe.
W 2011 r. liczba czytelników, zarejestrowanych w wypożyczalni, wyniosła 1045, ilość odwiedzin w bibliotece – 8808. Nastąpił wzrost wypożyczeń do domu (ponad 16000 woluminów), natomiast zmalała intensywność udostępniania zbiorów na miejscu (ok. 10000 pozycji) – w związku z „uwolnieniem” kolejnych partii czytelnianego księgozbioru. Warto w tym miejscu wspomnieć, że w efekcie dążenia bibliotekarzy do jak największego poszerzenia zakresu udostępniania zbiorów i maksymalnego wykorzystywania najbardziej poszukiwanych książek wykrystalizowała się w naszej filii nieformalna usługa „czytelni nocnej”. Jacek Wojciechowski, omawiając nowe trendy w organizacji usług bibliotecznych, wspomina m.in. oddziały wypożyczania krótkoterminowego, np. w zagranicznych bibliotekach uczelnianych, gdzie zbiory szczególnie poszukiwane wypożyczane są na 4, 6 godzin lub na noc9. Taką formę bytomska biblioteka pedagogiczna stosuje z powodzeniem od wielu lat: nasi czytelnicy mają możliwość wypożyczenia większości czytelnianych książek na noc, weekend lub tydzień – i korzystają z niej, z dużym zadowoleniem, bardzo intensywnie.
Udostępnianiu informacji jak najszerszemu gronu użytkowników służy również nasza dbałość o zamieszczanie linku do bibliotecznego katalogu online w kolejnych serwisach internetowych. Przykładowo, Filię PBW w Bytomiu uwzględniają „Informator o bibliotekach w Polsce” Biblioteki Narodowej, baza adresowa „Biblioteki pedagogiczne w Polsce” EBIB, Infobooker. Naturalnie, link do nas znaleźć można także na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Bytomiu.
Badania ankietowe wykazują, że godziny otwarcia biblioteki oraz forma obsługi zapytań użytkowników (telefon, e-mail) są dla czytelników dogodne, natomiast utrudnieniem jest niezbyt korzystna lokalizacja placówki. Dlatego też biblioteka intensywnie rozbudowuje nowe, dodatkowe formy informacyjnego przekazu: w 2005 r. filia uruchomiła swoją stronę internetową, a od kwietnia 2008 r. wydaje biuletyn „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna. Informator”.
8 Dodajmy, że w 2004 r. bibliotekarze filii aktywnie włączyli się w ogólnopolski projekt „Rozwijanie słownika haseł edukacyjnych jako narzędzia krajowego systemu informacji edukacyjnej oraz współpracy bibliotek pedagogicznych i placówek doskonalenia nauczycieli”, realizowany w ramach współpracy bibliotek pedagogicznych z Pracownią Informacji Pedagogicznej CODN oraz Ośrodkiem Normalizacji Bibliograficznej Biblioteki Narodowej, opracowując i konsultując propozycje haseł przedmiotowych.
9 J. Wojciechowski: Organizacja i zarządzanie w bibliotekach. Warszawa; Kraków: Wydaw. Naukowe PWN, 1997, s. 167.
3.DZIAŁALNOŚĆ INSTRUKCYJNO-METODYCZNA.
Podstawową grupą docelową dla bibliotek pedagogicznych pozostają nadal nauczyciele, choć od dawna statystyki wykazują ich (i nie tylko ich...) malejącą aktywność czytelniczą. W przypadku Bytomia dodatkowym czynnikiem, wpływającym negatywnie na czytelnictwo nauczycieli, było pogorszenie się lokalizacji placówki10. Aby „przyciągnąć” dawnych i nowych użytkowników, biblioteka systematycznie rozwija swą ofertę instrukcyjno-metodyczną. W zakres dorobku ostatnich 15 lat wchodzą m.in.:
• działania, wspierające edukację regionalną (konferencje dla nauczycieli historii Bytomia, Piekar Śląskich i Tarnowskich Gór, warsztaty metodyczne dla nauczycieli bibliotekarzy, stosowne zestawienia bibliograficzne, prezentacje multimedialne, wystawy książek, fotografii, uczniowskich prac plastycznych);
• warsztaty dydaktyczne dla nauczycieli, połączone z prezentacjami najnowszych programów nauczania, podręczników i poradników metodycznych przez przedstawicieli szeregu wydawnictw edukacyjnych;
• warsztaty, dotyczące awansu zawodowego nauczycieli, organizowane wspólnie z Regionalnym Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli „WOM”
w Katowicach;
• wspierający edukację obywatelską program dydaktyczny „Samorządność we współczesnej szkole” dla uczniów – liderów samorządów uczniowskich i ich opiekunów;
• program wspomagania pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz doskonalenia zawodowego bytomskich nauczycieli kształcenia zintegrowanego (tu m.in. współorganizacja konferencji metodycznej „Dom i szkoła - partnerstwo w wychowaniu”);
• program wspomagania pracy nauczycieli przedszkoli (wsparcie akcji „Cała Polska czyta dzieciom”, prowadzenie zajęć z elementami biblioterapii, wystawy prac plastycznych przedszkolaków);
• seminaria szkoleniowe dla nauczycieli, organizowane we współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Metodyczno-Edukacyjnym „Metis” w Katowicach, m.in. na temat projektu edukacyjnego i metody Webquestu;
• autorskie programy doskonalące dla nauczycieli bibliotekarzy.
Większość wymienionych powyżej przykładów działalności instrukcyjno- metodycznej biblioteki zrealizowano we współpracy z doradcami metodycznymi nauczycieli szkół bytomskich. Metodycy cenią sobie opracowywane przez bibliotekarzy materiały informacyjne, wypożyczają recenzowane pozycje, bardzo często zamawiają - na potrzeby organizowanych przez siebie warsztatów, konferencji i projektów dydaktycznych – odpowiednie zestawienia bibliograficzne.
Najściślej współpracowaliśmy – co oczywiste – z doradcą metodycznym
10 W roku 1997 biblioteka została usunięta z lokalu w ścisłym centrum miasta, a nową siedzibę znalazła w dzielnicy Łagiewniki.
ds. bibliotek szkolnych gminy Bytom. Nasze działania w tym zakresie to przede wszystkim bezpośrednie wsparcie merytoryczne bibliotekarzy szkolnych, pomoc w ich doskonaleniu zawodowym, praca z młodzieżą szkolną oraz promocja biblioteki w środowisku nauczycieli bytomskich – poprzez medium bibliotekarzy.
W ramach doskonalenia zawodowego nauczycieli bibliotekarzy w naszej filii prowadzono m.in.:
• warsztaty dydaktyczne o różnorodnej tematyce (przykładowo: „Język haseł przedmiotowych. Metodyka tworzenia haseł przedmiotowych”, „Metodyka organizacji zajęć grupowych z czytelnikiem”, „Prowadzenie bibliograficznej kartoteki zagadnieniowej w bibliotece szkolnej”, „Sporządzanie tematycznych zestawień bibliograficznych” czy „Kobiecość niejedno ma imię – spotkanie z biblioterapią” – warsztaty prowadzone gościnnie przez Kierownika Filii PBW w Chorzowie);
• autorskie programy dydaktyczne, zarejestrowane w Regionalnym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach:
o „Opracowanie formalne zbiorów bibliotecznych. Sporządzanie opisu bibliograficznego różnych typów dokumentów oraz tworzenie bibliografii załącznikowej”,
o „ Konkursy czytelnicze jako atrakcyjna forma pracy biblioteki szkolnej”, o „Obowiązujące normy bibliograficzne w praktyce bibliotecznej”;
• liczne konsultacje indywidualne.
Od początku roku szk. 2010/2011 biblioteka organizuje dla nauczycieli bibliotekarzy cykliczne spotkania informacyjno-szkoleniowe (przykładowe tematy:
„Możliwości współpracy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach Filii w Bytomiu z bibliotekami szkół bytomskich”, „Rola biblioteki szkolnej w kontekście nowej podstawy programowej”). Bezpośrednim impulsem do podjęcia się tego zadania był fakt dokonanej wówczas likwidacji stanowiska doradcy metodycznego ds. bibliotek szkolnych w gminie Bytom. Trudno nie wyrazić w tym miejscu żalu, że nasza wieloletnia, tak efektywna współpraca z dynamicznym doradcą jest już zamkniętym rozdziałem.
Praca z dziećmi i młodzieżą (niegdyś prowadzona jako wsparcie szkolnej edukacji czytelniczej i medialnej; niestety, w postaci odrębnej ścieżki międzyprzedmiotowej, niedawno zlikwidowanej), odbywa się z wykorzystaniem całego wachlarza różnorodnych form. Możemy tu przykładowo wymienić:
• zajęcia z przysposobienia biblioteczno-informacyjnego;
• warsztaty dla maturzystów, dotyczące wyszukiwania informacji na potrzeby prezentacji maturalnej z języka polskiego oraz sporządzania bibliografii załącznikowej;
• zajęcia edukacyjne z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu, Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich, Tygodnia Bibliotek itp.;
• imprezy czytelnicze (2 edycje międzyszkolnego konkursu czytelniczego
„W świecie JEŻYCJADY”, dotyczącego cyklu powieściowego Małgorzaty Musierowicz; szkolny konkurs „Piękne czytanie”);
• międzyszkolny konkurs plastyczny („Ekslibris jubileuszowy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach Filii w Bytomiu”);
• zajęcia z elementami biblioterapii dla uczniów szkół podstawowych;
• pokazy filmów edukacyjnych.
Stale wzbogacana oferta instrukcyjno-metodyczna biblioteki spotyka się z dużą przychylnością nauczycieli, szczególnie zainteresowanych takim wsparciem zarówno w obliczu likwidacji stanowiska doradcy metodycznego, jak i z racji stanu permanentnej reformy polskiej oświaty. Aktywność biblioteki odpowiada tu aktualnej roli bibliotek pedagogicznych; jak stwierdza Beata Walczak, obecnie „istotnym wyzwaniem będzie aktywne wspieranie realizacji zadań edukacyjnych w regionach i zintensyfikowanie dotychczasowych działań na rzecz wspomagania rozwoju zawodowego nauczyciela oraz zastosowania nowych, atrakcyjnych form pracy m.in. projektów. Determinantem funkcjonowania będzie na bieżąco reagowanie na wymogi systemu edukacji”11.
4.DZIAŁALNOŚĆ BIBLIOGRAFICZNA I WYDAWNICZA.
Sporządzanie wysokiej jakości zestawień bibliograficznych i bibliografii należy do mocnych stron PBW w Katowicach Filii w Bytomiu. W trosce o jak najpełniejszą informację bibliotekarze prowadzą poszukiwania bibliograficzne w internetowych bazach danych, wertują biblioteczne zbiory, by móc odnotować w wykazie jakieś interesujący rozdział czy artykuł, a także zweryfikować niepewne dane. Tematyka zestawień odpowiada zaobserwowanym, zdiagnozowanym poprzez ankiety lub zgłoszonym potrzebom naszych użytkowników; czasem zdarza się, że intuicja bibliotekarza niejako wyprzedza zapotrzebowanie czytelnicze. Przykładowe tytuły opracowań: Biblioterapia, Drama, Indywidualizacja w nauczaniu, Inteligencje wielorakie, Media w nauczaniu, Metoda projektów, Motywy literackie, Nadpobudliwość psychoruchowa, Nowy nadzór pedagogiczny, Praca z dzieckiem i uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Prawo autorskie, Romowie, Uczeń zdolny, Wsparcie instytucjonalne dla dzieci z rodzin ubogich, Współdziałanie rodziców z przedszkolem i szkołą. Zestawienie Dzieci ulicy wykorzystywali realizatorzy ogólnopolskiego programu dla streetworkerów, bibliografia, dotycząca Alberta Einsteina, wsparła organizatorów miejskiego konkursu interdyscyplinarnego „Einstein – fizyk wszechczasów”. Bibliografię o Wojciechu Korfantym zamieszczono na oficjalnej stronie internetowej Roku Korfantego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, natomiast w Roku Miłosza zestawienie na temat twórczości Noblisty wzbudziło żywe zainteresowanie nauczycieli - uczestników seminarium „Twórczość Czesława Miłosza w szkole i bibliotece”, zorganizowanego przez sekcję bibliotekarską przy Okręgu Śląskim ZNP. Wiele opracowanych w filii zestawień stało się podstawą prac licencjackich i magisterskich naszych czytelników; bywa, że czytelnicy
11 B. Walczak: Biblioteki szkolne i pedagogiczne w obliczu nowej podstawy programowej. „Poradnik Bibliotekarza”
2011, nr 2, s. 6.
przychodzą do biblioteki z wydrukowanym z naszej strony internetowej wybranym wykazem, prosząc o ujęte w nim pozycje.
Nauczyciele bibliotekarze Filii PBW w Bytomiu posiadają spory dorobek w zakresie publikacji. Wykorzystując swoją wiedzę fachową oraz osobiste zainteresowania, opracowują i publikują materiały różnorodne formalnie i o bogatej tematyce. Obok wspominanych już zestawień bibliograficznych są to artykuły metodyczne, publicystyczne i naukowe, scenariusze warsztatów dla nauczycieli, recenzje. Opracowania dotyczą zagadnień z dziedziny pedagogiki, psychologii rozwojowej, socjologii oświaty, historii literatury, dydaktyki języka polskiego, a także bibliotekarstwa (promocja biblioteki, opracowanie formalne i przedmiotowe zbiorów, komputeryzacja bibliotek). Publikacje bibliotekarzy bytomskiej filii ukazują się w cenionych, ogólnopolskich czasopismach społeczno- pedagogicznych i metodycznych (m.in. w „Bibliotece w Szkole”, „Biblioterapeucie”,
„Nowej Szkole”, „Poradniku Bibliotekarza”, „Wychowaniu w Przedszkolu”), prasie lokalnej, wydawnictwie uczelnianym. Liczne materiały zostały opublikowane w renomowanym serwisie Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna SBP (http://e- pedagogiczna.edu.pl). W 2007 r. biblioteka wydała publikację jubileuszową 55 lat Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach Filii w Bytomiu, a od kwietnia 2008 wydajemy kwartalnik „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna. Informator”, którego ukazało się już 18 zeszytów.
Biuletyn „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna. Informator” jest – w postaci wydruku – rozpowszechniany wśród nauczycieli bytomskich za pośrednictwem Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego w Bytomiu, bibliotekarzy szkolnych i doradców metodycznych, a jego wersja online dostępna jest na stronie internetowej biblioteki. Poszczególne, starannie dopracowane zeszyty posiadają swój temat wiodący (przykładowe tytuły: Autyzm, Biblioterapia, Bliżej matematyki, Bytom, Dysleksja, Nadpobudliwość psychoruchowa), przybliżony zestawieniami bibliograficznymi i recenzjami; każdy numer prezentuje również najnowsze nabytki oraz szereg informacji dodatkowych (jak np. aktualności, oferta dydaktyczna, lokalizacja). Rok szkolny rozpoczynamy Ofertą dla nauczycieli i uczniów, a kończymy Lekturami na wakacje; stopniowo otwieramy nasze skromne łamy na nauczycieli, studentów i środowisko lokalne. Duże zainteresowanie informatorem sprawiło, że poprzez stronę internetową zaoferowaliśmy chętnym możliwość jego subskrypcji. W 2010 r. biuletyn uzyskał numer ISSN.
5.PROMOCJA BIBLIOTEKI.
Skutecznym narzędziem promocji biblioteki jest jej atrakcyjna, nowoczesna strona internetowa (www.bytom.pbw.katowice.pl). Pozwala ona na korzystanie z różnorodnych zasobów informacyjnych całą dobę, to dzięki niej udostępniony jest katalog online (na razie – w godzinach pracy placówki). Na naszej stronie www użytkownicy znajdą bogaty wybór bieżąco aktualizowanych materiałów informacyjnych, promocyjnych i merytorycznych, m.in. gotowe do pobrania, opracowane przez pracowników filii zestawienia bibliograficzne, wykazy nabytków, informacje o nowościach i opracowaniach metodycznych nauczycieli bytomskich, recenzje interesujących książek, propozycje lektur z literatury pięknej,
ważne i praktyczne linki. Jest zakładka Bookcrossing, promujące kreatywność pracowników Publikacje bibliotekarzy; miłe zwieńczenie dzieła stanowi Galeria.
W kwietniu 2009 r. witryna PBW w Katowicach Filii w Bytomiu została laureatem w ogólnopolskim konkursie na najlepszy serwis internetowy bibliotek szkolnych i pedagogicznych „Pokaż swoją dobrą stronę”
miesięcznika „Biblioteka w Szkole”. Warto podkreślić, iż wśród wielu pozytywnych opinii jury znalazło się stwierdzenie, że „rzadko biblioteki filialne decydują się na prowadzenie własnej strony WWW o tak obszernej zawartości”12. W 2010 r. na stronie biblioteki uruchomiono Forum Nauczycieli Bibliotekarzy, w 2011 r. pojawiła się na niej pierwsza lekcja online. Liczba wejść na stronę (przy liczniku, uruchomionym trzy lata później niż sama witryna) przekroczyła już 200000; widomym znakiem korzystania z witryny – i przyspieszenia procesu udostępniania – jest też bardzo już częste składanie nam przez czytelników przygotowanych w domu, wydrukowanych ze strony zamówień. Natomiast otrzymywane przez nas sygnały internautów z różnych zakątków kraju cieszą jako dowód, iż strona internetowa pozwoliła bibliotece wykroczyć z udostępnianiem informacji poza zasięg lokalny.
Jak już wielokrotnie mieliśmy okazję się przekonać, bardzo duże walory promocyjne posiada, udostępniany również na stronie, wspomniany powyżej biuletyn „Bytomska Biblioteka Pedagogiczna. Informator”13.
Wśród innych działań promocyjnych biblioteki wymienić możemy m.in.
współpracę z Kołem Naukowym Matematyków Uniwersytetu Śląskiego, coroczne uczestnictwo w bytomskich Targach Edukacyjnych, organizację Akcji Bookcrossing oraz liczne wystawy tematyczne i okolicznościowe – atrakcyjne wzbogacenie bibliotecznej przestrzeni. Wszystkie nasze materiały ozdabiamy charakterystycznym, niebanalnym (dla wielu intrygującym…), już rozpoznawalnym w środowisku logo. No i oczywiście – jesteśmy na Facebooku.
6.NOWE ZADANIA.
Dynamiczna współczesność postawiła przed bibliotekami pedagogicznymi liczne nowe zadania. Wymieńmy tu najważniejsze:
• wsparcie edukacji ustawicznej;
• wsparcie edukacyjne rodziny, seniorów;
• wspieranie edukacyjne środowisk zagrożonych, zapobieganie wykluczeniu społecznemu;
• integrowanie środowiska lokalnego, uczestnictwo w dyskursie publicznym;
• e–learnig.
12 Pokaż swoją dobrą stronę. Laureaci konkursu [online]; [dostęp: 06.03.2012]. Dostępny w WWW:
<http://www.bibliotekawszkole.pl/konkurs_www/archiwum_bp.php>
13 Zob. również: B. Zwierzyńska: Witryna internetowa, informator i uśmiech, czyli wybrane formy promocji w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Józefa Lompy w Katowicach Filii w Bytomiu. „Dialogi Biblioteczne”
2010, nr 2, s. 19–23. Wersja online: http://pbw.katowice.pl/katowice/dialogi/dialogi_06.pdf
