PRZEGLĄD PRAWA ROLNEGO Nr 1 (3) - 2008
II. PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA
RECENZJE I NOTY BIBLIOGRAFICZNE
Alberto G erm an ó , Corso di diritto agroalim entare, T orino 2 0 0 7 , ss. 212. Autor publikacji je st uznanym profesorem prawa rolnego U niwersytetu La Sa- pienza w Rzymie, zajmującym się również problem atyką prawa żywnościowego. Książka ma charakter podręcznikowy i nie je st pierw szą w ioską pracą dotyczącą materii prawa żywnościowego. Na rynku od kilku lat dostępny je st podręcznik autor stwa L. Costato Compendio di diritto alim entare1 . Wśród polskich publikacji z prawa żywnościowego pionierską monografią jest praca M. Korzyckiej-Iwanow Prawo żyw nościowe. Zarys praw a polskiego i wspólnotowego". Niemniej jednak, mimo następują cego w ostatnich latach rozwoju ustawodawstwa dotyczącego prawa żywnościowego, opracowania naukowe z tego zakresu są wciąż nieliczne. Dlatego warto przybliżyć czytelnikom treść prezentowanej tu publikacji.
W uwagach w prowadzających do podręcznika A utor Alberto Germanó w yodręb nia prawo żywnościowe dla celów dydaktycznych. W skazuje w nich, że wykład uni wersytecki z prawa żywnościowego nie dotyczy wyłącznie żywności pochodzenia rolniczego. Mimo że w szystkie produkty żywnościowe m ają swoje źródło pochodze nia w rolnictwie sensu largo (według art. 32 TWE oraz art. 2135 włoskiego kodeksu cywilnego), to jednak - zdaniem Autora - przedmiot prawa żywnościowego powinien uwzględniać zagadnienia odnoszące się do produkcji rolnej w celu żywienia człowieka oraz dotyczące produktów rolnych będącymi produktami żywnościowymi. Ponadto prawo wspólnotowe wtórne, w przypadkach, w których występuje pojęcie „żywności”, odwołuje się do produktów rolnych wymienionych w Załączniku I do TWE (jako przykład Autor pow ołuje m .in. art. 1 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006).
W ychodząc od powyższych założeń. A utor wyjaśnia, że m ateria prawa żyw no ściowego jako przedmiot studiów akadem ickich, obejmuje produkcję rolną „pierw ot
1 L. Costato, Compendio di diritto alim entare, Padova 2002.
‘ Zob. M. Korzycka-lwanow, Prawo żywnościowe. Zarys p raw a polskiego i w spólnotow e g o, Warszawa 2007.
ną” i „w tórną” oraz kom ercjalizację tych produktów. Uwagi w stępne Autora, doty czące pojęć „żyw ność” i „rolnictw o” w prawie wspólnotowym, m ogą być przewodni kiem przy lekturze całego podręcznika. Pojęcia te stanow ią niemalże esencję prawa żywnościowego. A utor zwraca uwagę na problem różnorodności terminologicznej języka praw nego w państwach członkowskich, mimo że obszar legislacji tych państw w zakresie prawa żyw nościowego jest znikomy. Jedynym remedium na problemy związane z w ykładnią tych pojęć je st w spólna term inologia przedmiotu. Rozważania A utora w tym zakresie m ogą być również cennymi wskazówkami przy określeniu relacji traktatowych pojęć prawnych produktów rolnych i produktów żywnościowych oraz dla charakteryzowania przedm iotu prawa rolnego, w tym wskazania miejsca dyscypliny prawa żyw nościowego w systemie prawa. Zagadnienie to stanowiło nie jednokrotnie przedmiot odniesienia także polskiej doktryny prawa rolnego'.
O m aw iana praca liczy 11 rozdziałów . W początkow ych trzech rozdziałach uw zględnione zostały zagadnienia o charakterze w prow adzającym (źródła prawa żywnościowego, repartycje kompetencji pom iędzy Republikę W ioską i Regiony ustanowione przez konstytucję), a także problem bezpieczeństwa żywności, kluczowy dla przedmiotu regulacji prawa żywnościowego. Analiza przepisów rozporządzenia (W E) nr 178/2002 z 28 stycznia 2002 r. przeprowadzona została według systematyki res, persones, actiones. Ponadto A utor poruszył temat zasady ostrożności oraz zarzą dzania ryzykiem w świetle praw a żywnościowego. W tym względzie, jako przykład kryzysu bezpieczeństwa żywności, przywołał kazus choroby szalonych krów, mający swój llnał w orzeczeniu ETS z 5 czerwca 1998 r. (C -180/96, Wielka Brytania prze ciwko Komisji), do którego zastosowano niepisaną jeszcze wówczas zasadę ostrożności. Było to jedno z wydarzeń we W spólnocie, które legło u podstaw przyjęcia regulacji prawnej rozporządzenia nr 178/2002. A utor podkreślił, że art. 7 tego rozporządzenia przyznaje Komisji m ożliwość, a nie obowiązek stosowania zasady ostrożności. Jed nakże zważywszy, że art. 174 TWE stanowi w szczególności, że wspólnotowa polity ka ochrony środowiska oparta je st na zasadzie ostrożności, natomiast ETS stosuje j ą poza obszarem ochrony środowiska jako ogólną zasadę prawa wspólnotowego, nie można tu mówić o jakiejś „ew entualności” .
Odnosząc się w rozdziale czwartym podręcznika do zagadnień odpowiedzialności za produkt wadliwy, A utor odwołał się do włoskiego dekretu legislacyjnego nr 206 z 5 września 2005 r., zwanego „Kodeksem konsum enta”, przytaczając jego szczegó łowe rozwiązania. W edług tej regulacji, poszkodowany musi wykazać istnienie szko dy, „w ady” produktu oraz związku przyczynow ego pom iędzy tą szkodą a wadą. O d powiedzialność ta oparta jest zatem na ryzyku. Regulacja włoskiego „Kodeksu konsum enta” stanowi „odpow iednik” przepisów art. 449'- 44 9 " polskiego Kodeksu cyw ilnego im plem entujących dyrektywę unijną nr 85/374.
3 Zob. np. A. Lichorowicz, P o jęcie i p rz e d m io t p ra w a ro ln e g o, w: P raw o ro ln e, red. A. Stelmachowski, Warszawa 2003, s. 18. Autor uznaje prawo żywnościowe za szczególny dział prawa rolnego dotyczący przetwarzania gotowych płodów rolnych.
W kolejnych rozdziałach książki (5-7) wśród prawnych aspektów produkcji żyw ności Autor określił obowiązki związane z higieną żywności, zasady stosowania pro mieniowania jonizującego oraz hormonów w żywieniu zwierząt, kwestie obecności alergenów w żywności, jak również składu produktów żywnościowych. Przy okazji szczegółowych rozważań o kontrowersyjnych aspektach produkcji żywności z organi zmami genetycznie zmodyfikowanymi. Autor skomentował relacje prawa i nauki, stwier dzając, że „w zakresie, w jakim rolą prawa je st rozstrzyganie niepewności naukowych co do społecznego obowiązywania pewnych technik, praw o stanowi o tym, która nauka ma zdolność wywoływania skutków prawnych. Innymi słowy, system prawny definiuje tę wiedzę naukową, posługując się nie kryteriami technicznym i, lecz kryte riami polityczno-praw nym i” .
Końcowe rozdziały publikacji dotyczą problematyki prawa żywnościowego w kate goriach ekonom icznych w edług podporządkowanej im systematyce zagadnień (wpro wadzanie na rynek, znakowanie, reklama produktów żywnościowych). W kontekście aktów prawa międzynarodowego om ówione zostały kwestie subwencji publicznych do eksportu produktów rolnych pierwotnych, zagadnienia barier technicznych w handlu, znakowania produktów rolnych oznaczeniami geograficznym i oraz w zajem ne relacje prawa międzynarodowego i prawa wspólnotowego.
Recenzowana książka zasługuje na uznanie. Zarówno aktualność poruszonych w niej problemów, ja k i sposób ich przedstawienia czynią j ą przystępną nie tyko dla osób zajmujących się prawem żywnościowym, lecz także dla praktyków. Rozważania m ają charakter syntetyczny. Zaletą pracy są licznie pow oływ ane orzeczenia ETS oraz Sądu I Instancji, które jako dodatek do podręcznika w postaci nośnika CD stanow ią rekwizyt upraszczający korzystanie z niego. M ożna powiedzieć, że analiza aktów wspólnotowego prawa żywnościowego, ja k również prawa międzynarodowego, jest wszechstronna i w pełni oddaje jego stan. Wydaje się zatem, że opracowanie to od powiada wymogom poznawczo-dydaktycznym , jakie pow inien spełniać akademicki podręcznik. Swobodnie w platane przez Autora w merytoryczne zagadnienia, ciekawe anegdoty czy cytaty z wypowiedzi znanych postaci czynią lekturę książki m iłą i przy jemną. Wszystko to świadczyć może nie tylko o znakomitej znajomości przedmiotu, ale także o wielkiej erudycji Autora.
Ka t a r z y n a Le ś k ie w ic z
Regolazione e la promozione del mercato allmentare neU'Unione Europea. Esperienze giuridiche comunitarie e nazionali, Atti del Convegno, Udine, 24-25 novenibre 2006, A cura di Mariarita D'Addezio e Alberto Germanö, Milano 2007, ss. 360.
Recenzowana praca stanowi efekt konferencji „Regulacja i prom ocja rynku żyw ności w Unii Europejskiej. Doświadczenia prawne wspólnotowe i krajowe” zorgani zowanej przez Instytut Prawa Rolnego M iędzynarodowego i Porównawczego we
Florencji przy udziale W ydziału Prawa U niwersytetu w Udine. Wzięli w niej udział w łoscy prawnicy-agraryści, a także przedstawiciele nauki francuskiej, polskiej, nie mieckiej i hiszpańskiej4.
Pierw szą część książki stanow ią opracowania, które dotyczą problematyki pro mocji i regulacji rynku żyw nościow ego w Unii Europejskiej oraz doświadczeń naro dowych i wspólnotow ych (M. D ’Addezio), rynku rolno-żywnościowego, konkurencji (P. Borghi) oraz zwiększania wartości włoskiego dziedzictwa kulinarnego poprzez oznaczenia terytorium (L. Francario).
K olejną część publikacji stanowi cykl artykułów dotyczących „rolnego rynku ja kości” w czterech państwach europejskich: we Francji, Polsce, Niemczech i w Hiszpanii. Autorami są I. Couturier, R. Budzinowski, B. Klaus i A. Carretero García. Temat „rolnego rynku jakości” jest interesujący i bardzo istotny z praktycznego punktu widzenia, jako że istnieje potrzeba regulacji i prom ocji rynku żywności w UE oraz w ym iany dośw iadczeń państw członkowskich w tym zakresie. Porównanie „rolnego rynku jakości” kilku krajów pozw oliło zauważyć pewne zróżnicowanie terminologii określającej jakość produktów rolnych w poszczególnych ustawodawstwach i uwi doczniło potrzebę ich ujednolicenia.
1. C outurier skoncentrow ała się na w ęzłow ych zagadnieniach „rolnego rynku ja k o ści” : problem atyce m arki i oznaczeń tow arow ych, które są instrum entam i słu
żącym i zapew nieniu bezpieczeństw a w obrocie żyw nością. Przedstaw ione rozw a żania są bardzo szczegółow e i uporządkow ane. A utorka zaprezentow ała je w opar ciu o szeroki w achlarz aktów norm atyw nych, ukazując jednocześnie stanowisko doktryny. Podjęty tem at je st interesujący pod w zględem praktycznym , a niektóre refleksje dotyczące m arki i znaków tow arow ych są ważne w aspekcie teoretyczno- praw'nym.
R. Budzinowski zauważył, że w Polsce rynek produktów rolnych i żywnościo wych o wysokiej jakości znajduje się zaledwie w stadium rozwoju. Rolnicy uczą się uczestniczenia w system ach żywności wysokiej jakości. Najbardziej rozwinięty - jak dotychczas - je st rynek produktów rolnictw a ekologicznego. Natomiast rynek produk tów tradycyjnych i regionalnych je st rynkiem dopiero rozwijającym się. W konkluzji Autor stwierdził, że bez w ątpienia w Polsce istnieją obiektywne warunki do wytwa rzania produktów ja k o śc io w y c h ”, a to, co uznawane jest w polskim rolnictwie za słabość (np. mały obszar gospodarstw rolnych), może być jego zaletą. Podkreślił też, że w szelkie instrumenty dotyczące rozwoju rolnego rynku jakości powinny uwzględ niać interesy zarówno producentów, ja k i konsumentów.
B. Klaus dokonała analizy ochrony nazw pochodzenia produktu, oznaczeń geo graficznych i gw arantow anych tradycyjnych specjalności. Z w róciła rów nież uw a
4 Zob. R. Budzinowski, K onferencja włoskich praw ników -agrarystów „Regulacja i p rom o cja rynku żyw ności w Unii Europejskiej. D ośw iadczenia p ra w n e wspólnotowe i krajow e",
gę na aspekt ochrony produktów ekologicznych. Te elem enty składają się na nie miecki „rolny rynek jakości". Przedstaw iając istniejący w N iem czech system środ ków prom ocji. A utorka pozytywnie oceniła obow iązujące tam regulacje prawne. Według tego ustawodawstwa produkty „proste”, które nie zostały wytworzone w dro dze m etody ekologicznej, są objęte instrum entam i prom ocji, jeśli posiadają okre ślony stopień jakości. Produkty te m ogą zostać w yposażone w tzw. marki jakości, jeśli podczas fazy produkcji, przetw arzania i dystrybucji będą przestrzegane kryte
ria wysokiej jakości.
Z kolei A. Carretero G arcía podjęła tem atykę „rolnego rynku ja k o śc i” w H isz panii. Autorka słusznie podkreśliła, że mnogość znaków towarowych obecnych na rynku może spowodować ryzyko zm niejszenia klarowności i ich fałszowania, co może przynieść spadek zaufania konsum entów do ja k o ści produktów . Z aznaczyła, że w przypadku rolnictwa ekologicznego stosuje się znak wspólnotowy, krajowy i wspól not autonomicznych. Dostrzeganie związków między wyżej wspomnianymi proble mami ma istotne walory poznaw cze i służy tworzeniu spójnych regulacji.
W tej części pracy zawarte jest również opracowanie autorstwa E. Casadei poru szające problem koegzystencji upraw transgenicznych, konwencjonalnych i ekolo gicznych we W łoszech oraz artykuł dotyczący skuteczności kontraktów integracji pionowej w rolnictw ie (S. Bolognini), a także opracow anie na tem at w olnego prze pływu towarów (G. M accioni). Rozważania te zasługują na uw agę ze względu na aktualność podejm owanej tem atyki oraz próbę w yjaśnienia zagadnień praktycz nych.
Trzecia część publikacji poświęcona jest problematyce jednostek kontrolnych i cer tyfikacji produktów rolnych (A. Massart) oraz roli dobrowolnych zrzeszeń ochrony produktów rolnych i żywnościowych (D. Viti). O pracowanie zam yka interesujący artykuł L. Bragato na temat bezpieczeństwa żywności i rynku. Traktować go należy jako informacyjny, pozwalający czytelnikowi na zorientowanie się w obowiązujących regulacjach normatywnych. W podsumowaniu L. Costato zwrócił uwagę na sposób pojmowania jakości produktów rolnych i znaczenie ustawodawstwa dla „rolnego rynku jakości” .
Niektóre z zagadnień podjętych w opracowaniu m ają charakter wyjściowy i m ogą stanowić podstawę do badań bardziej zaawansowanych, inne cechuje dość duży sto pień szczegółowości. Omówione kwestie przedstawiono na szerokim tle norm atyw nym i doktrynalnym. Recenzowana książka pozwala czytelnikowi na wyrobienie poglądu na temat rynku żywności i jego uregulowań w poszczególnych państwach członkowskich, a jej dodatkową zaletą są liczne odwołania do literatury oraz orzecz nictwa. O jej walorach świadczą również aktualność i ranga podjętej problematyki. Z pełnym przekonaniem można j ą zarekomendować w szystkim czytelnikom zaintere sowanym problem atyką prawa rolnego i żywnościowego.
PRZEGLĄD CZASOPISM ZAGRANICZNYCH „Agrar- und Umweltrecht"
Roland Schmidt, Marcus Hehn, Die naturschutzrechtliche Umnutzung von Kulturland am Beispiel Erwerbsobstanlage vs. Streuobstwiese im rheinland- pfälzischen Landesrecht (Przekształcenie obszarów upraw w rozumieniu prawa ochrony środowiska na przykładzie sadów i dzikich sadów w prawie krajowym Nadrenii-Palatynatu), AUR 2007, nr 11, s. 357-359.
Autorzy prezentują prawne aspekty konfliktu pom iędzy wymogami przewidzia nymi przez prawo ochrony środowiska a gospodarowaniem nieruchomościami rolnymi. Przykładem są pojawiające się w praktyce prawniczej wątpliwości, czy sady niewykorzy stywane przez długi czas pow inny być w yłączone z produkcji rolnej w celu ochrony stanu naturalnego środowiska. W konkluzji A utorzy stwierdzają, że wymogi ochrony środowiska dopuszczają ponowne włączenie sadu do produkcji, ale możliwe jest też w ykarczow anic starych drzew i nasadzenie nowych, a nawet prowadzenie na danej nieruchomości innych upraw.
Christian Busse, Betriebsbindung versus Pächterschutz nach Inkrafttreten der ZAV (Powiązanie z zakładem vs. ochrona dzierżawcy po wejściu w życie ZAV), AUR 2007, nr 9, s. 288-295.
Przedmiotem rozważań je st zagadnienie przenoszenia kwot mlecznych z dzier żawcy na w ydzierżawiającego w w ypadku wygaśnięcia umowy dzierżawy gospodar stwa rolnego w związku z ogłoszeniem upadłości dzierżawcy. Kwestią sporną na tle orzecznictw a niemieckiego okazało się to, czy w wyżej opisanej sytuacji przechodzą na w ydzierżawiającego tylko kwoty m leczne objęte um ową dzierżawy, czy też wszel kie kwoty m leczne związane z danym gospodarstwem rolnym. W świetle orzecznic tw a adm inistracyjnego A utor ocenia stanowisko BGH jako błędne.
Christian Busse, Eigentumsgarantie und Agrarmarktrecht unter besonderer Berücksichtigung handelbarer Agrarmarktsubventionen (Gwarancje własności i prawo rynku rolnego przy szczególnym uwzględnieniu zbywalnych sub wencji rolnych), AUR 2007, nr 8, s. 249-262.
Ochrona w łasności w rolnictwie dotyczy - z jednej strony - samych środków produkcji, a z drugiej - nowych przedm iotów własności powstałych w trakcie procesu produkcyjnego. W szystkie one są objęte konstytucyjnym prawem ochrony własności. W przypadku rynku rolnego szczególnie doniosłą je st kwestia ochrony własności w związku z produkcją i zbytem wytworzonych produktów rolnych. W związku z tym zagadnienie przydziału i pozbaw ienia producentów rolnych kwot mlecznych należy
rozpatrywać przez pryzm at konstytucyjnej gwarancji własności. Instrumenty ukształ towania produkcji rolnej wpływ ają w sposób zdecydowany na wartość konkretnego gospodarstwa rolnego. W związku z tym za trafne należy uznać stanowisko zajęte przez orzecznictwo, w edług którego organ adm inistracji publicznej dokonując przy działu kwot mlecznych lub pozbawiając producenta rolnego tychże kwot nie może naruszyć konstytucyjnych gwarancji własności.
Siegfried Orf, Waldrecht im Spannungsfeld zwischen Eigentümerbefugnissen und Duldungspflichten (Prawo leśnie a konflikt pomiędzy uprawnieniami właścicieli i obowiązkiem znoszenia), AUR 2007, nr 8, s. 962-967.
Autor przedstawia zagadnienia prawne pow stające w związku ze zm ianami za chodzącymi w sposobie korzystania z lasów, które w coraz szerszym zakresie pełnią funkcję rekreacyjną. Realizacja tej funkcji prowadzi w praktyce do konfliktów z pod miotami, które gospodarują danym i lasami. W trakcie prac nad projektami nowelizacji prawa leśnego rozpatruje się m.in. kwestię, w jakim zakresie w łaściciel lasu powinien ponosić odpow iedzialność za ew entualne szkody w yrządzone osobom postronnym w związku z prowadzeniem prac leśnych. Dyskutuje się też nad zagwarantowaniem bezpiecznych warunków korzystania z dróg leśnych oraz m ożliw ością ograniczeń lub zakazów wstępu do lasu.
Kai Bemmann, Die Anwendung gesetzlicher Pfandrechte auf die Beherbergung von Tieren (Zastosowanie ustawowego prawa zastawu w sprawach o utrzy manie zwierząt) AUR 2007, nr 10, s. 321- 330.
Rozważania poświęcone są nowemu typowi umowy, jakim je st umowa utrzym a nia zwierzęcia. Jest to umowa nienazwana. Ten typ umowy stosują w chwili obecnej przede wszystkim stadniny oferujące właścicielom koni możliwość trzym ania u nich swoich zwierząt. Ten sektor gospodarki rozwija się obecnie w Niem czech w sposób bardzo dynamiczny, co oznacza wzrost doniosłości zagadnień praw nych związanych z umowami o utrzymanie zwierząt. Artykuł dotyczy przede w szystkim zagadnienia, jakie roszczenia przysługują podmiotowi prowadzącemu stadninę, jeśli w łaściciel zwierzęcia nie w yw iązuje się ze swoich zobowiązań. W konkluzji Autor stwierdza, że można w takiej sytuacji zastosować odpowiednie przepisy ogólne prawa zobowiązań oraz umowy najmu. W konsekwencji oznacza to, że w razie niewykonania przez właściciela zwierzęcia zobowiązań stajnia może powstrzymać się od wydania zw ie rzęcia. Przysługuje jej także ustawowe prawo zastawu na danym zwierzęciu.
Alfred Scheidler, Landwirtschaftliche und gewerbliche Tierhaltung aus Sicht des Bau- und Immissionsschutzrechtes (Chów zwierząt w rolnictwie oraz chów masowy w ocenie prawa budowlanego i ochrony przed immisjami), AUR 2007, nr 9, s. 296-298.
A utor prezentuje problem atykę praw ną zw iązaną z chowem zwierząt w rolnic twie (w w arunkach chowu masowego). W skazuje on na prawo budowlane oraz unor m owania dotyczące immisji jako przepisy służące ustaleniu dopuszczalnego stopnia immisji wynikających z chowu zwierząt. Przy budowie ośrodka chowu zwierząt prze kraczającego pew ną wielkość w ym agane jest uzyskanie szczególnego zezwolenia wydawanego po zbadaniu stopnia przyszłych immisji. Ponadto m ożliwe jest zobow ią zanie do zbadania wpływu ośrodka na środowisko. W przypadkach wskazanych w usta w ie o ochronie przed im m isjami, samo zezwolenie budowlane powinno zapewniać określony stopień ochrony. W podsum ow aniu stwierdza się, że prawo budowlane oraz prawo dotyczące immisji pełnią funkcję ochronną przed zanieczyszczeniami pocho dzącym i z ośrodków hodowli zwierząt.
Peter Koof, Herstelleridentiat beim Pflanzenschutzimport (Tożsamość wy twórców w imporcie środków ochrony roślin), AUR 2007, nr 12, s. 395-399. Przedm iotem rozw ażań je s t zagadnienie dopuszczalności im portu środków ochrony roślin. Punktem wyjścia jest zagadnienie prawne, które pojawiło się w prak tyce i doprowadziło do w szczęcia postępow ania Komisji Europejskiej przeciwko Republice Francuskiej (ETS, C-201/06). Zagadnienie to powstało w związku z dekre tem francuskim nr 2001-317 ustanawiającym szczególne warunki dopuszczalności importu środków ochrony roślin, zgodnie z którym środki importowane m uszą nie tylko wykazywać ten sam skład, ja k środki dopuszczone do obrotu na terytorium kraju, lecz pochodzić od tego samego przedsiębiorstwa lub przynajmniej od przedsię biorstw powiązanych ze sobą udziałowo lub licencyjnie. W konkluzji Autor ocenia przedm iotow e unorm ow anie francuskie za niezgodne z prawem europejskim.
Mic h a ł Ma r c in k o w s k i
„Revue de Droit Rural"
Christophe Pierret, Le contrôle des structures (Kontrola struktur), RDR 2007, nr 355, s. 30-36.
A utor przedstaw ia aktualny stan praw ny w zakresie kontroli struktur rolnych: or gany kontrolne, procedury, sankcje, a przede wszystkim rodzaje działań wymagające uzyskania zezwolenia administracyjnego. Ustawa o ukierunkowaniu rolnictwa z 5 stycz nia 2006 r. przyniosła pew ne zm iany zm ierzające w kierunku zwiększenia swobody działania przedsiębiorstw rolnych wykazujących chęć rozwoju. Obowiązek poddania się kontroli adm inistracyjnej został w stosunku do niektórych działań prawnych (m.in. dokonywanych na rzecz członków rodziny) zastąpiony samym tylko obowiązkiem
zgłoszenia transakcji. Ustawa zwiększa również w pew nym stopniu zakres swobody działania spółek rolnych.
Mimo to - zdaniem autora - przedsiębiorstwa rolne w dalszym ciągu traktowane są gorzej od zwykłych przedsiębiorstw. Ch. Pierret krytykuje trudny do uzasadnienia brak postępu w tej mierze.
Samuel Crevel, Le bail cessible (Dzierżawa zbywalna), RDR 2007, nr 355, s. 37-39.
Będąca przedmiotem rozważań instytucja dzierżawy zbywalnej z art. 418 francu skiego kodeksu rolnego jest nowym, stosunkowo wygodnym dla obu stron sposobem przekazania gospodarstwa. W edług zamysłu prawodaw cy, instrument ten ma być środkiem promocji w rolnictwie podejścia typowego dla klasycznego przedsiębior stwa. Ma równocześnie sprzyjać większej przejrzystości sytuacji producenta rolnego w stosunku do jego kontrahentów.
W pierwszej kolejności przedstawione zostało ustanowienie dzierżawy zbywalnej m iędzy członkam i rodziny (przekazanie typu w ertykalnego). A utor przeprow adza w tym zakresie analizę korzyści oraz trudności płynących z zastosowania dzierżawy zbywalnej w porównaniu z dzierżaw ą długoterminową. W dalszej kolejności, om a wiając przekazanie typu horyzontalnego, S. Crevel przybliża procedurę zbycia dzier żawy, skutki zbycia oraz kwestie dotyczące ceny.
Thierry Tauran, La Mutualité sociale agricole: chronique sur une structure complète et étendue (System rolniczych ubezpieczeń społecznych: obraz struktury pełnej i rozległej), RDR 2007, nr 356, s. 11-16.
Artykuł stanowi szczegółow ą prezentację francuskiego systemu rolniczych ubez pieczeń społecznych, obejmującego świadczenia zdrowotne, em erytalne i rodzinne. Kolejno przedstawione zostały poszczególne elementy instytucjonalne systemu: kasa centralna, kasy departam entalne i m iędzydepartam entalne, ich funkcje i zasady dzia łania. Omówione zostały między innymi warunki przynależności do kasy rolniczej, kwestia ściągalności składek, sporów między kasą a ubezpieczonym oraz stosunku kas do adm inistracji państwowej na poziomie centralnym i departamentalnym. Po szczególne aspekty działania systemu ukazane zostały w odniesieniu do zasad rządzą cych ogólnym systemem ubezpieczeń społecznych we Francji.
Mai-Anh NGO, Quel avenir pour les labels au regard de la libre circulation des marchandises? (Jaka przyszłość dla oznaczeń produktów w świetle swo body przepływu towarów?), RDR 2007, nr 356, s. 1 7-21.
Przedmiotem rozważań je st zagadnienie zgodności krajowych przepisów w za kresie znaków jakości i oznaczeń pochodzenia ze w spólnotow ą regulacją w zakresie sw obody przepływu towarów. Francja dysponuje w tej mierze szeroką gam ą instru
mentów prawnych. W okresie ostatniego dziesięciolecia Trybunał Sprawiedliwości WE, mając na celu ograniczenie stosowania tego typu środków w celach protekcjoni stycznych, kilkakrotnie opowiedział się za restrykcyjną interpretacją art. 30 TWE (wyjątki od obow iązku zniesienia ograniczeń ilościow ych i praktyk równoważnych w przepływie tow arów ) oraz rozporządzeń Rady nr 2082/92 i 2082/92 (oznaczenia geograficzne i produkty tradycyjne). Przeprowadzona w artykule analiza orzecznic twa wskazuje, że swoboda przepływu towarów traktowana jest wewnątrz W spólnoty priorytetowo i tym samym niekorzystnie wpływa na realizację polityki jakości. W świetle postulatów prezentowanych przez W spólnotę w negocjacjach WTO, wydaje się to swoistym paradoksem.
Franek Roussel, Trois questions de base sur la loi du 23 février 2005 à pro pos de l'extension de la notion d'activité Agricole aux activités équestres (Trzy podstawowe kwestie dotyczące ustawy z 23 lutego 2005 w sprawie rozszerzenia pojęcia działalności rolniczej na działalność w dziedzinie jeź dziectwa), RDR 2007, nr 357, s. 15-18.
Jean-Jacques Barbieri, Promenade équestre dans des contrats très spéciaux (Przejażdżka konna w umowach szczególnych), RDR 2007, nr 357, s. 18-22. Samuel Crevel, L'application de la réglementation des structures aux activités équestres (Zastosowanie regulacji dotyczącej struktur rolnych do działalności w dziedzinie jeździectwa), RDR 2007, nr 357 s. 23-24.
Michel-Pierre Madignier, Le statut fiscal des professionnels du cheval (Status podatkowy osób zatrudnionych w jeździectwie), RDR 2007, nr 357, s. 25-31. Thierry Tauran, Les relations de travail entre les salaries et les employeurs dans le secteur de l'équitation (Stosunek pracy między pracownikiem i pra codawcą w sektorze jeździectwa), RDR 2007, nr 357, s. 32-36.
Manuel Carius, Les étalons de la République (Stada ogierów państwowych), RDR 2007, nr 357, s. 37-42.
Cykl artykułów udzielających odpowiedzi na pytania postawione przez J. Foyer (RDR 2006, nr 345, s. 1) dotyczących konsekwencji przyjęcia ustawy z 23 lutego 2005 r. w sprawie rozwoju obszarów wiejskich, która rozszerza pojęcie działalności rolniczej na „działalność polegającą na przygotowaniu i treningu koni w celu ich wykorzystania, z wyjątkiem działalności scenicznej” . Pierwszy z artykułów zajmuje się cyw ilnopraw ną kw alifikacją działalności jeździeckiej. Dalsze artykuły poruszają kolejno tematykę: orzecznictwa związanego z praw ną kw alifikacją umów zawartych w tej dziedzinie, wym agań dotyczących infrastruktury jeździeckiej, właściwego dla rolnictwa systemu podatkowego, jakiem u podlegają obecnie osoby zajmujące się je ź dziectwem, statusu pracownika w tym sektorze oraz statusu prawnego stad ogierów państwowych.
Delphine Gaboriau Sorin, Organisation Commune de Marches - Le règlement „O M C unique": une simple consolidation de l'existant? (Wspólna Organizacja Rynków: Rozporządzenie o „jednolitej W O R": proste zespolenie reguł istnie jących?), RDR 2007, nr 358, s. 43-46.
Autorka prezentuje nowe rozporządzenie Rady WE nr 1234/2007 z 22 paździer nika 2007 r. w sprawie jednolitej wspólnej organizacji rynku oraz przeprowadza krytyczną analizę postanowień w nim zawartych z punktu widzenia celu, jaki przy świecać miał tej reformie. Chodziło mianowicie o uproszczenie regulacji wspólnoto wej w drodze technicznej konsolidacji istniejących m echanizm ów polegającej na zastąpieniu 21 rozporządzeń sektorowych jednym aktem prawnym. Zdaniem Autorki, rezultaty reformy w ykraczają zdecydowanie poza granice wyznaczonego jej celu. Zabieg administracyjny przyczynia się do utraty spójności przepisów oraz przejrzy stości terminologii. Trudno również uznać, że reform a ograniczyła się tylko do zmian o charakterze czysto technicznym . Przykładem tego je st faktyczne zw iększenie uprawnień Komisji Europejskiej oraz utworzenie wyłącznie jednego komitetu zarzą dzającego, co prowadzi w konsekwencji do zm niejszenia kontroli demokratycznej nad mechanizmami rynku rolnego.
Luc Bodiguel, Le règlement communautaire relatif au développement rural et son application en France {Rozporządzenie wspólnotowe w sprawie rozwo ju obszarów wiejskich i jego implementacja we Francji), RDR 2007, nr 358, s. 20-31.
Artykuł zajm uje się kluczow ym dla drugiego filaru W PR rozporządzeniem WE nr 1698/2005 w spraw ie w sparcia obszarów w iejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju O bszarów W iejskich (EFRR O W -FEA D ER ) oraz sposo bem jego im plem entacji we Francji. Tem atyka artykułu obejm uje kw estie instytu cjonalne, tryb zatw ierdzania program ów krajow ych, m etody kontroli w ydatkow ania środków w spólnotow ych oraz zgodności w spółfinansow ania program ów z zasadami pomocy państw a, a także strukturę now ego funduszu europejskiego. Najwięcej uwagi pośw ięcono szczegółow ej prezentacji rodzajów pom ocy przew idzianych w ramach poszczególnych osi francuskiego Program u Rozw oju W iejskiego Ośmio- kąta (PDRFI) na lata 2007-2013, dotyczącego terytorium m etropolitalnego Francji, zatw ierdzonego przez Komisję Europejską w lipcu 2007 r. Podsum ow ując, A utor ukazuje znaczenie reform y finansow ania rozw oju obszarów w iejskich dla procesu ewolucji WPR - od logiki sektorowej w kierunku szeroko rozum ianej polityki w iej skiej.
„Rivista di Diritto Agrario"
Antonio Jannarelli, Appunti per una teoria giuridica del „rischio di impresa" (Notatki na temat prawnej teorii „ryzyka przedsiębiorstwa"), RDA 2007, z. 3, s. 299-360.
A utor zaznacza, że om awianem u pojęciu m ożna przypisać dw ojakie znaczenie. Z jednej strony je st to rodzaj ryzyka, które m oże generować tylko przedsiębiorstw o, z drugiej zwrotu tego używa się dla określenia wszystkich ryzyk, które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa i dotyczą odpowiedzialności wobec osób trzecich. A utor odwołuje się do art. 2082 i 2238 włoskiego kodeksu cywilnego, które stanowią o pojęciu przedsiębiorstwa oraz są podstaw ą definicji zorganizowanej działalności gospodarczej. W podsumowaniu stwierdza, że ryzyko ma wymiar finansowy, a nie inform acyjny, ponieważ można dokonać jego pomiaru. Istnieją informacje umożli w iające ocenę strat lub zysków związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Ponad to zaznacza, że identyfikacja i weryfikacja ryzyka jest konieczna ze względu na m oż liwość uzyskania korzyści lub poniesienia strat finansowych.
Irene Canfora, II nuovo assetto dell'agricoltura biologica nel sistema del diritto alimentare europeo (Nowy porządek rolnictwa ekologicznego w sys tem/e europejskiego prawa żywnościowego), RDA 2007, z. 3, s. 361-378. Przedmiotem rozważań jest analiza niektórych rozwiązań zawartych w rozporzą dzeniu Rady (W E) nr 834/2007 z 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicz nej i znakowania produktów ekologicznych. Autorka podkreśla, że w ostatnich latach nastąpił wyraźny w zrost zapotrzebowania na produkty rolnictwa ekologicznego. Zaznacza też, że należy w prow adzić obowiązek umieszczania logo UE na wszystkich wytwarzanych we W spólnocie artykułach ekologicznych. Postuluje, by stworzyć m ożliwość dobrowolnego umieszczania logo UE na wszelkich produktach rolnictwa ekologicznego im portowanych z państw trzecich. W konkluzji 1. Canfora zauważa, że państw a członkow skie m ogą na swoim terytorium stosować do ekologicznej produk cji roślinnej lub zwierzęcej bardziej rygorystyczne przepisy niż te przewidziane w rozporządzeniu, jeżeli będą je stosować również do produkcji nieekologicznej, oraz pod warunkiem ich zgodności z praw em wspólnotowym. Rozwiązania te nie m ogą zakazywać ani ograniczać obrotu produktam i rolnictwa ekologicznego, które wytwo rzono poza terytorium danego państwa członkowskiego.
Alberto Germano, La normativa di riferimento sugli ingredienti allergenici e sull'obbligo della loro etichettatura (Regulacja odnosząca się do alergenów i obowiązku ich etykietowania), RDA 2007, z. 3, s. 379-391.
A utor podkreśla, że pow szechne alergeny pokarm ow e spotykane są w wielu różnych przetw orzonych środkach spożyw czych. Z w raca też uw agę na to, że m ogą w ystąpić niekorzystne reakcje organizm u człow ieka na dodatki do żyw no ści i że inform acja o tych dodatkach nie zaw sze um ieszczona je s t na etykiecie. N ależy zatem dbać o to, aby środki pom ocnicze i inne substancje w yw ołujące alergie pokarm ow e zostały objęte zasadam i etykietow ania w celu zapew nienia konsum entom w łaściw ej inform acji. W przypadku gdy je s t w ysoce praw d o p o dobne, że żyw ność lub pasze pochodzące ze W spólnoty lub przyw ożone z pań stwa trzeciego stw orzą pow ażne ryzyko dla zdrow ia ludzkiego, a ryzyko nie może zostać zażegnane za p om ocą działań podjętych przez państw o członkow skie, w ów czas K om isja z w łasnej inicjatyw y lub na w niosek państw a członkow skiego niezw łocznie przyjm ie je d en lub kilka środków przew idzianych w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002. W podsum ow aniu A utor stw ierdził, że tylko w specyficznych okolicznościach, zgodnie z powołaną wyżej regulacją, państwa członkowskie m ogą rozszerzyć listę produktów w yw ołujących alergie, w prow adzając jedno cześn ie zakaz sprzedaży żyw ności na określonym terytorium , je śli na podstaw ie danych naukow ych m ożna uznać j ą za alergogenną.
Filomena Prete, Le imprese agricole in difficoltà nella nuova «loi de sauve garde» francese (Przedsiębiorstwa rolne wobec trudności w nowym francu skim „prawie ochrony"), RDA 2007, z. 3, s. 392-461.
A rtykuł dotyczy problem atyki francuskiego praw a upadłościow ego, ze szcze gólnym uw zględnieniem kw estii upadłości p rzedsiębiorstw a rolnego. 1 stycznia 2006 r. we Francji w eszła w życie ustaw a, która gruntow nie now elizuje w spo m nianą materię. Nowy akt praw ny w prow adza nieznane dotąd postępow anie, które wszczyna się w początkowej fazie kryzysu, w m om encie gdy w ystępują czasow e trudności i zasadne je s t podtrzym anie (ochrona) funkcjonow ania p rze d sięb io r stwa. W postępow aniu tym stosuje się instrum enty, na które w y ra ża ją zgodę za równo przedsiębiorca, ja k i w ierzyciele. R ów nież w e W łoszech w 2006 r. w eszła w życie reform a praw a upadłościow ego, która w prow adziła w iele środków sprzy jających zachowaniu, a nie likwidacji przedsiębiorstwa. W podsumowaniu Autorka
stw ierdziła, że om aw iana m ateria je s t podobnie u jęta w ustawodaw stw ie francu skim i włoskim, w szczególności zbliżone są rozwiązania dotyczące p rze d sięb io r stwa rolnego.
POLSKA BIBLIO GRA FIA PRAW NO RO LNA ZA 2007 R.
I. M onografie
KORZYCKA-IW ANOW M ., Prawo żywnościowe. Zarys praw a polskiego i wspólnoto
w ego, wyd. 2, W arszawa 2007.
SZACHULOWICZ J., Prawo wodne. K om entarz, W a rs z a w a 2 0 0 7 .
II. Artykuły i studia
ADORNATO F., Nowa rola kontraktu między licznym i modelami rolnictwa, wielością źródeł i rozwojem obszarów wiejskich, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2. ADORNATO F., O d kontraktu rolnego do kontraktualizacji program ow anej, „Przegląd
Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
BALCERAK S ., N ow e zasady pom ocy państw a dla rolnictwa w praw ie wspólnotowym, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
Ba l c e r a k S., Z problem atyki uproszczenia wspólnotowego praw a rolnego, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
BlELUK J., Podatek dochodowy w działalności rolniczej, „Studia Iuridiea Agraria”, t. VI, Białystok 2007.
BlVOANA G., Rolnictwo i środowisko w politykach Unii Europejskiej, „Przegląd Pra wa Rolnego” 2007, nr 2.
BLAJER P ., Pojęcie rolnika indywidualnego w ustawie o kształtowaniu ustroju rolne go, „Studia Iuridiea A graria”, t. VI, Białystok 2007.
Bl a j e r P., D efinicja i status rolnika indywidualnego ja k o przedsiębiorcy w praw ie włoskim i polskim , „Kwartalnik Prawa Pryw atnego” 2007, z. 3.
BLAJER P., D iritto di acquisto statale di fo n d i rustici in Polonia e profili di diritto comunitario, „Agricoltura. Istituzioni. M ereati” 2007, nr 2.
Bo b e ł Ł., WOJCIECHOWSKA M., Odpowiedzialność karna i administracyjna za nienale żytą ja k o ść środków spożywczych, „Przem ysł Spożywczy" 2007, nr 8.
BOBEŁ Ł., LEŚKIEWICZ K., Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niebezpiecz ny środek spożywczy, „Przem ysł Spożywczy” 2007, nr 3.
BOBEL Ł., Prawo do upraw y i dostaw y buraków cukrowych (zagadnienia wybrane), „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
BOBEL Ł ., Transfer kwot mlecznych bez gospodarstw a w praw ie polskim , „ P rz e g lą d P ra w a R o ln e g o ” 2007, n r 2.
BOBEL Ł ., The production quotas in Polish agriculture, „Agricoltura Istituzioni Mer- cati” 2007, nr 2.
BUDZINOWSKI R., N auka ja k o czynnik rozwoju praw a rolnego. Rola orzecznictwa, w: Rozpraw y z p raw a prywatnego, p raw a o notariacie i praw a europejskiego.
Księga ofiarowana Panu Rejentow i Rom ualdowi Sztykowi, red. Edward Drozd, Aleksander Oleszko, M aksymilian Pazdan, Kluczbork 2007.
BUDZINOWSKI R., Ustrojowy czynnik rozwoju praw a rolnego, „Przegląd Prawa R ol nego” 2007, nr 1.
BUDZINOWSKI R., D iritto agrario ed am m inistrazione pubblica n e ll’agricoltura po- lacca e adattamento alla PAC, „A gricoltura Istituzioni M ercati” 2007, nr 2. BUDZINOWSKI R., M iędzynarodowy czynnik rozwoju p raw a rolnego, „Przegląd Prawa
Rolnego” 2007, nr 2.
BUDZINOWSKI R., II m ercato agircolo polacco di qualità, w: La regolazione e la prom ozione del m ercato alim entare nell 'Unione Europea. Espierienze giuridiche comunitarie e nazionali, Atti del Convegno, Udine, 24-25 novembre 2006, red. Mariarita D ’Addezio, Alberto Germanó, Torino 2007.
COSTATO L., Wpływ wspólnotowego prawa rolnego na prawo rolne wewnętrzne, „Prze gląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
CZECHOWSKI P., Uwarunkowania praw ne gospodarowania ziemią rolniczą, materiały z konferencji pt. „G ospodarowanie ziem ią rolniczą” , „Nowe Życie G ospodarcze” 2007.
Cz e c h o w s k i P., Mo żDż eŃ -Ma r c in k o w s k i M ., Agencja Nieruchomości Rolnych - przyszłe kierunki przekształceń państw ow ej w łasności rolnej, „Studia łuridica
A graria” , t. VI, Białystok 2007.
Ga l a P., Odstępstwo rolne - przywilej i obowiązek rolnika, „Biuletyn Informacji Kra jowej Federacji Producentów Zbóż" 2007, nr 5.
Ga ł a P., Odstępstwo rolne - przyw ilej i obowiązek, „M agazyn Farm erski” 2007, nr 1.
GERMANÔ A ., Reforma Wspólnej Polityki R olnej w 2003 r. i reżim płatności je d n o li tej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
Gł o d o w s k i W ., Sprzedaż egzekucyjna gospodarstwa rolnego i je j skutki dla nabywcy, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
JhŻYŃSKA B ., O podatkowanie działalności rolniczej podatkiem o d towarów i usług, „Studia Prawnicze” 2007, nr 1.
KAPAŁA A ., Agroturystyka ja k o rodzaj działalności rolniczej w praw ie włoskim, „Prze gląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
Ka p a ł a A ., Ochrona oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych w praw ie międzynarodowym, „Przegląd Prawa Rolnego" 2007, nr 1.
KRAWCZYK J„ Zakres sw obody gospodarowania przez dzierżawcę na dzierżawionym
gruncie w praw ie niemieckim, „Przegląd Prawa Rolnego" 2007, nr 1.
Kr e m e r E., Pierwszeństwo nabycia nieruchomości, „Studia łuridica Agraria”, t. VI,
Białystok 2007.
KREMER E., Le dixieme anniversaire de la Constitution de la Republique de Pologne et le droit agricole, „Archivum luridicum Cracoviense”, vol. XXXIX-XL, 2006-2007. LEŚKIEWICZ K., Prawne aspekty koegzystencji upraw konwencjonalnych, ekologicznych
LEŚKIEWICZ K ., System kontroli i certyfikacji produktów rolnictwa ekologicznego - problem y praw ne, „Studia Iuiridica Agraria", tom VI, Białystok 2007.
LEŚKIEWICZ K ., Le Agenzie dei pagam enti in Polonia. Agenzia del Mercato Agricolo e Agenzia della Ristrutturazione e M odernizzazione del! Agricoltura, „Agricoltura Istituzioni M ercati” 2007, nr 2.
LEŚKIEWICZ K ., Z praw nej problem atyki ja k o śc i produktów rolnictwa ekologicznego, „Przegląd Prawa R olnego” 2007, nr 1.
LICHOROWICZ A., N ow y etap legislacyjny w przybliżaniu francuskiej 'exploitation a g ric o le’ do m odelu praw nego przedsiębiorstw a, „Studia luridica Agraria” t. VI, Białystok 2007.
LICHOROWICZ A., L ’incidenza d e ll’adhesione della Polonia a 1’Unione Europea sitl diritto diprelazione d eifo n d i rustici, „Agricoltura Istituzioni Mercami” 2007, nr 2. LICHOROWICZ A ., Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy o produktach pochodze
nia zw ierzęcego, „ P rz e g lą d L e g is la c y jn y ” 2 0 0 7 , n r 1.
LICHOROWICZ A ., Opinia o projekcie ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zw ie rząt gospodarskich, „ P rz e g lą d L e g is la c y jn y ” 2007, n r 2.
LICHOROWICZ A ., Opinia o projekcie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami gruntow ym i Skarbu Państw a na cele budownictwa mieszkaniowego, „ P rz e g lą d L e g is la c y jn y ” 2007, n r 2.
LICHOROWICZ A ., Opinia o projekcie ustaw y o wspieraniu zrównoważonego sektora rybackiego, „ P rz e g lą d L e g is la c y jn y ” 2 0 0 7 , n r 4.
LICHOROWICZ A ., Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy o uruchamianiu środków Unii Europejskiej przeznaczonych na m odernizację rolnictwa, „ P rz e g lą d L e g is la c y jn y ” 2 0 0 7 , n r 4.
Lip iń s k a I., Przemiany na wspólnotowym ry nku cukru w nowych warunkach gospodar czych, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
Lip iń s k a 1., Prawne aspekty’ produkcji wina w Polsce, „Roczniki Naukowe Seria” 2007,
tom IX, z. 2.
Ło b oS-Ko t o w s k a D., Płatności do gruntów rolnych i płatność cukrowa - wybrane zagadnienia proceduralne, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
MAJEWSKI A ., Wyłączanie gruntów rolnych z produkcji rolnej w celu usytuowania bazy (zaplecza budowlanego) remontowanej lub przebudowywanej drogi, w: Pro blemy współczesnego ustrójoznawstwa, Księga Jubileuszowa Profesora Bronisława Jastrzębskiego, Olsztyn 2007.
Ma l in o w s k a K., Negocjacje w dziedzinie rolnictwa w ramach Światowej Organizacji Handlu a Wspólna Polityka Rolna, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
Mic h a ł o w s k i R., N orm y obszarow e w obrocie nieruchomościam i rolnymi, „Studia luridica A graria” , t. VI, Białystok 2007.
Mil a n o w s k a D., Instrum ent m odulacji w nowym system ie dopłat bezpośrednich, „Studia luridica A graria” , t. VI, Białystok 2007.
Nie w ia d o m s k i A., Prawna i organizacyjna sytuacja rolnictw a w nowych landach Republiki Federalnej Niem iec p o 1989 roku, „V Rocznik Studenckiego Ruchu N aukowego Uniwersytetu W arszaw skiego”, W arszawa 2007.
OTAWSKI P., Natura 2000 in Poland: legal problem s o f implementation and enforce ment, „Agricoltura Istituzioni M ercati" 2007, nr 2.
OTAWSKI P., Podmiotowy i przedm iotowy zakres odpowiedzialności za szkodą powstałą w środowisku w wyniku prow adzenia działalności rolniczej, „Przegląd Prawa Rolnego" 2007, nr 2.
OTAWSKI P., Prowadzenie działalności rolniczej na obszarach „Natura 2 0 0 0 ” - aspekty prawne, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
PASTUSZKO R., Prewencyjna opieka praw na notariusza umożliwiająca rolnikowi wybór umowy w system ie emerytalno-rentowym , w: Rozpraw y z praw a prywatnego, praw a o notariacie i praw a europejskiego. Księga ofiarowana Panu Rejentowi Romualdowi Sztvkowi, red. Edward Drozd, A leksander Oleszko, Maksymilian Pazdan, Kluczbork 2007.
PASTUSZKO R ., Rozwiązanie umowy z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego za świadczenia emerytalno-rentowe, „ R e je n t” 2 0 0 7 , n r 1.
PASTUSZKO R ., Zakres kognicji w postępow aniu o przyznanie renty strukturalnej w wyniku zawarcia um owy przeniesienia własności nieruchom ości rolnych, „ R e j e n t ” 2 0 0 7 , n r 11.
PHRZYNA A ., Porozumienia branżowe w rolnictwie w praw ie francuskim i włoskim , „ P rz e g lą d P ra w a R o ln e g o ” 2007, n r 2.
PRUTIS S., Instrumenty praw ne wsparcia rozwoju rolnictw'a ze środków UE (w świetle orzecznictwa Wojewódzkiego Sądu Adm inistracyjnego w Białymstoku), „Studia Iuridica Agraria”, t. VI, Białystok 2007.
PuŚLECKI D., Rażące niedbalstwo w wypadku p rzy p ra c y rolniczej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
PUŚLECKI D ., Zwloką w zgłoszeniu wypadku przy pracy rolniczej a praw o do jednora zowego odszkodowania, „ P rz e g lą d P ra w a R o ln e g o ” 2 0 0 7 , n r 1.
PUŚLECKI D., Prawne problem y podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu w rolnictwie, „Studia Iuridica Agraria”, tom VI, Białystok 2007.
PuŚLECKI D., Podleganie ubezpieczeniu rolników prowadzących pozarolniczą działal ność gospodarczą, „Roczniki Naukowe Seria” tom IX, 2007, z. 2.
RÓSZCZKA K., Prawna ochrona w ód w procesie produkcji rolnej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
St a n i e w s k a A ., Z problem atyki kontroli zw iązanej z płatnościam i bezpośrednimi do gruntów rolnych w Polsce, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
STANIEWSKA A ., Z problem atyki zarządzania i kontroli zw iązanych z płatnościam i jednolitym i - pierw sze doświadczenia Anglii i Niemiec, „Przegląd Prawa Rolne
go” 2007, nr 2.
STAŃKO M., Podstaw owe założenia konstrukcyjne „dzierżaw y ro ln iczej" w św ietle art. 38a ustawy o gospodarow aniu nieruchom ościami rolnymi Skarbu Państwa, w: Studia z p raw a prywatnego, praw a o notariacie i praw a europejskiego. Księ ga ofiarowana Panu Rejentowi Romualdowi Sztykowi, red. Edward Drozd, Alek sander Oleszko, M aksymilian Pazdan, Kluczbork 2007.
SUCHOŃ A ., Zw iana wysokości czynszu w czasie trwania stosunku dzierżaw y gruntów rolnych, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
SUCHOŃ A., Z problem atyki podatku rolnego, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
SUCHOŃ A., D zierżawa gruntów rolnych a rozw ój obszarów wiejskich, „Studia Iuridi- ca Agraria”, t. VI, Białystok 2007.
SUCHOŃ A., A gencja N ieruchomości Rolnych p o 15 latach działalności, „Roczniki Naukowe SERiA”, t. IX, 2007, z. 1.
SUCHOŃ A ., Mu c h aJ, Zastaw ja k o fo rm a zabezpieczenia wierzytelności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjo
logiczny” 2007, z. 4.
SZARYK M ., Wpływ negocjacji rolnych Św iatowej O rganizacji Handlu na reorien tację Wspólnej Polityki Rolnej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
SZYMECKA A ., Przedsiębiorstwo rolne we włoskim system ie praw nym , „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
SZYMECKA A., W ielofunkcyjne przedsiębiorstw o rolne w praw ie włoskim, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
To m k ie w ic z E ., Polityka rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 (perspek tywy na tle dotychczasowej ewolucji ustawodawstwa), „Studia luridica Agraria", t. VI. Białystok 2007.
TRUSZKIEWICZ Z ., Wpływ planow ania przestrzennego na pojęcie nieruchomości rolnej w rozumieniu kodeksu cywilnego, „Studia luridica Agraria”, t. VI, Białystok 2007. WaŚNIEWSKI R., A gencja N ieruchom ości R olnych ja k o p o d m io t adm inistrujący,
w: Księga jubileuszow a prof. Bronisława Jastrzębskiego. Problemy współczesnego ustrojoznawstwa, Olsztyn 2007.
WaŚNIEWSKI R., L egał construction o f the agricultural company. M ateriały VII Mię dzynarodowej Konferencji Naukowej Praw Człowieka ,, Człowiek pom iędzy p ra wem a ekonom ią’’, Olsztyn 2007.
WIERZBOWSKI B., P odział nieruchom ości przeznaczonych lub wykorzystywanych na cele rolne i leśne, „Studia luridica Agraria”, t. VI, Białystok 2007.
III. Przegląd orzecznictwa
BALCERAK S., opr. wyrok ETS z dnia 7 września 2 0 0 6 r. w sprawie C - 3 10/04, Hiszpania przeciwko Radzie Unii Europejskiej (tzw. „cotton case” ), „Przegląd Prawa Rolnego” 2 0 0 7 , nr 1.
BALCERAK S., opr., w yrok ETS z dnia 23 października 2007r. w sprawie C-273/04, Rzeczpospolita Polska przeciwko Radzie Unii Europejskiej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
MAJEWSKI A ., Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z dn. 10 maja 2006 r., I Ca 126/06 („zła w iara" w rozumieniu art. 6 ust 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece), „Gdańskie Studia Prawnicze - Przegląd O rzecznictw a” 2007, nr 1.
MILANOWSKA D., Glosa do wyroku NSA z 23 maja 2006 r ., II OSK 84/05 (przekaza nie gospodarstwa rolnego w zw iązku z ubieganiem się o przyznanie renty struktu ralnej), „Państwo i Prawo” 2007, z. 8.
PUŚLECKI. D., Glosa do orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 22 listopada 2006 r., III Ana 1100/06 (przesłanki uznania za dom ownika na podstaw ie art. 6 p kt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), „Przegląd Prawa Rolnego”
2007, nr 2.
ZIELIŃSKI A ., Glosa do uchwały Sądu najwyższego z 25 listopada 2005 r., III CZP 59/05 (przekazanie gospodarstwa rolnego na podstaw ie ustawy z 2 7 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz o innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin), „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
I V Przegląd piśm iennictw a
BUDZINOWSKI R., rec. Studia z praw a żywnościowego, red. M . Korzycka-Iwanow, Warszawa 2006, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
BUDZINOWSKI R ., rec. A . G e rm a n o , E. R o o k B a s ile , Diritto Agrario, „ P rz e g lą d P ra w a R o ln e g o ” 2007, n r 2.
Lh s k ie w ic z K., rec. A. di Lauro, Conmnicazione pubblicitaria e informazione nel settore agro-alimentare, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
Sz y m e c k a A ., rec. A . Luca Petreli, Studio sull ’impresa agrícola, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
Zie l iń s k i A ., rec. S. Paszkowski, Renty strukturalne w rolnictwie. Instytucjonalne uwarunkowania transformacji gospodarstw rolnych w Polsce, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
V Varia
BUDZINOWSKI R., Odnowienie doktoratu Profesora Andrzeja Stelmachowskiego, „Prze gląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1
BUDZINOWSKI R., Konferencja włoskich prawników-agrarystów ..Regulacja i prom ocja rynku żywności w Unii Europejskiej. Doświadczenia praw ne wspólnotowe i kra jo w e ”, Udine, 24-25 listopada 2006 r., „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1. JURCEWICZ A ., Prof. dr hab. J ó z e f Paliwoda (1917-2007), „ P rz e g lą d P ra w a R o ln e g o ”
2 0 0 7 , n r 1.
JURCEWICZ A ., To m k ie w ic z E ., Prof. dr liab. Barbara K ozłowska, „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
K.ROL M ., Sprawozdanie z Konferencji Naukowej ,, W spieranie rozwoju obszarów wiejskich, Łódź 20-23.09.2006 r., „Państwo i Prawo” 2007, nr 5.
LEŚKIEWICZ K., Polsko-w łoska konferencja „Wpływ wspólnotowego praw a rolnego na praw o rolne wewnętrzne. Konfrontacja doświadczeń ", Poznań, 11-13 maja 2006 r., „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 1.
ŁOBOS-KOTOWSKA D., STAŃKO M., Spraw ozdanie z X X IV Europejskiego Kongresu i Kolokwium Prawa Rolnego, Caserta (Neapol), 26-29 września 2007 r., „Przegląd Prawa Rolnego” 2007, nr 2.
