Kikuchi-Fujimoto disease: report of two new Polish cases and review of the current literature

Kazuistyka/Case report

Choroba Kikuchi i Fujimoto: opis dwóch nowych polskich przypadków i aktualny przegl ąd

pi śmiennictwa

Kikuchi-Fujimoto disease: report of two new Polish cases and review of the current literature

Agata Tyczyńska

*, Agnieszka Giza

, Anna Kalicka

, Paweł Pikiel

, Jacek Kowalski

, Krzysztof Le śniewski-Kmak

, Aleksander Skotnicki

, Jan Maciej Zaucha

1OddziałRadioterapiiiOnkologiiKlinicznejGdyńskieCentrumOnkologii,Kierownik:drnmed.Krzysztof Leśniewski-Kmak,Gdynia,Polska

2KlinikaHematologiiUniwersytetuJagiellońskiego,Kierownik:prof.drhab.AleksanderSkotnicki,Kraków,Polska

3ZakładPatomorfologiiSzpitalaimśw.WojciechanaZaspie,Kierownik:lek.ArturAntolak,Gdańsk,Polska

4Oddział Chirurgii Onkologicznej Gdyńskie Centrum Onkologii, Kierownik: prof dr hab. WiesławJ. Kruszewski, Gdynia,Polska

5ZakładPropedeutykiOnkologiiGdańskiegoUniwersytetuMedycznego,Kierownik:profdrhab.Wiesław J.Kruszewski,Gdańsk,Polska

informacje o artykule

Historiaartykułu:

Otrzymano:25.07.2013 Zaakceptowano:18.11.2013 Dostępneonline:28.11.2013

Słowakluczowe:

 chorobaKikuchiiFujimoto

 limfadenopatia

 zapaleniewęzłówchłonnych

Keywords:

 Kikuchi-Fujimotodisease

 Lymphadenopathy

 Lymphadenitis

abstract

Kikuchi-Fujimotodisease(KFD,histiocyticnecrotizinglymphadenitis)isbenignandself- limitedcervicallymphadenopathywithaccompaniedmildfever.Disordermostlyaffects youngadults,rarelychildren mainly inAsia.Theetiology ofKFD isunknownbutitis thoughtto be anautoimmune or inflammatory process triggered by viral infection in susceptible individuals.The minimalcriteriarequired for thediagnosisof KFDinclude the presence of paracortical clusters of plasmacytoid dendritic cells admixed with karyorrhecticbodiesandcrescentichistiocytes.KFDdoes notrequirespecifictreatment exceptfromantipyreticsandanti-inflammatory medications.Herewepresenttwonew casesofKFDdescribedinPolandtogetherwiththereviewofcurrentliterature.

©2013PolskieTowarzystwoHematologówiTransfuzjologów,InstytutHematologiii Transfuzjologii.PublishedbyElsevierUrban&PartnerSp.zo.o.Allrightsreserved.

*Adresdokorespondencji:SzpitalMorskiim.PCK,OddziałOnkologiiKlinicznej,ul.PowstaniaStyczniowego1,81-519Gdynia,Polska.

Tel.:+48501348850,+48660445478.

Adresemail:agata.bartoszko@gmail.com(A.Tyczyńska).

ContentslistsavailableatScienceDirect

Acta Haematologica Polonica

journalhomepage:www.elsevier.com/locate/achaem

0001-5814/$–seefrontmatter©2013PolskieTowarzystwoHematologówiTransfuzjologów,InstytutHematologiiiTransfuzjologii.PublishedbyElsevierUrban&PartnerSp.zo.o.Allrightsreserved.

http://dx.doi.org/10.1016/j.achaem.2013.11.003

Wstęp

Choroba Kikuchi i Fujimoto (KFD) jest niezwykle rzadkim samoograniczającymsięschorzeniemobjawiającymsięjed- nostronnąlimfadenopatiąszyjnązwykleowielkości2–4cm, ale sięgającą nawet do 6cm. Często towarzyszy jej stan podgorączkowy inocnepoty. Najczęściejwystępuje umło- dychkobiet(20–30 lat),głównie rasyazjatyckiej,choć może także pojawiać się u dzieci. Częściej chorują kobiety – w literaturze stosunek opisanych przypadków kobiet do mężczyznwynosi4:1,chociaż ostatniedoniesieniasugerują podobną zachorowalność u kobiet i mężczyzn [1–3].

WEuropiechorobawystępujesporadycznie–opisanokilka- naścieprzypadków,wtymwPolscedziewięć(1996–2012)[4– 8]. Etiologia schorzenia jest nieznana, choć istnieje kilka hipotez (zapalnych, autoimmunologicznych, rozrostowych).

Po raz pierwszy schorzenie zostało opisane niezależnie przezdwóchautorówMasahiroKikichi[9]iY.Fujimoto[10]

w 1972 roku w Japonii, jako zapalenie węzłów chłonnych zogniskowąproliferacjąukładusiateczkowegoiz towarzy- szącą histiocytozą oraz rozpadem jądrowym komórek. Ze względunarzadkośćwystępowania, szczególniew naszym regionie świata, a jednocześnie podobieństwo objawów klinicznych do tych, które występują w przebiegu chorób rozrostowychukładuchłonnego,możeonostwarzaćtrudno- ścidiagnostyczne.Wpracyprzedstawionokryteriadiagnos- tyczne choroby Kikuchi i Fujimoto oraz przebieg kliniczny choroby u dwóch pacjentek diagnozowanych z powodu limfadenopatii szyjnej w Gdyńskim Centrum Onkologii iKliniceHematologiiwKrakowie.

Opis przypadków

W drugiej połowie października 2011 roku27-letniakobieta wyczułaprzypadkowopodczasporannejtoaletypowiększone do2,5cmwęzłychłonnezauszneipotylicznepostronielewej twarde, nieprzesuwalne, niebolesne. W badaniu podmioto- wympodała,żedopowiększeniawęzłówchłonnychmusiało dojśćwciąguostatnich10–14dni.Niekontrolowałatempera- turyciała,aleskarżyłasięnauczuciezmęczenia,nieschudła.

Dwamiesiąceprzedpowiększeniemwęzłówchłonnychchora miałazapaleniegardłanieleczonefarmakologicznie.Nastałe przyjmowała Euthyrox z powodu choroby Hashimoto (od października 2008). W lutym 2008 roku została poddana obustronnejtonsillektomii,wwieku16latpacjentceusunięto dolneósmezębytrzonowe,agórneodpowiedniowroku2007 i 2010. Wszystkie zabiegi były wykonane w znieczuleniu miejscowym,bezpowikłań.

Kobieta zgłosiła się do lekarza pierwszego kontaktu, a ten, podejrzewając chorobę rozrostową, skierował ją na badanieultrasonograficzne(USG)szyi(15.11.2011),wktórym stwierdzono 2 grupy powiększonych węzłów chłonnych szyjnych:zausznychiwzdłużMOS(razemokoło15węzłów chłonnych) po stronie lewej, z czego największy wyczu- walnyośrednicy259mm.Postronielewejwokolicynad- i podobojczykowej oraz po stronie prawej nie stwierdzono

powiększonych węzłów chłonnych. Chorą skierowano na biopsjęcienkoigłowąiuzyskanoobfitymateriałcytologiczny wyłącznie limfatycznego pochodzenia (mniejsze i większe limfocyty) z pojedynczymi komórkami żernymi. Całość obrazu sugerowała odczynowe obrzmienie węzła. Z tego względu chorej zalecono roksytromycynę 150mg dwa razy dziennieprzez 5dni.Wmorfologiikrwiobwodowej,łącznie zrozmazemmikroskopowymniestwierdzonozmian,odczyn Biernackiego oraz stężenie białek ostrej fazy (CRP) mieściły sięwgranicachnormy.Równieżinnebadaniabiochemiczne, w tym ocena aktywnościdehydrogenazy kwasu mlekowego (LDH),mieściłysięwgranicachnormy.Badaniaserologiczne wkierunkutoksoplazmozy,wirusacytomegaliiorazEpsteina i Barr były negatywne. W badaniu rentgenowskim (RTG) klatki piersiowej i USG jamy brzusznej nie stwierdzono odchyleń. W tym samym czasie obrzęk węzłów chłonnych narastałistałsiębolesny.Wciągumiesiącawielkośćzmian podwoiła się. Wówczas, podejrzewając jednak chorobę roz- rostową układu chłonnego, zdecydowano o resekcji węzła chłonnego w całości celem wykonania szczegółowego ipełnegobadaniahistopatologicznego.

Dokonano częściowego pobrania węzła, który nietypowo był bardzo przekrwiony i bolesny. Zabieg powikłany był miejscowymkrwiakiemorazdwudniowągorączkądo39,08C.

Krwiak ewakuowano, a pacjentce zalecono klindamycynę przez5dni.

Do badania histopatologicznego nadesłano 3 fragmenty węzła chłonnego o łącznych wymiarach 1,51,50,5cm, awnajwiększymznichuwidocznionoskupieniajaśniejszych komórekzdrobnymiogniskamimartwicyilicznymiciałkami apoptotycznymi beznacieku granulocytarnego.Badanie his- topatologicznewęzłachłonnegowykazałowstrefieprzykoro- wejzlewającesięzesobąobszarymartwicyorazwystępowa- nieskupiskkomórekdendrytycznychprzypominającychplaz- mocyty wraz z pozostałościami rozpadłych jąder ko- mórkowych ihistiocytami. Wykluczało torozpoznanie cho- robyrozrostowej,asugerowałoobecnośćchorobyKFD.

Wtrakcieobserwacjipookoło4tygodniachstwierdzono powolne zmniejszaniesięobrzęku iustąpieniedolegliwości bólowych. W drugiej połowie stycznia 2012 na wizycie kontrolnejstwierdzono3pojedynczewęzłychłonnewyczu- walne po stronie lewej. Największy zauszny o wymiarach około 1,51,5cm był niebolesny, twardy, nieprzesuwalny.

Pozostałe dwa szyjne zmniejszone do około 1,51,0cm równieżniebolesne,twardeinieruchome.Choraniezgłosiła żadnych nowych objawów i dolegliwości, nie zażywała lekówprzeciwbólowychiprzeciwzapalnych.Ponownieprze- prowadzone badania dodatkowe krwi w tym serologiczne w kierunku zapalenia wirusowego wątroby typuB i C były negatywne,wykluczonozakażeniewirusemHIV.

Wkolejnychtygodniachzmianywęzłowezmniejszałysię samoistnie. W badaniu fizykalnym także nie stwierdzono obrzęku ani bolesności. W kontrolnym badaniu USG szyi (12.03.2012)nieuwidocznionopowiększonychwęzłówchłon- nych.Chorobaustąpiłasamoistniebeztrwałychnastępstw.

Przypadek2

Pod koniec 2010 roku 20-letnia chora zauważyła powięk- szony węzeł chłonny szyjny wielkości około 2cm. Był on

początkowo bolesny,pookołodwóch tygodniachbólustąpił.

Dolegliwościomtymnie towarzyszyły żadneobjawy ogólne, wszczególnościgorączka,potynocneanispadekmasyciała.

Chora zgłosiła się do lekarza rodzinnego, który wykonał podstawowe badania i zalecił konsultacje laryngologiczną.

Wskaźniki procesu zapalnego(liczba leukocytów, OB iCRP) mieściły się w granicach normy. Laryngolog zalecił jednak stosowanieantybiotyku–amoksycyliny.Wobecbrakuregresji węzłachłonnegopoantybiotykoterapiipacjentkęskierowano wlutym2011rokudoKlinikiHematologiiwKrakowiecelem dalszejdiagnostyki.

W badaniu podmiotowym chora podała jedynie uczucie osłabieniatrwająceokołomiesiącaorazobjawyprzeziębienia –innychdolegliwościniezgłaszała.Wbadaniuprzedmioto- wym stwierdzono obecność węzła chłonnego szyjnego pra- wego,twardego,przesuwalnegowzględempodłoża.Pozostałe obwodowe węzły chłonne były niepowiększone, podobnie wątroba i śledziona. Parametrymorfologii krwiobwodowej, biochemiczne, w tym próby wątrobowe i nerkowe oraz aktywność dehydrogenazy mleczanowej mieściły się grani- cach normy. Badania serologiczne w kierunku toksoplaz- mozy, wirusa cytomegalii oraz wirusa Epsteina i Barr były ujemne. W badaniach obrazowych (RTG klatki piersiowej iUSGjamybrzusznej)niewykazanopowiększonychwęzłów chłonnych ani organomegalii. W badaniu USG szyi stwier- dzonowłańcuchuszyjnympostronieprawejwęzełchłonny wielkościok. 2215 mm, z patologicznym unaczynieniem.

Z tego względu zalecono usunięcia węzła chłonnego do badaniahistopatologicznego.

Do badania przesłano kilka nieregularnych zgniecionych fragmentów,onajwiększymwymiarzeok.16mm,obejmują- cychutkaniewęzła chłonnegozprzyległątkankąwłóknisto- tłuszczową. W węźle stwierdzono obecność bardzo rozleg- łych,nieregularnychobszarówmartwicyzlicznymiciałkami apoptotycznymi, ale bez ropienia. Na obrzeżach martwicy widoczne były ławicowe skupienia histiocytów CD68+ (nie- któreo morfologiicrescentichistiocytes), komórek monocytoid- nych oraz limfocytów, prawie wyłącznie T, CD3+, głównie średnichiwiększych. Częśćkomórek (monocytoidnych,his- tiocytów) wykazywała koekspresjęmieloperoksydazy (MPO).

W niewielkich polach węzła poza martwicą można było wykazać podział na strefę B CD20+ i parakortykalną CD3+.

ObrazhistologicznyodpowiadałchorobieKFD.

Zalecono obserwację. Pacjentka po miesiącuzgłosiła się dokontrolibezżadnychobjawówidolegliwości.Wbadaniu przedmiotowym nie stwierdzono powiększonych węzłów chłonnych. W badaniach laboratoryjnych parametry krwi obwodowejiaktywnośćLDHmieściłysięwgraniachnormy.

Po3miesiącachkontrolnebadanie USGszyiijamybrzusz- nej nie wykazało obecności powiększonych węzłów chłon- nych. Choroba ustąpiła samoistnie, chora nie wymagała leczenia.

Omówienie

ChorobaKikuchiiFujimotozostałaporazpierwszyopisana w 1972 w populacji azjatyckiej [1], natomiast pierwsza publikacja opisująca chorych rasy białej została przedsta- wiona przez Pileri i wsp. w 1982 [11]. Obejmowała ona 27

przypadków, z czego 23 pacjentów pochodziło z Niemiec Zachodnich, po jednym z Włoch, Hiszpanii, Iranu i Korei.

Wlatach1991–2007opisanoogółem330chorych cierpiących na KFD(50%– Azjai Daleki Wschód, 27%– Europa,Polska 10%,7%–USA)[2].Wlatach2007–2012opisanokolejnych20 przypadkówKFDnaświecie:13kobiet[8,12,13],4mężczyzn [14–16], 1 dziewczynka i 2 chłopców [12, 17]. U wszystkich chorych stwierdzono limfadenopatię szyjną – jedno- bądź znacznie rzadziej obustronną, z towarzyszącymi objawami grypopodobnymi.Uwszystkichdoszłodosamoistnegowyle- czenia,tylkoniektórzywymagaliniesterydowychlekówprze- ciwzapalnych ikortykosterydów celem łagodzenia objawów klinicznych.W3%przypadkówchorobamacharakternawro- towy[3, 13]. Interesujące jestwspółistnienieu3kobiet(17-, 19-i30-letniej)ztych20chorych chorobyHashimoto,która również występowała u naszej chorej [18–20]. W Polsce w latach1996–2012opisanow sumie9przypadków,z czego 8 dotyczyło kobiet i 1 mężczyzny, w większości młodych, średnia wieku wynosiła 27,9 roku [4–7]. Wwiększości przy- padków limfadenopatia dotyczyła węzłów chłonnych szyj- nych w towarzystwie objawów grypopodobnych, a sama choroba przebiegła bez powikłań. U wszystkich pacjentów rozpoznaniezostałoustalonenapodstawiebadaniahistopa- tologicznego.

Przebieg choroby jest łagodny. Dotychczas na świecie zanotowano 3 przypadki śmiertelne, u których w badaniu pośmiertnym stwierdzono aktywną postać KFD: 38-letni mężczyzna z uogólniona limfadenopatią i nagłą niewydol- nością krążenia,19-miesięcznychłopiec z chorobą przebie- gającą z wysoką gorączką oraz Azjatka poprzeszczepieniu nerki[1,21].

Przebieg kliniczny przedstawionych przypadkówsugero- wał rozwój choroby rozrostowej układu chłonnego. Jedno- stronnaszyjnalimfadenopatiaumłodychkobietnarastająca mimo zastosowanego leczenia przeciwbakteryjnego jest dośćcharakterystycznadlachłoniakaHodgkinalubrzadziej nie-Hodgkina. W KFD, tak jak to miało miejsce u naszych pacjentek, limfadenopatia pojawia się nagle, zwykle jest jednostronna, dotyczy głównie węzłów chłonnychszyjnych (80%przypadków),najczęściejtylnych(65–70%przypadków) [2, 3, 22]. Węzły chłonne są zwykle niebolesne i twarde, czasem bywają tkliwe (przypadek 2) lub sprężyste, lekko ruchome, zazwyczaj wielkości 2–3cm, ale zdarzają się skupiska sięgające do 6cm. W większości przypadków chorobie towarzyszy gorączka i objawy grypopodobne, znacznie rzadziej (7–10%) wysypka, utrata masy ciała, ból głowy,ajeszczerzadziej(<7%):nudności,wymioty,biegun- ka, złe samopoczucia, zmęczenie, bóle stawów, mięśni, nocne poty, ból klatki piersiowej i brzucha, anawet dusz- ność [23–25]. Wysypka skórna podobna jest do wysypki w różyczce i może przypominać toczeń układowy. Jednak u części, podobnie jak i naszych chorych, nie występują wyraźne objawy ogólne [3]. W badaniach laboratoryjnych u połowy pacjentów stwierdza się leukopenię, a u ¼ atypowąlimfocytozęobwodowąsugerującązakażeniewiru- sowe, rzadziej anemię[1, 24, 26].W pojedynczych przypad- kach może występować leukocytoza neutrofilowa. Odczyn Biernackiego i białko C-reaktywnemogą być podwyższone, a zwiększona aktywność LDH może sugerować zajęcie wątrobylubaktywnąchorobęrozrostową.Uczęścichorych,

tak jak u naszych, nie stwierdza się żadnych odchyleń w badaniach laboratoryjnych. W nielicznych przypadkach wobrazienasilonychobjawówzapalnychwystępująniespe- cyficzne odchylenia w badaniu neurologicznym, co może nasuwać podejrzenie aseptycznego zapalenia opon móz- gowo-rdzeniowych,ostrejataksjimóżdżkowejczyzapalenia mózgu[1,3,27].Uwszystkichchorychwbadaniachobrazo- wych (USG, TK, MRI) stwierdzano powiększenie węzłów chłonnych,najczęściejszyjnych.

PodstawąrozpoznaniachorobyKFDjestbadaniehistopa- tologicznewęzłachłonnego.Biopsjacienkoigłowa,copotwier- dzaopispierwszegoprzypadku,niepozwalanapostawienie właściwegorozpoznania.WchorobieKFDwbadaniuhistopa- tologicznymstwierdzasięcałkowiciezaburzonąarchitekturę węzła,przykorowąmartwicę,zaśwśrodkowejczęściniejed- norodne,czasami zlewające się ogniska nekrozy w różnym stadium. Widoczne są: histiocyty z półksiężycowatymi jąd- rami, rozpadające siękomórkiz nierównomiernierozłożoną chromatyną w cytoplazmie sugerujące apoptozę lub mar- twicę, histiocyty i makrofagi z sfagocytowanymi resztkami zniszczonych limfocytów. Inne widoczne komórki to prze- ważnieT-limfocyty,rzadziej monocyty,makrofagi,immuno- blastyiznikomailośćB-limfocytów[7,22,28].

Opisanotrzytypyzmianhistologicznychobserwowanych w przebiegu choroby Kikuchi i Fujimoto, które prawdopo- dobniesąróżnymijejetapami[7,28].Wewczesnymetapie, w którym dominują zmiany proliferacyjne, stwierdza się liczne immunoblasty w strefie przykorowej, co nakazuje różnicować ten etap z chłoniakiem wielkokomórkowym.

Immunoblasty są wymieszane z histiocytami i komórkami dendrytycznymi przypominającymi plazmocyty, natomiast pozostałości rozpadłych jąder komórkowych (ciałka kario- rektyczne) często są rozproszone w pobliżu tych komórek dendrytycznych,amartwicawtejchorobieczęstowidoczna jest w obszarach skupisk tychkomórek. Drugi etapzwany martwiczym jest najczęstszy, cechuje się występowaniem w strefie przykorowej węzła chłonnego zlewających się ze sobąobszarówmartwicy.Wobszarachtychniemaneutro- fili, natomiast obfite masy rozpadłych jąder komórkowych otoczonesą naciekiemkomórekjednojądrowych,z których histiocytywykazująnasilonąaktywnośćżerną.Ostatnietap tozmianyksantomatyczne,będącewyrazemzdrowienia.Na tym etapie choroby węzeł chłonny jest bardzo rzadko usuwany, zawiera liczne histiocyty piankowate i mało immunoblastów.Martwicamożebyćwidocznawtejfazie.

Niezbędnym kryterium do rozpoznania choroby Kikuchi i Fujimoto jest stwierdzenie w strefie przykorowej węzła chłonnego skupisk komórek dendrytycznych przypominają- cych plazmocyty wraz z pozostałościami rozpadłych jąder komórkowych i histiocytami; w obszarach nieobjętych tymi zmianami widoczny jest obraz przypominający zmiany w przebiegu zakażenia wirusowego. Badania immunohisto- chemiczne dowodzą obecności limfocytów T CD8+ i CD4+

oraz histiocytów (dodatnie barwienia w kierunku MPO) iCD68.

Diagnostyka różnicowa obejmuje zmiany w węzłach chłonnychwprzebiegutocznia układowegorumieniowatego (SLE) oraz chłoniaków nieziarniczych. Masywna martwica, obecność ciałek hematoksylinowych, plazmocytów lub neu- trofili występują również w aktywnym SLE [22, 25, 29].

Unaszychchorychniebyłożadnychpodstawdorozpoznania SLE, choćnależyzwrócićuwagęnawspółistniejąceschorze- niaautoimmunologiczne,jakupierwszejpacjentki–chorobę Hashimoto.Podobneprzypadkichorychcierpiącychnascho- rzeniaopodłożuautoimmunologicznymopisanonaświecie, wPolsceodnotowano1jedenprzypadekzogniskowąparake- ratoząskórną[5,6,19,20,22,30].Częstośćwspółistnieniaobu schorzeńorazdużepodobieństwowobraziehistopatologicz- nymmożesugerować, żehipotezaoautoimmunologicznym podłożuchorobyKikuchiiFujimotomaswojeuzasadnienia.

Natomiast przypadki wykazujące liczne immunoblasty mogąbyćpomylonezchłoniakiem.WKFDniestwierdzasię typowychdlalimfocytówBmarkerówimmunohistochemicz- nych na immunoblastach, dochodzi również do utraty rea- ranżacjigenówreceptoralimfocytówTiB[28].Kolejnącechą odróżniającąKFDodchłoniakanieziarniczegojestprzewaga limfocytówCD8+centralnieułożonychwstosunkudoobwo- dowychlimfocytówCD4+,małaaktywnośćmitotyczna,prze- waga martwicy i duża ilość histiocytów, zaś od chłoniaka ziarniczego brak komórek Reed-Sternberga i mały naciek eozynofilii [1]. Pozytywny wynik barwienia immunologicz- nego przeciwciałem monoklonalnym Ki-M1P specyficznym dla histiocytów pozwala jednoznacznie odróżnić KFD od chłoniakawprzypadkachwątpliwych[1,7,27,28].

U naszych chorych za rozpoznaniem KFD przemawiał obrazkliniczny,aprzedewszystkimwynikbadaniahistopa- tologicznego. U pierwszej chorej wynik histopatologiczny opisywałtypowezmianyfazypośredniej–zmianymartwicze w przebiegu choroby Kikuchi i Fujimoto (histiocytarnego martwiczego zapalenia węzłów chłonnych). Widoczne są obszary zaawansowanej martwicy bogatej w masy resztek jąderkomórkowychotoczonychnaciekiemżernychkomórek jednojądrowych. Niestwierdzonoobecnościneutrofili.Obraz histopatologiczny węzła chłonnego przypadku 1 przedsta- wiononarycinach1–3.

Etiologia i patogeneza choroby KFD nie jest znana.

Przebieg kliniczny orazzmiany histologiczne sugerująetio- logięwirusową.Przemawiająza tymobjawykliniczne,brak

Ryc.1–Niejednoliteobszarymartwicywobrębiewarstwy podkorowej.400-krotnepowiększenie

Fig.1–Patchyareasofnecrosiswithintheparacortex.400T magnification

reakcjinaleczenieantybiotykiemoraz,czasem, występowa- nienietypowejlimfocytozy.Jednak dotejpory nieudowod- niono,który wirusmiałbytęchorobęwywoływać.Byćmoże jejrozwójjestrównieżzależnyododpowiedziimmunologicz- nej gospodarza. Interesujące są obserwacje, że KFD została opisana u pacjentów HIV- i HTLV-dodatnich [3]. Ponadto w mikroskopie elektronowym odnaleziono rurowate struk- turyukładu siateczkowategow cytoplazmie stymulowanych limfocytów i histiocytów. Takie same struktury występują wkomórkachendotelialnychilimfocytachchorychnatoczeń układowy, zapalenie wielomięśniowe, mieszaną chorobę

tkanki łączneji inne autoimmunologiczne zaburzenia.Poza tymwęzłychłonnechorychnaSLEiKFDsąbardzopodobne w badaniu histopatologicznym, dlatego też część autorów wysunęłahipotezęopodłożuautoimmunologicznymchoroby KFD.Zgodniezniąupodatnychosobnikówinfekcjawirusową inicjowałaby proliferację, a następnie śmierć limfocytów Twprocesieapoptozy.PobudzoneiproliferująceT-limfocyty CD8 mogą być zarówno ,,zabójcami’’, jak i ,,ofiarami’’

wdrodzenieswoistejapoptozy[3,29].

Unaszejchorejwpierwszymprzypadku8tygodniprzed zachorowaniem na KFD wystąpiły objawy infekcji wiruso- wej,comogłobypotwierdzaćtęhipotezę.Równieżudrugiej chorej występowały objawy przeziębieniowe sugerujące aktywnąinfekcjęwirusową.

Za osobniczą podatnością do rozwoju KFD przemawiać mogąwynikibadańantygenówzgodnościtkankowejprzepro- wadzone wJaponiiu86pacjentówz KFDi525niepowiąza- nych zdrowych z grupy kontrolnej w reakcji łańcuchowej polimerazyzużyciemsekwencjispecyficznychsondoligonu- kleotydowych(PCRSSOP).TypowanoDNAgenów HLAklasy II(HLA-DR,-DQi-DP),którewskazująnaczęstszewystępowa- nieupacjentówzKFDalleliDPA1*01iDPB1*0202wporówna- niu z ogółem społeczeństwa. Geny te występują niezwykle rzadkouosóbrasybiałej,alesądośćpowszechnewśródrasy azjatyckiej, co tłumaczyłoby zróżnicowanie geograficzne występowaniaKFD[8,31].

Podsumowanie

ChorobaKikuchiiFujimotozcharakterystycznąprzebudową węzłów chłonnych jest niezwykle rzadko rozpoznawana w Europie Środkowej i Północnej, w tym w Polsce, czego przyczyną, poza bardzo małą częstością jej występowania, jestrównieżnaturalnyprzebiegtejchoroby,którykończysię całkowitą samoistną remisją w ciągu 1miesiącado 6mie- sięcy, niewymagającą leczenia farmakologicznego. Wpływ uwarunkowańgenetycznychiśrodowiskowychwschorzeniu KikuchiiFujimotojestnieznany,wielejednakprzemawiaza tłem infekcyjnymtej choroby orazprawdopodobnie osobni- cząpodatnością warunkującą reakcję opodłożuautoimmu- nologicznym. Wobec globalnej migracji ludności choroba może stawać się coraz częstsza w regionach, w których dotychczas występowała sporadycznie, co należy uwzględ- niać w szerokiej diagnostyce różnicowej u chorych znietypowymdlachorobyrozrostowejobrazemhistopatolo- gicznymwęzłachłonnegonajczęściejszyjnego.

Wkład autorów/Authors' contributions

AT–koncepcjapracy,zebraniedanych,analizastatystyczna, interpretacja danych, przygotowanie pracy, przygotowanie literatury. JMZ – koncepcja pracy, zebranie i interpretacja danych,przygotowaniepracy.AG,JK,PP–zebraniedanych.

Konflikt interesu/Conflict of interest

Niewystępuje.

Ryc.2–Mieszaninaszczątkówjądrowychimartwicy komórek,aktywnelimfocytyipiankowatemakrofagi.

600-krotnepowiększenie

Fig.2–Mixtureofkaryorrhecticnucleardebrisandcells necrosis,transformedlymphocytes,andfoamymacrophages.

600Tmagnification

Ryc.3–Zniszczoneresztkikomórkowefagocytowaneprzez histiocyty.600-krotnepowiększenie

Fig.3–Thekaryorrhecticdebrisisphagocytosedbyhistiocytes.

600Tmagnification

Finansowanie/Financial support

Niewystępuje.

Etyka/Ethics

Treści przedstawione w artykule są zgodne z zasadami DeklaracjiHelsińskiej,dyrektywamiEUorazujednoliconymi wymaganiamidlaczasopismbiomedycznych.

pi smiennictwo/references

[1] BoschX,GuilabertA,MiquelR,CampoE.Enigmatic Kikuchi-Fujimotodisease:acomprehensivereview.

AmJClinPathol2004;122:141–152.

[2] KucukardaliY,SolmazgulE,KunterE,etal.Kikuchi- FujimotoDisease:analysisof244cases.ClinRheumatol 2007;26:50–54.

[3] BoschX,GuilabertA.Kikuchi-Fujimotodisease.Orphanet JournalofRareDiseases2006;1:18.

[4] KowalM,SkóraD,DmoszyńskaA,KoktyszM.Choroba Kikuchiopisprzypadku.ActaHaematolPol1998;29:

141–143.

[5] GrosickaA,GrosickiS,WandzelP.Samoistnaremisja choroby(limfadenopatii)Kikuchi-Fujimotozogniskową parakeratozaskórną.WiadomosciLekarskie2009;62:

159–162.

[6] Kołodziej-KłękA,Orłowska-FlorekA,GałązkaK,GrzywaM.

Kikuchi-Fujimotodisease.PolArchMedWewn 2009;119:826–829.

[7] PaplaB,UrbanczykK,GalazkaK.Histiocyticnecrotizing lymphadenitiswithoutgranulocyticinfiltration(theso calledKikuchi-Fujimotodisease).PolJPathol2008;59:55–61.

[8] Mrowka-KataK,KataD,Kyrcz-KrzemienS,SowaP.Kikuchi- Fujimotodiseaseasararecauseoflymphadenopathy–two casesreportandreviewofcurrentliterature.Otolaryngol Pol2013;67(1):1–5.

[9] KikuchiM.Lymphadenitisshowingfocalreticulumcell hyperplasiawithnucleardebrisandphagocytes.Acta HematolJpn1972;32:379–380.

[10] FujimotoY,KozimaY,YamaguchiK.Cervicalsubacute necrotizinglymphadenitis:anewclinicopathologicentity.

Naika1972;20:920–927.

[11] PileriS,KikuchiM,HelbronD,LennertK.Histiocytic necrotizinglymphadenitiswithoutgranulocytic infiltration.VirchowsArchAPatholAnatHistol 1982;395:257–271.

[12] StasiukA,TeschkeS,WilliamsGJ,SeftelMD.Kikuchi- Fujimotodisease:lymphadenopathyinsiblings.Cmaj 2011;183(1):E58–E60.

[13] RezayatT,CarrollMB,RamseyBC,SmithA.Acaseof relapsingkikuchi-fujimotodisease.CaseRepOtolaryngol 2013;2013:364795(doi):10.1155/2013/364795.Epub2013 Jan20.

[14] HuaF,ZhuL.Kikuchi-Fujimotodiseaseassociatedwith cryptogenicorganizingpneumonia:casereportand literaturereview.BMCInfectDis2010;10:64(doi):10.1186/

1471-2334-10-64.

[15] Garcia-ArnesJ,Bernal-LopezMR,Gallego-PeralesJL,etal.

Histiocyticnecrotizinglymphadenitis(Kikuchi-Fujimoto disease)afterlaparoscopicRoux-en-Ygastricbypassfor morbidobesity:acasereport.JMedCaseRep2012;6:340.

[16] IfeachoS,AungT,AkinsolaM.Kikuchi-FujimotoDisease:A casereportandreviewoftheliterature.CasesJ2008;1:187.

[17] WongVK,Campion-SmithJ,KhanM,SmithS.Kikuchi diseaseinassociationwithPasteurellamultocidainfection.

Pediatrics2010;125:e679–e682.

[18] GoEJ,JungYJ,HanSB,SuhBK,KangJH.AcaseofKikuchi- Fujimotodiseasewithautoimmunethyroiditis.KoreanJ Pediatr2012;55:445–448.

[19] ArchibaldDJ,CarlsonML,GustafsonRO.Kikuchi-fujimoto diseaseina30-year-oldcaucasianfemale.IntJOtolaryngol 2009;2009:901537(doi):10.1155/2009/901537.Epub2009 Dec20.

[20] SaratziotisA,KarakousisK,TzikaK,OikonomouKG, VlachostergiosPJ.Hashimoto'sThyroiditisandKikuchi's Disease:PresentationofaCaseandReviewofthe Literature.CaseRepOtolaryngol2012;2012:267595(doi):

10.1155/2012/267595.Epub2012Nov28.

[21] TsaiMK,HuangHF,HuRH,etal.FatalKikuchi-Fujimoto diseaseintransplantrecipients:acasereport.Transplant Proc1998;30:3137–3138.

[22] MahajanT,MerrimanRC,StoneMJ.Kikuchi-Fujimoto disease(histiocyticnecrotizinglymphadenitis):reportofa casewithotherautoimmunemanifestations.Proc(Bayl UnivMedCent)2007;20:149–151.

[23] NorrisAH,KrasinskasAM,SalhanyKE,GluckmanSJ.

Kikuchi-Fujimotodisease:abenigncauseoffeverand lymphadenopathy.AmJMed1996;101:401–405.

[24] LeeKY,YeonYH,LeeBC.Kikuchi-Fujimotodiseasewith prolongedfeverinchildren.Pediatrics2004;114:e752–e756.

[25] GoldblattF,AndrewsJ,RussellA,IsenbergD.Associationof Kikuchi-Fujimoto'sdiseasewithSLE.Rheumatology (Oxford)2008;47:553–554.

[26] TsangW,ChanJ,NgC.Kikuchi'slymphadenitis.A morphologicanalysisof75caseswithspecialreferenceto unusualfeatures.AmJSurgPathol1994;18:219–231.

[27] ChaitanyaBN,SinduraC.Kikuchi'sdisease.JOral MaxillofacPathol2010;14:6–9.

[28] HutchinsonCB,WangE.Kikuchi-Fujimotodisease.Arch PatholLabMed2010;134:289–293.

[29] Martinez-VazquezC,HughesG,BordonJ,etal.Histiocytic necrotizinglymphadenitis,Kikuchi-Fujimoto'sdisease, associatedwithsystemiclupuserythemotosus.Qjm 1997;90:531–533.

[30] ZuoY,FoshatM,QianYW,etal.ARareCaseofKikuchi Fujimoto'sDiseasewithSubsequentDevelopmentof SystemicLupusErythematosus.CaseRepRheumatol 2012;2012:325062(doi):10.1155/2012/325062.Epub2012Dec 30.

[31] TanakaT,OhmoriM,YasunagaS,etal.DNAtypingofHLA classIIgenes(HLA-DR,-DQand-DP)inJapanesepatients withhistiocyticnecrotizinglymphadenitis(Kikuchi's disease).TissueAntigens1999;54:246–253.