Zespoły adwokackie na wokandzie

Edmund Mazur

Zespoły adwokackie na wokandzie

Zespoły adwokackie na wokandzie

M am y już w y b ran e now e w ładze sam orządu adw okackiego n a szczeb­ lu izb i n a szczeblu naczelnym . G orączka przedw yborcza i w yborcza opa­ dła, uspokoiły się nam iętności, am bicje zbiorcze i jednostkow e.

Now e w ładze sam orządu m uszą ciągnąć n ielekk ie „ta c z k i” codziennej p ra c y i trosk, k tó ry c h w adw o k atu rze je s t niem ało. Od d aw n a sygnalizo­ w ano w sam orządzie, że d o jrzała ju ż sp ra w a zajęcia się w sposób kom ­ p leksow y całym zestaw em zagadnień zw iązanych z fu n k cjo n o w an iem zes­ połów adw okackich. Nie znaczy to, że poprzednie w ładze sam orządu nie zajm ow ały się ty m i spraw am i. Z n ajd o w ały się one zawsze w' orbicie za­ in tereso w ań sam orządu, k tó ry grom adził dośw iadczenia i kory go w ał b łę ­ dy, k on trolow ał działalność, pom agał ra d ą i finan so w ał w iele p rzed się­ wzięć inw esty cy jn y ch . O becna jed n ak k a d e n cja sam orządu będzie szcze­ gólna, przebiegać ona będzie pod znakiem u sp raw n ien ia p ra c y zespołów adw okackich i dalszego uspołecznienia p ra c y jego członków.

A naliza k a d r a d w o k a tu ry 1 dokonana p rzez P rezy d iu m NRA w części dotyczącej zespołów adw okackich sy g nalizu je pro b lem rozm ieszczenia ze­ społów, w ieku jego członków , m iejsca zam ieszkania i m iejsca w y k o n y w a­ nia zaw odu oraz w iele pochodnych p o lity k i w pisów i w yk o n y w an ia zaw o­ du. T ym i sam ym i problem am i zajm ow ano się też na posiedzeniu K ole­ gium M in isterstw a S praw iedliw ości w dniu 5 luteg o br. i n a P le n u m NRA w d n iu 28 lutego b r.1 2 oraz w dniach 6— 7 czerw ca b r.3

W y bran e w ładze sam orządow e już w p ierw szy ch m iesiącach sw ej dzia­ łalności zaczęły realizow ać nakreślo n e zadania planow e] p ra c y dotyczącej zespołów adw okackich. R ów nież P rezy d iu m N aczelnej R ad y A dw okackiej w prow adziło do swego p lan u działania kom pleksow e i długofalow e p race w tej dziedzinie. M iędzy in n y m i n ajbliższe posiedzenie P le n a rn e N aczel­ nej R ady A dw okackiej w p aźd ziernik u b r. zostanie całkow icie pośw ięcone

1 P o r . S. G o d l e w s k i : A n a liz a k a d r a d w o k a t u r y , „ P a l e s t r a ” 1969, n r 12, s tr . 3—22; Z. C z e s z e j k o : R o la c z ło n k ó w p a r tii i o r g a n iz a c ji p a r t y j n y c h w r e a l iz a c j i z a d a ń s t o j ą c y c h p r z ed s a m o r z ą d e m a d w o k a c k im , „ P a l e s t r a ” 1969, n r 12, s tr . 22—32. 2 S p r a w o z d a n ie z p le n a r n e g o p o s ie d z e n ia N a c z e ln e j R a d y A d w o k a c k ie j o d b y t e g o w d n iu 28 lu t e g o 1970 r., „ P a l e s t r a ” 1970, nr 7, s tr . 56—69. 3 P l e n a r n e p o s ie d z e n ie N a c z e ln e j R a d y A d w o k a c k ie j w d n iu 6 c z e r w c a 1970 r ., „ P a l e s t r a ” 1970, n r 8, str . 14—40 o r a z p r z e m ó w ie n ie P r e z e s a d r a S . G o d le w s k ie g o w y g ło s z o n e d r u g ie g o d n ia n a t y m ż e P l e n u m , „ P a l e s t r a ” 1970, n r 8, s tr . 5—12.

4 E d m u n d . M a z u r N r 9— 10 ty m w łaśnie zagadnieniom . Ju ż sam ty tu ł re fe ra tu : „P ogłębienie uspołecz­ n ien ia p rac y zespołów adw okackich” w sk azu je na k ieru n e k prac organów sam orządow ych i na sposób ujęcia p ro b le m aty k i zespołow ej. Będzie to za­ pew ne w ym agało w przyszłości now elizacji u sta w y o u.a. oraz rozp orzą­ dzen ia w sp raw ie zespołów adw okackich.

N ależy oczekiwać, że na ty m sam ym posiedzeniu zostaną nak reślo n e zasadnicze zadania sam orządu w tej dziedzinie i w skaże się głów ne k ie ­ ru n k i dalszej p rac y u sp raw n iającej i m o d y fik acy jn ej. J e s t to ty m b a r­ dziej pożądane, że w n ajbliższych m iesiącach czeka nas duża praca poli­ ty czn a i org an izacy jn a zw iązana z w y bo ram i k ierow ników zespołów ad ­ w okackich. A kcja w yborcza rozpoczyna się w listopadzie i od jej przeb ieg u w znacznym stopniu zależeć będzie poziom p rac y zespołów adw okackich w n a stę p n e j k adencji.

W y daje się, że w szelkie przedsięw zięcia i decyzje sam orządow e w sp ra ­ w ie zespołów adw okackich m uszą być podejm ow ane w ram ach a rt. 1 ust. 2 z uw zględ n ien iem a rt. 2 u sta w y o u s tro ju a d w o k a tu ry 4. Chodzi bow iem o to, że p rac e org an izacy jne i u sp ra w n ia jąc e m uszą być prow adzone pod k ą te m „w spółdziałania z sądam i i innym i o rg anam i p aństw o w ym i w za­ k resie o ch ron y porządku praw neg o (...)” (art. 2 u staw y o u.a.). To je st n a ­ czelna p rze słan k a działan ia i uk ieru n k o w an ie celu poczynań. Trzeba pod­ kreślić, że usp raw n ien ie d ziałania zespołów adw okackich (a w ięc i p rac y ich członków ) prow adzone będzie n ie.d la sam ej zasady sp raw nego d ziała­ nia, choć i ta p rzesłan k a nie jest błaha, ale p rzede w szystkim w ram ach ogólnej dążności do doskonalenia i u sp ra w n ia n ia p racy w szystkich o rga­ n ów zarządzan ia w p ań stw ie socjalistycznym . W ram ach ta k p o jęty c h o r­ ganów m ieści się rów nież a p a ra t w y m iaru spraw iedliw ości w najszerszy m ujęciu.

O bow iązkiem i praw em każdego członka a d w o k a tu ry je st tro sk a o do­ bro całości. T roska — to nie ty lko ob serw acja czy życzliw a k ry ty k a b łę­ dów, ale p rzede w szystkim ak ty w n a p ostaw a zajm ow ana w obec w szy st­ kich p rze jaw ó w życia społeczności adw okackiej. W ram ach tak p ojm ow a­ nego obow iązku i p raw a każdy adw okat pow inien u jaw n ia ć sw oje s ta ­ now isko w k o n k retn y m działan iu , m ów iąc lu b c h w y tając za pióro w tych m om en tach, w k tó ry c h m a coś do pow iedzenia i zaproponow ania. Nie po­ w inno nas nic peszyć, gdyż każdy głos, każda propozycja, każde sp o strz e ­ żenie, choćby n aw et obiektyw n ie niesłuszne, składa się na sum ę sp o strze­ żeń i w niosków zbiorowości adw okackiej. P o n adto tak a postaw a pozw ala na k rąż e n ie in fo rm acji w ew n ętrzn ej, z dołu do góry i z g ó ry n a dół. W ten sposób sp ełn im y p o stu la t w łaściw ego p o inform ow ania środow iska i stw o ­ rzy m y p rze słan k i do podejm ow ania n a jtra fn ie jsz y c h decyzji.

* P a t r z w te j k w e s t ii: P r z e p is y o a d w o k a t u r z e — K o m e n t a r z (p o d r e d a k c ją S. G a r lic k ie g o ), W y d a w n i c t w o P r a w n ic z e 1969, s tr . 5—11.

P ro b lem aty k ę zespołów adw okackich zacząć chyba n ależy od spraw kadrow ych. W ty m zakresie m ieści się p raw id ło w a p o lity k a w pisów i sk re ­ śleń z listy adw okackiej. Zacząć w ięc trz e b a p rzed e w szystkim od doboru w łaściw ych k an d v d a tó w na ap lik an tó w adw okackich. N igdzie n ie je s t po­ w iedziane, że a p lik a n t adw okacki, do staw szy się raz n a listę a p lik a n ­ tów, m usi odbyć aplikację, złożyć egzam in adw okacki i być w p isa n y na listę adw okacką. Przeciw nie, należy z gó ry założyć, że w tra k c ie ap lik acji m ogą się u jaw n ić p ew ne n eg aty w n e w łaściw ości czy p red y sp o zy cje ap li­ k anta, k tó re pozw alają zasadnie przypuszczać, że zawód ad w o k a ta nie b ę­ dzie praw idłow o w y ko n y w an y przez tego k a n d y d a ta . K oszt ap lik acji i koszt społeczny szkolenia a p lik a n ta je s t zb y t w ysoki, a b y pozw alać sobie na luk su s n ieintereso w an ia się tą p ro b lem aty k ą. W nioski w y sn u te z tego spostrzeżenia pow inny być jednoznaczne: konieczny je s t b ard ziej tro sk li­ w y dobór ap likan tó w adw okackich p rz y stosow aniu w szelkich k ry te rió w stosow anych w p ań stw ie socjalistycznym , konieczne je st w zm ożenie dys­ cypliny aplik acji i k o n troli przy d atn o ści do zaw odu.

N astęp n y m zagadnieniem z tej serii je st p e rm a n e n tn e oczyszczanie szeregów a d w o k a tu ry z jednostek, k tó re z ró żnych w zględów nie sp ełn ia­ ją w ym agań zaw odow ych i p olitycznych a d w o k a tu ry so cjalistycznej. K aż­ dy z nas składał ro tę ślubow ania, w k tó re j jest m iędzy in n y m i obow iązek w ierności wobec porząd k u praw n eg o PR L , gorliw ości, sum ienności, god­ ności i uczciwości (art. 6 u staw y o u.a.). A d w o k a tu ra je st zaw odem o p ro ­ filu politycznym i w y b ierając ten zawód, każdy m usi się z ty m liczyć. A skoro tak, to trz e b a k o n sek w entn ie zasadę tę realizow ać i w yciągać w łaściw e w nioski w sto su n k u do ty ch kolegów , k tó rz y z ró żny ch pobudek w sposób św iadom y jej nie stosują, bądź n aw et św iadom ie łam ią.

O drębnym problem em jest sp raw a kolegów , k tó rzy z ró żny ch p rz y ­ czyn, najczęściej zdrow otnych lub też ze w zględu na ich zaaw ansow any wiek, nie m ogą praw idłow o i w łaściw ie w y konyw ać zaw odu adw okata. Odnosząc się z całym szacunkiem i należn ą rew e re n c ją do tak ich kolegów, trzeb a jed n ak w ytłum aczyć im konieczność odejścia na zasłużony w ypo­ czynek. Rzeczą sam orządu jest zapew nić ty m kolegom n a le ż y tą opiekę oraz w szelkie m ożliw e' i dostępne środki zaop atrzenia i nie zapom inać za­ razem o k o rzy stan iu w jak najszerszym zakresie z ich dośw iadczenia, rad y i pom ocy we w szelkich poczynaniach zaw odow ych i sam orządow ych.

W ykonyw anie pow yższych zadań będzie m ożliw e ty lk o w tedy , kiedy koledzy zrozum ieją w agę in te resu w y m iaru spraw iedliw ości i jego w spół­ czynnika—adw o k atu ry . Godzenie in te re su w łasnego z in te rese m ogól­ nym nie zawsze jest łatw y m zadaniem , ale trz e b a tu liczyć n a zrozum ie­ nie i ta k t zaintereso w an y ch oraz organów a d w o k a tu ry w szy stk ich stopni. W ielka rola p rzy p ad a tu zebraniom zespołów adw okackich (jak rów nież

6 E d m u n d M a z u r N r 9— 10 k iero w n ik o w i zespołu), k tó re dotychczas nie zawsze in tereso w ały się ty m i spraw am i, spychając je n iejako na rad y adw okackie. T rzeb a sobie je d n a k uśw iadom ić, że decyzja ra d y adw okackiej pow inna m ieć swe przy g o to w an ie w zespole, bo tylk o w ted y będzie ona należycie zrozum ia­ n a i aprobow ana, a ty m sam ym i w ykonyw ana.

W ażnym odcinkiem p rac y sam orządow ej je st p raw id ło w a działalność k iero w n ik a zespołu. Jego u p raw n ie n ia ustaw ow e są bardzo szerokie. P rz y ­ pom nę tylko, że nie tylko k ie ru je on zespołem organizacyjnie, ale posiada też w ażkie u p raw n ien ia m erytory czn e, ja k np. kierow anie k lien tó w do poszczególnych adw okatów , stero w an ie p olityk ą su b sty tu c y jn ą , k o n tro lo ­ w anie praw idłow ości i poziom u św iadczonych u słu g p raw n y c h przez członków zespołu, a n a w e t m ożliw ość stosow ania pew ny ch rodzajów re ­ p re s ji d y scy p lin arn y ch . To są u p raw n ien ia, k tó ry m o dpow iadają k o n k re t­ ne obow iązki, ale w ykonyw anie ich stanow i o dręb ny problem . J e s t rzeczą danego kiero w nik a, jak zorganizuje sobie pracę, aby ty m obow iązkom po­ dołać. W każdym razie pełn ien ie fu n k cji kiero w nik a to nie ty lk o sp len ­ dor, ale ponadto, i to przede w szystkim , odpow iedzialne obow iązki w sto­ s u n k u do całej społeczności adw okackiej i osób k o rzy stający ch z naszych usług.

N iem ałym tere n em działania są pro b lem y n a tu ry o rg an izacy jn ej. Z ali­ czyć m ożna do nich k w estie w łaściw ego rozm ieszczenia zespołów ad w o k a­ ckich w izbie (przy uw zględ nien iu potrzeb społecznych ludności i orga­ nów w y m iaru spraw iedliw ości) oraz sam ą organizację w e w n ątrz zespołu. N iem ało zrobiono już na ty m polu, ale wciąż jeszcze je s t w iele do w y ko ­ n an ia. Dla p rzy k ła d u w ym ienię choćby kw estię zgodności m iejsca za­ m ieszk ania adw o kata z m iejscem w y konyw ania zaw odu oraz silniejsze zw iązanie zespołu i jego członków ze środow iskiem , w k tó ry m ten zespół istn ie je i działa. O rganizacja p racy w zespole, rozdział spraw , pomoc k a n ­ c e la ry jn a i biurow a, w yposażenie zespołu w konieczne u rząd zenia i po­ m o c e — to też niem ały i ciągle w ym ag ający odnaw iania zestaw spraw . Na koncie 34a są system aty czn ie grom adzone środki finansow e, k tó re jed n ak nie zawsze są należycie w y k o rzy sty w an e na powyższe cele. Do om aw ia­ nej tu dziedziny zaliczyć też należy u sp raw n ien ie sam ej tech n ik i p racy w zespole adw okackim (obieg do k u m en tacji finansow o-księgow ej oraz akt sp ra w prow adzonych p rzez adw okatów ). M ożna tu niem ało zdziałać w celu w yelim inow ania zbędnych czynności czy o p eracji na rzecz rzeczyw i­ ste j pom ocy m ery to ry czn ej, doskonalenia zawodowego i szkolenia oraz stw o rzen ia p rzesłan ek do osiągnięcia specjalizacji. P am iętać p rzy ty m n a ­ leży, że rzeczyw ista specjalizacja je s t m ożliw a tylk o tam , gdzie istn ieją lub będą istnieć specjaliści, a to w ym aga p racy i nauki, n au k i i pracy.

Zbliża się akcja w yborcza kierow ników zespołów. Nie p o trzeb a doda­ wać, że od je j pow odzenia zależeć będzie bardzo w iele. A m ożna n aw et

zaryzykow ać, że tak ie będą zespoły, jak ich w y bierzem y kierow n ikó w , P o ­ w in n iśm y w y b ierać kolegów najlepszych, to jest takich, k tó rz y cieszą się a u to ry te te m u kolegów i m ają zdolności kierow nicze, nie bo ją się odpo­ w iedzialności i są gotow i do p rac y społecznej, k tó rz y zadow olą ra d y a d ­ w okackie i kolegów w zespole, zapew nią w łaściw ą realizację zadań u sta w o ­ w ych p rzy zachow aniu sprężystego i spraw iedliw ego a zarazem k oleżeń­ skiego k iero w ania n iełatw y m kolektyw em . Zadanie n iełatw e, ale znacznie tru d n ie jsz y m a d w o k a tu ra dała już radę, więc zapew ne i z tego w yw iąże się zadow alająco. W ak cji tej n iem ałą rolę pow inny odegrać org an izacje polityczne. Techniczne p rzeprow adzenie tej ak cji m u si być zin d y w id u ali­ zow ane i dostosow ane do k o n k retn y c h w a ru n k ó w te re n o w y c h i p e rso n a l­ nych.

Istn ie je pew n a dziedzina w zespole adw okackim , gdzie żaden nakaz ty p u ad m in istracy jn eg o czy też uch w ała nie m ogą nic zdziałać. M am tu na m yśli stosunki ogólnoludzkie w n ajszerszy m ujęciu, a rozum iem p rzez to tak ie przym ioty, jak koleżeńskość, lojalność, m oralność (z e ty k ą zaw o­ dow ą włącznie), k u ltu ra p racy i bycia. J e s t to bodaj n a jtru d n ie js z a dzie­ dzina d ziałan ia sam orządu, k tó ry może i pow inien przez sw oje działan ie stw arzać p rzesłan k i do p o w staw ania tego ty p u pożądanych u k ład ó w p sy ­ chom otorycznych. W iadom o w szak, jak tru d n ą społeczność tw orzy m y, ile silnych indyw idualności i nam iętności drzem ie w ad w ok aturze. C echy te nie u ła tw ia ją ułpżenia sobie p rac y i stosunków w ew n ątrzzesp o łow ych n a g ru ncie kolegialności. Mimo to, a może w łaśnie dlatego m usim y zasadę kolegialności podnieść do ran g i sty lu p rac y w zespole. K olegialność nie w yłącza indyw idualności ani też jednoosobow ej odpow iedzialności. M am na m y śli zbiorowe, kolegialne podejm ow anie decyzji w w y p ad k ach za­ strzeżo ny ch ustaw ow o oraz w drodze um ow nej, a jednoosobow e w y k o n y ­ w anie i odpow iedzialność p o d jęty ch w ten sposób uchw ał — p rzy istn ie ­ n iu zarazem nad zo ru i k o n tro li całej społeczności zespołow ej. W y d aje się, że ta dziedzina działania zespołu adw okackiego nie była dotychczas d o sta ­ tecznie doceniana.

Oczyw iście nie są to w szystkie sp ra w y zespołów adw okackich, k tó re n ależy dostrzegać z m yślą o ich doskonaleniu czy p rzek ształcan iu . W a r ­ ty k u le n in iejszy m chciałem tylk o zasygnalizow ać n iek tó re p ro blem y , ja ­ kie w obecnej chw ili w y d a ją m i się w ażne i pilne, zaobserw ow ane przeze m nie osobiście w w ielu zespołach bądź też znane m i z d o k u m en ta cji izb. K ażd y z nas może dorzucić jeszcze dziesiątki sp raw czy problem ów , k tó ­ ry m i n ależy się zająć. Chodzi w łaśnie o to, żebyśm y chcieli je dorzucić. W łaśnie n ad a rz a się ku tem u doskonała okazja p rzy w yb o rach now ych k ierow n ik ó w zespołów. Tam w łaśnie, na zebraniach p rzed w y b o rczy ch i w yborczych m ożem y w pełni spełnić swój obow iązek oraz zrealizow ać sw e u p raw n ie n ia ustaw ow e i obyw atelskie.