Czy wręczający korzyść majątkową urzędnikowi zawsze działa w warunkach uzasadniających wymiar kary grzywny stosownie do art. 42 § 2 k.k.?

Stefan Wurzel

Czy wręczający korzyść majątkową

urzędnikowi zawsze działa w

warunkach uzasadniających wymiar

kary grzywny stosownie do art. 42 §

2 k.k.?

Palestra 9/5(89), 78-80

78 S t e f a n W u r z e l _{Nr 5 (89)} W z ó r R e p e r t o r i u m R P L ic z b a b ie ż ą c a Data w p ły w u

L

1

Z

C z y wręczający korzyść majątkową urzędnikowi zawsze działa

w warunkach uzasadniających w ym iar kary grzywny

stosownie do art. 4 2 § 2 k.k.?

(F rag m e n t przem ó w ien ia a u to ra ja k o o b ro ń cy p rze d S ądem W ojew ódzkim d la m .st. W arszaw y).

S t a n f a k t y c z n y

O sk arżo n y X sto i pod za rz u te m u d ziela n ia korzyści m a ją tk o w y c h u rzędnikom R e jonow ych S półd zieln i P ra c y U sług i H a n d lu S p rz ęte m M oto ry zacy jn y m (art. 293 w zw iązku z a rt. 290 § 1 k.k.) p rz y o trzy m y w a n iu zam ów ień n a p ro d u k c ję części i ak ceso rió w .sam ochodow ych. P rz y jm u ją c y od niego korzyści m a ją tk o w e o d p o w ia­ d a ją z a r t. 290 § 1 i § 2 k.k.

P r z e m ó w i e n i e

W Y S O K I S Ą D Z IE !

P ro k u ra tu ra dom aga się w y m ie rz e n ia o sk a rżo n e m u X <— obok k a r y p o zbaw ienia

w olności — ró w n ie ż k a r y g r z y w n y , w y ch o d zą c z założenia, że o sk a rżo n y działał z chęci z y s k u .

Nr 5 (89) P r z e m ó w ie n ie są d o w e _{7 d}

W n io se k te n i jego m o ty w a c ja są n iesłu szn e.

J e s t ju ż obecnie w sp ra w ie bezsporne, że za ró w n o m ó j k lie n t, ja k i pozostali o sk a rże n i-rze m ie śln ic y , -prowadzący ul ra m a ch zrze sza ją c yc h ich sp ó łd zieln i legal­ ną i p ra w n ie dozw oloną działalność p ro d u k c y jn ą , s p o ty k a li się w sw oich sta r a « niach o o trz y m a n ie za m ó w ień na p ro d u k o w a n e p rze z nich d e fic y to w e i sta le na r y n k u p o szu k iw a n e części sam ochodow e bądź z żą d aniam i ze str o n y u rzę d n ik ó w w ręcza n ia im ko rzyśc i m a ją tk o w y c h w postaci tzw . p ro w izji, bądź te ż w r ę c z z u za ­ le żn ia n ie m u d zie le n ia ty c h za m ó w ie ń od o trz y m a n ia ta k ic h ko rzyśc i m a ją tk o w y c h . T e n nie- b u d zą c y — w św ie tle w y n ik ó w p rze w o d u sądow ego •— w ą tp liw o ś c i sta n fa k ty c z n y zm u sza do za sta n o w ien ia się, c z y w ty c h w a ru n k a c h działalność pom oc­ n ik a do popełn ien ia p rze stę p stw a z art. 290 k .k . (w obu jego postaciach) dalje pod- stav>ę do p rzy jęc ia , że p o m o cn ik działa z „chęci z y s k u ”. I n n y m i sło w y , chodzi o: to, c z y spełn ia on ta k i w a r u n e k u sta w o w y , od p o w sta n ia któ reg o z a le ż y m o żli­ w o ść sto so w a n ia art. 42 § 2 k.k. .

Je że li rze m ie śln ik , k tó r y p ro w a d zi sw ó j w a r szta t p r o d u k c y jn y n a pod sta w ie ze zw o le n ia w łaściw ego org a n u w ła d zy , k tó r y dla opanow ania p ro d u k c ji danego w y ro b u (n iejed n o kro tn ie w w a ru n k a c h s k o m p lik o w a n e j technologii) m u sia ł w ło ży ć w to p e w ie n is to tn y w k ła d pracy oso b istej, w y d a ć n ie k ie d y dużo p ie n ię d z y na w s tę p n e prace i z u ż y ć m a te ria ł do w y k o n a n ia p ró b n e j p ro d u k c ji i k tó r y po ty lu tru d a c h w id z i ju ż, że jego w y s iłk i i n a k ła d y zaczną n ie b a w e m ow ocow ać, na p o ­ ty k a barierę n ie do p rze b yc ia w postaci żądania „ prow izji” p rze z u rzę d n ik a , to m a on p rze d sobą dw ie m ożliw ości: albo m o że zło ż y ć w ła d zy po w o ła n ej do ści­ gania p rze stę p stw doniesienie, że sp o tk a ł się z p rze stę p n y m żą d a n ie m u rzę d n ika ,

b y u d zie lić m u k o rzy śc i m a ją tk o w e j, i w ó w cza s — niezależnie od tego, ja k sp ra ­ w a ka rn a p rze c iw k o u rzę d n ik o w i się z a k o ń c zy — u zy sk a n ie za m ó w ien ia na pew no się n ie p o m iern ie prze w le cze , albo te ż u legnie żą d a n iu u rzę d n ik a i w ó w cza s stanie się p o m o c n ik ie m do popełn ien ia p rze stę p stw a p rze z in n ą osobę.

C zy w ty c h w a ru n k a c h , je że li rze m ie śln ik zd e cy d o w a ł się n a u d zie le n ie ko rzyśc i m a ją tk o w e j, m o żn a m ó w ić, że ta k ie d ziałanie w y p ły w a z „chęci z y s k u ’"!

Z g odnie z - je d n o lity m w te j k w e s tii sta n o w isk ie m ko m e n ta to ró w p ra w a karnego oraz o rze czn ictw a n ie k a żd e działanie z „chęci osiągnięcia ko rzyśc i m a ją tk o w e j” je s t ró w n o zn a czn e z d zia ła n iem z „chęci z y s k u ”. D ziałanie z „chęci osiągnięcia ko rzyśc i m a ją tk o w e j” je s t szersze od dzia ła n ia z „chęci z y s k u ”,i a ponadto „chęć z y s k u ”, o k tó r e j m o w a w art. 42 § 2 k .k ., m u s i, się d em o n stro w a ć ja k o chęć b e z­ praw nego p o w ię k sze n ia sw ego m a ją tk u .

W w y p a d k u nas in te re su ją c y m osk. X zm ie rza do u zy sk a n ia p ra w n ie do zw o lo ­ nego z y s k u w postaci d o p u szcza ln ej m a r ż y dochodu. To nie m o że m u być p o czy­ ty w a n e za naganną, p rze stę p n ą chęć z y s k u , a ty lk o za chęć osiągnięcia dozw o lo n ej i d o p u szc za ln e j k o rzy śc i m a ją tk o w e j.

P oddanie się osk. X b e z p ra w n e m u żą d a n iu w ręcza n ia ła p ó w k i u rzę d n ik o w i nie ty lk o nie je s t tu śro d k ie m do osiągnięcia z w ię k s z o n e j ko rzyśc i m a ją tk o w e j, ale tę p rze w id y w a n ą k o rzy ść bardzo w y d a tn ie zm n ie jsza , ta k że nie ty lk o n ie p ro w a ­ d z i do osiągnięcia z w ię k s z o n e j ko rzyśc i m a te ria ln e j, ale ze szk o d ą dla w ła sn eg o in te re su ją ogranicza.

C zy je d n a k ta k ie •ro zu m o w a n ie p rz j/ istn ie ją c y m stanie fa k ty c z n y m za w sze b ę­ d zie słu szn e i praw idłow e?

O tóż m ogą za jś ć ta k ie sy tu a c je , k ie d y to ro zu m o w a n ie nie będzie tra fn e . J e ż e ­ li np. rze m ie śln ik o fe ru je sw o je w y r o b y po cenie n ie słu szn ie p o d w y ższo n e j, po cenie za w iera ją ce j e le m e n ty zagarnięcia' m ien ia społecznego n a szk o d ę za m a w ia ­

80

jącego, albct je że li rze m ie śln ik c e le m n a d m iern eg o ro zszerzen ia sw o je j p ro d u k c ji i u n ik n ię c ia p o w a żn ych ob cią żeń p o d a tk o w y c h będzie p osługiw ać się p o d sta w io ­ n y m i fir m a n ta m i s w o je j w ła s n e j p ro d u k c ji i w ta k ic h w a ru n k a c h w rę c z y k o rzy ść m a ją tk o w ą u rzę d n ik o w i ce le m u zy sk a n ia za m ó w ien ia lu b w z w ią z k u z jego o tr z y ­ m a n ie m — to w ó w cza s w y łu szc zo n e p oprzednio ro zu m o w a n ie nie będzie trafne. N ie będzie tr a fn e dlatego, że w ta k ic h w y p a d k a c h m o ty w e m u d zielen ia ko rzyśc i m a ją tk o w e j u rzę d n ik o w i nie będ zie chęć osiągnięcia z y s k u legalnego, chęć uczci­ w ego za ro b k u , ale naganna, p rze stę p n a chęć p o w ię k sze n ia tego za ro b k u za cenę w ręczo n ej ła p ó w ki. D latego te ż w ta k ic h w y p a d k a c h żądanie o d stąpienia p rze z S ą d od w y m ie rz e n ia d o d a tk o w e j k a r y g r z y w n y n ie b y ło b y słuszne, bo b yło b y

sp rzeczn e z d ysp o zy c ją art. 42 § 2 k .k .

A le w sp ra w ie o sk . X ta k ic h m o ty w ó w jego działania^ n ie stw ie r d ziliś m y . N ie stw ie r d ziliś m y , b y sp rze d a w a ł o n sw o je w y r o b y po w y ż s z y c h n iż dozw olone c e ­ nach lu b b y p o słu g iw a ł się w t e j p ro d u k c ji fir m a n ta m i do je j n a d m iern eg o posze­ rzenia.

N a to m ia st stw ie r d z iliś m y po n a d w s ze lk ą w ą tp liw o ść, że w szereg u w y p a d k ó w w r ę c z y ł on u r zę d n ik o m , od k tó r y c h zależało o trz y m a n ie za m ó w ie ń , k o rzy śc i m a ­ ją tk o w e z u szc ze r b k ie m dla w ła sn eg o in te re su — po s p o tk a n iu się z bądź w y r a ź ­ n y m żą d a n ie m o trz y m a n ia k o r zy śc i m d ją tk o w e j, b ą d ź n a w e t z u za le żn ie n iem u d zie le n ia za m ó w ie n ia od o trz y m a n ia ta k ie j ko rzyści.

I dlatego tw ierd zą c, że ta k ie dzia ła n ie o sk. X n ie było p o d y k to w a n e chęcią osiągnięcia nagannego, p rze stę p n eg o z y s k u , a je d y n ie u z y s k a n ie m n a le żn ej k o rzyśc i m a ją tk o w e j, n ie w id zą c p o d sta w do zastosow ania w o b ec oskarżonego art. 42 § 2

k .k . — w n o szę o n ie w y m ie r z a n ie m u k a r y g rzy w n y .

*

S ąd W ojew ódzki w w y ro k u z d n ia 26.X.1963 r. wypuszczonych w yżej w niosków o b ro n y n ie uw zględnił i w y m ie rz y ł osk. X w y so k ą grzyw nę.

S ą d N ajw yższy n a to m ia s t u w zg lęd n ił re w iz ję osk. X od w y ro k u Sądu W oje­ w ódzkiego orzeczeniem z d n ia 22.1.1965 r. I K 270/64 i u ch y lił w y ro k S ąd u I in ­ s ta n c ji w części dotyczącej d o d a tk o w e j k a r y grzyw ny, p o d ziela ją c w te j m ie rze p o g lą d w y ra ż o n y w> n in ie jsz y m p rzem ów ieniu.

T ak ie sam o sta n o w isk o z a ją ł S ąd N ajw y ższy w in n e j id e n ty cz n ej sp ra w ie (wy­ ro k z dn. 25.X.1964 r. I K 120/64)., O ba te w y ro k i n ie zostały d otychczas o p u b lik o ­ w an e.

K K O I M i H Ą

Z

I z b a b i a ł o s t o c k a

D nia 25 k w ie tn ia b r. odbyło się zw yczajne zgro m ad zen ie delegatów Izby b ia ło ­ sto c k ie j. W zgrom adzeniu w zięli u d ział prze d staw ic ie le M in istra S praw iedliw ości, N aczelnej R a d y A dw okackiej i O kręgow ej K om isji A rb itra żo w e j.