Urzędowy nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad bezpieczeństwem żywności na przykładzie Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Ostrowii Mazowieckiej

© Evereth Publishing, 2020. FORUM ZAKAŻEŃ 2020;116:267272 © Evereth Publishing, 2020. PRACA ORYGINALNA. RENATA MALEC1 | MAGDALENA KACZMAREK2 | AGNIESZKA WOŹNIAKKOSEK3. URZĘDOWY NADZÓR SANITARNOEPIDEMIOLOGICZNY NAD BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCI NA PRZYKŁADZIE POWIATOWEJ STACJI SANITARNOEPIDEMIOLOGICZNEJ W OSTROWI MAZOWIECKIEJ SANITARY AND EPIDEMIOLOGICAL MONITORING OF FOOD SAFETY ON THE EXAMPLE OF THE COUNTY SANITARY AND EPIDEMIOLOGICAL STATION IN OSTRÓW MAZOWIECKA. ORCID*: 0000-0001-6608-5367 | 0000-0003-4704-0344 | 0000-0002-7780-3448. 1 Sekcja Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia Powiatowej Stacji Sanitarno- -Epidemiologicznej w Ostrowi Mazowieckiej. 2 Powiatowa Stacja Sanitarno- -Epidemiologiczna w Ostrowi Mazowieckiej. 3 Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej CSK MON Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie. AGNIESZKA WOŹNIAKKOSEK Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej CSK MON, Wojskowy Instytut Medyczny, ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa, e-mail: awozniak-kosek@wim.mil.pl. Wpłynęło: 29.12.2020. Zaakceptowano: 16.01.2021. DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2020043. *według kolejności na liście Autorów. STRESZCZENIE: Celem niniejszej pracy było przedstawienie działań podejmowanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowi Mazowieckiej na rzecz ochrony zdrowia i życia konsumentów, w zakresie sprawowanego nadzoru nad jakością zdrowotną żywności w latach 2018 i 2019. W pracy przedstawiono: ogólną charakterystykę stanu sanitarnego obiektów żywnościowych, wyniki badań mikrobiologicznych, postępowanie prowadzone w następstwie otrzymanych sprawozdań z badań oraz powiadomień Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) w aspekcie sytuacji epidemiologicznej w powiecie ostrowskim. Wyniki badań wykazały, że jakość mikrobiologiczna żywności pobranej do badań w 2019 roku była na zadowalającym poziomie, natomiast w 2018 roku 1,41% próbek zdyskwalifikowano z uwagi na zanieczyszczenie ich bakteriami z grupy Salmonella. Po- stępowania wyjaśniające, prowadzone w następstwie otrzymanych powiadomień z systemu RASFF, wykazały wdrożenie procedur postępowania z wyrobem niezgodnym.. SŁOWA KLUCZOWE: bezpieczeństwo żywności, mikrobiologiczna jakość żywności, nadzór sanitarny, prawo żywnościowe. ABSTRACT: The aim of the study was to present the activities undertaken by the County Sani- tary Inspector in Ostrow Mazowiecka to protect the health and life of consumers, in terms of supervision over the health quality of food in 2018 and 2019. The paper presents the implementation of the food sampling plan, the results of microbiological tests, and the explanatory procedure following the received reports on microbiological tests and RASFF system notifications. The test results showed that the microbiological quality of food collected for testing in 2019 was at a satisfactory level, while in 2018 – 1.41% of samples were disqualified due to contamination with Salmonella. Explanatory proceedings conducted as a result of the received RASFF system notifications showed a correct implementation of procedures for dealing with non-conforming products.. KEY WORDS: food law, food safety, microbiological quality of food, sanitary supervision. WSTĘP. Bezpieczeństwo żywności stanowi szczególnie ważny segment ochrony zdrowia publicznego. Jest fundamental- nym celem prawa żywnościowego, określonym w Rozporzą- dzeniu (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady. z dnia 28 stycznia 2002 roku, ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującym Europej- ski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiającym procedury w sprawach bezpieczeństwa żywności, w świetle którego zabronione jest wprowadzanie na rynek żywności, która nie jest bezpieczna [4].. Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.!. FORUM ZAKAŻEŃ 2020;116. 268 © Evereth Publishing, 2020. Obszar działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemio- logicznej (PSSE) w Ostrowi Mazowieckiej obejmuje powiat ostrowski, położony w północno-wschodniej części woje- wództwa mazowieckiego, liczący około 72,5 tysiąca miesz- kańców (stan na 2019 rok). Działania w nadzorze prowadzone są na terenie 11 jednostek samorządowych, w tym: miasta Ostrów Mazowiecka, miasta i gminy Brok oraz 9 gmin wiejskich: Andrzejewo, Boguty-Pianki, Małkinia Górna, Nur, Ostrów Mazowiecka, Stary Lubotyń, Szulborze Wielkie, Wąsewo, Zaręby Kościelne. Powierzchnia powiatu wynosi 1218 km2 [1, 3, 9].. Nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad bezpieczeń- stwem żywności w powiecie – w zakresie zgodnym z kom- petencjami Państwowej Inspekcji Sanitarnej (PIS) – sprawo- wany jest przez Sekcję Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia. Zadania kontrolne w imieniu Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowi Mazowieckiej realizowa- ne są na podstawie przepisów prawa żywnościowego wspól- notowego, przepisów krajowych oraz procedur inspekcyj- nych określonych w zarządzeniach Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS).. Monitoring w zakresie chorób zakaźnych ma głównie cha- rakter bierny, polega na rejestracji przypadków podejrzeń i rozpoznań chorób zakaźnych oraz czynników chorobotwór- czych. Rejestracja zachorowań na choroby zakaźne prowa- dzona jest na podstawie zgłoszeń przekazywanych Państwo- wemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w Ostrowi Mazowieckiej przez lekarzy i diagnostów laboratoryjnych lub innych osób uprawnionych do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, w oparciu o przepisy Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi [12]. Każde zgło- szenie jest weryfikowane i klasyfikowane według obowiązują- cych definicji przypadków chorób zakaźnych, opracowanych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego.. Niewątpliwie jednym z aspektów bezpieczeństwa żyw- ności jest zapewnienie właściwej jakości mikrobiologicz- nej żywności. W świetle obowiązującego prawa, przyjętych kryteriów z zakresu bezpieczeństwa żywności, środki spo- żywcze nie mogą zawierać mikroorganizmów, ich toksyn ani metabolitów w ilościach stanowiących zagrożenie dla zdrowia ludzi. Powyższe twierdzenie znajduje umocowanie w rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych, jego nowelizacjach oraz w Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywności [6, 11]. Rozporządzenie (WE) NR 2073/2005 reguluje wymagania dla określonych środków spożywczych, normatywne metody badawcze oraz inter- pretację wyników badań. Wykrycie niezgodności z wymaganiami zobowiązuje właściwy organ nadzoru sanitarnego do przeprowadzenia wszelkich działań koniecznych w celu. określenia przyczyny i zakresu niezgodności oraz ustalenia obowiązków podmiotu. Nakazuje jednocześnie wprowadze- nie przez dany podmiot działań naprawczych [5, 7].. Żywność, która stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, jest rejestrowana w Systemie Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (ang. Rapid Alert Sys- tem for Food and Feed – RASFF), który służy organom odpo- wiedzialnym za nadzór nad bezpieczeństwem żywności i pasz do możliwie szybkiego komunikowania o powstałym ryzyku, a także o podejmowanych działaniach w wyniku zidentyfiko- wania zagrożenia zdrowotnego. System działa na terenie Unii Europejskiej od 2002 roku. Ogólne zasady jego funkcjonowania zostały określone w Rozporządzeniu (WE) Nr 178/2002. Prosta struktura systemu umożliwia efektywne działanie.. Z dniem 14 grudnia 2019 roku – jest to data wejścia w ży- cie Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/1715 z dnia 30 września 2019 r., ustanawiającego przepisy doty- czące funkcjonowania systemu zarządzania informacjami w zakresie kontroli urzędowych oraz jego składników sys- temowych („rozporządzenie w sprawie systemu IMSOC”) – system RASFF został włączony do sieci powiadamiania i współpracy, w której skład wchodzą także System Współ- pracy i Pomocy Administracyjnej (ang. Administrative As- sistance and Cooperation) oraz Sieć na rzecz Przeciwdziała- nia Fałszowaniu Żywności (ang. Food Fraud Network).. Członkami sieci są punkty kontaktowe RASFF, które re- prezentują: Komisję Europejską, Europejski Urząd ds. Bez- pieczeństwa Żywności (ang. European Food Safety Autho- rity – EFSA), kraje członkowskie Unii Europejskiej, kraje członkowskie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Han- dlu (ang. European Free Trade Association – EFTA), Islan- dia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria.. W systemie rejestrowane są następujące powiadomienia: o zagrożeniu, informacyjne, o aktualnych zdarzeniach oraz o odrzuceniu na granicy:. • powiadomienie alarmowe – powiadomienie w iRASFF o poważnym bezpośrednim lub niebezpośrednim ryzyku związanym z żywnością, materiałem do kontaktu z żywnością lub paszą w rozumieniu art. 50 Rozporzą- dzenia (WE) nr 178/2002 i art. 29 Rozporządzenia (WE) nr 183/2005, które wymaga lub może wymagać podjęcia szybkich działań przez innego członka sieci RASFF;. • powiadomienia informacyjne – powiadomienie w iRASFF o bezpośrednim lub niebezpośrednim ryzyku związanym z żywnością, materiałem do kontaktu z żywnością lub paszą zgodnie z art. 50 Rozporządze- nia (WE) nr 178/2002 i art. 29 Rozporządzenia (WE) nr 183/2005, które nie wymaga podjęcia szybkich działań przez innego członka sieci RASFF;. • powiadomienie o odrzuceniu na granicy – powiadomienie w systemie iRASFF o odrzuceniu partii, kon- tenera lub przesyłki żywności, materiału do kontaktu. Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.!. FORUM ZAKAŻEŃ 2020;116. 269© Evereth Publishing, 2020. z żywnością lub paszy z uwagi na bezpośrednie lub pośrednie ryzyko dla zdrowia ludzi związane z żywno- ścią, z materiałem do kontaktu z żywnością lub z paszą zgodnie z art. 50 ust. 3 lit. c) Rozporządzenia (WE) nr 178/2002;. • powiadomienie o aktualnych zdarzeniach – powiadomienie w iRASFF o ryzyku związanym z żywnością, materiałem do kontaktu z żywnością lub paszą w rozumieniu art. 50 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 oraz art. 29 Rozporządzenia (WE) nr 183/2005, które to powiadomienie pochodzi z nieoficjalnego źródła, zawiera niezweryfikowane informacje lub dotyczy produktu, który nie został jeszcze zidentyfikowany.. Wszyscy członkowie sieci powiadamiania i współpracy mają dostęp do ww. powiadomień. W Polsce odpowiedzial- nym za funkcjonowanie Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK, obecnie SCP) jest Główny Inspektor Sanitarny. Na- tomiast polskie organy urzędowej kontroli żywności i pasz (na poziomie powiatu i województwa), realizując kompe- tencyjne zadania w zakresie sprawowanego nadzoru nad bezpieczeństwem żywności, są obowiązane do przekazania informacji – o stwierdzonych przypadkach niebezpiecznej żywności, pasz lub materiałów do kontaktu z żywnością – do SCP RASFF w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, oraz do podejmowania działań na podstawie powiado- mień RASFF i raportowania o wynikach tych działań [2, 4, 8, 11].. MATERIAŁ I METODY. W analizach posłużono się danymi statystycznymi z dzia- łalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Ostrowi Mazowieckiej w zakresie: higieny żywności, ży- wienia i przedmiotów użytku, wyników badań mikrobiologicznych próbek żywności pobranych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu, wyników postępowań przeprowadzonych w następstwie otrzymanych powiado- mień zarejestrowanych w Systemie Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach. Sytuację epidemiolo- giczną w zakresie zachorowań na bakteryjne choroby zakaź- ne, szerzące się drogą pokarmową, oparto na danych reje- strowanych przez PSSE w Ostrowi Mazowieckiej, w ramach prowadzonego nadzoru epidemiologicznego. Do wyliczenia współczynników zapadalności na bakteryjne choroby za- kaźne przewodu pokarmowego przyjęto następujące liczby ludności powiatu ostrowskiego [1]:. • rok 2018 – 72 782 mieszkańców (stan na dzień 31.12.2018 r.);. • rok 2019 – 72 328 mieszkańców (stan na dzień 31.12.2019 r.).. Analiza obejmuje dane z lat 2018 i 2019.. WYNIKI. W 2019 roku upoważnieni przedstawiciele Państwowe- go Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowi Mazo- wieckiej przeprowadzili 420 kontroli sanitarnych (w 2018 r. – 474) w 306 obiektach żywnościowych (w 2018 r. – 369), co stanowiło 30,04% (w 2018 r. – 36,0%) nadzorowanych zakładów. Niezgodności z wymogami stwierdzono w przypadku 59,8% kontroli (w 2018 r. – 53,4%). Wśród najczę- ściej występujących nieprawidłowości odnotowano: nie- dostateczny stan sanitarny pomieszczeń i wyposażenia, nieprzestrzeganie zasad dobrej praktyki higienicznej/dobrej praktyki produkcyjnej, wprowadzanie do obrotu żyw- ności po upływie terminu przydatności do spożycia/daty minimalnej trwałości, przerwanie łańcucha chłodniczego, zatrudnianie osób, które nie posiadają orzeczeń lekarskich dla celów sanitarno-epidemiologicznych, nieprzestrzeganie przepisów dotyczących znakowania żywności, brak identyfikowalności.. W celu egzekwowania wymagań wydawano stosowne do sytuacji zalecenia oraz decyzje nakazujące usunięcie nie- zgodności. W przypadku stwierdzenia zaniedbań zagraża- jących zdrowiu stosowano sankcje karne. W zdecydowanej większości przypadków kontrole sprawdzające wykazały wykonanie nałożonych – na podmioty – obowiązków oraz realizację zaleceń pokontrolnych.. W 2019 roku upoważnieni przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowi Mazowiec- kiej pobrali do badań mikrobiologicznych 160 próbek żyw- ności (w 2018 r. – 213).. Jakość mikrobiologiczną produktów spożywczych w latach 2018–2019 przedstawiono w Tabelach 1 i 2.. W latach 2018–2019 do Państwowego Powiatowego In- spektora Sanitarnego w Ostrowi Mazowieckiej wpłynęło łącz- nie 35 powiadomień zarejestrowanych w Systemie Wczesne- go Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (w 2018 r. – 20, a w 2019 r. – 15), w tym 6 powiadomień alarmowych dotyczących żywności zanieczyszczonej mikrobiologicznie. Postępowania dotyczyły nadzoru nad procesem wycofywania z obrotu produktów zanieczyszczonych bakteriami: z rodzaju Salmonella (mleko początkowe, tatar wołowy, kiełbasa suro- wa – metka cebulowa), Pseudomonas aeruginosa i Escherichia coli (woda źródlana niegazowana).. Postępowania prowadzone w następstwie otrzymanych powiadomień zarejestrowanych w Systemie Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach wykazało wdrożenie procedur postępowania z wyrobem niezgodnym.. W 2019 roku organ nadzoru sanitarnego zarejestrował 55 (w 2018 r. – 45) przypadków bakteryjnych zakażeń/zatruć pokarmowych. Zachorowania na choroby zakaźne, szerzą- ce się drogą pokarmową w powiecie ostrowskim w latach 2018–2019, przedstawiono w Tabeli 3.. Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.!. FORUM ZAKAŻEŃ 2020;116. 270 © Evereth Publishing, 2020. Rok Salmonella spp. – obecność w 10 g/25 g produktu Urzędowa kontrola żywności/monitoring. Listeria monocytogenes – obecność w 25 g produktu Urzędowa kontrola żywności/monitoring. Liczba zbadanych próbek Wyniki badań Liczba zbadanych próbek Wyniki badań. 2018 213 3 próbki pochodzące z 1 partii produktu nie spełniały wymagań, w pozostałych – nie wykryto. 155 Zadowalające: nie wykryto/mniej niż 1,0×101. 2019 140 Nie wykryto 126 Zadowalające: nie wykryto/mniej niż 1,0×101. Rok Escherichia coli – liczba w 1 g produktu (jtk/g). Monitoring. Enterotoksyny gronkowcowe – obecność (jtk/g). Monitoring. Enterobacteriaceae – liczba w 1 ml/1g (jtk/g). Monitoring. Przypuszczalne Bacillus cereus – liczba w 1 g (jtk/g). Monitoring. Liczba zbadanych próbek. Wyniki badań Liczba zbadanych próbek. Wyniki badań Liczba zbadanych próbek. Wyniki badań Liczba zbadanych próbek. Wyniki badań. 2018 10 <1,0×101 5 <1,0×101 15 <1,0×101 50 <10–2,8×102. 2019 10 <1,0×101 10 <1,0×101 15 <1,0×101 40 <1,0×101. Jednostka chorobowa 2018 rok 2019 rok. Liczba Zapadal- ność*. Liczba Zapadal- ność*. Salmonelloza 19 26,1 23 31,8. Czerwonka bakteryjna 0 – 0 –. Wywołane przez inne zakażenia. Wywołane przez E. coli biegunkotwórczą 0 – 0 –. Wywołane przez E. coli enterokrwotoczną 0 – 0 –. Wywołane przez Campylobacter spp. 0 – 0 –. Wywołane przez Yersinia enterocolitica lub Yersinia pseudotuberculosis. 0 – 1 1,3. Wywołane przez Clostridium difficile 24 32,9 28 38,7. Inne 2 2,7 3 4,1. Inne zatrucia pokarmowe. Gronkowcowe 0 – 0 –. Jadem kiełbasianym 0 – 0 –. Wywołane przez Clostridium perfringens 0 – 0 –. Inne, np. Bacillus cereus 0 – 0 –. Listerioza 0 – 0 –. Tabela 1. Ogólna liczba drobnoustrojów z grupy Salmonella spp. i Listeria monocytogenes w badanych produktach.. Tabela 2. Ogólna liczba bakterii wskaźnikowych w żywności pobranej w ramach monitoringu krajowego.. Tabela 3. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne przewodu pokarmowego w powiecie ostrowskim w latach 2018–2019.. OMÓWIENIE. Organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawuje urzę- dowy nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad bezpieczeń- stwem żywności na podstawie przepisów Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz zgodnie z właściwością określoną w Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia [10, 11].. Pobór próbek żywności w obiektach nadzorowanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowi Mazowieckiej dostosowywany jest do krajowego „Planu Pobierania Próbek do Badania Żywności w Ramach Urzędowej Kontroli i Monitoringu dla Państwowej Inspekcji. Sanitarnej”, wytycznych jednostek nadrzędnych, tj. Głównego Inspektora Sanitarnego i Mazowieckiego Państwowego Woje- wódzkiego Inspektora Sanitarnego w Warszawie.. W latach 2018–2019 próbki żywności wyprodukowanej/ będącej w obrocie na terenie powiatu ostrowskiego, pobra- no w kierunku oznaczenia:. • Salmonella spp. – obecność w 25 g/10 g produktu z grupy: mięso, podroby, produkty mięsne i surowe wyroby mięsne; drób, podroby i produkty drobiarskie, jaja i ich przetwory; ryby, owoce morza i ich przetwory; mleko i przetwory mleczne; wyroby cukiernicze; owoce; warzywa; zioła i przyprawy; wyroby garmaże- ryjne i kulinarne; suplementy diety;. Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.!. FORUM ZAKAŻEŃ 2020;116. 271© Evereth Publishing, 2020. • Listeria monocytogenes – obecność w 1 g/25 g produktu z grupy: mięso, podroby, produkty mięsne i surowe wyroby mięsne; ryby, owoce morza i ich przetwory; mleko i przetwory mleczne; wyroby cukiernicze; warzywa; owoce; zioła i przyprawy; wyroby garmażeryj- ne i kulinarne; suplementy diety;. • Escherichia coli – liczba w 1 g produktu z grupy warzywa (w tym świeże warzywa i krojone – gotowe do spożycia, soki niepasteryzowane);. • enterotoksyny gronkowcowe – obecność w produktach z grupy mleko i przetwory mleczne (w tym: ser typu oscypek);. • Enterobacteriaceae – liczba w 1 ml/1 g produktu z grupy mleko i przetwory mleczne (w tym mleko pastery- zowane, lody tradycyjne, lody z automatu);. • przypuszczalne Bacillus cereus – liczba w 1 g produktu z grupy wyroby cukiernicze (w tym ciasta z kremem poddanym i niepoddanym obróbce termicznej).. Wszystkie próbki zostały przetransportowane do laboratorium zatwierdzonego przez Głównego Inspektora Sani- tarnego – w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Ostrowi Mazowieckiej nie funkcjonuje laboratorium badań żywności.. W wyniku otrzymanych sprawozdań z badań przeprowadzonych metodami referencyjnymi stwierdzono, iż jakość mikrobiologiczna żywności pobranej do badań w 2019 r. była na zadowalającym poziomie. Nie stwierdzono produk- tów skażonych bakteriami z rodzaju Salmonella. Żywność pobrana do badań w kierunku oznaczenia Listeria monocytogenes spełniała kryterium bezpieczeństwa żywności. Zanieczyszczenie żywności Escherichia coli, enterotoksy- nami gronkowcowymi, Enterobacteriaceae, Bacillus cereus – było niskie, tj. <10 jtk/g. Natomiast w 2018 r. 1,41% pró- bek zdyskwalifikowano. Przyczyną była niezgodność z wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryte- riów mikrobiologicznych dotyczących środków spożyw- czych, załącznik 1.: „Kryteria bezpieczeństwa żywności”, tj. stwierdzenie obecności drobnoustroju Salmonella z grupy C2 Salmonella Newport (w dwóch próbkach) oraz Salmo- nella z grupy D – Salmonella enteritidis (w jednej próbce) – pochodzących z jednej partii produktu skrzydła z kurcza- ka świeże klasa A.. Po uzyskaniu wyników badań niezwłocznie przepro- wadzono postępowanie wyjaśniające. Z uwagi na fakt, iż producent/dystrybutor kwestionowanej partii żywności objęty był nadzorem weterynaryjnym, sprawę prowadzo- no dwutorowo – w części dotyczącej sprawowanego nadzoru nad zakładem produkcji/dystrybucji żywności pochodzenia zwierzęcego – Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowi Mazowieckiej przekazał właściwemu terenowo powiatowemu lekarzowi weterynarii. Natomiast. w ramach sprawowanego nadzoru nad przedsiębiorstwem oferującym żywność konsumentom końcowym Państwo- wy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowi Mazowiec- kiej zobowiązał podmiot do podjęcia działań korygują- cych. W przedmiotowym postępowaniu decydujące były ustalenia: przeznaczenie produktu do spożycia po obróbce termicznej, nieobecność w obrocie handlowym, wyniki badań otrzymano po terminie przydatności do spożycia kwestionowanej partii.. W toku prowadzonego postępowania Państwowy Powia- towy Inspektor Sanitarny w Ostrowi Mazowieckiej uzyskał od organu sprawującego nadzór nad dystrybutorem żywno- ści informację o podjętych działaniach administracyjnych wobec podmiotu odpowiedzialnego za kwestionowaną par- tię żywności. Natomiast przedsiębiorstwo będące pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowi Mazowieckiej wdrożyło działania naprawcze w świetle funkcjonującego Systemu Analizy Zagrożeń i Kry- tycznych Punktów Kontroli.. Ponadto, w następstwie otrzymania wyników badań próbek ciasta z kremem, wskazujących na zanieczyszczenie Bacillus cereus na poziomie 1,6×101–2,8×102 jtk/g (w 10 próbkach pochodzących z 3 partii ciasta), z uwagi na możliwość spożywania tej żywności przez grupę kon- sumentów szczególnie wrażliwych zdrowotnie – organ nadzoru sanitarnego zobowiązał producentów do podję- cia działań, mających na celu poprawę higieny produkcji. Przedsiębiorstwa podjęły działania naprawcze, które obej- mowały ocenę skuteczności procesów mycia i dezynfek- cji, szkolenie personelu, zwiększenie częstotliwości badań właścicielskich.. Zdecydowana większość prowadzanego w 2018 i 2019 roku postępowania wyjaśniającego – w następstwie otrzymania powiadomień zarejestrowanych w systemie RASFF – dotyczyła produktów pochodzenia krajowego i pozostają- cych w obrocie detalicznym. Przeprowadzone postępowanie wykazało, iż podmioty uczestniczące w łańcuchu dystrybucji podjęły działania zgodnie z wymaganiami art. 19 Rozpo- rządzenia (WE) nr 178/2002.. W latach 2018–2019 pracownicy Sekcji Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia nie prowadzili dochodzenia w ogni- skach zatruć pokarmowych – nie odnotowano zgłoszeń zbiorowych zatruć pokarmowych. Niemniej jednak dane epidemiologiczne wskazują, iż wśród społeczności za- mieszkującej na terenie powiatu ostrowskiego występują sporadyczne (nie powiązane ze sobą przypadki) zachorowania wywołane przez bakterie głównie z rodzaju Salmo- nella, Yersinia enterocolitica/pseudotuberculosis, Clostri- dium difficile. W analizowanym okresie nie zarejestrowano przypadków zakażeń gronkowcowych oraz wywołanych przez bakterie: Bacillus cereus, Listeria monocytogenes, Escherichia coli.. Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.!. FORUM ZAKAŻEŃ 2020;116. 272 © Evereth Publishing, 2020. WNIOSKI. 1. Monitoring sytuacji epidemiologicznej wskazuje, iż zachorowania na bakteryjne choroby przewodu pokarmowego mają miejsce w warunkach domowych. Przyczyny takiego stanu rzeczy należy upatrywać w niskiej świadomości higienicznej osób przygotowu- jących żywność, zbyt krótkim czasie procesu obróbki termicznej potraw lub przerwaniu łańcucha chłodni- czego żywności nietrwałej mikrobiologicznie.. 2. Mikrobiologiczna jakość żywności pobranej do badań laboratoryjnych w 2019 roku była na zadowalającym poziomie i nie stanowiła bezpośredniego zagrożenia zdrowotnego konsumentów. Jednak, mając na uwadze mniejszą ilość partii żywności objętych badaniami la- boratoryjnymi oraz mniejszą liczbę skontrolowanych zakładów żywnościowych, wzrost zarejestrowanych zgłoszeń zachorowań na choroby zakaźne przewodu pokarmowego – w porównaniu do 2018 roku – nie- zbędne jest utrzymanie nadzoru i monitoringu jakości zdrowotnej żywności oraz podejmowanie działań na rzecz ochrony zdrowia i życia konsumentów, w tym czynności kontrolnych i administracyjnych, mających na celu egzekwowanie wymagań określonych w prze- pisach prawa żywnościowego, a także działań instruk- tażowych i informacyjnych.. KONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono.. PIŚMIENNICTWO 1. Główny Urząd Statystyczny; https://stat.gov.pl/ 2. https://www.gov.pl/web/gis/rasff/ 3. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Ostrowi Mazowieckiej;. http://ostrow.psse.waw.pl/ 4. Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28. stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościo- wego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz usta- nawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Dz. Urz. UE L 31 z 01.02.2002 r.. 5. Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. Dz. Urz. UE L 191 z 30 kwietnia 2004.. 6. Rozporządzenie Komisji (WE) NR 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych. Dz. U. L. 338 z 22 grudnia 2005 r. ze zm.. 7. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Eu- ropejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG. Dz. Urz. UE L 95 7 kwietnia 2017 r.. 8. Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2019/1715 z dnia 30 września 2019 r. ustanawiające przepisy dotyczącego funkcjonowania systemu zarządzania informacjami w zakresie kontroli urzędowych oraz jego składników systemo- wych („rozporządzenie w sprawie systemu IMSOC”). Dz. Urz. UE L 261/37 z 14 października 2019 r.. 9. Statystyczne Vademecum Samorządowca. Powiat ostrowski; https://warszawa.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_mazowieckie/portrety_powiatow/ ostrowski.pdf. 10. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Dz. U. z 2019 r., poz. 59 ze zm.. 11. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Dz. U. z 2019 r., poz. 1256, ze zm.. 12. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dz. U. z 2020 r., poz. 1845 z późn. zm.. Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.!