a f a : " G e so h io h te d e r o h r i s t l i o h - a r a b i s o h e n L it e r a t u r " ; 5 / u tw o r z y ć centrum d o k u m en ta cji manuskryptów o h r z e ś - o i j a ń s k i o h p is a r z y a r a b s k ic h w P a p ie sk im I n s t y t u c i e Stu d iów W sohodnloh w R zym ie.
I K ongres l i t e r a t u r y a r a b s k o - c h r z e ś c ij a ń s k ie j o k a z a ł s i ę bard zo ow ocny, z w ła s z c z a d l a t e g o , że u sta w io n o na nim n a l e ż y c i e p r o b lem a ty k ę stu d ió w a r a b s k o - c h r z e ś c ij a ń s k ic h , w czym n ie w ą t p liw ie n a jw ię k s z ą z a s łu g ę ma n ie s tr u d z o n y ba d a c z i o r g a n iz a t o r O .K h a lJ l S a m ir. /K r ó t k ie sp raw ozd an ie z t e g o sympozjum: J . A s s f a l g , I I n t e r n a t i o n a l e r K on gress TOr d as c h r i s t l i o h e A r a b is c h , " O riens C h r is tia n u s " G 5 /1 9 8 1 /2 2 1 -2 3 /
k s . J e r z y W o ź n ia k CM
BAŁKANY I POLSKA W STAROŻYTNOŚCI I ŚREDNIOWIECZU
H a sło t o z g r o m a d z iło w P o zn a n iu w d n ia c h 1 7 -1 9 maja b r . lu d z i n au k i z e w s z y s t k io h p ra w ie ośrodków u n iw e r s y te c k ic h w P o l s c e . B y li o n i gośćm i I n s t y t u t u H i s t o r i i U n iw e r s y te tu im.Adama M ic k ie w io z a , a ś c i ś l e j r z e c z b io r ą c - d o c .d r a h ab . W ło d z im ie r z a P a ją k o w sk ie g o , k tó r y b y ł in s p ir a t o r e m , o r g a n i
za to r e m i gospodarzem t e g o w ażnego w y d a r z e n ia w ś w ie o le nau k i p o l s k i e j i b u ł g a r s k i e j . S p o tk a n ie m ia ło c h a r a k te r i n t e r d y s c y p lin a r n y . R o z le g ło ś ć te m a ty k i r e fe r a tó w 1 komunikatów b y ła ogromna i d la t e g o s t a w a ło s i ę n ie j e d n o k r o t n ie p r z e d dy lem atem w yboru, p o n iew a ż p o s ie d z e n ia d r u g ie g o d n ia obrad od byw ały s i ę w tr z e o h s e k c j a c h problem ow ych: a n t y c z n e j , ś r e d n io w ie c z n e j i l i t e r a t u r o z n a w c z o - l i n g w i s t y c z n e j . Swym d o ro b kiem i p r z e m y śle n ia m i z u c z e s tn ik a m i d z i e l i l i s i ę h i s t o r y o y ,
43S
h is t o r y c y s z t u k i , a r c h e o lo d z y , f i l o l o d z y , język ozn aw cy a na w et p a t r o lo d z y . G łosu u d z ie lo n o n ie t y lk o osobom o znanych
i uznanych w s w i e c i e naukowym n a z w isk a c h , a l e ta k ż e młodym lu d z io m , p o c z ą tk u ją c y m naukowcom, k tó r z y m o g li p r z e d s ta w ić p u b lic z n ie / n i e b ez tr e m y / w y n ik i w ła sn y c h badań p rzed swymi m istr z a m i oraz lum inarzam i znanymi d o tą d je d y n ie z b i b l i o g r a f i i p r z e d m io tu .
O tw arcia sympozjum d o k o n a ł r e k t o r u n iw e r s y t e t u p r o f .d r h a b .Z b ig n iew R adw ański. W swym w y s t ą p ie n iu p o d k r e ś l i ł m .in . cenną w sp ó łp r a c ę U n iw e r sy te tu P o z n a ń sk ie g o z U n iw ersy tetem w Płowdiw i innym i ośrodkam i naukowymi B u ł g a r i i , p o le g a j ą c ą na w i e l o l e t n i e j j u ż w zajem nej w ym ianie pracowników i s tu d e n tów , a co za tym i d z i e , w ym ianie m y ś li i d o św ia d c z e ń naukowych S z c z e g ó ln ie namacalnym j e j p rzykładem są p ra c e w y k o p a lisk o we na t e r e n i e B u łg a r ii /N o v a e / prowadzone p r z e z pracowników UAM. W yraził ta k ż e n a d z i e j ę , i ja k s i ę w ydaje m arzen ie o r g a n iz a to r ó w , by s p o tk a n ia te g o r o d z a ju p r z e o b r a z iły s i ę w s t a ł e c o r o c z n e forum . Stąd t e ż p o w s ta ła zaproponowana w c z e ś n ie j /g r u d z ie ń 1 9 8 1 / nazwa s p o tk a n ia - "BALCANICUM I " . O b ie c a ł w r e s z c ie p u b lik o w a n ie m a te r ia łó w z t a k ic h sp o tk a ń .
N a s tę p n ie z a b r a ł g ł o s ra d ea k u lt u r a ln y ambasady b u łg a r s k i e j w PiłL B .M arkow ski. Z w r ó c ił on uwagę na s z c z e g ó l n i e waż k i a s p e k t sympozjum, p o le g a ją c y na p o g łę b ia n iu i p o s z e r z a n iu kontaktów p o ls k o - b u łg a r s k ic h na p o lu naukowym w b a d a n ia ch ta je m n ic c y w i l i z a o j l Bałkanów.
N i n i e j s z e sp raw ozd an ie ma na c e l u z a p o z n a n ie C z y te ln ik a z o g ó ln ą p r ob lem atyk ą "BALCANICUM I " , z a tr z y m u ją c s i ę n ie c o d łu ż e j na w y s tą p ie n ia c h zw ią za n y ch b e z p o ś r e d n io lu b p o ś r e d n io z antykiem c h r z e ś c ij a ń s k im .
Na p r z e w o d n ic z ą c e g o p ie r w s z e g o d n ia obrad / p o s i e d z e n ie p le n a r n e / pow ołano p r o f .d r a h a b .E u g e n iu s z a K onika /W roc ł a w / . S e s j ę r o z p o c z ą ł p r o f .d r h a b .S t e f a n P a r n ic k i-P u d e łk o /P o z n a ń / r e fe r a te m , w którym p r z e d s t a w ił s y lw e tk ę niedawno
z m a rłeg o p r o f .d r a K a z im ie r z a M ajew skiego /W arszaw a/ ja k o bada c z a i o r g a n iz a t o r a badań nad k u lt u r ą rzym ską w B u ł g a r i i . /P r o f.M a je w s k i z g ł o s i ł swe u c z e s t n ic t w o z p r e l e k c j ą "Główne l i n i e rozw ojow e s z t u k i t r a c k i e j od VI do IV w ieku p . n . e . " / . P r o f .P a r n ic k i p o d k r e ś l i ł , i ż d z i a ł a l n o ś ć naukowa p rof.M ajew s k ie g o na p o lu badań nad rzym ską B u łg a r ią u k ieru n k o w a ła p ro b le m a ty k ę o b e c n e j s e s j i . Z je g o in ic j a t y w y bowiem prow adzo ne s ą b a d a n ia i w y k o p a lisk a w N ovae. On t e ż , ju ż we Lwowie, na U n iw e r s y t e c ie Jan a K a z im ie r z a , zajm ow ał s i ę k on tak tam i m iędzy im perium rzym skim a ludam i za m ie sz k u ją c y m i te r e n y d z i s i e j s z e j P o l s k i . R o z p o c z ę te p r z e z p r o f e s o r a b a d a n ia d o ty c z ą c e Novae i M e z ji D o ln e j o r a z kontynuow ane p r z e z j e g o s t a r sz y c h i m ło d szy ch w sp ółp racow n ik ów zam ykają s i ę d z i s i a j w im
p o n u ją c e j b i b l i o g r a f i i l i c z ą c e j o k . 1200 p o z y c j i .
D rugi r e f e r a t w y g ł o s i ł d o o .d r h a b .L e sz e k B ednarczuk /K rak ów / pt."STAROŻYTNE JĘZYKI BAŁKANÓW", d ok on u jąc w nim p r z e g lą d u a n ty c z n y c h in d o e u r o p e js k ic h język ów Bałkanów / j ę zyk m e s a p i j s k i , l l y r o b a ł k a ń s k i , t r a c k i , d a c k l, m a c e d o ń d ti, s t a r o - i n o w o f r y g i j s k i / . Zdaniem a u to r a j ę z y k i t e s t a n o w iły p e w ie n z e s p ó ł , a n ie ś c i s ł ą r o d z in ę .
N a s tę p n ie w y s t ą p ił Gospodarz sympozjum, d o o .d r hab. W .P ająkow skl z p r e le k o j ą p t . "PAJONOWIE- POCHODZENIE, SIE DZIBY, HISTORIA. STAN BADAŃ I PERSPEKTYWY BADAWCZE". P rzed s t a w i ł on c z t e r y p a n u ją c e d z i s i a j t e o r i e p o c h o d z e n ia Pajonów , u z a s a d n ia ją c t r a f n o ś ó t e o r i i f r y g l j s k i e j . P a jo n ię o k r e ś l i ł jatko o b sz a r le ż ą c y m iędzy A ksiosem /W ardarem /, Strymonem o r a z m iędzy Strymonem i N estosom nazyw ając j ą " S ta r ą F r y g ią " , w o d r ó ż n ie n iu od F r y g il w A n a t o l i i , k tó r a w o k r e s ie w c z e ś n ie j
szym n o s i ł a nazwę M eonii - M a i o n i i o ż y l i " W ie lk ie j a lb o No w ej F r y g i l " . P r z e d s ta w ia ją c h i s t o r i ę Pajonów w o k r e s ie e k sp a n s j i Achemenidów s t w i e r d z i ł to ż sa m o ść p e r s k ie j p r o w in o ji
Skud-440
t a z P a jo n lą . Z k o le i zazn& czył, że k ró lestw o Pajonów, k tó rego n ajw iększy rozkw it n a s t ą p ił za panowania A udoleona, po śm ier ci ic h władcy A g is a , popadło w z a le ż n o ś ć od m onarchii Argeadów. Kres mu p o ło ż y l i Dardanowie w la ta c h 3 0 -ty c h I I I wieku p r z .C h r ., a n a s tę p n ie za panowania Antygonosa Dosona 1 F i l i p a V z o s t a l i oni oderwani od Dardanów 1 p r z y łą c z e n i do monarohii Antygonldów. Po upadku państwa maoedońskiego w 168-167 roku p rz.C h r. zach ow ali autonomię trw ającą do
i4 8 -1 4 6 r . , k ied y to po pow staniu F i l ip a A ndrlskosa u sta n o wiono p ro w in cję M acedonię, do k tó r e j z o s t a l i w łą o z e n i.
Dalszym prelegentem b y ł dr Leszek Mrozewlcz /P o z n a ń /, k tóry w r e f e r a c i e p t . "HOMANIZACJA MEZJI DOLNEJ" r o z r ó ż n ił w p o ję c iu ro m a n iza cjl dwa główne to r y : od górn ie kierow ane o sa d n ictw o , za k ła d a n ie m ia s t, wprowadzanie w ojska i adm inis t r a c j i rzym skiej oraz akceptow anie p rzez lud n ość tu b y lc z ą rzym skiego sposobu ż y c ia jako ła tw ie j s z e g o i le p s z e g o . Zwró c i ł on ta k że uwagę na ważny problem ś o ie r a n ia s i ę na danym ob sza rze tr z e c h k u ltu r : g r e c k ie j , t r a c k ie j i r z y m sk ie j, co z n a la z ło o d b io ie w u r b a n iz a c ji, języ k u litu r g ic z n y m , k u ltu r z e , p o lit y o e i ekonom ii.
Podczas s e s j i popołudniow ej pod przewodnictwem d o c.d r a hab. Leszka M oszyńskiego /G dańsk/ w ygłoszono n a stęp u ją ce r e f e r a t y : d o o .d r hab.Tadeusz W asilew sk i /W arszawa/ - "BORYS I KSIgŻE CZY KRÓL BUŁGARII"; d o c .d r h a b .Z o fia Kurnatowska /P o zn a ń / - "KULTURA ŚREDNIOWIECZNEJ BUŁGARII"; dr Wincenty Swoboda /P o zn a ń / - "BUŁGARIA I BUŁGARZY W OCZACH POLAKÓW DOBY PRZEDROZBIOROWEJ".
Drugi d z ie ń obrad odbywał s i ę , jak ju ż wspomniano, w tr z e c h sek o ja o h . S e s j i przedpołudniow ej w s e k c j i antyozns.i p rzew o d n iczy ł p r o f.d r h a b .S te fa n P arn lok i-P u d ółk o /P o z n a ń /. R ozpoczął j ą dr Leonard Owczarek / K l e l o e / komunikatem
-- "ZWIĄZKI GRECKO--TRACKIE. WYBRANE ZAGADNIENIA", w k tó r y m p r ż e d ś t a w i ł m ; ln . w i e r z e n i a i z a b y t k i k u l t u r y m a t e r i a l n e j z o k r e s u m y k e ń s k le g o i w i e l k i e j k o l o n i z a c j i .
N a s t ę p n i e p r o f . d r h a b .A n n a S a d u r sk a /W a r s z a w a / om ówi ł a "FUNKCJĘ I GENEZĘ MOTYWÓW MITOLOGICZNYCH W RZEŹBIE Z NOVAE /A^TYS) EUROPA/", i l u s t r u j ą c sw ó j w y k ła d p r z e ź r o c z a m i , z a j ę ł a s i ę s z c z e g ó ł o w o z n a l e z i o n y m i w N ovae dwiem a r z e ź b a m i s e p u lk r a l n y m i, p r z e d s t a w ia j ą c y m i s c e n y z b io r o w e , uw ażane p r z e z n i e k t ó r y c h u c z o n y c h z a w y o b r a ż e n ia A t t y s a i E u ro p y . A n a l i z u - j ą o s z c z e g ó ł y obu r z e ź b w y k a z a ła , i ż s ą on e d z i e ł e m j e d n e g o a u t o r a i p o c h o d z ą z l . p o ł . I I w ie k u . Z w r ó c ił a t a k ż e uw agę na s y m b o lic z n e z n a c z e n i e s c e n z a c z e r p n i ę t y c h z m i t o l o g i i do r z e ź b y s e p u l k r a l n e j p ie r w s z y o h w iek ów po C h r. W z a s t ę p s t w i e n i e o b e c n e g o n a sym pozjum k s . d o c . d r a h a b . J a n a Ś ru tw y / L u b l i n / j e g o k o m u n ik a t p t . "ORGANIZACJA KOŚCIEL NA STAROŻYTNEJ TRACJI" o d c z y t a ł k s . d r S t a n i s ł a w L o n g o sz /L u b l i n / . A u to r u k a z a ł w nim s t a r o ż y t n ą o r g a n i z a c j ę k o ś c i a l n ą w p o łu d n io w o - w s c h o d n ie j c z ę ś c i B a łk a n ó w . N a jp ie r w p r z e d s t a w io n e z o s t a ł y p o c z ą t k i o r g a n i z a c j i k o ś c i e l n e j do 31 3 r . , n a s t ę p n i e r o z w ó j o r g a n lz a o y j n y w IV -V w. o r a z g r a n i c e wpływów Rzymu i K o n s t a n t y n o p o la z a b i e g a j ą ó y o h o p o z y s k a n ie t y c h t e ren ów pod s w o j ą j u r y s d y k c j ę . Z a z n a o z y ł, ż e pewne w zm ian k i o gm in ach o h r z e ś o i j a ń s k i c h p o c h o d z ą z I I w . , z a ś z IV -V w. j e s t j u ż w i e l e i n f o r m a c j i o b is k u p s tw a c h i b is k u p a c h na tym t e r e n i e . W y b it n ie ujem ny w pływ n a i c h d a l s z y r o z w ó j w yw arły w ęd ró w k i lu d ó w , k t ó r e sp o w o d o w a ły i c h c a ł k o w i t y z a n ik w w i e l u m i e j s c a c h . J u ż w 3 . p o ł . V w . uryw a s i ę , n p . l i s t a b i s k u pów z P h i l i p p o p o l i s , D u r o sto ru m c z y D e b e ltu m , a w VI w . k o ń c z y s i ę l i s t a b isk u p ó w w N i k o p o l i s , N o v a e , A n c h i a l o s . Z n a c z ne p o l e p s z e n i e s y t u a c j i m ożna z a o b se r w o w a ć t u t a j d o p ie r o w IX w ie k u .
442
Z k o l e i d o c .d r h a b .J e r z y Kubozak /P o z n a ń / p r z e d s t a w ił s z o z e g ó ły od n o szą ce s i ę do "TRACKICH A SCYTYJSKICH OZDÓB RZgDU KOŃSKIEGO W UKŁADZIE ROTACYJNYM".
Mgr K az im ie r z l i s k i /P o z n a ń / w k om u n ik aoie "BISKUPSTWO W NOVAE A ZAGADNIENIE CHRYSTIANIZACJI MEZJI DOLNEJ" z w r ó o ił uw agę, ż e w ła ś c iw e u gru n tow an ie s tr u k tu r y K o ś o io ła w M ezjl p r z y p a d ło d o p ie r o na I I I i 1. p o ł . IV w ., co spowodowane by ł o p o ło ż e n ie m M ezji w pewnej o d l e g ł o ś c i od głów nych nurtów o h r y s t i a n i z a o j i , w ydarzeniam i p o lity o z n y m i i dużą r u c h liw o ś c i ą m ieszkańców na o b sz a r a c h nad Dolnym Dunajem. P ie r w sz a wzmianka o b is k u p s tw ie w Novae p o c h o d z i z o k . 430 r o k u . Znani s ą je g o b is k u p i: P e t r o n iu s z / o k . 4 3 i / , S ecu n d in u s / o k . 4 4 9 /, P e tr u s / o k . 4 5 i / o ra z b e zim ien n y b isk u p z o k . 597 r .
P o z o s ta ją o w k r ęg u te m a ty k i a n tyk u c h r z e ś c ij a ń s k ie g o k o le j n y p r e l e g e n t , k s .d r S t a n is ła w Longosz / L u b l i n / , p r z e d s t a w i ł r e f e r a t : "WULFILA PROPAGATOR KULTURY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ W STAROŻYTNEJ MEZJI I TRACJI". Z apoznał zeb ran ych z p o s t a c i ą a r ia ń s k ic g o b isk u p a Gotów o s ie d lo n y c h w IV w. na te r e n a o h s t a r o ż y tn e j T r a c j i i M e z ji. W p r z y sz ły m roku o b c h o d z ió s i ę b ę d z i e i6 0 0 r o c z n ic ę ś m ie r c i te g o w i e lk ie g o duohowego przyw ód- oy Gotów. R e fe r e n t na w s t ę p ie p r z e d s t a w ił k r ó tk o s t o s u n k i s p o łe c z n o - k u lt u r a ln e i r e l i g i j n e p a n u jąoe wśród Gotów p rzed W u lf ilą o r a z j e g o ż y c i e 1 d z i a ł a l n o ś ć w o p a r c iu o ź r ó d ła i p r z e k a z y h i s t o r y c z n e . Swe w y s t ą p ie n ie sk o n c e n tr o w a ł na uka z a n iu W ie lk ie g o Gota ja k o p r o p a g a to r a k u lt u r y wśród swych w sp ó łp le m ie ń c ó w , c o z n a l a z ł o swe o d b io ie w t r z e c h z a s a d n i c z y c h k ie r u n k a o h : op racow an iu s p e c j a ln e g o a l f a b e t u g o o k ie g o w o p a r c iu o runy i a l f a b e t g r e o k l , p r z e ło ż e n iu B i b l i i na j ę zyk Gotów i s tw o r z e n iu p r z e z t o ic h l i t e r a c k i e g o j ę z y k a ora z narodowej l i t u r g i i g o c k i e j . D z ie ło t o , s t w i e r d z i ł mówca, s t a w ia W u lf ilę w r z ę d z ie n a j s t a r s z y c h twóroów k u ltu r y n ie
t y lk o g o o k i e j , a l e w o g ó le g e r m a ń sk ie j i e u r o p e j s k i e j . /Ob s z e r n e r o z p r a c o w a n ie te g o z a g a d n ie n ia w druku /RTK 2 9 / 1 9 8 2 / z . 4 / .
P r e le k c j ę p t . "WSCHODNIE BAŁKANY W 'GETICA' JORDANESA" p r z e d s t a w ił p r o f .d r h a b .J e r z y K olendo /W arszaw a/ w y k a z u ją c , ż e d z i e ł o g o c k ie g o h i s t o r y k a J o r d a n e sa /+ 5 5 1 / z a w ie r a n ie t y lk o In fo r m a c je o Ootach czy Dakaoh, a l e r ó w n ie ż w i e l e w ia - dom ośoi o c h a r a k te r z e g e o g r a fic z n y m i h isto r y c z n y m o r a z s t a nowi ź r ó d ło do p o z n a n ia Bałkanów W sch od n ich . P r e le g e n t pod k r e ś l i ł , i ż J o r d a n e s o p i e r a ł s i ę na m ia ro d a jn y c h p r z ek a za o h np. Amiana M a r o e lin a , P r y sk u sa z P a r io n i t p . , n ie m n ie j j e d nak k ażd ą in fo r m a o ję z a c z e r p n ię t ą z " G etica" n a le ż a ło b y pod d ać d o k ła d n e j a n a l i z i e ź r ó d ło w e j i u z g o d n ie n iu j e j r z e t e l n o ś c i . Z a ją ł s i ę r ó w n ie ż wzajemnymi r e la c j a m i m iędzy d z ie ła m i J o r d a n e sa i K a sjo d o r a .
"KOMUNIKACJĄ D0LN4 STRYMONU" p r z e d s t a w ił dr A ndrzej Ł a- d o m ir sk i z W r o c ła w ia , W y k o r z y stu ją c z a p i s k i źród łow e /W e r g il- i u s z , i t i n e r a r i a i t p . / o r a z w skazów ki g e o g r a f l c ż n o - t o p o g r a f l c z ne w y k a z a ł, i ż n ie można u zn ać Strymonu z a głów ną tr a n z y to w ą d rogę rzym sk ą. N astęp n y z a ś k om u n ik at, d o ty c z ą c y rów n ie s z c z e g ó ło w e j p r o b le m a ty k i /ty m razem n u m iz m a ty c z n e j/, p t . "EMISJE AUTONOMICZNE W MEZJI DOLNEJ I TRACJI I ICH ROZPOWSZECHNIENIE NA TERENIE EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ" z a p r e z e n to w a ł mgr A le k sa n d e r B n rsch e /W a r sz a w a /.
B o g a te w program p o p o łu d n ie w s e k c j i a n t y c z n e j , pod p r z e wodnictwem p r o f .d r hab.Anny S a d u r s k ie j , r o z p o o z ą ł o .d r A ndrzej Bober SJ / L u b l i n / r e fe r a te m p t . "SEWERYN, DZIAŁACZ SPOŁECZNO- POLITYCZNY W NOniCUM /V w. / " . 8 s t y c z n i a 1982 r . u p ły n ę ło bowiem 1500 l a t od ś m le r o i te g o a p o s t o ła n a d d u n a js k le j p r o w i n c j i Noricum /o b s z a r d z i s i e j s z e j A u s t r i i / . Mówoa, znany j a
-- 444
ko w sp aniały szp era cz i znawoa s ta r o ż y tn o ś c i c h r z e ś c ija ń s k i e j , a z w ła sz c z a Ojców K o ś c io ła Zachodniego, z a p r e z e n tw a ł przy t e j o k a z ji k o le jn ą , prawie n iezn a n ą w P o ls o e , p o s ta ć . Głównym źródłem do p ozn ania ż y c ia i d z i a ł a ln o ś c i ów.Sewery na j e s t d z i e ł o E u g ip iu s z a /u c z n ia Sew eryna/ p t . "V ita S .S e v e - r i n i " . Tajem nicą do t e j pory p o z o s ta je skąd s i ę n a g le Sewe ryn p o ja w ił w t e j p r o w in c ji, z ja k io h terenów p r z y b y ł, u ko go zdobywał w ied zę i d o św ia d c zen ie, k tó re p r z e n ió s ł na obszar swej d z i a ł a l n o ś c i , g d z ie ro zw in ą ł ogromną a k cję n ie ty lk o r e l i g i j n ą i m isy jn ą , a le i s p o łe o z n ą . D z ia ła ln o ś ć t a z n a la z ła swe o d b ic ie w budowie k o ś c io łó w , za k ła d a n iu zorganizow anej s i e c i k la sz to r ó w , organizow aniu obrony lu d n o śc i przed napa dami plem ion b arb a rzy ń sk ich , wykupywaniu jeńców , a nawet u t w orzeniu odpow iedniego system u podatkowego na r z e c z d o tk n ię
ty ch jakim ś kataklizm em .
K rzy sz to f Nowotka, stu d en t h i s t o r i i i f i l o l o g i i k la s y o z - nej z W rocławia, p r z e d s ta w ił "PROBLEMATYKĘ MEZYJSK^ W KODEK SIE TEODOZJUSZA", ukazując p o lit y k ę oesa rzy rzymskioh wobeo M ezji oraz m ezy jsk ie prądy sp o łe c z n e o d zw ier cied lo n e w Ko d e k s ie . Przez "Mezję" a u to r rozum iał te ry to riu m tr z e c h pro w in c j i: S c y th ia Minor, M oesia I n f e r io r i D acia R ip e n s is , k tórych d o ty c z y ło 30 k o n s t y t u c j i wydanych przez s z e ś c i u p ra wodawców, in terw en iu ją c y ch w różne d z ie d z in y ż y c ia s p o łe c z nego /problem atyka m ilit a r n a , p o d a tk i, samorząd m ie js k i i pro w in cjo n a ln y , K o ś c ió ł, s to s u n k i ż y d o w s k o -c h r z e ś o ija ń s k ie /.
N a stęp n ie w ygłoszono komunikaty: dr Tadeusz Sarnowski /W arszawa/ - "LEGIONOWE FORTYFIKACJE W N0VAE I WOJNY DACKIE DOMICJANA I TRAJANA"; p r o f.d r hab. Ludwika P ress /W arszawa/ -
"ŁAŹNIE RZYMSKIE NA TERENIE BUŁGARII"; p r o f.d r Maria C z lo z i- kowa z B u łg a r sk ie j Akademii Nauk w S o f i i , a r o h e o lo g , s to j ą c a
w r a z z p r o f . P a r n i c k i m - P u d e ł k o n a c z e l e b u ł g a r s k o - p o l s ł ć i e j e k i p y w y k o p a l i s k o w e j w N o v a e - "NOVAE W OKRESIE WCZESNOBIZAN- TYŃSKIM"; m gr A n d r z e j B i e r n a c k i / P o z n a ń / - "WCZESNOBIZANTYJSKA ABCHITEKTURA SAKRALNA W MEZJI I T R A C JI". T e n o s t a t n i p r z e d s t a w i ł p o d s t a w o w e t y p o l o g i e 8 5 b a z y l i k p ó ź n o r z y m s k i c h i w c z e s - n o b i z a n t y j s k i o h na t e r e n i e M e z j i i T r a c j i , w z a l e ż n o ś c i od u s y t u o w a n i a / p o ś r ó d a g l o m e r a c j i m i e j s k i c h , p o z a m uram i m i a s t , n a t e r e n i e t w i e r d z , w p u n k t a c h o s a d n i c z y c h o n i e o k r e ś l o n y m o h a r a k t e r z e , p r z y S z l a k a c h k o m u n i k a c y j n y c h , p r z y u z d r o w i s k a c h / i z e w z g l ę d u n a i c h f u n k c j e / b i s k u p i e , k l a s z t o r n e , p a r a f i a l n e , k o m m em o ra ty w n e, w o j s k o w e , c m e n t a r n e / . S c h a r a k t e r y z o w a ł t a k ż e o g ó l n i e a r c h i t e k t o n i c z n e c e c h y r ó ż n y c h ty p ó w b a z y l i k i b a p t y s t e r i ó w n a p r z e s t r z e n i I V -V I w i e k u . D r u g a r e f e r e n t k a z BAM w S o f i i d r V a r b ln k a N a jd e n o w a p r z e d s t a w i ł a p i o n i e r s k i / j e ś l i o h o d z i o d a t o w a n i e / k o m u n ik a t d o t y c z ą c y "CHRO NOLOGII ZABYTKÓW KULTU MITRY Z TERENU DOLNEJ MEZJI I T R A C JI".
D r u g i d z i e ń o b r a d z a m k n ę ły k o m u n i k a t y , w y g ł o s z o n e w k o l e j n o ś c i : p r o f . d r h a b , E u g e n i u s z K o n ik / W r o c ł a w / - "MOMENTY RZYMSKIE W NOVAE"; d r S t e f a n M a te s z e w / P o z n a ń " / - "NIEKTÓRE ASPEKTY DZIEJÓW CELTÓW NA DAŁKANACH"; p r o f . d r h a b . S . P a r n i c k i - P u d e łk o - "WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA BAZYLIKA KATEDRALNA W NOVAE" / r e f e r a t / .
O s t a t n i d z i e ń sy m p o z ju m o d b y w a ł s i ę zn o w u n a z a s a d z i e s e s j i p l e n a r n e j . Pod p r z e w o d n ic t w e m d o c . d r a A l e k s a n d r a ś w i e - ż a w s k i e g o / Ł ó d ź / o r a z d o c . d r a K r z y s z t o f a W r o c ła w s k i e g o /W a r s z a w a / r e f e r a t y w y g ł o s i l i : d o c . d r h a b . S t a n i s ł a w B y l i n a /W a r s z a w a / - "BOGOMOLIZM W ŚREDNIOWIECZNEJ BUŁGARII. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE, POLITYCZNE I KULTURALNE"; d r T a d e u s z M .T r a j d o s /W a r s z a w a / - "ROLA METROPOLITÓW KIJOWSKICH CYPRIANA I GRZEGORZA CAMBLAKA /BUŁGARSKICH DUCHOWNYCH PRAWOSŁAWNYCH/ W STARANIACH WŁADYSŁAWA I I JAGIEŁŁY 0 ZJEDNOCZENIE CERKWI Z KOŚCIOŁEM
KA-446
TOLICKIMW PAŃSTWIE POLSKO-LITEWSKIM"; dr Jan Leśny /P o z n a ń / - "PAŃSTWO SAMUELA A JEGO ZACHODNI S4SIEDZI"; d o a .d r h a b .J e r z y H a u z lń sk i /W r o c ła w / - "POCZĄTKI PENETRACJI POLITYCZNEJ I ET NICZNEJ TURKÓW OSMAŃSKICH NA BAŁKANACH".
Te tr z y d n io w e i p r a c o w ite obrady zamknął g o sp o d a r z , d o c .W .P a ją k o w sk i. W y ra ził on j e s z c z e r a z n a d z i e j ę , i ż "BALCANI CUM I" t o d o p ie r o p o c z ą t e k . I s ł u s z n i e , bo p r z e c i e ż Bałkany to n ie t y lk o B u łg a r ia . T eg o ro czn e sympozjum z o rg a n izo w a n e z o s t a ł o pod kątem obchodów i 3 0 0 - l e o i a p o w sta n ia państw a b u łg a r s k ie go; d la t e g o t e ż ogromny w a c h la r z p r o b le m a ty k i r e fe r a tó w i ko munikatów d o t y c z y ł teren ów zajmowanych p r z e z d z i s i e j s z ą B u ł g a r i ę . N a leży s i ę w ię c s p o d z ie w a ć , i ż n a stę p n e z ja z d y pozwo l ą naukowcom w y p o w ie d z ie ć s i ę i p o d z i e l i ć wynikami swych ba dań z z a k r e su ogrom nej, i n t e r e s u j ą c e j i c i ą g l e żywej p r z e s z ł o ś c i h is t o r y c z n e j G r e o j i, bądź A l b a n i i , J u g o s ł a w i i , ozy nawet T u r c j i . Można by na n ie z a p r o s ić naukowców n ie t y lk o z te r e n u P o ls k i c zy Bałkanów a l e znawców te g o p rzed m iotu i z innyoh k r a jó w . Tale w ię o na p r z y s z ł o ś ć pokładamy dużą n a d z ie j ę w Or g a n iz a t o r a c h i oczekujem y k o n ty n u a c ji ta k w s p a n ia le r o z p o c z ę te g o i d ob rze z a p o w ia d a ją c e g o s i ę c y k lu "B alcanicum ".
Na k o n ie c j e s z c z e je d n a uwagm-prośba d o ty o z ą c a Gospoda rzy - c z a s p rz e z n a c z o n y na d y s k u s j ę . J e s t to b o lą c z k a w s z e l k ic h te g o r o d z a ju sp o tk a ń i sympozjów na różn ych s z c z e b la c h . Dobrze b y ło b y w p r z y s z ł o ś c i , p la n u ją c r o z k ła d d n ia , u w zg lęd n i ć r e a l n i e tr o o h ę o z a s u , po k a żd ej s e s j i , na kon f r o n t a c j ę r ó ż n y ch zdań na odnośny te m a t. J e s t to o c z y w iś c ie u z a le ż n io n e od d y s c y p lin y i u o z o iw o ś c i samych p r e le g e n tó w , by n ie z a b i e r a l i s o b ie w z a je m n ie , j u ż z góry p r z y d z ie lo n e g o ,o z a s u .
