Katarzyna Majchrzak, Przemysław
Banasik
Budowa wizerunku wymiaru
sprawiedliwości
Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 41/1, 339-349
NR 875 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 41, t. 1 2015 DOI: 10.18276/pzfm.2015.41/1-27 K A T A R Z Y N A M A J C H R Z A K 1 S z k o ła G łó w n a H a n d lo w a w W a r s z a w ie P R Z E M Y S Ł A W B A N A S I K 1 2 P o lite c h n ik a G d a ń s k a
BUDOWA WIZERUNKU WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
Streszczenie
Celem artykułu jest prezentacja zależności między pojęciami: tożsamość, wizerunek i reputa cja w sądownictwie; zasad kreowania wizerunku wymiaru sprawiedliwość, dobrych praktyk w bu dowaniu pozytywnego wizerunku wykorzystywanych przez sądy; poziomu dojrzałości sądów pi lotażowych w stosowaniu działań wspierających wizerunek; roli i możliwości sieci międzyorgani- zacyjnych w transferze i ujednolicaniu dobrych praktyk w budowaniu pozytywnego wizerunku sądu. Podstawowymi metodami badawczymi wykorzystanymi w artykule są: studia literaturowe, analiza empiryczna z wykorzystaniem dostępnych badań wtórnych oraz własnych badań empirycz nych przeprowadzonych na potrzeby artykułu. W celu prezentacji procesu wdrażania dobrej prak tyki „Poprawa wizerunku sądu” wykorzystano metodę studium przypadku.
Słowa kluczowe: wymiar sprawiedliwości, tożsamość, wizerunek, reputacja, sądownictwo, dobre
praktyki
Wprowadzenie
S ą d o w n ic tw o w P o ls c e p r z e ż y w a k r y z y s w iz e r u n k o w y , m im o ż e s p ra w n o ś ć p o s tę p o w a ń n a tle in n y c h p a ń s tw U n ii E u ro p e js k ie j o c e n ia n a j e s t p o z y ty w n ie p r z e z K o m is ję E u r o p e js k ą 3. W d o ty c h c z a s o w e j lite r a tu r z e p r o b le m b u d o w y w iz e r u n k u 1 kmajch1@sgh.waw.pl. 2 przemyslawbanasik@o2.pl.3 Unijna tablica wyników wymiaru sprawiedliwości. Narzędzie wspierania skutecznego wymiaru
sprawiedliwości i wzrostu gospodarczego, komunikat Komisji z 27.03.2013 r. do Parlamentu Eu
ropejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Ko mitetu Regionów, Komisja Europejska, Bruksela 2013.
s ą d o w n ic tw a n ie b y ł p r z e d m io te m d o c ie k a ń n a u k o w y c h . W a r ty k u le p o d ję to p r ó b ę w y p e łn i e n ia p o w y ż s z e j lu k i. C e le m a r ty k u łu j e s t p r e z e n ta c ja : - z a le ż n o ś c i m ię d z y p o ję c ia m i to ż s a m o ś ć , w iz e r u n e k i r e p u ta c ja w s ą d o w n ic tw ie , - z a s a d k r e o w a n i a w iz e r u n k u w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i, - d o b r y c h p r a k ty k w b u d o w a n iu p o z y ty w n e g o w iz e r u n k u w y k o r z y s ty w a n y c h p r z e z są d y ,
- p o z io m u d o jr z a ło ś c i s ą d ó w p ilo ta ż o w y c h w s to s o w a n iu d z ia ła ń w s p ie r a ją c y c h w iz e r u n e k ,
- r o li i m o ż liw o ś c i s ie c i m ię d z y o r g a n iz a c y jn y c h w tr a n s f e r z e i u je d n o lic a n iu d o b r y c h p r a k ty k w b u d o w a n iu p o z y ty w n e g o w iz e r u n k u są d u . W a r ty k u le w y k o r z y s ta n o n a s tę p u ją c e m e to d y b a d a w c z e : s tu d ia lite r a tu r o w e , a n a liz ę e m p ir y c z n ą z w y k o r z y s ta n ie m d o s tę p n y c h b a d a ń w tó r n y c h o r a z w ł a s n y c h b a d a ń e m p ir y c z n y c h p r z e p r o w a d z o n y c h n a p o tr z e b y a r ty k u łu . W c e lu p r e z e n ta c ji p r o c e s u w d r a ż a n ia d o b re j p r a k ty k i „ P o p r a w a w iz e r u n k u s ą d u ” w y k o r z y s ta n o m e to d ę s tu d iu m p r z y p a d k u .
Tożsamość, wizerunek, reputacja wymiaru sprawiedliwości - wzajemne
implikacje
W ie lo z n a c z n o ś ć i n ie p r e c y z y jn o ś ć te r m in o lo g ic z n a , k tó re j to w a r z y s z y r ó ż n o r o d n o ś ć p e r s p e k ty w , u tr u d n ia ją z r o z u m ie n ie is to ty p o ję ć : to ż s a m o ś ć , w iz e r u n e k i r e p u ta c ja . T o ż s a m o ś ć o r g a n iz a c ji j e s t o k r e ś la n a j a k o s u m a w s z y s tk ic h ś r o d k ó w w y k o r z y s ty w a n y c h p r z e z o r g a n iz a c ję d o w ła s n e j p r e z e n ta c ji w ś r ó d s w o ic h in te r e s a r iu s z y 4. T o ż s a m o ś ć o r g a n iz a c ji j e s t k s z ta ł to w a n a p r z e z e le m e n ty t o ż s a m o ś c i w iz u a ln e j o r a z p o z a w iz u a ln e j. W s z e r s z y m u ję c iu to ż s a m o ś ć o r g a n iz a c ji tr a k to w a n a j e s t j a k o o d r ę b n y i u je d n o lic o n y w iz e r u n e k o r g a n iz a c ji, k tó r y c a ły c z a s j e s t p r z e k a z y w a n y in te r e s a r iu s z o m w p o s ta c i s y m b o li, p la n o w a n e j k o m u n i k a c ji o r a z z a c h o w a n ia . Z k o le i w iz e r u n e k o r g a n iz a c ji n a jc z ę ś c ie j j e s t u to ż s a m ia n y z r e p u ta c ją o r g a n iz a c ji, c h o ć is tn ie ją w lite r a tu r z e d w a r ó ż n e p o d e j ś c i a d o ty c h p o ję ć 5. P ie r w s z e z n ic h z a k ła d a , ż e r e p u ta c ja o r g a n iz a c ji i w iz e r u n e k o r g a n iz a c ji to p o ję c ia s y n o n im ic z n e , k tó r e m o g ą b y ć u ż y w a n e z a m ie n n ie 6. D ru g ie4 T. Dąbrowski, K. Majchrzak, Zarządzanie relacjami z interesariuszami w przedsiębiorstwach
przemysłu chemicznego, „Przemysł Chemiczny” 2014, nr 93/4, s. 406-412; M.A. Rodriguez, J.E.
Ricart, Towards the sustainable business, „Revista de Antiquos Alumnos” IESE Universidad Na varra 2002, No. 85, s. 30-31.
5 M. Gotsi, A.M. Wilson, Corporate reputation: seeking a definition, „Corporate Communica tions” 2001, Vol. 6, No. 1, s. 24.
6 R. Abratt, A new approach to the corporate image management process „Journal o f Marketing Management” 1989, Vol. 5, No. 1, s. 63-76; M. Alvesson, The business concept as a symbol, „In ternational Studies o f Management and Organisation” 1998, Vol. 28, No. 3, s. 86-108.
p o d e jś c ie , tz w . z r ó ż n ic o w a n e g o m y ś l e n ia u tr z y m u je , ż e w iz e r u n e k o r g a n iz a c ji o r a z r e p u ta c ja o r g a n iz a c ji to d w a o d r ę b n e p o ję c ia . W e d łu g te g o p o d e jś c ia je d n a k m o ż n a w y o d r ę b n ić tr z y p o g lą d y w z a le ż n o ś c i o d te g o , j a k j e s t p o s tr z e g a n a r e la c ja m ię d z y n im i ( r e p u ta c ja w p ły w a n a w iz e r u n e k , w iz e r u n e k w p ły w a n a r e p u ta c ję lu b te ż n ie j e s t o k r e ś lo n a r e la c ja m ię d z y ty m i te r m in a m i) . R e p u ta c ja j e s t b a rd z ie j t r w a ła n iż w iz e r u n e k i m o ż e p r z e d s ta w ia ć s to s u n k o w o z g o d n y z a p a s d o b re j w o li i w s p a r c i a w s p r z y ja ją c y c h w a r u n k a c h ( r e p u ta c ja p o z y ty w n a ) lu b b r a k z a u f a n ia i u n ik a n ie w s y tu a c ja c h n ie p o m y ś ln y c h ( r e p u ta c ja n e g a ty w n a ) . W iz e r u n e k n ie j e s t s ta ty c z n y a n i tr w a ły , g d y ż w m ia r ę t e g o , j a k się z m ie n ia s a m a o r g a n iz a c ja i je j in te r e s a r iu s z e , z m ie n ia się j e j w iz e r u n e k . R o z w ija się o n z a z w y c z a j w d łu ż s z y m c z a s ie , j e s t r e z u lta te m m .in . d z ia ła ń k o m u n ik a c y jn y c h p o d e jm o w a n y c h p r z e z o r g a n iz a c ję . W y p r a c o w a n ie r e p u ta c ji j e s t tr u d n e i w y m a g a k o n s e k w e n c ji i c z a s u 7. T o ż s a m o ś ć w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i k s z ta ł to w a n a j e s t p r z e z e le m e n ty w i z u a ln e o r a z p o z a w iz u a ln e . D o p ie r w s z y c h z n ic h n a le ż y z a lic z y ć e le m e n ty t w o r z ą c e s y s te m to ż s a m o ś c i w iz u a ln e j ( k o lo ry s ty k a , ty p o g r a f ia , itd .) o r a z w s z y s tk ie n o ś n ik i to ż s a m o ś c i ( o z n a k o w a n ia w e w n ę tr z n e , o z n a k o w a n ia z e w n ę tr z n e , d r u k i b iu r o w e , w iz y tó w k i, itp .). Z k o le i e le m e n ty p o z a w iz u a ln e to p r z e d e w s z y s tk im p u b lic z n e z a c h o w a n ie je d n o s te k tw o r z ą c y c h w y m ia r s p r a w ie d liw o ś c i, ic h s p o s ó b p o d e j ś c i a d o p o s z c z e g ó ln y c h g r u p in te r e s a r iu s z y c z y u m ie ję tn o ś c i k o m u n ik a c ji i u tr z y m y w a n ia r e la c ji z n im i. N a le ż y r ó w n ie ż d o d a ć , ż e n a to ż s a m o ś ć w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i w p ły w a ją z a r ó w n o j e g o m is ja , j a k i w iz j a 8. T o ż s a m o ś ć j e s t f o rm ą p r e z e n to w a n ia się w y m ia ru s p r a w ie d liw o ś c i s w o im in te r e s a riu s z o m p r z y u ż y c iu r ó ż n o r o d n y c h te c h n ik . T o o n a s ta n o w i p o d s ta w ę k r e o w a n ia p o ż ą d a n e g o w iz e r u n k u w y m ia ru s p ra w ie d liw o ś c i. W a r to je d n a k z a z n a c z y ć , ż e w y m ia r s p r a w ie d liw o ś c i j a k k a ż d a in n a o r g a n iz a c ja n ie m a ty lk o je d n e g o w iz e r u n k u , a le k ilk a w iz e r u n k ó w c z ą s tk o w y c h . W ty m w y p a d k u z c a łą p e w n o ś c ią m o ż n a m ó w ić o w iz e r u n k u u s łu g o w y m , w e w n ę trz n y m , f in a n s o w y m c z y p u b lic z n y m . D o p ie r o n a g r o m a d z e n ie w c z a s ie w iz e r u n k ó w c z ą s tk o w y c h w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i tw o r z y j e g o re p u - ta c ję 9.
7 T.J. Brown, E.L. Cox, Corporate associations in marketing and consumer research: a review, „Corporate Reputation Review” 1997, Vol. 1, No. 1-2, s. 34-38; J.M. Grunig, Image and sub
stance: from symbolic to behavioral relationships, „Public Relations Review” 1993, Vol. 19, No.
2, s. 121-139; H. Barich, Ph. Kotler, A framework fo r marketing image management, „Sloan Man agement Review” 1991, Vol. 32, Iss. 2, s. 94-104; Predicting the unpredictable: protecting retail
& consumer companies against reputation risk, PricewarterhouseCoopers, 2005, s. 10-16.
8 M.A. Rodriquez, J.E. Ricart, Towards the sustainable business..., s. 13-17.
9 C.J. Fombrun, Reputation: realizing value from the corporate image, Harvard Business School Press, Boston 1996, s. 72.
Kreowanie wizerunku wymiaru sprawiedliwości
Proces kreowania wizerunku wymiaru sprawiedliwości można podzielić na
kilka etapów: ocenę sytuacji wyjściowej, planowanie, realizację, kontrolę oraz
ocenę skuteczności podejmowanych działań. Etapy te tworzą powtarzalny pro
ces, w którym wyniki oceny skuteczności podejmowanych działań stanowią
punkt wyjścia do planowania i realizacji kolejnych działań. Oceny sytuacji w yj
ściowej powinno dokonać się na podstawie badań wstępnych, których celem po
winny być:
-
ocena aktualnego wizerunku wymiaru sprawiedliwości,
-
określenie interesariuszy (ich postaw i opinii oraz ich wpływu na po
szczególne organizacje tworzące wymiar sprawiedliwości),
-
identyfikacja przyjętych przez organizację celów strategicznych (w tym
przypadku obowiązującym dokumentem jest „Strategia systemu w y
miaru sprawiedliwości na lata 2014-2020”).
W szystkie te elementy są podstawą do prowadzenia procesu planowania
w obszarze komunikacji wizerunkowej. Analizę aktualnego wizerunku należy
przeprowadzić na podstawie badań, natomiast określenie interesariuszy oraz ce
lów strategicznych zlecić jako zadanie do wypracowania wewnątrz organizacji.
Mówiąc o interesariuszach należy odpowiedzieć sobie na pytania - kim są ci ad
resaci, na ile są ważni dla organizacji oraz jaki wpływ wywierają bądź m ogą w y
wierać na jej funkcjonowanie.
Z kolei na etapie planowania strategicznego, które jest sformalizowanym
procesem podejmowania decyzji, wypracowuje się pożądany wizerunek w y
miaru sprawiedliwości i określa sposoby jego osiągnięcia. Działania należy za
planować w taki sposób, aby możliwe było osiągnięcie założonego celu w sposób
najbardziej efektywny i pewny. N a przedmiot planowania składa się: określenie
pożądanego wizerunku wymiaru sprawiedliwości, wybór narzędzi i programów
wizerunkowych gwarantujących jego osiągnięcie oraz opracowanie budżetu,
który umożliwi realizację założonych działań. Dla wizerunku należy również
określić kluczowe atrybuty, z którymi organizacja chciałaby się kojarzyć, a które
zgodne są również z jej tożsamością korporacyjną. W arto zaznaczyć, że liczba
cech, z którymi organizacja mogłaby się kojarzyć powinna zostać zoptymalizo
wana. Mimo że kuszące jest prezentowanie nierzeczywistego wizerunku, tego
typu działanie jest jednak bardzo krótkowzroczne. Prędzej czy później zostaną
zauważone różnice, a organizacja straci wiarygodność. Im większa zgodność pre
zentowanego wizerunku z wizerunkiem aktualnym, tym mniejsze są szanse na jego
w y p a c z e n ie i w ię k s z a s k u te c z n o ś ć w je g o k r e o w a n iu . W p r a k ty c e p r o c e s p la n o w a n ia s tr a te g ic z n e g o r o z p o c z y n a się n a jc z ę ś c ie j o d p r z e a n a liz o w a n ia s tr a te g ic z n y c h c e ló w o r g a n iz a c ji w y a r ty k u ło w a n y c h w o b o w ią z u ją c e j m is ji i w iz ji r o z w o ju ta k , b y k lu c z o w e e le m e n ty p r z e s ła n i a m is ji i w iz ji s ta n o w iły p u n k t w y jś c io w y d o o k r e ś le n ia p o ż ą d a n e g o w iz e r u n k u o r g a n iz a c ji. P o z a k o ń c z e n iu e ta p u p la n o w a n ia s tr a te g ic z n e g o n a s tę p u je e ta p re a liz a c ji, c z y li p o d e j m o w a n ia d z ia ła ń z m ie r z a ją c y c h d o o s ią g n ię c ia w y z n a c z o n e g o c e lu . W a ż n e j e s t , a b y p r z e d r o z p o c z ę c ie m te g o e ta p u o k r e ś lić p r e c y z y jn ie o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a r e a liz a c ję o k r e ś lo n y c h d z ia ła ń o r a z m e c h a n iz m y k o n tr o li. O s ta tn im e ta p e m c a łe g o p r o c e s u k r e o w a n ia w iz e r u n k u w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i j e s t o c e n a s k u te c z n o ś c i p r o w a d z o n y c h d z ia ła ń . S k u te c z n a r e a liz a c ja p r o c e s u k r e o w a n i a w iz e r u n k u w y m ia r u s p r a w ie d liw o śc i p o z w a la n a p o p r a w ę r e p u ta c ji w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i10 11, g d y ż j a k j u ż w c z e śn ie j p o w ie d z ia n o , r e p u ta c ja w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i j e s t n a g r o m a d z e n ie m j e g o w iz e r u n k ó w c z ą s tk o w y c h ( w iz e ru n k u : p u b lic z n e g o , u s łu g o w e g o , w e w n ę tr z n e g o i f in a n s o w e g o ) w c z a s ie p o w s ta ją c y c h n a b a z ie w y p ra c o w a n e j t o ż s a m o ś c i11. Im m n ie js z a j e s t lu k a m ię d z y ty m , j a k w y m ia r s p r a w ie d liw o ś c i p r e z e n tu je się i ty m , j a k j e s t p o s tr z e g a n y , ty m w ię k s z e p r a w d o p o d o b ie ń s tw o o s ią g n ię c ia s u k c e s u , c z y li m o c n e j r e p u ta c ji.
Poprawa wizerunku wymiaru sprawiedliwości na przykładzie Sądu
Okręgowego w Gdańsku
W n in ie js z y m a r ty k u le d o p r e z e n ta c ji s tu d iu m p r z y p a d k u w d r o ż e n i a d o b re j p r a k ty k i „ P o p r a w a w iz e r u n k u s ą d u ” w y ty p o w a n o S ą d O k rę g o w y w G d a ń s k u 12. P rz e d s ta w io n o ta k ż e d z ia ła n ia s ą d ó w w b u d o w ie w iz e r u n k u s ą d u n a p o d s ta w ie p r z e p r o w a d z o n e g o w 6 0 s ą d a c h ( re jo n o w y c h , o k r ę g o w y c h i a p e la c y jn y c h ) p ilo ta ż u w d r a ż a n ia n o w o c z e s n y c h m e to d z a r z ą d z a n ia . K r a jo w a S z k o ła S ą d o w n ic tw a i P ro k u r a tu r y w r a m a c h P ro g r a m u O p e r a c y jn e g o K a p ita ł L u d z k i, w s p ó łf in a n s o w a n e g o z e ś r o d k ó w E u ro p e js k ie g o F u n d u s z u S p o łe c z n e g o r e a liz o w a ła w la ta c h 2 0 1 1 - 2 0 1 5 p r o je k t „ P W P E d u k a c ja w d z ie d z in ie z a r z ą d z a n ia c z a s e m i k o s z ta m i10 P. Banasik, Kadra zarządzająca a zaufanie do wymiaru sprawiedliwości, „Kwartalnik Nauk 0 Przedsiębiorstwie” 2014, nr 4 (33), s. 26.
11 P. Banasik, Nowe kierunki w zarządzaniu wymiarem sprawiedliwości, Oficyna Wyd. SGH, Warszawa 2014, s. 102.
12 P. Banasik, J. Niestrój, Koncepcja dobrej praktyki „Poprawa wizerunku sądu", opracowana w ramach wdrożenia pilotażu dobrego zarządzania jednostkami wymiaru sprawiedliwości w ra mach Projektu „PWP Edukacja w dziedzinie zarządzania czasem i kosztami postępowań sądowych - case management” Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dla Krajowej Szkoły Sądownictwa 1 Prokuratury, Warszawa, czerwiec 2014, praca niepublikowana.
postępowań sądowych - case management”. Celem, realizowanego w ramach
projektu, pilotażu wdrażania nowoczesnych metod zarządzania sądami po
wszechnymi było podniesienie efektywności, skuteczności i sprawności pracy
sądów. Pilotaż realizowany był w dwóch grupach sądów: w ramach pilotażu pod
stawowego (wybór sądów dokonany został przez Ministerstwo Sprawiedliwości
- inicjatywa odgórna) i pilotażu uzupełniającego (sądy same zgłosiły się do pilo
tażu - inicjatywa oddolna). W trakcie pilotażu sądy wdrażały z udziałem eksper
tów zewnętrznych 15 z 24 praktyk zarządczych. Jedną z nich była praktyka, opra
cowana przez współautora artykułu „Poprawa wizerunku sądu” .
W izerunek sądu jako instytucji zaufania publicznego, funkcjonującej w prze
strzeni wymiaru sprawiedliwości jest szczególnie istotnym elementem przyczy
niającym się do efektywnego wypełniania funkcji statutowych. W wymiarze w i
zerunkowym, stopień zorganizowania infrastruktury polskich instytucji publicz
nych jest bardzo różny. Sądownictwo nie stanowi w tym zakresie wyjątku.
W wyniku nierównomiernego wdrażania inwestycji modernizacyjnych w sądach
oraz przy braku standaryzacji wizerunkowej na poziomie krajowym, w polskich
sądach zauważalna jest znaczna niejednorodność rozwiązań w zakresie estetyza-
cji przestrzeni, polityki wizerunkowej - graficznej i informacyjnej. Estetyzacja
przestrzeni użytkowej to działalność zorientowana na opracowanie spójnego
i przyjaznego dla użytkowników wizerunku sądu przez zarządzanie takimi dzie
dzinami, jak:
-
identyfikacj a wizualna sądu,
-
wsparcie graficzne systemu informacyjnego sądu (tzw. meble i oznacze
nia informacyjne oraz prowizerunkowa obsługa interesantów przez pra
cowników sądu),
-
estetyzacja funkcjonalnych stref w przestrzeni sądu.
Celem wdrożenia praktyki była poprawa wizerunku sądu z uwzględnieniem
budynku tej instytucji, bezpośredniego otoczenia, jak również postaw i norm za
chowania pracowników. Biorąc pod uwagę rosnące oczekiwania obywateli
względem standardu funkcjonowania instytucji państwowych oraz relatywnie ni
ski poziom zaufania społecznego do wymiaru sprawiedliwości, należy uznać, że
priorytet działań zmierzających do poprawy szeroko rozumianego wizerunku są
dów w Polsce jest wysoki. Działania zorientowane na poprawę wizerunku sądu
w aspekcie wewnętrznym wywierają również pozytywny wpływ na zatrudnioną
kadrę - w bezpośredni sposób wpływają na samopoczucie i atmosferę wśród pra
cowników, stymulują wydajność i podnoszą jakość wykonywanej pracy. Należy
o c z e k iw a ć , ż e w a s p e k c ie z e w n ę tr z n y m w d r o ż e n ie d o b re j p r a k ty k i w p ły n ie p o z y ty w n ie n a r e p u ta c ję s ą d u o r a z o g ó ln y o d b ió r in s t y tu c j i13. P r z y jm u ją c k la s y f ik a c ję p o z io m ó w d o jr z a ło ś c i u ję tą w k o n c e p c ji d o b re j p r a k ty k i „ P o p r a w a w iz e r u n k u s ą d u ” w y jś c io w y s to p ie ń z a a w a n s o w a n ia S ą d u O k rę g o w e g o w G d a ń s k u w z a k r e s ie s to s o w a n ia d z ia ła ń w s p ie r a ją c y c h w iz e r u n e k o c e n io n o n a p o z io m ie III (ta b . 1). W w y n ik u in w e n ta r y z a c ji o b s z a r u w iz e r u n k o w e g o d o k o n a n e j p r z y u d z ia le k a d r y z a r z ą d z a ją c e j s ą d u u z g o d n io n o w s tę p n y z a k r e s u s p r a w n ie ń , p o d d a w a n y n a s tę p n ie m o d y f ik a c jo m w z a le ż n o ś c i o d b ie ż ą c y c h p o tr z e b i g r o m a d z o n y c h n a r a s ta ją c o o b s e r w a c ji p o c z y n io n y c h w r a m a c h w iz ji lo k a ln y c h . Tabela 1 Poziom dojrzałości sądu w zakresie stosowania działań wspierających wizerunek Poziom
dojrzałości Opis
I Poziom - początkowy
w sądzie nie prowadzi się badań satysfakcji interesantów z obsługi BOI; nie zain stalowano mebli informacyjnych/informacji wspomagających nawigację po bu dynku sądu (mapy i struktura instytucji); nie funkcjonuje podział kolorystyczny oznaczeń wyodrębniający strefy sądu; nie prowadzi się okresowych szkoleń pra cowników porządkowych w zakresie standardu udzielania interesantom informacji związanej z nawigacją lokalną; identyfikacja wizualna sądu (logotypy, prezentacja graficzna materiałów informacyjnych i symboli) nie jest ustandaryzowana; w są dzie nie funkcjonuje sformalizowany dokument definiujący standardy estetyzacji wizerunkowej budynku
II Poziom - powtarzalny i intuicyjny
w sądzie prowadzi się badania satysfakcji interesantów z obsługi BOI; zainstalo wano meble informacyjne/informacje wspomagające nawigację po budynku sądu (mapy i struktura instytucji); nie funkcjonuje podział kolorystyczny oznaczeń wy odrębniający strefy sądu; nie prowadzi się okresowych szkoleń pracowników po rządkowych w zakresie standardu udzielania interesantom informacji związanej z nawigacją lokalną; identyfikacja wizualna sądu (logotypy, prezentacja graficzna materiałów informacyjnych i symboli) nie jest ustandaryzowana lub funkcjonuje w kilku standardach obowiązujących w różnych okresach z przeszłości; w sądzie nie funkcjonuje sformalizowany dokument definiujący standardy estetyzacji wize runkowej budynku
III Poziom - zdefiniowany
w sądzie prowadzi się badania satysfakcji interesantów z obsługi BOI; zainstalo wano meble informacyjne/informacje wspomagające nawigację po budynku sądu (mapy i struktura instytucji); nie funkcjonuje podział kolorystyczny oznaczeń wy odrębniający strefy sądu; prowadzi się okresowe (lub przynamniej incydentalne) szkolenia pracowników porządkowych w zakresie standardu udzielania interesan tom informacji związanej z nawigacją lokalną; identyfikacja wizualna sądu (logo typy, prezentacja graficzna materiałów informacyjnych i symboli) jest ustandary zowana; w sądzie nie funkcjonuje sformalizowany dokument definiujący stan dardy estetyzacji wizerunkowej budynku
13 A. Griffin, New strategies fo r reputation management, gaining control o f issues, crises & cor
porate social responsibility, chartered institute o f public relations, Kogan Page, London, Philadel
phia 2008, p. 19; T. Hannington, How to measure and manage your corporate reputation, Gower Publishing Ltd., England 2004, s. 6-7.
IV Poziom - kontrolowany i mierzalny
w sądzie prowadzi się badania satysfakcji interesantów z obsługi BOI, których wy niki są zadowalające; zainstalowano meble informacyjne/informacje wspomaga jące nawigację po budynku sądu (mapy i struktura instytucji); nie funkcjonuje po dział kolorystyczny oznaczeń wyodrębniający strefy sądu; prowadzi się regularne, okresowe szkolenia pracowników porządkowych w zakresie standardu udzielania interesantom informacji związanej z nawigacją lokalną; identyfikacja wizualna sądu (logotypy, prezentacja graficzna materiałów informacyjnych i symboli) jest ustandaryzowana; w sądzie nie funkcjonuje sformalizowany dokument definiujący standardy estetyzacji wizerunkowej budynku
V Poziom - zoptymalizo
wany
w sądzie prowadzi się badania satysfakcji interesantów z obsługi BOI, których wy niki są zadawalające; zainstalowano meble informacyjne/informacje wspomaga jące nawigację po budynku sądu (mapy i struktura instytucji); funkcjonuje podział kolorystyczny oznaczeń wyodrębniający strefy sądu; prowadzi się regularne, okre sowe szkolenia pracowników porządkowych w zakresie standardu udzielania inte resantom informacji związanej z nawigacją lokalną; identyfikacja wizualna (logo- typy, prezentacja graficzna materiałów informacyjnych i symboli) jest ustandary- zowana i w subiektywnej percepcji sądu jest to standard satysfakcjonujący; w są dzie funkcjonuje sformalizowany dokument definiujący standardy estetyzacji wi zerunkowej budynku
Źródło: opracowanie własne.
N a p o d s ta w ie o b s e r w a c ji p o c z y n io n y c h p r z e z e k s p e r ta o m ó w io n o z a k r e s p o te n c ja ln y c h o b s z a r ó w d o p r z e p r o w a d z e n ia d ia g n o z y w z a k r e s ie p o p r a w y w i z e r u n k u są d u . O s ią g n ię c ie z a k ła d a n y c h c e ló w w d r o ż e n i a w y m a g a ło z a r ó w n o d z i a ła ń o c h a r a k te rz e o r g a n iz a c y jn y m , j a k i m e r y to r y c z n y m , w ty m g łó w n ie śc isłe j w s p ó łp r a c y z z a r z ą d e m s ą d u . Z e s p ó ł w d r o ż e n io w y d s. d o b re j p r a k ty k i „ P o p r a w a w iz e r u n k u s ą d u ” p o w o ła n y w s ą d z ie k o r z y s ta ł z e w s p a r c i a e k s p e r tó w z e w n ę tr z n y c h , k tó r y c h r o lą b y ła k o o r d y n a c ja p r a c y i d z ia ła ń w d r o ż e n io w y c h o r a z k o n s u l ta c je m e r y to ry c z n e . W r a m a c h w d r o ż e n i a d o b re j p r a k ty k i p o d ję to n a s tę p u ją c e d z ia ła n ia : - o b s e r w a c ja o b ie k tu , a n a liz a z a c h o w a ń o s ó b p r z e b y w a ją c y c h n a te r e n ie s ą d u , - p r z y g o to w a n ie w y w ia d u z in te r e s a n ta m i i p r a c o w n ik a m i s ą d u , - p r z y g o to w a n ie r a p o r tu s u g e r o w a n y c h z m ia n d o ty c z ą c y c h o b ie k tu i z a c h o w a ń o s ó b , - o p r a c o w a n ie o s ta te c z n e j w e r s ji w y ty c z n y c h g o to w y c h d o w d ro ż e n ia . U z g o d n io n o , ż e p o p r z y g o to w a n iu w y ty c z n y c h i p r z e k a z a n iu in f o rm a c ji z w r o tn e j, w y n ik a ją c e j z o b s e r w a c ji o b ie k tu i z a c h o w a ń o s ó b p r a c u ją c y c h w s ą d z ie , z o s ta n ą p o d ję te d z ia ła n ia z m ie r z a ją c e d o p o p r a w y w iz e r u n k u są d u . P ra c e p r o je k to w e r e a liz o w a n o w o k r e s ie o d 1 4 .0 7 .2 0 1 4 d o 1 6 .1 0 .2 0 1 4 r. N a le ż y z a u w a ż y ć , ż e p o p r a w a w iz e r u n k u s ą d u to p r a k ty k a w y m a g a ją c a d łu g o o k r e s o w e j r e a liz a c ji i a d a p ta c ji ta k , a b y m o ż n a b y ło o c e n ić z a u w a ż a ln ą z m ia n ę p o z io m u f u n k c jo n o w a n ia d o b rej p ra k ty k i. P o d s u m o w a n ie a n a liz y w iz e r u n k u o r a z w y ty c z n e d o
ty c z ą c e d a ls z e g o d o s k o n a le n ia w ty m z a k re s ie p rz e k a z a n o k ie ro w n ic tw u są d u . N a s tę p n ie p o d ję to k ro k i z m ie r z a ją c e d o w d r o ż e n ia s z y b k ic h u s p r a w n ie ń (n p . a k tu a li z a c j a i m o d y f ik a c ja ta b lic in f o r m a c y jn y c h w s ą d z ie o r a z p o p r a w a w iz e r u n k u p r a c o w n ik ó w s ą d u ). S ta n k o ń c o w y w d r o ż e n i a to : - o p r a c o w a n o z a le c e n ia w z a k r e s ie p o p r a w y w iz e r u n k u o b ie k tu , - o p r a c o w a n o z a le c e n ia w z a k r e s ie p o p r a w y w iz e r u n k u p r a c o w n ik ó w , - o p r a c o w a n o lis tę d r o b n y c h z m ia n m o g ą c y c h w p ły n ą ć n a p o p r a w ę w i z e r u n k u są d u , - o p r a c o w a n o w y ty c z n e g o to w e d o w d ro ż e n ia . P rz y ję to , ż e o p r ó c z b a d a n ia s a ty s f a k c ji in te r e s a n tó w z o s ta n ie r ó w n o c z e ś n ie p r z e p r o w a d z o n e b a d a n ie s a ty s f a k c ji p r a c o w n ik ó w są d u . Z e w z g lę d u j e d n a k n a to , ż e w S ą d z ie O k rę g o w y m w G d a ń s k u r o z p o c z ę to b a d a n ie s a ty s f a k c ji p r a c o w n ik ó w p r z e d w d r a ż a n ie m p r a k ty k i, w z w ią z k u z p o w y ż s z y m b a d a n ie z o s ta ło w tr a k c ie w d r a ż a n ia d o k o ń c z o n e i o p r a c o w a n o w y n ik i w p o s ta c i r a p o r tu z b a d a n ia . D e c y z ją s ą d u p o w y ż s z e b a d a n ia z o s ta n ą p o w tó r z o n e w p ó ź n ie js z y m te rm in ie . D o b r a p r a k ty k a „ P o p r a w a w iz e r u n k u s ą d u ” b y ła d o s tę p n a d o w d r o ż e n ia ty lk o d la s ą d ó w w r a m a c h p ilo ta ż u u z u p e łn ia ją c e g o . Z o s ta ła o n a w y b r a n a i w d r o ż o n a w 2 4 ( n a 3 0 ) s ą d a c h , c o ś w ia d c z y o d u ż y m z a in te r e s o w a n iu s ą d ó w p o p r a w ą w iz e r u n k u . P o z io m d o jr z a ło ś c i s ą d ó w , k tó r e p o d ję ły się w d r o ż e n i a p r a k ty k i, z a k w a lifik o w a n o n a I p o z io m - p o c z ą tk o w y (tab . 1). S ą d y , k tó re w d r o ż y ły p r a k ty k ę w w e r s ji z a p ro p o n o w a n e j p rz e z S ą d O k rę g o w y w G d a ń s k u p r z e s z ły n a p o z io m II lu b III. S ą d O k rę g o w y w G d a ń s k u o s ią g n ą ł p o z io m k o n tr o lo w a n y i m ie rz a ln y , c z y li IV . W i ę k s z o ś ć s ą d ó w w d r o ż y ło p r a k ty k ę w w e r s ji o p r a c o w a n e j p r z e z S ą d O k r ę g o w y w G d a ń s k u (1 7 s ą d ó w ). P o z o s ta łe d o k o n a ły m o d y f ik a c ji w d ra ż a n e j p r a k ty k i (7 s ą d ó w ) . P o d c z a s p r z e p ro w a d z o n e j p o z a k o ń c z e n iu p ilo ta ż u e w a lu a c ji s ą d y p o k r e ś liły , ż e p r a k ty k a t a o d p o w ia d a p o tr z e b o m są d u .
Podsumowanie
T o ż s a m o ś ć j e s t f o r m ą p r e z e n to w a n ia się w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i s w o im in te r e s a r iu s z o m p r z y u ż y c iu r ó ż n o r o d n y c h te c h n ik . T o o n a s ta n o w i p o d s ta w ę d o k r e o w a n i a p o ż ą d a n e g o w iz e r u n k u w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i. W a r to j e d n a k z a z n a c z y ć , ż e w y m ia r s p r a w ie d liw o ś c i, j a k k a ż d a in n a o r g a n iz a c ja , n ie m a ty lk o j e d n e g o w iz e r u n k u , a le k ilk a w iz e r u n k ó w c z ą s tk o w y c h . D o p ie r o n a g r o m a d z e n ie w c z a s ie w iz e r u n k ó w c z ą s tk o w y c h w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i tw o r z y j e g o r e p u ta c ję . W p r o c e s ie k r e o w a n i a w iz e r u n k u w s ą d a c h p ilo ta ż o w y c h ( p o z io m m ik r o ) n a s tą p ił e ta p r e a liz a c ji, c z y li p o d e jm o w a n ia d z ia ła ń z m ie r z a ją c y c h d o o s ią g n ię c iawyznaczonego celu. W 24 sądach pilotażowych zdecydowano się na wdrożenie
dobrej praktyki „Poprawa wizerunku sądu”. W części z nich nastąpiła modyfika
cja praktyki zaproponowanej przez Sąd Okręgowy w Gdańsku. Oddolne wdraża
nie praktyk wizerunkowych może spowodować, że nie będą one jednolite dla or
ganizacji wymiaru sprawiedliwości jako całości. Standaryzacja może jednak n a
stąpić w dwojaki sposób. Po pierwsze, w sposób nieformalny przez transfer za
pośrednictwem publicznych sieci międzyorganizacyjnych14. Po drugie, praktyki
wizerunkowe, po ich identyfikacji w poszczególnych sądach, mogą być narzu
cone przez Ministerstwo Sprawiedliwości do stosowania w pozostałych. Jeden
i drugi sposób m a silne i słabe strony. Zazwyczaj jest tak, że oddolne inicjatywy
są szybciej wdrażane. Ograniczeniem może być jednak brak środków finanso
wych. Wprowadzenie odgórne wiąże się zaś z łatwiejszym dostępem do środków
finansowych. W pływa ponadto na jednolite postrzeganie instytucji jako całości,
a nie odrębnych jednostek. Budowa wizerunku wymiaru sprawiedliwości w y
maga dalszych, pogłębionych badań, w szczególności m ających na celu identyfi
kację praktyk wizerunkowych w pozostałych sądach. Ich zebranie pozwoli na
opracowanie planu strategicznego na poziomie makro, czyli wymiaru sprawie
dliwości. Identyfikacja pokaże zapewne, że inne praktyki wizerunkowe stosują
sądy małe, średnie i duże. Położenie geograficzne i wielkość miasta, w którym
znajduje się sąd będzie zapewne miało znaczący wpływ na praktyki wizerun
kowe. Ciekawym polem badawczym jest również rola publicznych sieci sądo
wych w transferze i ujednolicaniu praktyk wizerunkowych.
Bibliografia
A bratt R., A new approach to the corporate im age m a n a g em en t p ro c ess, „Journal o f M a r ketin g M anagem ent” 1989, Vol. 5, N o. 1.
A lvesson M ., The business co n c ep t as a sym bol, „International Studies o f M anagem ent and O rganisation” 1998, Vol. 28, N o. 3.
B an asik P ., K adra za rzą d za ją ca a zau fa n ie do w ym iaru spraw iedliw ości, „K w artalnik N au k o P rzedsiębiorstw ie” 2014, n r 4 (33).
B an asik P., N iestrój J., K oncepcja dobrej p ra k tyk i „ P opraw a w izerunku s ą d u ”, o p rac o w an a w ram ach w drożenia p ilo taż u dobrego zarządzania je d n o stk a m i w y m iaru sp ra w iedliw ości w ram a ch P rojektu „P W P E d u k ac ja w d ziedzinie za rządzania czasem i kosztam i p o stęp o w ań sądow ych - case m anagem ent” P rogram u O peracyjnego K a p itał L udzki d la K rajow ej Szkoły S ądow nictw a i P rokuratury, W arszaw a, czerw iec 2014, p rac a niepublikow ana.
14 P. Banasik, Sieciowy transfer wiedzy w organizacji wymiaru sprawiedliwości, w: Budowa war
tości wymiaru sprawiedliwości. Wymiar prawny, zarządczy i ekonomiczny, red. P. Banasik, Wyd.
B an asik P., N ow e kierunki w za rządzaniu w ym iarem sp ra w ied liw o ści, O ficyna W yd. SGH, W arszaw a 2014.
B an asik P ., S ie cio w y transfer w ied zy w organizacji w ym iaru spraw iedliw ości, w: B udow a
w artości w ym iaru spraw iedliw ości. W ym iar praw ny, za rzą d czy i ekonom iczny, red.
P. B anasik, W yd. K ow alew ski & W olf, G dańsk 2015.
B a rich H ., K o tle r P h., A fr a m e w o r k f o r m arketin g im age m anagem ent, „S loan M a n ag e m ent R ev iew ” 1991, V ol. 32, Iss. 2.
B ro w n T .J., C ox E.L., C orporate a ssociations in m arketin g a n d consum er research: a re
view , „C orporate R ep u tatio n R eview ” 1997, Vol. 1, N o. 1-2.
D ąbrow ski T., M ajchrzak K, Z arządzanie relacjam i z interesariuszam i w p rze d się b io r
stw ach p rze m ysłu chem icznego, „P rzem ysł C hem iczny” 2014, n r 93/4.
F o m b ru n C.J., R eputation: realizing value fr o m the corporate im age, H arvard B usiness School P ress, B o sto n 1996.
G otsi M ., W ilso n A .M ., C orporate reputation: seekin g a definition, „C orporate C om m u nications” 2001, Vol. 6, N o. 1.
G riffin A., N ew strategies f o r reputation m ana g em en t, g a in in g con tro l o f issues, crises
& corporate so c ia l responsibility, ch a rtered institute o f p u b lic relations, K o g an Page,
L ondon, P h ilad elp h ia 2008.
G runig J.M ., Im a g e a n d substance: fr o m sym b o lic to b ehavioral relationships, „Public R elations R eview ” 1993, Vol. 19, N o. 2.
H an n in g to n T., H ow to m easure a n d m anage y o u r corporate reputation, G ow er P u b lish ing L td., E n g lan d 2004.
P red ictin g the unpredictable: p ro te c tin g re ta il & consum er com panies a g a in st reputation risk, P ricew arterhouseC oopers, 2005.
R o driquez M .A ., R ica rt J.E., T ow ards the sustainable business, „R evista de A ntiquos A lum nos” IE S E U niversidad N av a rra 2002, N o. 85.
U nijna tablica w yników w ym iaru spraw iedliw ości. N arzędzie w spierania skutecznego w y m iaru spraw iedliw ości i w zrostu gospodarczego, kom unikat K om isji z 27.03.2013 r. do
P arlam en tu E uropejskiego, R ady, E uropejskiego B anku C entralnego, K o m itetu E k o nom iczno-S połecznego i K o m itetu R egionów , K o m isja E uropejska, B ru k sela 2013.
CREATING THE IMAGE OF THE JUSTICE SYSTEM
Summary
The objective o f the paper is the presentation o f relationships between the notions o f identity, image and reputation within the judiciary; the principles o f shaping the image o f the justice system; good practices o f building a positive image used by courts; the level o f maturity o f courts covered by a pilot study when it comes to using a variety o f actions enhancing the image; role and possibil ities o f inter-organisational networks in the transfer and homogenising good practices o f building a positive image o f courts. The basic research methods employed in the paper are: literature studies, empirical analysis based on available secondary research, as well as personally conducted empirical research for the purposed o f the paper. Also, the case study method was adopted to better illustrate the implementation process o f the good practice by the name o f improving the general image o f the court.
K eyw ords: justice system, identity, image, reputation, judiciary, good practices
