AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KATOWICACH
BIBLIOTHECA NOSTRA
Biuletyn Informacyjny
No 1(5)
KATOWICE 2006
mgr Mariusz Pacha (redaktor naczelny) mgr Katarzyna Baran
mgr Joanna Chwałek
Rada programowa:
dr hab. Janusz Iskra prof. AWF dr hab. Mirosław Ponczek prof. AWF dr Krzysztof Sas-Nowosielski
mgr Maciej Droń
mgr Katarzyna Szaniewska
Redakcja techniczna: Sławomir Baran
Wydawca: Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach.
Adres redakcji:
Biblioteka Główna
Akademii Wychowania Fizycznego ul. Mikołowska 72 A
40-065 Katowice
Adres internetowy: http://www.biblioteka.awf.katowice.pl e-mail: bibl@awf.katowice.pl
ISSN 1734-6576
Druk: Poligrafia AWF, 40-065 Katowice, ul. Mikołowska 72 C
Nakład: 230 egz.
ARTYKUŁY... 7
Komputeryzacja Biblioteki Głównej AWF w Katowicach...7
Patroni akademii wychowania fizycznego w Polsce ...13
Koncepcja zarządzania strategicznego w Bibliotece Głównej Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach – Zarys...15
SPRAWOZDANIA ... 19
Nasza Biblioteka w 2005 roku w statystyce (ale trochę inaczej) ...19
Osoby Niepełnosprawne w Społeczeństwie Wiedzy...23
WYDARZENIA ... 27
Galeria Przy Schodach ...27
RECENZJE ... 30
NOWOŚCI WYDAWNICZE ... 35
Plan wydawniczy na 2006 rok ...37
INFORMACJE ... 38
Aktualny wykaz czasopism...38
Bazy danych dostępne w Bibliotece Głównej...45
NOWOŚCI W ZBIORACH ... 48
Wykaz książek zarejestrowanych w Bibliotece w I kwartale 2006 roku ...48
Adresy kontaktowe ... 78
Godziny otwarcia agend Biblioteki ... 79
Lektura wszelkich dobrych dzieł jest jakoby rozmową z ich twórcami, najwybitniejszymi umysłami minionych wieków, a co więcej rozmową uprzednio przemyślaną, w której oni ujawniają nam wyłącznie swe naj- cenniejsze myśli.
Kartezjusz
„Rozprawa o metodzie”
Misja Biblioteki
Misją Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach jest rozpoznawanie i zaspakajanie potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych studentów i pracowników Uczelni oraz innych użytkowni- ków. Misją Biblioteki jest również zapewnienie profesjonalnego poziomu swych usług i ich popularyzacja oraz budowanie pozytywnego wizerunku Biblioteki w swoim środowisku i na zewnątrz. Biblioteka stawia sobie też za cel propagowanie pozytywnych wartości, jakie niesie ze sobą kultura fizyczna.
Do podstawowych zadań Biblioteki należy gromadzenie, opracowywa-
nie, przechowywanie, ochrona oraz udostępnianie użytkownikom materia-
łów bibliotecznych w formie tradycyjnej i elektronicznej. Bibliotekarze w
swojej pracy kierują się takimi wartościami jak: fachowość, rzetelność,
kompetencja i odpowiedzialność.
ARTYKUŁY
Katarzyna Baran
Komputeryzacja Biblioteki Głównej AWF w Katowicach
Dla polskiego bibliotekarstwa początek lat dziewięćdziesiątych minio- nego wieku stał się okresem przełomowym w komputeryzacji poszczegól- nych bibliotek, jednocześnie automatyzacji ich działań. W dużym stopniu była to zasługa zmiany systemu społeczno-politycznego, który dał możli- wość otwarcia się na Zachód – w zakresie przejmowania koncepcji auto- matyzacji, przyjęcia z tamtego rynku sprzętu komputerowego i oprogra- mowań oraz zastosowania na szeroką skalę mikrokomputerów
1. W po- równaniu do dokonań bibliotek zagranicznych w dziedzinie komputeryza- cji poszczególnych procedur bibliotecznych polskie biblioteki były o 20-30 lat w tyle. Wpłynęło na to wiele czynników, między innymi brak skoordy- nowanych działań, odgórnych wytycznych i decyzji spajających biblioteki w ich pracy. To wymusiło nie zawsze jednakową drogę ich automatyzacji, poprzez wdrażanie różnych systemów. W tamtym okresie wybór odpo- wiedniego systemu bibliotecznego nie był prosty, ponieważ te które ist- niały, były przeważnie na etapie wdrażania i testowania.
W Bibliotece naszej Uczelni dość wcześnie doceniono możliwości au- tomatyzacji, rozpoczynając w 1993 roku komputeryzację. Decyzje doty- czące wyboru i zakupu systemu, odpowiedniego oprogramowania oraz sprzętu podjęły władze Uczelni. Skorzystano z oferty katowickiej firmy KaNet Software House, która opracowała system autorski „BIBLIOTEKA”, przy wykorzystaniu pakietu programowego do obsługi relacyjnej bazy danych mixBASE, przeznaczony do pracy w systemie operacyjnym DOS oraz w sieci lokalnej Novell. Nie było możliwości nabywania poszczegól- nych modułów etapami, ponieważ cena obejmowała cały system, zbudo- wany z 5 programów:
• program do wprowadzania danych – wprow – obejmował zakładanie katalogów, kartotek czytelników, przekroczenia terminów zwrotów;
1 Por. E. Ścibor: Rozdział wstępny do wydania polskiego. W: A. Jackquesson: Automatyza- cja bibliotek. Zarys historyczny, strategia, perspektywy. Warszawa 1999, s. 26-27.
• program do obsługi bieżącej pracy biblioteki – bibl – zawierał katalog alfabetyczny i rzeczowy, drukowanie zamówień, wypożyczenia i zwroty książek;
• program do drukowania informacji o księgozbiorze – druk – posiadał wydruki katalogu alfabetycznego i rzeczowego, przeglądanie kartoteki wolumenów, stanu księgozbioru, sprawozdanie roczne;
• program do prowadzenia rejestru rachunków – rejes – obejmował rejestr wypożyczeń w czytelni, rejestrację czasopism, rachunki za książki, przedpłaty i rachunki za prenumeraty czasopism, koszty opraw zbiorów, zestawienie kosztów;
• program do obsługi słownika operatorów systemu – oper.
Głównymi celami komputeryzacji miały być szybka i pełna informacja o zbiorach biblioteki; skrócenie czasu opracowania nowych nabytków, tym samym krótsza droga oczekiwania na dokument; usprawnienie ob- sługi czytelników i kontroli wypożyczeń. Na początek zakupiono dwa komputery – po jednym do Biblioteki i Ośrodka Informacji Naukowej. Do pracy w systemie przeszkolono dwóch pracowników, następnie ustalono kolejność wykonywanych działań przy tworzeniu bazy danych. Prace roz- poczęto od retrokonwersji pozycji książkowych z kart katalogu rzeczowe- go, co przy sukcesywnym tworzeniu nowych stanowisk komputerowych i wdrażaniu do pracy kolejnych bibliotekarzy pozwoliłoby na automatyza- cję wypożyczeń. W latach 1993-1995 wprowadzono 13400 rekordów opi- sów książek oraz 11991 prac magisterskich i publikacji pracowników naukowych. System ten działał tylko w naszej Bibliotece. Miał on niestety poważne mankamenty, gdyż nie uwzględniał polskich norm dotyczących opisu bibliograficznego poszczególnych typów dokumentów, rekordy nie były wprowadzane w formacie MARC, nie dawał możliwości drukowania kodów paskowych jako formy identyfikacji czytelnika i książki, nie posia- dał modułu OPAC, więc nie był rozwojowy. Dlatego zaczęto zastanawiać się nad obraniem innej drogi automatyzacji – pozyskania systemu zinte- growanego.
„Zintegrowany system biblioteczny on-line powinien gwarantować zbudowanie i wykorzystanie opisu każdego dokumentu na wszystkich etapach pracy bibliotecznej: począwszy od zamówienia dokumentu, po- przez jego rejestrację w katalogu, aż po udostępnienie opisu użytkowni- kom i posłużenie się nim przy rejestracji wypożyczeń. Przy tym elementy opisu danego dokumentu powinny być wprowadzone do systemu tylko raz”
2. W literaturze podaje się przykłady planowania automatyzacji bi- bliotek, od analizy systemowej biblioteki i strategii jej rozwoju, poprzez
2 M. Grabowska: Zintegrowany system biblioteczny on-line. „Przegląd Biblioteczny” 1989, nr 4, s. 317.
opracowanie wymagań, kryteriów oceny i selekcji systemów zintegrowa- nych do wyboru konkretnego systemu i podpisania umowy z dostawcą.
Służą temu metodologie projektowania i wdrażania systemów
3. W naszej Bibliotece takie działania były zastosowane. Bibliotekarze, posiadając już pewne doświadczenie w pracy z systemem „BIBLIOTEKA”, znając specyfi- kę pracy poszczególnych działów i doświadczenie pracowników, zaczęli szukać lepszych rozwiązań. Miały one bardziej odpowiadać strukturze Biblioteki, a co ważniejsze, dawać w przyszłości możliwość współpracy z innymi bibliotekami w sieci. Dlatego rozpoznano istniejące na polskim rynku systemy zintegrowane, określono jakie dominują w danym typie biblioteki i na jakim terenie. Okazało się, że najbliższe biblioteki naukowe i uczelniane (Akademii Ekonomicznej, Uniwersytetu Śląskiego, Politech- niki Śląskiej oraz Biblioteki Śląskiej) nabyły Kompleksowy System Zarzą- dzania Biblioteką PROLIB firmy Max Elektronik, który wdrażały także inne biblioteki na terenie kraju. Nasi bibliotekarze poprzez konsultacje z wymienionymi instytucjami zbierali opinie o systemie, kosztach zaku- pu, instalacji, serwisie oraz wywiązywaniu się dostawcy ze swoich obo- wiązków. Ważnym czynnikiem było również to, czy firma jest w stanie dokonać zmian w systemie pod kątem pracy konkretnej biblioteki. Kolej- nym etapem była rozmowa z dostawcą i negocjacje dotyczące oferty za- kupu systemu oraz oprogramowania. W maju 1996 roku podpisano z fir- mą Max Elektronik z Zielonej Góry umowę kupna systemu PROLIB. To zintegrowany pakiet, umożliwiający automatyzację wszystkich procesów bibliotecznych. Może pracować na wybranej platformie sprzętowej o róż- nych konfiguracjach i pod wieloma systemami operacyjnymi (DOS, UNIX, LINUX, Windows NT, BTOS/CTOS, OS/2, VMS, OS/400). Ma budowę mo- dułową, poszczególne funkcje są wykonywane w osobnych, ale zintegro- wanych modułach, co oznacza, że dane raz wprowadzone są wykorzysty- wane w całym systemie. Podstawowe moduły systemu to:
1. Katalogowanie Wydawnictw Zwartych
2. Katalogowanie Wydawnictw Ciągłych – oba te moduły służą do wprowadzania opisu bibliograficznego dokumentu zgodnie z PN-82/N- 01151, łączenia z inwentarzem i modyfikacji rekordów. Katalogowania dokonuje się w formacie zgodnym z formatem opisu bibliograficznego MARC i normą ISO 2709. Można osobno wprowadzać numery inwenta- rzowe i opisy bibliograficzne dokumentów, później je łącząc – co sprzyja szybszej automatyzacji wypożyczeń. Moduły umożliwiają wydruk wszyst- kich rodzajów kart katalogowych, posiadają opcję wieloaspektowego wy-
3 Por. A. Radwański: Problemy automatyzacji bibliotek. W: Tegoż: Komputery, biblioteki, sys- temy. Warszawa 1996, s. 57-73
szukiwania pozycji bibliograficznych oraz zapewniają różnorodne wydruki (księgi inwentarzowe, statystyki, kody paskowe).
3. Wypożyczalnia – to pełna automatyzacja rejestracji użytkowników biblioteki, wypożyczeń, prolongat, rezerwacji i zwrotów dokumentów. Mo- duł pozwala przyznawać czytelnikom zróżnicowane uprawnienia (ilość wypożyczeń i okres przetrzymywania dokumentu), a dokumentom różne statusy (udostępnianie na miejscu, wypożyczanie). Zapewnia pełną kon- trolę konta czytelnika (upomnienia, naliczanie kar, blokada). Umożliwia procedurę ubytkowania książek z różnych przyczyn. Tworzy raporty i statystyki poprzez prowadzenie historii wypożyczeń konkretnych doku- mentów i aktywności czytelnika.
4. Katalog OPAC – zapewnia wieloaspektowe wyszukiwanie informacji bibliograficznych z dowolnego stanowiska w bibliotece, jak i w sieci uczelnianej, bez względu na typ dokumentu, na podstawie dostępnych indeksów wyszukiwawczych (tytułowy, osobowy, instytucji, imprez, serii, haseł przedmiotowych, klasyfikacji UKD, kraju, numeru ISBN). Przeglą- danie bazy danych odbywa się na dwóch poziomach, na poziomie czytel- nika z dostępem do informacji o swoim koncie, możliwością zamawiania i odmawiania pozycji oraz na poziomie użytkownika niebędącego czytel- nikiem biblioteki, który ma tylko możliwość przeglądania bazy.
5. Administrator – pozwala na zarządzanie organizacją zasobów biblio- tecznej bazy danych, samym systemem, prawami dostępu do zasobów oraz uprawnieniami operatorów systemu. Posiada funkcję archiwizacji danych, czyli zabezpiecza system przed utratą informacji w przypadku awarii.
PROLIB wyposażony jest także w moduły dodatkowe, między innymi:
Gromadzenie dokumentów, OPAC WWW, Bibliografia, Patenty, Normy, Import danych z Przewodnika Bibliograficznego.
System zainstalowano w naszej Bibliotece na komputerze OPTIMUS LANSerwer, pracującym w sieci UNIX, zakupiono i wdrażano 5 modułów podstawowych, początkowo w wersji dla 5 użytkowników. Praca z modu- łami podstawowymi systemu odbywa się w środowisku systemu opera- cyjnego Linux, a interfejs operatora i użytkownika jest opracowany w trybie tekstowym. Wdrażanie PROLIBA rozpoczęto we wrześniu 1996 roku od przeszkolenia pracowników, a osoba administrująca nim, po- przez odpowiednie hasła, nadała różne uprawnienia operatorom do ob- sługi systemu. W praktyce okazało się, że retrokonwersja wprowadzonych już rekordów z systemu BIBLIOTEKA jest niemożliwa, ze względu na for- mat PROLIBA, który współpracuje z systemami, pozwalającymi na obu- stronną wymianę informacji w formacie wewnętrznym systemu lub im- portować dane z systemów wyprowadzających je w formacie MARC/BN.
W takiej sytuacji, po wnikliwej dyskusji, postanowiono rozpocząć kompu-
teryzację od wprowadzania z autopsji książek nabytych przez bibliotekę do 1996 roku, w oparciu o katalog rzeczowy, wraz z jednoczesnym wpro- wadzaniem oraz opracowaniem formalnym i rzeczowym bieżących nabyt- ków. Były za to odpowiedzialne trzy osoby. Prace rozpoczęto od wprowa- dzenia do bazy z ksiąg wszystkich numerów inwentarzowych wydawnictw zwartych, z pominięciem tych, które wcześniej były ubytkowane. Dało to możliwość równoległego z opisywaniem książek drukowania kodów pa- skowych i oklejania całego księgozbioru, by w ten sposób przygotować się do automatyzacji wypożyczalni. Następnie, aby ułatwić opracowanie rze- czowe dokumentów, wypełniono w oparciu o tablice indeks UKD. Zaletą retrokonwersji z autopsji była możliwość dokonania selekcji zdezaktuali- zowanego i zniszczonego księgozbioru. W pierwszym roku wdrażania PROLIBA skupiono się na poznaniu i testowaniu systemu oraz na propo- zycjach zmian i dopasowaniu jego możliwości do specyfiki naszej Biblio- teki. Pojawiły się trudności w wydrukach statystyk i ksiąg inwentarzo- wych, które po żmudnych rozmowach z dostawcą udało się rozwiązać.
Dlatego do końca 1997 roku prowadzono równolegle komputerową i tra- dycyjną księgę inwentarzową wydawnictw zwartych, a od 1998 roku tylko wydruk komputerowy, który zawiera roczne nabytki Biblioteki.
Kolejnym etapem w automatyzacji Biblioteki było rozszerzenie licencji do 10 użytkowników oraz zakup czytników i drukarki do kodów pasko- wych. To pozwoliło na nadanie odpowiedniego statusu książkom prze- znaczonym do wypożyczenia i do czytelni. Latem 1998 roku oklejono ko- dami paskowymi wydawnictwa zwarte i mapy. Nie zrezygnowano, głównie z myślą o czytelnikach i ze względu na bardzo ograniczoną liczbę stano- wisk komputerowych, z wydruku kart katalogowych (do tej pory prowa- dzone są tradycyjne katalogi kartkowe, równolegle z bazą komputerową).
W maju 2001 roku ukończono retrokonwersję książek i map, a w 2002 roku wprowadzono czasopisma, które następnie oklejono kodami paskowymi.
Komputeryzację wypożyczalni rozpoczęto w 1999 roku od wprowadzenia do systemu danych wszystkich pracowników Uczelni z ich dotychczaso- wymi obciążeniami i na tej podstawie wydrukowano karty biblioteczne z kodami paskowymi. Utworzona w ten sposób baza posłużyła biblioteka- rzom do przetestowania nieznanego modułu, co pozwoliło na uniknięcie błędów w jego pracy i poznaniu możliwości. Od 2000 roku zapisy studen- tów I roku odbywają się tylko komputerowo, a pozostałych za ich zgodą.
W ten sposób uruchomiono komputerowe wypożyczenia, rezygnując z wypełniania tradycyjnych rewersów. Czytelnik wyraża zgodę na obsługę elektroniczną, składając podpis na zobowiązaniu wypełnianym przy zapi- sie. Wszystkie dane są zabezpieczane i archiwizowane na streamerze.
Niestety, nie udało się jeszcze uruchomić zamówień komputerowych, ze
względu na niewystarczającą ilość stanowisk dla czytelników. Czynione są starania, by było to możliwe w bieżącym roku.
Z modułów dodatkowych Biblioteka nabyła w 1997 roku Bibliografię.
Jest on implementacją systemu PROMAX. Moduł ten jest zintegrowany z PROLIBEM, ale może także pracować jako niezależny program. Umożliwia:
• rejestrację danych osobowych i różnych typów publikacji pracowni- ków uczelni wraz z informacjami o cytowaniach w prasie, na podsta- wie których są sporządzane raporty imienne pracowników, niezbędne do dokonania oceny parametrycznej jednostki;
• rejestrację czynnego udziału pracowników w konferencjach, sympo- zjach, zjazdach itp.;
• rejestrację prac magisterskich i doktorskich;
• tworzenie i wydruk różnorodnych bibliografii;
• szybki dostęp do informacji o dokumentach i ich zawartości rzeczowej (przez moduł OPAC WWW dla Bibliografii – PROWEB);
• dostęp do abstraktu lub dokumentu źródłowego, ponieważ opis bi- bliograficzny w systemie można powiązać z dowolną liczbą obiektów multimedialnych.
Moduł został zainstalowany na komputerze w Dziale Informacji Na- ukowej. W 2000 roku ukończono retrospektywne wprowadzanie dorobku pracowników. Obecnie Biblioteka posiada cztery licencje na użytkowanie Bibliografii. Aktualnie wprowadzonych jest do bazy 17936 rekordów.
Postęp w automatyzacji procesów bibliotecznych wymusił w 2005 ro- ku rozszerzenie licencji systemu PROLIB do 20 użytkowników. Ważnym dla Biblioteki wydarzeniem był zakup modułu OPAC WWW, który został uruchomiony w październiku 2005 roku. Służy do przeglądania naszej bazy danych w Internecie. Niestety nie jest jeszcze możliwe zamawianie książek tą drogą.
Na przestrzeni tych lat, wraz z automatyzacją Biblioteka starała się dostosowywać swe pomieszczenia i wyposażenie do potrzeb czytelników.
Sukcesywnie zwiększano ilość stanowisk komputerowych do przegląda- nia PROLIBA, z dwóch do dziewięciu w chwili obecnej (po dwa w katalo- gach, czytelni ogólnej i wypożyczalni oraz trzy w czytelni informacji na- ukowej), wykorzystując do tego celu wycofany gdzie indziej sprzęt kom- puterowy. Jak widać na przykładzie naszej Biblioteki, automatyzacja jej poszczególnych procedur realizowana była i jest stopniowo, zgodnie z możliwościami finansowymi Uczelni.
Mgr Katarzyna Baran jest Kierownikiem Sekcji Gromadzenia
i Opracowania Zbiorów Biblioteki Głównej AWF w Katowicach.
Maciej Droń
Patroni akademii wychowania fizycznego w Polsce
Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach stoi przed doniosłym zadaniem wyboru patrona. Dotychczas decyzję taką, w różnych okresach swoich dziejów, podjęły cztery z sześciu polskich uczelni wychowania fizycznego. Poniżej, w kolejności chronologicznej, krótko prezentujemy patronów akademii wychowania fizycznego.
Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w War- szawie powstała w 1929 roku jako Centralny Instytut Wychowania Fi- zycznego. Była uczelnią wojskową z dwu-, a następnie (od 1935 roku) trzyletnim cyklem kształcenia. W roku 1935, po śmierci Marszałka, otrzymała oficjalną nazwę Centralny Instytut Wychowania Fizycznego imienia Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. W roku 1938, w drodze ustawy sejmowej, przekształcono Instytut w wojskową szkołę wyższą pod nazwą Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskie- go. W latach 1949-1990 nosiła imię Karola Świerczewskiego. Do nazwy z roku 1938, z dodaniem słów „w Warszawie” (wobec licznych błędów warto podkreślić, że nie ma w niej słowa „imienia”) warszawska uczelnia powróciła w czerwcu 1990.
Patrona AWF w Warszawie przedstawiać nie trzeba. Każdemu, kto bo- daj pobieżnie otarł się o historię kultury fizycznej w Polsce, znana jest troska Pierwszego Marszałka Polski o tę sprawę. Józef Piłsudski z uwagą śledził i inspirował prace nad rozwojem wychowania fizycznego w pań- stwie, osobiście przewodniczył Radzie Naukowej Wychowania Fizycznego.
Wypracowana przez skupione wokół Marszałka środowisko naukowe idea rozwoju fizycznego, jako niezbędnego składnika wychowania obywatel- skiego oraz zdrowia społeczeństwa, choć modelowa i nadal aktualna, po- szła dziś w niemal całkowite zapomnienie.
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu imienia Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku istnieje od 1969 roku. Powołana jako Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego, w 1981 roku zmieniła status na Akade- mię Wychowania Fizycznego. Imię obecnego patrona, Jędrzeja Śniadec- kiego, uczelnia otrzymała w 1973 roku.
Jędrzej Śniadecki (1766-1838) to wybitny wileński lekarz, biolog
i chemik przełomu XVIII i XIX wieku. Jego fundamentalną zasługą dla
nauki polskiej pozostaje opracowanie polskiej terminologii chemicznej i pierwszy polski podręcznik chemii. W dzieje polskiej myśli o wychowaniu fizycznym wpisał się traktatem O fizycznym wychowaniu dzieci. Dzieło, opu- blikowane po raz pierwszy w roku 1805 w Wilnie, do dziś pozostaje waż- nym składnikiem kanonu lektur studentów i pracowników nauk o kulturze fizycznej w Polsce. W jubileuszowym wydawnictwie AWF w Gdańsku z roku 1994 czytamy o Jędrzeju Śniadeckim jako patronie uczelni wybranym „bar- dzo fortunnie, którym zawsze można było się szczycić”.
Akademia Wychowania Fizycznego imienia Bronisława Czecha w Krakowie wywodzi się z Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w roku 1927 powstało przy Wydziale Lekarskim Studium Wychowania Fizyczne- go. W 1950 roku przekształcono je w Wyższą Szkołę Wychowania Fizycz- nego, zaś w 1972 roku – w Akademię.
Imię Bronisława Czecha uczelnia otrzymała w 1978 roku. Trudno wy- obrazić sobie lepszego patrona dla uczelni wychowania fizycznego. Broni- sław Czech był jednym z najwszechstronniejszych sportowców w historii Polski. 24 razy był mistrzem Polski w konkurencjach alpejskich i kla- sycznych, wielokrotnie startował w narciarskich mistrzostwach świata i Europy. Trzykrotnie, w latach 1928, 1932 i 1936 reprezentował Polskę na zimowych igrzyskach olimpijskich. Był znakomitym trenerem narciar- skim, miał też na koncie poważne osiągnięcia taternickie. Aresztowany przez gestapo za działalność konspiracyjną (był kurierem tatrzańskim), trafił (po odmowie współpracy z Niemcami) do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, gdzie zmarł 5 czerwca 1944 roku.
Akademia Wychowania Fizycznego imienia Eugeniusza Piasec- kiego w Poznaniu wywodzi się z Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie od 1922 roku istniało Studium Wychowania Fizycznego przy Wydziale Le- karskim. W roku 1950 przekształcono je w Wyższą Szkołę Wychowania Fizycznego, zaś w roku 1972 - w Akademię, której w roku 1981 nadano imię Eugeniusza Piaseckiego.
Eugeniusz Piasecki (1872-1947), lwowianin, lekarz, był współtwórcą harcerstwa polskiego, teoretykiem higieny szkolnej i wychowania fizycz- nego. Jako jedna z siedmiu osób w historii harcerstwa otrzymał stopień Harcmistrza Rzeczypospolitej. Współtworzył lwowski sport, był pierwszym prezesem legendarnego klubu Pogoń Lwów. Po I wojnie światowej osiadł w Poznaniu, gdzie założył, a później kierował Katedrą Teorii Wychowania Fizycznego i Higieny Szkolnej oraz Studium Wychowania Fizycznego. Za- łożył i redagował miesięcznik „Wychowanie Fizyczne”.
Mgr Maciej Droń jest Kierownikiem Sekcji Udostępniania Zbiorów Biblioteki
Głównej AWF w Katowicach.
Mariusz Pacha
Koncepcja zarządzania strategicznego w Bibliotece Głównej Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach
Zarys
I. Wstęp
Kierowanie biblioteką uczelni wyższej to wielkie wyzwanie i odpowie- dzialność. Coraz to nowe potrzeby użytkowników zmuszają do zmian i przewidywania przyszłych tendencji. Osoba kierująca biblioteką staje więc przed wieloma problemami, które należy potraktować jako składniki całościowego procesu zarządzania biblioteką. Zarządzanie strategiczne to koncentrowanie się na zagadnieniach kluczowych, to zarówno planowa- nie krótko- jak i długoterminowe. Wymaga to określenia dyrektyw strate- gicznych biblioteki – misji, celów strategicznych i strategii działania.
II. Misja biblioteki
Misja określa jaka jest, do czego zmierza i jakimi wartościami kieruje się w swoim działaniu biblioteka. Jej treść musi być zgodna z misją całej uczelni, a w formie zwięzła, spójna oraz zrozumiała dla pracowników i użytkowników biblioteki.
Nasza Misja
Misją Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach jest rozpoznawanie i zaspakajanie potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych studentów i pracowników Uczelni oraz innych użytkowni- ków. Misją Biblioteki jest również zapewnienie profesjonalnego poziomu swych usług i ich popularyzacja oraz budowanie pozytywnego wizerunku Biblioteki w swoim środowisku i na zewnątrz. Biblioteka stawia sobie też za cel propagowanie pozytywnych wartości, jakie niesie ze sobą kultura fizyczna.
Do podstawowych zadań Biblioteki należy gromadzenie, opracowywa-
nie, przechowywanie, ochrona oraz udostępnianie użytkownikom mate-
riałów bibliotecznych w formie tradycyjnej i elektronicznej. Bibliotekarze
w swojej pracy kierują się takimi wartościami jak: fachowość, rzetelność,
kompetencja i odpowiedzialność.
III. Określenie celów i analiza strategiczna biblioteki
Analiza strategiczna bada, ocenia i przewiduje przyszły stan bibliote- ki. Jest to analiza struktury organizacyjnej biblioteki, jej zbiorów, świad- czonych usług, warunków do działania, a także wartości podzielanych przez pracowników biblioteki. Prowadzi to do wyeliminowania zagrożeń i wykorzystania swoich atutów.
W analizie strategicznej można wykorzystać bardzo popularną analizę typu SWOT, jako swoiste określenie mocnych i słabych stron biblioteki oraz jej szans i zagrożeń. Każdy kluczowy czynnik wpływający pozytywnie lub negatywnie na działalność biblioteki ma przypisaną swoją wagę.
Analiza SWOT Biblioteki Głównej AWF w Katowicach
Mocne strony Ocena Słabe strony Ocena Właściwa struktura orga-
nizacyjna 5 Architektura i wyposażenie
pomieszczeń 3
Wykwalifikowana i do- świadczona kadra kierow-
nicza (kierownicy sekcji) 5 Brak miejsca w magazynie
książek 5 Wykwalifikowani
i doświadczeni pracownicy 5 Przestarzały i w niewystar- czającej ilości sprzęt kom-
puterowy 4
Bogaty księgozbiór 5 Brak możliwości zamówień
komputerowych 5
Dogodne godziny otwarcia 4 Niedostosowanie biblioteki do potrzeb osób niepełno-
sprawnych 5
Zintegrowany system
biblioteczny 4 Funkcjonowanie Rady Bi-
bliotecznej 3
Komputerowy katalog zbiorów (OPAC) dostępny
lokalnie i przez Internet 5 Brak opracowania rzeczo- wego zawartości czasopism 5 Bazy danych dostępne
on-line 4 Braki kadrowe 2
Stanowisko bibliotekarza
systemowego 5 Niedobór środków finanso-
wych 2
Biuletyn informacyjny 5 Udział w szkoleniach i kon-
ferencjach 3
Profesjonalna strona in-
ternetowa 4
Razem 51 Razem 37
Szanse Ocena Zagrożenia Ocena Budowa nowego gmachu
biblioteki 5 Przedłużająca się budowa
nowego gmachu biblioteki 5 Stworzenie nowej jakości
funkcjonowania biblioteki – biblioteka otwarta na szeroko rozumiane środo- wisko kultury fizycznej
5
Duże koszty funkcjonowa- nia nowej biblioteki
3
Współpraca z władzami samorządowymi, organi-
zacjami sportowymi 4 Brak stabilnej polityki
bibliotecznej państwa 3 Utworzenie Muzeum Sportu 4
Organizacja wystaw, spo-
tkań, odczytów 4
Razem 22 Razem 11
Następnie należy ustalić zachodzące relacje między mocnymi i słaby- mi stronami oraz szansami i zagrożeniami. W przypadku Biblioteki AWF w Katowicach występuje przewaga po stronie mocnych stron i szans, co wskazuje na zastosowanie strategii ofensywnej, prorozwojowej.
IV. Strategia biblioteki
Strategia biblioteki to ukierunkowanie wszelkich działań służących realizacji jej cząstkowych, ogólnych i długofalowych celów. To fundament dla funkcjonowania biblioteki teraz i w przyszłości. Po określeniu misji i przeprowadzeniu analizy strategicznej można sporządzić plan strate- giczny biblioteki.
Zarys planu strategicznego Biblioteki Głównej AWF w Katowicach 1. Stworzenie z biblioteki centrum kultury, komunikacji społecznej
i informacji zarządzanej przez jakość.
2. Zaspokojenie wszelkich potrzeb informacyjnych użytkowników z wy- korzystaniem najnowszych technologii.
3. Zapewnienie profesjonalnego poziomu usług bibliotecznych.
4. Gromadzenie wysokiej jakości zbiorów, odzwierciedlających aktualne potrzeby użytkowników.
5. Opracowanie zbiorów bibliotecznych z wykorzystaniem najlepszej wiedzy.
6. Ciągłe monitorowanie potrzeb użytkowników.
7. Efektywne zarządzanie budżetem biblioteki i współudział w pozyski-
waniu dodatkowych środków finansowych na jej działalność.
8. Organizowanie profesjonalnych szkoleń oraz prezentacji bibliotecz- nych dla studentów i pracowników Uczelni.
9. Nawiązanie ścisłej współpracy z pracownikami naukowymi Uczelni w celu wyznaczania kierunków rozwoju Biblioteki, m.in. poprzez dzia- łalność Rady Bibliotecznej.
10. Rozwój współpracy z innymi bibliotekami.
11. Organizowanie wystaw, spotkań i odczytów.
12. Budowanie pozytywnego wizerunku Biblioteki i bibliotekarzy w swoim środowisku i na zewnątrz.
13. Propagowanie pozytywnych wartości, jakie niesie ze sobą kultura fi- zyczna.
14. Bieżące monitorowanie procesów bibliotecznych.
15. Poddawanie się ocenie jakości usług bibliotecznych.
V. Wdrożenie strategii biblioteki i jej kontrola
Ostatecznym etapem zarządzania strategicznego jest wdrożenie za- proponowanych rozwiązań. Należy ustalić harmonogram realizacji po- szczególnych zadań i odpowiedni proces ich kontroli, który pozwoli wy- kryć ewentualne błędy. Niektóre z punktów planu strategicznego Biblio- teki już są wprowadzone w życie, inne należy stopniowo wdrażać. Zapro- ponowane są jednak i takie rozwiązania, które wymagają nowej prze- strzeni bibliotecznej i większej ilości pracowników. Trzeba sobie jednak jasno powiedzieć, że model zarządzenia strategicznego Biblioteką Główną AWF w Katowicach obliczony jest na co najmniej kilka najbliższych lat.
VI. Zakończenie
Zarządzanie strategiczne to trudna do realizacji koncepcja, stosowana do tej pory tylko w nielicznych bibliotekach. Warto jednak podjąć ten trud. Trzeba otwarcie mówić o mocnych i słabych stronach swojej biblio- teki, o jej szansach i zagrożeniach. Jednak prawdziwe wyzwanie to stwo- rzenie całościowego modelu zarządzania strategicznego nową Biblioteką Główną AWF w Katowicach. Należy być spokojnym. Pracownicy Biblioteki od kilku już lat przygotowują się do tego
4.
Mgr Mariusz Pacha jest Kierownikiem Biblioteki Głównej AWF w Katowicach.
4 Przy pisaniu tego artykułu autor korzystał m.in. z Vademecum bibliotekarza pod red.
L. Bilińskiego
.
SPRAWOZDANIA
Mariusz Pacha
Nasza Biblioteka w 2005 roku w statystyce (ale trochę inaczej)
1 raz byliśmy na wycieczce bibliotecznej w Zakopanem (trzeba koniecznie poprawić ten kiepski wynik).
2 razy zorganizowaliśmy wspólne ognisko (przecież nie samą pracą człowiek żyje).
2 lata już nie mieszczą się nam książki w magazynie (to cud, że kupujemy nowe pozycje).
2 wystawy zostały przez nas przygotowane (to początek dzia- łalności „Galerii Przy Schodach”).
3 numery naszego „bibliotecznego dziecka” Bibliotheca Nostra ujrzały światło dzienne.
4 konferencje odbyły się z naszym udziałem.
4 stażystów ofiarnie wykonywało powierzone im zadania.
8 panów bibliotekarzy u nas pracowało (to nie do pomyślenia w innych bibliotekach, a jacy są sympatyczni!!!).
9 komputerów było dostępnych dla czytelników (stanowczo za mało, ratunkiem – nowa biblioteka).
12 nowych prac doktorskich pojawiło się w naszej Czytelni.
14 komputerów było użytkowanych przez pracowników Biblio-
teki (na pewno nie najnowszej generacji, o do tego tak nie-
wiele).
15 to liczba bibliotek, z którymi prowadzimy wymianę.
15,5 etatów było tylko w Bibliotece (oj, to za mało!!!).
34 zamówienia na książki i czasopisma złożyły inne biblioteki i instytucje.
40 miejsc dla czytelników mieliśmy w naszych czytelniach.
49 tytułów bieżących czasopism zagranicznych znajdowało się w Bibliotece.
49 miesięcy upłynęło od aktu erekcyjnego pod budowę nowej biblioteki i wciąż jej nie ma.
162 tytuły bieżących czasopism polskich posiadaliśmy na stanie.
175 aktualnych map pojawiło się w naszych zbiorach (można bezpiecznie ruszać na wędrówki krajoznawcze).
200 to nakład każdego numeru Bibliotheca Nostra (wcale nie tak mało!).
202 woluminy czasopism przybyły w omawianym okresie.
398 m² wynosiła powierzchnia pomieszczeń bibliotecznych (dusimy się - my i książki).
583 opisy bibliograficzne dorobku naukowego pracowników AWF zostały zarejestrowane.
590 prac magisterskich wprowadziliśmy do naszej bazy.
729 czytelników profesjonalnie i miło przeszkoliliśmy w ramach przysposobienia bibliotecznego.
1129 opisów bibliograficznych książek, map i czasopism staran- nie opracowaliśmy.
1750 razy odwiedzili użytkownicy Czytelnię Informacji Naukowej.
1933 woluminy książek wpłynęły w ciągu roku.
5009 czytelników było zarejestrowanych w Bibliotece.
5745 woluminów czasopism znajduje się u nas.
9137 razy powitaliśmy z uśmiechem czytelników w naszych czytelniach.
9439 woluminów czasopism polskich i zagranicznych
udostępniliśmy w Czytelni Ogólnej i Czytelni Czasopism.
10598 kserokopii wykonali czytelnicy.
12000 zł wyniósł koszt oprawy czasopism i książek (musi być więcej).
12018 zamówień na książki nie zostało zrealizowanych (niektórych tytułów powinno być zdecydowanie więcej).
13877 woluminów książek wypożyczyli czytelnicy na zewnątrz.
18623 woluminy książek udostępniliśmy w Czytelni Ogólnej.
20000 zł przeznaczono na bazy danych on-line.
22000 zł wydaliśmy na prenumeratę czasopism polskich.
28062 woluminy zbiorów udostępniliśmy na miejscu.
35000 zł wydaliśmy na zakup wartościowych książek (powinniśmy mieć 50 tys., uśmiechy do pani Kwestor).
36493 zamówienia były złożone w Wypożyczalni.
37000 zł kosztowały nas polisy serwisowe, modernizacja
i rozszerzenie licencji systemu bibliotecznego PROLIB (du- żo, ale trzeba było).
44858 woluminów książek posiadała nasza Biblioteka (w ostatnich
dwóch latach przyrost był duży).
50000 zł wydaliśmy na prenumeratę czasopism zagranicznych (chyba za dużo).
niepoli- czalne
stopień zaangażowania bibliotekarzy w bieżącą pracę i planowanie nowej biblioteki.
Mgr Mariusz Pacha jest Kierownikiem Biblioteki Głównej AWF w Katowicach.
Czytelniku!
Zwróć uwagę na nowe tytuły czaso- pism nabytych przez Bibliotekę:
„Balneologia Polska”
„Ból”
„Brief”
„Leichtathletiktraining”
„Manager Magazin“
„Pływanie”
„Problemy Jakości”
„Problemy Turystyki”
„Przegląd Tyflologiczny”
„Revue de L'Education Physique”
„Studia Turystyczne”
Agnieszka Stachura
Osoby Niepełnosprawne w Społeczeństwie Wiedzy
W dniu 20 stycznia 2006 roku pracownicy Biblioteki Głównej AWF w Katowicach uczestniczyli w konferencji naukowej wieńczącej projekt IDOL (Inclusion of Disabled in Open Labour Market). Projekt ten opraco- wany został przez partnerów z sześciu krajów Europy (Polski, Austrii, Bułgarii, Niemiec, Hiszpanii, Irlandii i Anglii), którzy podjęli dialog w celu stworzenia osobom niepełnosprawnym optymalnych warunków kształce- nia i włączenia się w życie społeczne poprzez zatrudnienie na otwartym rynku pracy.
Organizatorem konferencji był Uniwersytet Jagielloński przy współ- pracy:
- Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego;
- Klubu Absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego;
- Biura ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Jagiellońskiego;
- Konsorcjum Europejskiego projektu IDOL.
Podczas konferencji zostały przedstawione programy szkoleń wypraco- wanych w ramach projektu, wyzwania przed jakimi stanęło konsorcjum oraz najnowsze rozwiązania technologiczne ułatwiające naukę i pracę osób niepełnosprawnych. Prezentacji produktów i wyników działań europejskie- go projektu IDOL dokonał mgr Ireneusz Białek, będący Pełnomocnikiem Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Osób Niepełnosprawnych.
W konferencji uczestniczyło wielu znakomitych gości z całej Europy.
Mgr Mario Batusic (University of Linz, Austria) przybliżył zebranym rozwiązania wspierające edukację i pracę osób niewidomych. Nowoczesne kształcenie osób niepełnosprawnych odbywa się przy pomocy tzw. tech- nologii wspierających, do których dostęp w Polsce jest wciąż bardzo ogra- niczony. W uczelniach nie istnieją, albo istnieją w niezwykle ograniczo- nym stopniu, tzw. serwisy, czyli kadra specjalistów w zakresie danej nie- pełnosprawności dysponująca odpowiednim zapleczem technologicznym.
Zwrócił on uwagę na fakt, że szeroko pojęte nowe technologie, kompensu- jące ograniczenia wynikające z niepełnosprawności, są obecnie funda- mentem w myśleniu o równoważnym wykształceniu osób niepełnospraw- nych na poziomie wyższym, zwłaszcza niewidomych i niedowidzących.
Poza dostępem do nowych technologii wspomagających, student niewi-
domy powinien mieć stały kontakt ze specjalistami, którzy ułatwią mu posługiwanie się tym sprzętem i będą potrafili dobrać odpowiednie roz- wiązanie, pasujące do standardu przyjętego przez uczelnię oraz wycho- dzące naprzeciw oczekiwaniom użytkownika.
Mgr Anna Wandzel (Uniwersytet Śląski) poruszyła problem wsparcia psychologicznego dla studentów niepełnosprawnych oraz ich rodzin. Stu- denci niepełnosprawni często nie są w stanie konkurować ze swoimi sprawnymi kolegami, także z powodu niewystarczającego wsparcia psy- chologicznego. Wsparcie takie powinno pozytywnie zmotywować, zwięk- szyć odporność psychiczną, pomóc odnaleźć się i nauczyć funkcjonować w wyższej uczelni. Często nadopiekuńcza postawa rodziców czy opieku- nów, nieodpowiednie przygotowanie nauczycieli szkół średnich do pracy z uczniami niepełnosprawnymi powodują, że osoby niepełnosprawne albo w ogóle nie przystępują do egzaminów na studia, albo ich nie zdają. Pani mgr Wandzel podkreśliła, by w ramach uczelni prowadzącej profesjonalne serwisy specjalistyczne i biuro ds. osób niepełnosprawnych pracowała osoba przygotowana do udzielania tego rodzaju wsparcia. Zwróciła także uwagę na fakt, że wsparcia psychologicznego należy udzielać nie tylko studentom, ale także ich nadopiekuńczym rodzicom.
Prof. Willy Aastrup (University of Aarhus, Dania) przedstawił zgroma- dzonym swoją uczelnię, która jest wiodącą instytucją w zakresie wsparcia dla studentów niepełnosprawnych, a następnie podjął problem integracji studentów niepełnosprawnych w społeczeństwie wiedzy. Nasze czasy wy- różniają bowiem dwa, bardzo szerokie pojęcia, a mianowicie – globalizacja i społeczeństwo wiedzy. Biorąc pod uwagę powyższe, należy zastanowić się, jak zorganizować uczestnictwo osób niepełnosprawnych w takim spo- łeczeństwie? Jak osoba niepełnosprawna może zapewnić sobie wykształ- cenie, dochód i niezależny byt? Czy obecna różnica pomiędzy stopą za- trudnienia osób niepełnosprawnych i sprawnych jest właściwa?
Prof. Alan Hurst (University of Central Lancashire, Wielka Brytania), jeden z pierwszych członków Krajowego Biura ds. Studentów Niepełno- sprawnych, badał dostęp studentów niepełnosprawnych do uczelni wyż- szych. W swoim wystąpieniu podjął temat opracowania polityki świad- czeń włączających studentów niepełnosprawnych w życie akademickie.
Skupił się przy tym na kilku aspektach: dostępie do informacji, procedu-
rach w zakresie składania podań i przyjmowania na studia, projektowa-
niu programu nauczania, uczeniu się i nauczaniu, ocenie, potrzebie mo-
nitorowania i zwiększania jakości. Wystąpienie zakończył wnioskiem, iż
mimo odpowiedniego ustawodawstwa przeciwdziałającego dyskryminacji,
główna trudność polega na zmianie kultury, mentalności ludzi.
Barbara Waters (Krajowe Biuro ds. Studentów Niepełnosprawnych, Wielka Brytania) odpowiada za postępy w pracach we wszystkich obsza- rach edukacji osób powyżej 16-go roku życia oraz zajmuje się kwestiami zatrudnienia niepełnosprawnych. Podczas konferencji wygłosiła referat, który dotyczył charakteru ram prawnych przeciwdziałających dyskrymi- nacji w stosunku do studentów niepełnosprawnych w Wielkiej Brytanii oraz koncepcji „uzasadnionych dostosowań” w kontekście ich kształce- nia.
Prócz gości z zagranicy, nie zabrakło głosów z Polski. Dr Michał Boni, ekspert ds. rynku pracy, były szef zespołu doradców Ministra Pracy i Poli- tyki Społecznej (1998-2001), podczas konferencji podjął temat: „Polityka wobec osób niepełnosprawnych na rynku pracy, zagrożenia, błędy, szan- se”. Według niego, polityka rynku pracy wobec osób niepełnosprawnych poniosła fiasko. Polska bowiem ma bardzo niski wskaźnik zatrudnienia w ogóle, nie mówiąc już o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. Jest to jedna z przyczyn ciągłego braku integracji społecznej tych osób. Punktem wyjścia dla nieskutecznej polityki wobec niepełnosprawnych jest perspek- tywa patrzenia na te osoby przez pryzmat ich ograniczeń, a nie potencjału i szans. Niezbędna jest zatem zmiana filozofii i podejścia. Przy zatrudnia- niu osób niepełnosprawnych powinien obowiązywać model „środki podą- żają za klientem”. Mniejsze ma wówczas znaczenie to, czy specjalne ulgi i zachęty dla przedsiębiorstw funkcjonują czy nie. Bo przecież w takim modelu istnieć musi wzajemność korzyści: osób niepełnosprawnych i pracodawców.
Prof. Bogusław Marek, specjalista w zakresie fonetyki języka angiel- skiego, kierujący Katedrą Anglistyki w Katolickim Uniwersytecie Lubel- skim, podczas konferencji wygłosił referat pt. „Nowe pomoce techniczne w edukacji osób niewidomych od dziecka do momentu studiów”. W latach 90-tych stworzył on autorski program nauczania języka angielskiego dzieci niewidomych. Podobnie jak we wszystkich dziedzinach wiedzy, do- stęp do edukacji i informacji, w tym również do języków obcych, determi- nowany jest w znacznym stopniu poprzez najnowszą technikę kompute- rową. Prof. Marek omówił sposoby przygotowania adaptacji materiałów dydaktycznych, z uwzględnieniem grafiki dotykowej oraz dźwiękowej in- terpretacji występujących w podręcznikach rysunków i fotografii. Obok przedstawienia różnego rodzaju sprzętu i możliwości, jakie on daje w edukacji osób niewidomych, zwrócił uwagę, jak ważna jest współpraca nauczycieli i odpowiednie przygotowanie kadry dydaktycznej.
Konferencja obfitowała w wiedzę praktyczną i konkretną, ale nie bra-
kło na niej głosów humanistów i etyków. Prof. Ewa Chmielecka z Katedry
Filozofii Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie zaprezentowała rozpra-
wę pt. „Informacja, wiedza, mądrość - co społeczeństwo wiedzy cenić po- winno”. Mówiła, jak powinniśmy kształcić w szkołach wyższych, kogo chcemy wychować, jak powinni niepełnosprawni funkcjonować w społe- czeństwie „mądrości”.
Podczas konferencji zaprezentowano rozmowę zarejestrowaną w stycz- niu tego roku pomiędzy prof. Jerzym Bralczykiem, znanym językoznawcą, specjalistą w zakresie języka mediów, polityki i reklamy z wymienionym już Pełnomocnikiem ds. Osób Niepełnosprawnych, mgr. Ireneuszem Biał- kiem. Tematem rozmowy był język używany w stosunku do osób niepeł- nosprawnych i opisujący niepełnosprawność. Kalectwo, inwalida, osoby niepełnosprawne, ociemniałe, specjalnej troski, ułomne, sprawne inaczej itd. – rozmówcy próbowali dociec, które z form są najbardziej poprawne, które nie obrażają i jeszcze bardziej nie „okaleczają” osób niepełnospraw- nych.
Należy dodać, że w czasie przerw w obradach można było zwiedzać stanowiska firm prezentujących m.in. grafikę dotykową i nowoczesny sprzęt komputerowy dla osób niewidomych oraz psy serwisowe dla nie- pełnosprawnych ruchowo.
Mgr Agnieszka Stachura jest pracownikiem Sekcji Udostępniania Zbiorów Biblioteki Głównej AWF w Katowicach.
Uwaga!
Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do współpracy!
Jeśli chciałbyś się podzielić czymś z czytelnikami Biliotheca Nostra, napisz artykuł!
Kontakt:
m.pacha@awf.katowice.pl
tel. 032 207 51 48
WYDARZENIA
Agnieszka Stachura
Galeria Przy Schodach
W niedługim czasie zostanie oddana do użytku nowa Biblioteka AWF w Katowicach. Chcielibyśmy, aby skupiała ona również życie kulturalne naszej społeczności akademickiej, by odbywały się w niej ciekawe odczy- ty, spotkania, wystawy, a może nawet koncerty. By była naszą wizytówką.
Biblioteka powinna być miejscem, w którym poszerzają się nie tylko hory- zonty wiedzy, ale również wrażliwości artystycznej. Aby zainteresować studentów, pracowników, a nawet osoby spoza Uczelni naszą ideą, po- stanowiliśmy nie czekać na otwarcie nowego gmachu biblioteki, lecz już teraz, choć w skromnych warunkach, zaprezentować cykl wystaw fotogra- ficznych. Od czegoś trzeba zacząć. W ten sposób chcielibyśmy nie tylko przybliżyć Wam różnorodne dziedziny sportu i kultury, ale też zachęcić do pokazania na szerszym forum swoich pasji. Na pewno wielu ma ciekawe zainteresowania. Nie można ich zatrzymywać tylko dla siebie. Trzeba dzielić się z innymi, do czego serdecznie zapraszamy.
„Galeria Przy Schodach”
„Galeria Przy Schodach iałalność w październiku 200
Czytelnia Ogólna jako drugie miejsce ekspozycji
olejna prezentacja pt. „Forma i Kształt” to fotografie czarno-białe.
Pre
cyplinie spo
i oglądać:
– zdjęcia wykonane przez amatora fotografika, członka Jastrzębskiego Klubu Fotograficznego NIEZALEŻNI;
” rozpoczęła swą dz
5 roku, wystawą poświęconą Ojcu Świętemu. Okazją do wspomnień o Papieżu - Polaku, który szczególnie umiłował sport i góry, był Dzień Papieski. Podczas tej wystawy, jak i wszystkich kolejnych, oprócz fotogra- fii i katalogów staraliśmy się zaprezentować zbiory naszej biblioteki, związane tematycznie z ekspozycją. Tu - osobą Jana Pawła II.
K
zentowaliśmy je w styczniu i lutym tego roku, a ich autorami byli stu- denci AWF-u w Warszawie, zrzeszeni w kółku fotograficznym „Fotomor- gana”. W przyszłości mamy zamiar pokazać inne prace tego koła.
Miesiąc marzec poświęciliśmy po raz pierwszy wybranej dys
rtowej. Było nią Karate Kyokushin. W galerii w holu, ale i też w Czy- telni Ogólnej, mogliśmy oglądać fotografie poświęcone poszczególnym technikom karate i osobom sensei Eugeniusza i Małgorzaty Dadzibugów, propagatorów tego sportu na Śląsku i w Zagłębiu, członkom kadry naro- dowej, trenerom i wielokrotnym medalistom aren międzynarodowych.
Zdjęcia, albumy oraz obszerne informatory pochodzą z ich prywatnych zbiorów. Za ich udostępnienie bardzo dziękujemy. Wystawie towarzyszył też okolicznościowy katalog, przy tworzeniu którego pomagał nam nasz kolega i współpracownik Sławomir Baran.
W kolejnych miesiącach będziemy mogl
Kwiecień - Piotr Polok „Podwodny Świat”
Maj - Grzegorz Siba „3x4000” – zdjęcia poświęcone wspinaczce górskiej;
Krzysztof Sas–Nowosielski – wspinaczka skałkowa.
W późniejszym y wystawy przedstawiające
m.in. taniec niepełno -
nia wszystkich!!!, no może prawie wszystkich) oraz mistrza Strong Man Ma
ej strony. To dla takich mo
aniza- cją wystaw w Bibliotece.
okresie zaprezentujem
sprawnych na wózkach, piłkę nożną (Mundial ogar riusza Pudzianowskiego i jego dyscyplinę. Zobaczymy również wielce widowiskowy trial motocyklowy i sporty zimowe.
Wszystkie wystawy pokazane do tej pory cieszyły się dużym zaintere- sowaniem. Bardzo dziękujemy za dobre przyjęcie naszego pomysłu. Przy- jemnie jest nam słyszeć głosy pochwały z Wasz
mentów warto poświęcać czas i umiejętności. Mamy nadzieję, że nie zawiedziemy Waszych oczekiwań i że będziecie nas inspirować do dalszej pracy. Przypominamy, że wystawy można oglądać nie tylko w galerii w holu, ale także w Czytelni Ogólnej. Zaś wszelkich informacji o minio- nych, bieżących i przyszłych wystawach szukajcie na naszej stronie in- ternetowej www.biblioteka.awf.katowice.pl/wydarzenia. Postaramy się też, by każdej prezentacji towarzyszył okolicznościowy katalog, jak na prawdziwą galerię przystało. Miło jest nam poinformować wszystkich, że
„Galeria Przy Schodach” jest już znana w środowisku. Informacje o orga- nizowanych przez nas wystawach umieszczane są w „Kurierze Fotogra- ficznym” wydawanym przez towarzystwo fotograficzne w Rybniku.
Mgr Agnieszka Stachura jest pracownikiem Sekcji Udostępniania Zbio-
rów Biblioteki Głównej AWF w Katowicach. Zajmuje się również org
RECENZJE
Janusz Iskra
Recenzja wydawnicza : Tim Noakes Lore of Running oraz Edmund Burke Precision Heart Rate Training.
1Jeden z ostatnich zakupów Biblioteki AWF w Katowicach trafił w ten punkt, który ja oceniam jako cel kształcenia w naszej szacownej uczelni.
Praca Tima Noakes’a Lore of Running jest świetna, fantastyczna i fe- nomenalna. 930 stron tekstu i 102 strony piśmiennictwa dostępnego na stronie www.humankinetics.com to mistrzowski przejaw łączenia teorii i praktyki. Prof. Timothy Noakes pracuje w University of Cape Town (Republika Południowej Afryki) i jest autorem dziesiątek prac nauko- wych zamieszczanych w renomowanych czasopismach z tzw. „listy fila- delfijskiej”. Ponadto Tim Noakes jest weteranem biegów maratońskich i ultramaratońskich, których dotychczas zaliczył ponad 70. Dzieło No- akesa to „cegła” złożona z nauki i praktyki, zlana precyzją teoretyka i pasją biegacza – amatora. Praca ma charakter kompilacyjny, obejmują-
1 T.D. Noakes: Lore of Running.Champaign, Il.: Human Kinetics, cop. 2003;
Precision Heart Rate Training. Ed. E.R. Burke. Champaign, Il.: Human Kinetics, 1998.
cy zagadnienia fizjologii wysiłku i tzw. historiometodyki treningu sporto- wego.
Ta ostatnia hybryda nauk o kulturze fizycznej to próba wykorzystania doświadczeń szkoleniowych z przeszłości w przyszłych działaniach trene- rów.
Oficyna wydawnicza Human Kinetics z pełnym przekonaniem pozwo- liła autorowi na połączenie podręcznika fizjologii z książką – przewodni- kiem treningu długodystansowców.
O sukcesie tej decyzji świadczy czwarte wydanie monografii. Książka obejmuje kilka części. Pierwszy fragment dotyczy fizjologii i biochemii wysiłków wytrzymałościowych z uwzględnieniem struktury mięśni, sys- temów energetycznych, regulacji temperatury ciała i wielu innych mą- drych rzeczy, interesujących dla prof. Kłapcińskiej i jej zespołu. Następne dwie części to niezwykła gratka dla twórczo pracujących trenerów. Setki przykładów konkretnych rozwiązań treningowych począwszy od legen- darnego Deerfoota do tajemnic sukcesów biegaczy z wyżyn Kenii i Etiopii.
Końcowy rozdział to rozbudowany materiał badawczy i szkoleniowy doty- czący urazów w biegach i szczegółowej profilaktyki przed kontuzjami dla amatorów i zawodników biegów wytrzymałościowych.
Jeżeli ktoś jest zainteresowany tematem, to zajrzy do tej książki i od razu poczuje erudycję i pasję autora.
Kolejna pozycja anglojęzyczna, dotycząca konkurencji wytrzymało- ściowych w bardzo praktycznym ich aspekcie, to książka pod redakcją Edmunda Burke’a Precision Heart Rate Training z 1998 roku. Praca ta czeka na zakupienie przez Bibliotekę i miejmy nadzieję, że do tej transak- cji dojdzie.
2Książka Burke’a to typowy przewodnik po rekreacji wytrzy- małościowej opartej na wysiłku kontrolowanym za pomocą częstości skurczów serca (HR).
Pamiętam początek lat 90-tych, kiedy sterowanie treningiem biegaczy za pomocą HR było zjawiskiem koniecznym, a cała procedura stała się przejawem specyficznego kultu. Będąc w 1994 roku na Mistrzostwach Europy w Lekkoatletyce w Helsinkach, udało mi się nabyć książkę Petera Janssena Training lactate pulse rate. Obecnie wykorzystanie „Sport- testerów” spowszechniało, nie znaczy to jednak, że zarzucono tę formę kontroli wysiłku wytrzymałościowego.
W przeciwieństwie do pracy Noakesa, pozycja Burke’a dotyczy rekre- acji wytrzymałościowej, obejmującej marsze, biegi, pływanie, wrotkarstwo oraz aerobic.
2Książka ta została już zakupiona przez Bibliotekę (przyp. red.).
