Henryk Bogacki
"Was ist Kirche?", Hans Küng,
Freiburg-Basel-Wien 1970 : [recenzja]
Collectanea Theologica 41/4, 187-188
RECENZJE
1 8 7
n a ln y ch form , w y stęp u ją cy ch w e w szy stk ich K ościołach ch rześcijań sk ich . Sam jak o fen o m en o lo g n ie sta ra ł się n ak reślić w iz ji p rzyszłego ch rześcijań stw a. P róbę tę — z p u nktu w id zen ia k a to lick ieg o — p od jęła grupa a u to r ó w 2. O statn io v a n d e P o l zapragnął p rzed sta w ić w ła sn e u w a g i na tem at p er s p e k ty w ch rześcija ń stw a . Jed n a k że n ad al n ie rezy g n u je z ro li fen o m en o lo g a op isu ją ceg o pogląd y, p o sta w y , m o ty w y itp., by p otem w yp ro w a d za ć z tego w n io sk i. Są on e potrzeb n e ta k że teo lo g ii, p o n iew a ż ich p rzed m iotem jest K ościół i ch rześcijań stw o. A u tor u n ik a p od aw an ia u n iw ersa ln y ch recept, d zieli się ty lk o sw y m i sp ostrzeżen iam i, które są dla w sz y stk ic h in teresu ją ce.
K siążk a pod aje n a jp ierw sw o is ty b ilan s teo lo g iczn y d z ie się c io le c ia I960— — 1970. O m aw ia cen tra ln e p u n k ty ó w czesn y ch d y sk u sji oraz g łó w n e w y d a rzen ia życia k ościeln ego: Sobór W a ty k a ń sk i II (1962— 1965), IV p len a rn e p o sied zen ie Ś w ia to w ej R ady K o śc io łó w w U p p sa li (1968), k o n feren cja b isk u p ó w a n g lik a ń sk ich w L am b eth (1968). D z iesięcio lecie to ch arak teryzu ją w ie l k ie spory teo lo g iczn e oraz p rzem ian y w K ościołach i w sp ó ln o ta ch ch rześci jań sk ich , jak ich przed tem w og ó le n ie m ożna było p rzew id zieć. W ydarzenia te w y w ie r a ły sto su n k o w o n ie w ie lk i w p ły w na p rzeciętn y ch ch rześcijan , obo ję tn ie ją c y c h stop n iow o na p rob lem y r e lig ijn o -k o ścieln e. S tąd p y ta n ia o przy szłość K ościoła i c h rześcija ń stw a p osiad ają p ełn e u zasad n ien ie.
O dpow iedzi u d zielan e przez v a n d e P o l a n ie dają sa ty sfa k c ji, a n a w e t w y w o łu ją rozczarow anie. A u tor p o św ięca w ie le u w a g i rozw ażan iom na tem a t sposobu rozu m ien ia o b ja w ien ia (s. 143— 252). W p ełn i u zn ając d o n io słość tego p u n k tu dla o k reślen ia k szta łtu ch rześcija ń stw a , sp ostrzega się u autora zagu b ien ie w p ro b lem a ty ce h erm en eu tyczn ej, bez n a leży teg o w y d o b y w a n ia p od sta w o w ej treści r e lig ijn e j, d ecyd u jącej o p o sta w ie ch rześcija nina. Na takim tle ró w n ie n ieja sn o w yp ad ają p o stu la ty sta w ia n e ch rześci ja ń stw u na przyszłość (s. 253— 359). N iek tó re p u n k ty są o czy w iste, np. w y ż szość osob istego zaan gażow an ia nad zw y cza jo w y m i p o w ią za n ia m i z c h r y stia - n izm em , kon ieczn ość g ru n to w n eg o o d n o w ien ia p ostaw itp. J ed n ak że n iem al do tych d ezyd eratów ogran iczają się w y ty c z n e autora d la ch rześcijań stw a. J eszcze raz trzeba stw ierd zić, że v a n d e P o l jak o fen o m en o lo g znacznie m niej m a do p o w ied zen ia na tem a t środ k ów zaradczych, niż w d zied zin ie a n a lizy w sp ó łczesn eg o stan u sp o łeczn o ści ch rześcijań sk ich . N a w e t jego o sta t nia k siążka, d otycząca „p rzyszłości K o ścio ła i ch r z e śc ija ń stw a ”, fa k ty czn ie za jm u je się b ad an iem tera źn iejszo ści. N a tym odcinku d zieło p osiad a w a r tość jak o p o g łęb ien ie a n a lizy przedłożonej p oprzednio przez autora, ale n ie sp ełn ia zap ow ied zi zaw artej w ty tu le.
K s . H e n r y k B o g a ck i S J, W a r sza w a H an s K Ü N G , W a s is t K ir c h e ?, F r e ib u r g -B a se l-W ie n 1970, V erla g H erder,
s. 206 (H e r d e r -B ü c h e r e i, t. 376).
Sobór W atyk ań sk i II n a jw ięcej u w a g i p o św ięcił w sw y ch u ch w a ła ch K o ś cio ło w i, jed n ak że n ad al od czu w a się brak sy n tety czn eg o op racow an ia k a to lick iej ek lezjo lo g ii. J ed y n y m d ziełem , ja k ie m im o n ied o cią g n ięć m oże u b ie gać się o ten ty tu ł, p ozostaje dotąd op racow an ie H. K ü n g a 3. L iczn i re cen zen ci p o d k reśla li jego w a lo ry , choć n ie k r y li n ied o sta tk ó w , a n aw et p o le m iz o w a li z tym i teza m i autora, k tóre w y d a w a ły się im ry zy k o w n e. D zieło 2 N eu e P e r s p e k tiv e n n ach d e m E nde d es k o n v e n tio n e lle n C h r is te n tu m s , w yd. H. v a n d e r L i n d e i H. F i o l e t , W ie n -F r e ib u r g -B a se l 1968; por. C ollecta n ea T h eologica 39(1969) z. 2, 206— 207.
3 H ans K ü n g , D ie K ir c h e , F reib u rg -B a sel-W ien 1967, V erlag H erder, s. 605 (w yd. 4 w r. 1969); por. H. B o g a c k i SJ, S y n te z a s o b o r o w e j e k le z jo lo g ii, C ollecta n ea T h eologica 37(1967) z. 3, 179—
18a
1 8 8 R E C E N Z J E
u k a zy w a ło się w przek ład ach na w ie le ję z y k ó w (m. in. h o len d ersk i, fr a n cu sk i, a n g ielsk i, h iszp ań sk i, w ło sk i). M ożna u b olew ać, że m im o p o d ejm o w a
nych w y siłk ó w dotąd brak tłu m a czen ia p olsk iego.
N a prośby c z y te ln ik ó w K ii n g zn a czn ie sk rócił p o d sta w o w e d zieło o K o ś c ie le i w ten sposób p o w sta ła m a ła k siążeczk a u siłu ją ca od p ow ied zieć na p y ta n ie, czym jest K ościół. A u tor p om in ął r e fle k sje h erm en eu ty czn e i a p li k a cje prak tyczn e, u za sa d n ien ia eg zeg ety czn e i rozw ażan ia h istoryczn e, w s z e l k ie p rzyp isy i ze sta w ie n ia b ib lio g ra ficzn e, a n a w e t o d sy ła cze do u ch w a ł o sta tn ieg o soboru. W tym streszczen iu op u ścił ek sk u rsy , w k tórych ob szer n ie o m a w ia ł szczeg ó ło w e p rob lem y ek lezjo lo g ii lu b in n e z n ią zw iązan e. D zięk i tak im uproszczeniom k siążk a n ie za w iera k o n tro w ersy jn y ch p o g lą d ó w K ii n g a, w y w o łu ją cy ch sp rzeciw y , porusza ty lk o zasad n icze p u n k ty e k lezjo lo g ii, k tóre m ogą a k cep to w a ć n a w et k ry ty cy jeg o p op rzedniej p u b li k acji o K ościele. D ziełk o zy sk a ło d zięk i sk o n cen tro w a n iu u w a g i czy teln ik a na p o d sta w o w y ch p raw d ach o K o ściele. J ed n o cześn ie je s t zach ętą do się g n ięcia po k siążk ę D ie K irc h e dla p o g łęb ien ia treści p o d a w a n y ch tu jed y n ie w w ie lk im skrócie.
K s. H e n r y k B o g a c k i S J , W a r sza w a
R u d o lf PESC H , J esu u reig en e T a ten ? E in B e itra g z u r W u n d e r fra g e , F r e i- b u r g -B a se l-W ie n 1970, V erlag H erd er, s. 166 (Q u a e stio n e s d is p u ta ta e , t. 52).
Od p ew n eg o czasu ob serw u je się w zm ożon e z a in tereso w a n ie p rob lem atyk ą cu d ów op isan ych w E w a n g elia ch . Z agad n ien ie to w p ierw szy m rzęd zie n a - • le ż y do b ib listy k i. jed n o cześn ie p osiad a d o n io słe zn a czen ie dla teo lo g ii, z w ła
szcza fu n d a m en ta ln ej. L iczn e stu d ia o p u b lik o w a n e n a tem a t o p isó w cu d ów w E w a n g elia ch w y w o łu ją w ie le n iep ok oju i za m iesza n ia n ie ty lk o u p rze ciętn y ch w iern y ch . N a to m ia st o d p o w ied n ie d zia ły te o lo g ii sy stem a ty czn ej n ie p o tra fią zająć sta n o w isk a w o b ec ten d en cji w y stę p u ją c y c h w śród b ib listów . R. P e s c h pragn ie p rzed sta w ić eg zeg ety czn ą m eto d ę b ad an ia cu d ów na p o d sta w ie ew a n g elicz n y c h o p isó w u zd row ień tręd ow atych . Z am ierza w sk a zać także sposób w ła śc iw e g o sp o ży tk o w a n ia u zy sk a n y ch w y n ik ó w w in n ych dzied zin ach teologii.
P o d sta w o w y p roblem k sią żk i p o leg a na p ytan iu , czy cuda ew a n g elicz n e m ożna uw ażać za ip s iss im a fa c ta J esu czy li za ch a ra k tery sty czn e czyn y J e zu sa, k tóre tylk o on sam m ógł zdziałać? P e s c h szczeg ó ło w o a n a lizu je o p i sy u zd row ień tręd o w a ty ch w E w a n g elia ch . Do b ib listó w n a leży ocen a argu m en ta cji, jak iej u żył autor, ab y od m ów ić opisom tym w a rto ści h istoryczn ej. N ie w ą tp liw ie k on k lu zje P e s c h a m uszą szok ow ać i w y w o ły w a ć sp rzeciw u czy teln ik ó w . E w a n g elie w jeg o n a św ie tle n iu stają się przede w szy stk im św ia d e c tw a m i w czesn o ch rześcija ń sk iej ch rystologii, n ie zaś ży cia Jezu sa.
C zyteln ik a m u si z a in tereso w a ć m etod a za sto so w a n a przez P e s c h a w celu w y k a za n ia p rzyd atn ości sw eg o sta n o w isk a dla te o lo g ii fu n d a m en ta ln ej. W y w o d y te m ieszczą się w k o ń cow ym , p ią ty m rozdziale, sfo rm u ło w a n e w 16 te zach. W ysu n ięcie d y sk u sy jn y ch tez od p ow iad a ch a ra k tero w i serii Q u a e stio - n es d is p u ta ta e , w k tórej k siążk a się ukazała. N ie ste ty tezy te n ie m ogą za d ow alać. G łoszą, że w zasad zie n ie m ożna zak ład ać h isto ry czn o ści op isów cu d ów w E w an geliach , le c z k ażd orazow o trzeba ją ud ow ad niać. N atom iast z góry w iadom o, że o m a w ia n e opisy są św ia d e c tw a m i p ierw o tn ej ch ry sto logii. Jed n o cześn ie cu d ow n e d zia ła n ie Jezu sa w y m a g a o cen y w ś w ie tle jego w ła sn ej in terp reta cji jako znaku w ła d zy i p rzyn iesion ego zb a w ien ia . T oteż k siążk a P e s c h a nie ty lk o n ie rozw iązu je p rob lem ów , a le w y su n ię ty m i prop ozycjam i p o tęg u je tru d n ości i n iejasn ości.
