Zenon Guldon
"Z dziejów rzemiosła w
Kielecczyźnie", Kielce 1973 :
[recenzja]
Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 10, 584
584 R e c e n z j e i o m ó w i e n i a
Z DZIEJÓW RZEMIOSŁA W KIELEC CZYZN IE, Kielce 1973, Muzeum Ś w ięto
krzyskie w Kielcach, ss. 164.
W ydawnictwo obejmuje teksty sze ściu referatów i dwóch komunikatów, wygłoszonych na zorganizowanej w K iel cach w 1969 r. konferencji naukowej po święconej dziejom rzemiosła.
W pierwszym referacie J. Pazdur podkreśla rolę badań nad przeszłością rzemiosła na K ielecczyźnie (s. 13—20). Z kolei E. Balcerzak omawia stan rze miosła m iejskiego na terenie dawnego powiatu sandom ierskiego w XVI—XVIII w. (s. 21—39). Struktura gospodarczo- sp o łec zn a i demograficzna m iast Sando- mierszczyzny wym aga szczegółowych ba dań, opartych na zachowanych rejestrach podatkowych, inwentarzach, lustracjach, księgach m iejskich i innych typach źró deł. Autorka była w stanie jedynie czę ściowo w ykorzystać istniejącą bazę źród łową,dając w rezultacie jedynie zaryso w any obraz produkcji rzem ieślniczej, or ganizacji rzem iosła i handlu wyrobami rzem ieślniczymi. Zachowało się znacznie w ięcej przyw ilejów cechowych. Tytułem przykładu wskazać można chociażby na przywilej dla m ieczników staszowskich z 1695 r.1 Teksty szeregu statutów cecho wych zachowały się w księgach m iej skich Sandom ierza2. Może jeszcze drob na uwaga: cytat łaciński na s. 25 (przyp. 16) zawiera w iele przeinaczeń, w ynika jących z błędnego odczytania rękopisu.
W kolejnym artykule N. M iks-Rud- kowska przedstawia główne ośrodki rze m iosła kam ieniarskiego w Pińczowie, Kunowie, Szydłowcu i Chęcinach (s. 41— 60). Warto może dodać, że również w Kielcach powstał w 1767 r. cech m u rarski, ciesielski i k am ien iarsk i3.
1 W o j e w ó d z k i e A r c h i w u m P a ń s t w o w e w K i e l c a c h , A k t a c e c h ó w — z b i ó r s z c z ą t k ó w . 2 Z o b . n p . W A P K i e l c e , A k t a m . S a n d o m i e r z a , n r 10, f 2 0 5 v .— 2 1 0 v ., s t a t u t c e c h u s z e w c ó w z 1638 r . s K ie lc e . M a te r ia ły ź r ó d ło w e d o p o ł o w y X I X w ie k u , o p r a ć . Z . G u i d o n , S . M a r c i n k o w s k i i E . W i r s k a , K i e l c e 1971. s . 50— 52.
J. Kruppé przedstawia szczegółowy program badań nad garncarstwem K ie lecczyzny w okresie późnośredniowiecz nym i nowożytnym (s. 61—74). Już w XVI w. do bardziej znanych ośrodków wytwórczych należały Iłża, Łagów, Ćmie lów i Przytyk. W Łagowie w końcu XVI w. było aż 21 garncarzy 4. O jakości tam tejszych złóż gliny świadczy w zm ian ka w inwentarzu dóbr biskupstwa w łoc ław skiego z 1760 r.: G l i n a o s o b l i w s z e j d o b r o c i z n a j d u j e s i ę n a p o l u ł a g o w s k i m r o z m a i t y c h k o l o r ó w : p r z e d n i a b i a ł a , s i w a z p ą s o w y m k o l o r e m , b i a ł a j a k p r z e k ł a d a n a i c z a r n a , k t ó r a m a b y ć n a j l e p s z a i p o w y p a l e n i u s t a j e s i ę b i a ł ą ; p o t ę z a j e ż d ż a j ą m i l k i l k a i k i l k a n a ś c i e z U l a n o w a , z R a d - g o s z c z y i I ł ż y , g d y ż z s w e j g l i n y , b e z t u t e j s z e j , r o b o t a , c z y l i p o l e w a , t a m s i ę n i e u d a j e . T a k o t e j g l i n i e m ó w i ą , i ż s i ę r ó w n a s a s k i e j p o d M e i s e n , k t o w i e , c z y b y n i e m o ż n a i t u p o r c e l a n y r o b i ć , a p r z y n a j m n i e j f a r f u r e k , s p r o w a d z i w s z y m a g i s t r ó w d o s k o n a ł y c h 5.
Ostatnie dwa referaty dotyczą zmian w produkcji ceramiki w X IX w. (s. 75— 82) i ludowej technologii drewna (s. 83— 115). W ydawnictwo zamykają kom unika ty dotyczące górnictwa i rękodzieł w e poce kamienia oraz najdawniejszych kafli garnkowych.
Podsum owując stwierdzić można, że om awiane wydawnictw o stanowi istotny krok na drodze do pełnego poznania tradycji rzem ieślniczych Kielecczyzny. O siągnięte rezultaty i sform ułowane po stulaty badawcze stanowić mogą punkt w yjścia do szczegółowych badań mono graficznych. Zenon Guidon ‘ R e v is io b o n o r u m e p is c o p a tu s W la d is la - v ïe n s i s fa c ta a. 1598, w y d . L . Ż y t k o w i c z , T o r u ń 1950, s . 21 7 . 5 A r c h i w u m D i e c e z j a l n e w e W ł o c ł a w k u , s y g n . 161.
